„Bijna niemand hoeft
longkanker te krijgen"
Ziekenfondsen
noemen voorstel
tandartsen
absurd"
Oorzaak doofheid
vaak erfelijke
aandoening
jjaboon haalt
dmium uit grond
okers in
S vechten
f-ug
n<
ja Dales
jjrgemeester
jn Nijmegen
Nederlandse schepen
brachten wapens
naar Zuid-Afrika 99
gJNENLAND
üeidóaGowuvnt
ZATERDAG 25 APRIL 1987 PAGINA 3
A
«5EYK Een driejarig experiment in Bra-
jiheeft aangetoond dat het mogelijk is met
lp van de sojabonenplant cadmium uit de
j te halen. Bij het experiment door VELT,
ereniging voor Ecologische Leef- en Teelt-
zijn ook brandnetels en tabaksplanten
De sojabonenplant leverde het meeste
iaat op: daarmee kan per jaar ongeveer 16
van het aanwezige cadmium uit de
ep worden gehaald. Het cadmium komt al-
de bladeren van de plant terecht. Die
oen vervolgens verbrand en de as wordt
plagen. Het experiment is mogelijk ge-
tt door financiële steun van gemeenten in
waar de grond op verschillende
sen sterk verontreinigd is met cadmium.
„Eigen vliegtuig"
cadeau voor jarige
Willem Alexander
DEN HAAG - Kroonprins Willem
Alexander die maandag zijn 20e ver
jaardag hoopt te vieren kan zijn eer
ste verjaardagsgeschenk vandaag al
in ontvangst nemen als hij op Schip
hol de doop verricht van het parade
paard van de luchtvloot van Martin-
air, een Boeing-747. Het vliegtuig zal
vanaf vandaag de naam Prins van
Oranje dragen. Eerder werd al een
vliegtuig genoemd naar prins Mau-
rits, de oudste zoon van prinses Mar
griet en mr. Pieter van Vollenhoven.
Ter gelegenheid van zijn achttiende
verjaardag mocht hij vorig jaar aan
één van Martinairs Airbussen zijn
naam geven.
Van
Brienenoordbrug
kan eerder klaar
ROTTERDAM - De Van Brie-
nenoordbrug bij Rotterdam,
een van de belangrijkste ver
keersknelpunten in ons land,
kan zeker anderhalf jaar eer
der worden vernieuwd dan
Rijkswaterstaat heeft gepland.
Een consortium van staalcon
structie- en betonwerkbedrij-
ven heeft daartoe gisteren een
plan heeft ingediend bij Rijks
waterstaat. Het ontwerp van
Rijkswaterstaat gaat uit van
oplevering van de nieuwe
brug over de Nieuwe Maas te
gen augustus 1991.
Politie-chef
Capelle op
non-actief
CAPPELLE A/D IJSSEL - Het
hoof van de politie van Capelle
aan den IJssel, commissaris F.H.
van Weelden, zit thuis na een on
derzoek dat gehouden is in het
Capelse politiekorps. Het onder
zoek is verricht door voormahg
korpschef Van Voorden van Lei
den. Volgens de gemeentewoord
voerder heeft de politie-chef het
buitengewoon verlof gevraagd
om zich te kunