ewoners dorpen bij
sjernobyl keren terug
Gorba tsjovs len te ken t geen terugweg
Drie doden bij
aanvaring in Kanaal
Jieportret
ÏÏENLAND
ShtidóeQowumt
ZATERDAG 25 APRIL 1987 PAGINA 7
lende terroristen
|pkt in Frankrijk
j De Franse politie
Iht mensen aangehou-
|de verdenking dat zij
en geweest zijn bij een
joedige aanslagen die
t en september 1986 in
epleegd zijn. Onder de
iuden personen zijn
jrokkanen en twee Li-
zo hebben de autori-
vrijdag meegedeeld.
•restatie komt na de
ling, bijna een maand
van acht vermeende
;en in Parijs. Zij be-
allen over een Tune-
ipoort.
i all
fpoi
Kind met twee
hoofden in Sevilla
MADRID In een ziekenhuis in Sevilla
in het zuiden van Spanje is een week ge
leden een kind geboren dat twee normale
hoofden heeft. Het zag het levenslicht
door middel van de keizersnede en het
woog 4.200 gram. Het krijgt gewoon baby-
voedsel en volgens de kranten van giste
ren heeft het een goede overlevingskans.
De ouders en dokters houden de buiten
wereld op afstand en willen geen infor
matie geven. De vader, een werkloze An-
dalusische dagloner, heeft gezegd dat hii
zijn kind „nog voor geen miljard pesetas
laat fotograferen. Het kind heeft volgens
de pers twee stel hersenen, vier ogen en
oren en twee monden, op gemeenschappe
lijke romp.
Snelle toename aids in Europa
GENÈVE Eind december 1986 waren 4.529
gevallen van aids geregistreerd in de 27 Europe
se landen die meedoen aan het meldingssysteem
van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO).
Dit staat in de jongste uitgave van het weekblad
van de WHO. In het laatste kwartaal van vorig
jaar steeg het aantal aidsgevallen met 814. Tus
sen september en december 1986 deed zich voor
al een flinke stijging voor in Frankrijk (171 nieu
we gevallen), Italië (156), West-Duitsland (151),
Groot-Brittannië (98) en Spanje (63). In 21 van
de 27 landen die aan het registratiesysteem van
de WHO meedoen, steeg het aantal aidsgevallen
van 2.006 in december 1985 tot 4.502 een jaar la
ter, wat neerkomt op een toename met 124 pro
cent. Meer dan negentig procent van hen die aan
aids lijden of op termiin de dodelijke immuun-
ziekte kunnen krijgen, behoort tot het mannelijk
geslacht. Van hen valt 63 procent in de leeftijds
groep tussen 20 en 39 jaar.
BOULOGNE-SUR-MER Bij een aanvaring tussen
een veerboot van Sealink en een Franse vistreiler
zijn gisteren voor de kust van de Franse havenstad
Boulogne-Sur-Mer drie mensen om het leven geko
men. Vijf andere opvarenden van de twintig meter
lange treiler redden het vege lijf door onmiddellijk
het water in te springen, waar zij later uit werden op
gepikt. Over de oorzaak van de aanvaring is nog
niets bekend. De veerboot Hengist was bezig een
draai van 180 graden te maken om de haven uit te
varen op weg naar Folkstone toen de aanvaring zich
voordeed. De treiler zonk onmiddellijk in zeven me
ter diep water. De lijken van de drie verdronken op
varenden werden later door duikers geborgen. De
veerboot, met 47 passagiers, zes auto's en drie vracht
wagens aan boord, keerde terug naar de haven.
Bondskanselier Kohl is
weer slank als een den
BONN De Westduitse bondskanse
lier, Helmut Kohl, heeft in het kuur
oord Bad Hofgastein in Oostenrijk in
tien dagen tijd zeven kilo aan gewicht
verloren en weegt hij is tegen de
twee meter lang nu nog maar 120
kilo. Dit berichtte gisteren het dagblad
Bild.
Volgens Bild at Kohl drie keer per dag
alleen nog maar beschuit, met een lepel
koffie-met-melk, kruidenthee en water.
De bondskanselier wordt maandag te
rug verwacht in Bonn, waar hij weer
dreigt te gaan eten van ellende over on
der meer verschil van mening in het
kabinet over de jongste raketontwape
ningsvoorstellen van Michail Gorbats-
jov.
Nog 19 vermisten in
ingestort gebouw in VS
BRIDGEPORT Experts in
aardbevingsrampen zijn te
hulp geroepen om te zoeken
naar 19 bouwvakarbeiders die
worden vermist in een gebouw
in aanbouw dat donderdag in
Bridgeport, in de Amerikaanse
staat Connecticut, instortte.
Tot dusver heeft men negen
doden geteld, maar nog niet
alle stoffelijke overschotten
konden uit de ruïne van ton
nen steen en verwrongen staal
geborgen worden. De experts,
die ook werden ingezet bij de
aardbevingsramp in Mexico
City, zijn uitgerust met appa
ratuur die reageert op li
chaamswarmte.
OU Bewoners
Ie zestien dorpen
Je kerncentrale bij
5>byl zijn naar huis
pkeerd en de bevol-
tweeëntwintig
plaatsen zal spoe-
nlgen. Dit heeft de
van de ontsmet-
>eratie, Jevgeni Ig-
:o, gisteren op een
dsche persconferen-
iwesterse journalis-
auit Tsjernobyl ver
niet om hoeveel men-
gaat. Na de explosie in
n de reactors van de
itrale op 26 april vorig
srden 179 dorpen met
gezamenlijk 130.000 inwoners
ontruimd. Volgens Ignatenko
waren sommige mensen zon
der toestemming teruggekeerd
naar hun haardsteden in ge
bieden die nog niet voor 100
procent veilig zijn. Hij zei dat
het voornamelijk ouderen zijn
en dat het „exceptionele geval
len" betreft.
Directeur Oemanets van de
kerncentrale Tsjernobyl en
andere functionarissen van de
centrale bij Tsjernobyl beves
tigden in dezelfde telefonische
persconferentie voor westerse
journalisten dat tienduizenden
kubieke meters radioactieve
grond is verwijderd in een
straal van 30 kilometer rond
de beschadigde reactor. Op de
vraag wat er met de grond was
gedaan, werd slechts geant
woord dat die „naar speciale
stortplaatsen" was gebracht.
Oemanets zei dat in de centra
le nu ongeveer 4.000 mensen
werken, die zijn gehuisvest in
een nieuwe nederzetting, ge
naamd Zeljony Mys (Groen
Schiereiland), zo'n veertig ki
lometer van de centrale. Hij
zei dat werd gewerkt met on
geveer 95 procent van de per
soneelsbezetting van voor het
ongeluk.
Sommige Russische media en
functionarissen hebben laten
doorschemeren dat een aantal
plaatsen nooit meer bewoond
kan worden. Op de vraag of
alle geëvacueerden na verloop
van tijd weer terug konden
keren, antwoordde Oemanets
dat „de situatie niet gemakke
lijk" is en dat nog meer tijd en
ontsmettingswerk nodig was.
Gras
De Russische kernfysicus Va-
leri Legassov, die vorig jaar
augustus de Sovjetdelegatie
leidde op de door het Interna
tionaal Bureau voor Atoome
nergie in Wenen georganiseer
de bijeenkomst van experts die
de ramp in Tsjernobyl bespra
ken, verklaarde gisteren in de
Oostenrijkse hoofdstad dat het
voor mensen onmogelijk is het
binnenste van de rampreactor
te betreden. Men kan met be
schermende kleding wel in het
reactorgebouw komen. Hij had
dit zelf enkele keren gedaan.
In de ruïne zijn permanent
mensen aanwezig, die de toe
stand van de reactor in de ga
ten houden. In de reactor zelf
wordt dit werk door robots ge
daan. De temperatuur in de
reactorkern ligt beneden de
100 graden, zei Legassov. Vol
gens de kernfysicus vertoont
het gras in de gevarenzone een
wisselende graad van radioac
tieve besmetting, die tussen
100 en 10.000 becquerel per
kilo bedraagt.
Hii zei dat het aantal extra ge
vallen van kanker als gevolg
van besmet voedsel wat de
Sovjet-Unie betreft op 0,002
procent wordt geschat. Tussen
duizend en drieduizend men
sen zullen in de komende vijf
tig jaar in de Sovjet-Unie
overlijden aan kanker die door
Tsjernobyl is veroorzaakt.
Van 237 personen die ernstig
door straling waren getroffen
zijn 65 volledig hersteld en
weer aan hun werk. Zeven ge
troffenen zijn arbeidsonge
schikt en de overigen worden
In een straal van dertig kilometer rond de centrale van Tsjernobyl zijn tienduizenden kubieke me
ters grond afgegraven. De besmette aarde Is naar „speciale stortplaatsen" gebracht.
nog medisch behandeld, aldus boden bij de behandeling van
Legasspv.
Daarentegen heeft Robert
Gale, de Amerikaanse been-
mergspecialist die vorig jaar in
de Sovjet-Unie hulp heeft ge
slachtoffers van de kernramp
bij Tsjernobyl, gisteren gezegd
dat nog wel 75.000 mensen aan
kanker kunnen overlijden als
gevolg van het ongeluk. De
helft van deze sterfgevallen
zou zich volgens hem in de
Sovjet-Unie voordoen en de
andere helft in het hele noor
delijke halfrond maar vooral
in Europa.
et-dissident Korjagin is gisteren met zijn gezin in Zurich
énen. „Van de dissidenten die opgesloten zitten in psy-
ihe inrichtingen, is er nog niet èèn vrijgelaten^" zei hij bij
komst.
laarde in het strafkamp te zijn gemarteld en enkele keren
srstaking te zijn gegaan. Tijdens zijn laatste honger-actie
zich bekeerd tot het christendom. „Het geloof heeft me
leen gehouden" zei hij. Korjagin, die dit jaar kandidaat is
j§ Nobelprijs voor de Vrede, werd in februari na zes jaar
j|nschap vrijgelaten. Hij was gevangen gezet wegens zijn
■^p het Russische regime.
batsjov duidt op diplomatieke
ekkingen met Israël
DU Sovjetleider Gorbatsjov heeft gisteren gezegd dat
ezigheid van diplomatieke betrekkingen met Israël niet
kan worden beschouwd. Gorbatsjov zei dit tijdens
ter ter gelegenheid van het bezoek van de Syrische
pit Hafez Assad.
■sische leider zei wel dat het herstel van de betrekkingen
de Sovjet-Unie en Israël alleen kan plaatshebben als deel
,i algehele vredesregeling in het Midden-Oosten. Gorbats-
het idee af van afzonderlijke vredesonderhandelingen
Israël en Arabische landen en hij herhaalde dat het
een internationale vredesconferentie over het Midden-
li wil onder auspiciën van de Verenigde Naties.
Jfe Marokkanen beschuldigd
fërband met bomaanslagen
lli
J'B In het onderzoek naar de reeks van bomaanslagen
Jj vorig jaar september in Parijs elf mensen om het leven
tomen, zijn twee Marokkanen in staat van beschuldiging
)/t Zij hadden de politie verteld dat ze zakken en pakjes
verborgen waarin waarschijnlijk explosieven zaten voor
"blagen, zo heeft Le Monde gisteren bericht. Volgens de
sadden de Marokkanen bekend dat ze de pakjes hadden
en van Foued Ali Saleh, een Tunesiër die vorige maand
-ven anderen in staat van beschuldiging werd gesteld na
2ks arrestaties, die volgens de overheid een nieuwe golf
maanslagen had verijdeld.
MOSKOU Op zijn sterf
bed in het huis van de sta
tionschef in Astovo krab
belde Tolstoi de laatste
woorden in zijn dagboek:
„Fais ce que doit, adv.
In het midden van wat
het gezegde „doe wat je
doen moet, wat er ook
moge gebeuren" had moe
ten worden, brak hij af.
Een toepasselijker motto voor
wat op net ogenblik gaande is
in dat opmerkelijke Moskou
van Gorbatsjov had niemand
kunnen bedenken; vooral die
onafgemaakte vorm spreekt
boekdelen. Het onlangs gehou
den plenum van het Centrale
Comité eindigde met vrijwel
eenzelfde conclusie: „Er is
geen terugweg mogelijk, zo
lang we niets hebben waar we
naar kunnen terugkeren". De
mensen die ik sprak in Mos
kou wisten bijna geen van al
len waar de nieuwe ingeslagen
koers naar toe zou leiden,
maar, enkele cynische zielen
daargelaten, ze vonden het
wel opwindend.
Restje
sneeuw
Ik arriveerde in Moskou tegen
het einde van de winter: de
laatste restjes sneeuw trokken
langzaam weg. In het warme
voorjaarszonnetje werden bij
hotel Oekraïne de kleurige ge
streepte luifels neergelaten.
Op een of andere manier
moest ik maar steeds denken
aan die andere onwaarschijn
lijke lente in Praag, negentien
jaar geleden.
Mensen die zich altijd verscho
len achter het oude Moskouse
spreekwoord:^ „Ik lees nooit
kranten, want ze maken je
handen maar smerig", ver
dringen elkaar nu voor de
kiosken. Met name de kranten
Izvestia en Moskou Nieuws ge
nieten enorme populariteit en
zelfs de tijdschriften Ogonyok
en Znamya, die vroeger nau
welijks aftrek vonden, worden
gretig gelezen.
XE EN WISKE DE JOLIGE JOFFER
Jevtoesjenko.
De Moskovieten klagen zelfs
dat doordeweeks te weinig tijd
overblijft om alles te lezen wat
gepubliceerd wordt. En dat is
zeker niet mis: aan de lopende
band worden schatten van
vroeg-moderne Russische lite
ratuur, na lange tijd verboden
geweest te zijn, vrijgegeven en
die wedijveren om aandacht
met de stroom van weergaloze
brutale politieke commentaren
en de nieuwe taboe-doorbre
kende toneelstukken en ro
mans. Het seizoen van glasnost
in de literatuur ving aan met
een kerstkadootje van het tijd
schrift Moskva, namelijk Na-
bokovs meesterlijke roman
The Defence uit 1964. Daarna
zette Ogonyok de koers voort
met de publicatie van de ge
dichten van Nikolai Goemilev
(de wegens „verraad" in 1921
geëxecuteerde en vervolgens
doodgezwegen echtgenoot van
Akhmatova) en een hoogte
punt werd bereikt met de ont
hulling van Akhmatova's om
vangrijke Requiem voor de
slachtoffers van Stalins tiran-
Nog veel meer
En er is uiteraard nog veel
meer: de nooit eerder versche
nen correspondentie van Boris
Pasternak, uit de tijd dat hij
Dr. Zjivago schreef, en Solzje-
nitsyns Kankerpaviljoen uit
Solzjenitsyn.
1968 dat misschien ook nog
wel op de Russische markt
wordt gebracht.
Grigoriy Baklanov, de nieuwe
alom gerespecteerde hoofdre
dacteur van Znamya, vertelde
me plechtig wat het voor hem
betekende om eindelijk Tvar-
dovsky's lange gedichten over
de wreedheden van de collec
tivisering te kunnen publice
ren. Toen zijn einde naderde
las Tvardovsky, wiens eigen
vader een koelak, een rijke
Russische boer was, zijn ge
dicht voor aan zijn vriend
Baklanov, die beloofde dat hij
er voor zou zorgen dat het ge
publiceerd werd. Voor het
eerst viel het werk van een
overleden dichter niet in han
den van de vijand.
Tvardovsky's gedicht vormde
het belangrijkste van een stuk
of zes andere verslagen van de
collectivisering en de liquida
tie van de koelakken. Voor
heen was het ondenkbaar dat
één van deze kritische werken
het daglicht zou zien.
Om te begrijpen wat het pre
cies betekent om nu openlijk
over deze onderwerpen te
kunnen lezen in Rusland, is
het belangrijk om op de hoogte
te zijn van de leefsituatie ten
tijde van de vorige en de eer-
vorige generaties. Er waren
niet alleen meedogenloze
schietpartijen, maar over het
hele land hing een walm van
Boris Pasternak.
geroosterd vlees. De boeren
gaven zich liever over aan or
giastische slacht- en zwelgpar
tijen dan hun levende have
over te geven aan de kolcho
zen.
„Bijna-verraders"
Alles goed en wel, zult u zeg
gen, maar het is natuurlijk
eenvoudiger om met behulp
van gedichten en toneelstuk
ken de verkeerde voorstelling
van zaken in het verleden
recht te zetten dan in het he
den. Is het niet veel gemakke
lijker om hervormingen en
glasnost in de tijdschriften
door te voeren dan in de fa
brieken en boerderijen en op
alle andere terreinen van de
Sovjet-samenleving waar de
vrijheid van de burgers op on
gelukkige wijze te maken
heeft met paranoïde politione
le gewoontes?
Toch is het leven aan het lite
raire front nog niet zo eenvou
dig. Er is voortdurend alarm
ten kantore van Ogonyok, het
culturele blad van het Centra
le Comité, dat door hoofdre
dacteur Vitaly Korotych tot
een echte spreekbuis is ge
maakt van de pogingen om de
één-partijstaat te democratise
ren. Korotych vertelde mij dat
een functionaris van de schrij
versbond de aanval had geo
pend op zijn medewerkers
Jevtoesjenko en Vosnesensky
en hen bestempelde als „bijna-
verraders".
Vrijwel tegelijkertijd stapte
een collega het kantoor binnen
met een brief waarin liberale
schrijvers protest aantekenden
tegen een aanval door de
schrijver Joeri Bondarev tij
dens de stafvergadering van
de schrijversbond. Hij is schrij
ver van boeken over de oorlog
en een man van nogal hoog
aanzien binnen de bond waar
in kritiek ongewoon is. Bonda
rev sprak over de noodzaak
van een literair Stalingrad té
gen de liberalen en liet zich uit
over de „leugenaars" die on
der het mom van glasnost de
schijnwerpers voor zichzelf
wilden opeisen en „die boven
dien de poort openden voor di
verse grijze lieden, de genieën
zonder talent". „Als alle nach
tegalen uitgeroeid zijn", zo
beëindigde Bondarev zijn of
fensieve epos, „zal de uil gaan
zingen". Zijn boodschap luid
de: Pas op! Wij kunstenaars
van aangetoonde revolutionai
re rechtschapenheid worden
verdrongen door een stel om
hooggevallen strebertjes die
handelen in politieke schanda
len.
Dit is één manier waarop de
tegenaanval kan worden on
dernomen. Een andere moge
lijkheid is het varen van een
nationalistische koers, gencr
tegen Gorbatsjovs moden
„verwesterlijking". Weer an
dere niet-hervormingsgezinde
kameraden worden ervan ver
dacht achter de schermen
steun te krijgen van het minis
terie van defensie.
Rookgordijn
Het lijkt er op alsof het rook
gordijn dat de ouderwetse po
lemisten produceren langza
merhand dichter wordt Toch
mag niet getwijfeld worden
aan de effectiviteit van men
sen die Gorbatsjovs pogingen
ondersteunen, zoals Sergei Za-
lygin, de nieuwe hoofdredac
teur van Novy Mir. Deze is het
lichtende voorbeeld van Gor
batsjovs nieuwe kijk op de
Sovjet-geschiedenis. Zijn aan
stelling bij Novy Mir geschied
de namelijk na de publicatie
van zijn boek, dat een regel-
rechte lofzang was op de NEP
(nieuwe economische politiek),
de periode in de twintiger ja
ren die altijd verfoeid werd
door Gorbatsjovs voorgangers
in het Kremlin.
Begin jaren twintig redde Le
nin Rusland van een gewisse
hongerdood door het in gang
zetten van zijn NEP: een ge
mengde economie met een
ontspanningsbeleid naar het
buitenland toe en een liberale
opvatting ten aanzien van de
cultuur.
De recensie van het boek in de
Pravda toont heel duidelijk
aan dat de huidige nieuwe
koers geschoeid is op Lenins
leest: „NEP was niet zomaar
een economische maatregel.
Dank zij de praktijk-ervaring
van NEP werd de grondslag
gelegd voor de sociale en gees
telijke hervorming van de
mensen". Daar gaat Zalygins
boek ook over: hoe men „een
nieuwe kracht in het denken"
moet ontwikkelen, en dat is
„de enige manier waarop men
zichzelf en de wereld kan red
den".
Een dichter in Rusland is
meer dan een dichter alleen,
zong Jevtoesjenko tijdens de
vorige Culturele Dooi. Datzelf
de geldt voor roman- en to
neelschrijvers. Russische
schrijvers worden nu opnieuw
gemobiliseerd als manipulators
van het menselijk denken,
maar waarschijnlijk deze keer
met wat meer enthousiasme.
W.L. WEBB
Copyright The Guardian
Kunstmatige bacterie voor het eerst in open lucht beproefd
BRENTFORD Ondanks-
verbitterde tegenstand van
milieubeschermers heeft een
Amerikaans chemisch bedrijf
gisteren voor het eerst een met
genetische manipulatie ge
kweekte bacterie in de open
lucht getest.
De plaats van de proef, waar
voor het Californische minis
terie van landbouw en het of
ficiële bureau voor milieube
scherming toestemming had
den verleend, was een aard
beienveld ter grootte van 800
vierkante meter bij Brentford,
in Californië. De aardbeien-
planten werden besproeid met
een mengsel van bacteriecul
turen en water.
De kunstmatig gekweekte mi
crobe, die de naam „Frostban"
heeft gekregen, beschermt
planten tegen vorstschade. De
agrarische industrie hoopt met
hulp van de nieuwe methode
misoogsten bij vorstgevoelige
gewassen te kunnen beperken.
Milieu-activisten haddén in de
nacht vóór het experiment de
meeste van de 2.400 aardbei-
plantjes uit de grond getrok
ken. Personeel zette de plan
ten terug. Een vertegenwoor
diger van het chemisch bedrijf
had zijn jonge kinderen mee-
genomen en liet hen op het
esproeide veld spelen om te
demonstreren dat de kunstma
tige bacterie ongevaarlijk is.
Om zulks nog eens te beklem
tonen at hij zelf enkele aard
beien.
De milieubeweging vindt dat
onvoldoende is onderzocht wat
de gevolgen zullen zijn als de
bacterie ontsnapt uit het met
een aarden wal omgeven veld
je.
Hoewel het in deze tijd van
het jaar zelden pleegt te vrie
zen is de test nu gehouden om
te bekijken of de bacterie an
dere bacterieën zal verdringen
en in hoeverre het gesproeide
materiaal zich in de omgeving
verspeidt
Libiërs volgens VS actief
in Suriname en Frans-Guyana
WASHINGTON Amerikaanse inlichtingen- en regerings
functionarissen beschikken over bewijzen dat Libië onder meer
in Suriname en Frans-Guyana ondermijnende acties heeft voor
bereid. Een hoge Amerikaanse functionaris zei gisteren dat een
Libiër Ashul genaamd, onlangs uit Suriname is gezet. De agent
was in bezit van plannen voor subversieve acties in Franse ge
biedsdelen in het Caribisch gebied.
Naar zijn zeggen heeft Suriname de man uitgewezen omdat hij
plannen bij zich had voor mogelijke Libische subversieve acties
in het naburige Frans-Guyana. De Libiër zou zich nu nog steeds
in het Caribische gebied bevinden waar hij betrekken is bij de
vorming van dissidente groepen. Hij zou ook menser. naar Libië
sturen voor een guerrilla-opleiding.
Parijs zou door de Britse geheime dienst zijn gewaarschuwd
voor een Libische aanslag op het ruimtevaartcentrum Kourou in
Frans-Guyana. Dit zou een vergelding zijn voor de Franse steun
aan Tsjaad in zijn strijd tegen Libië.
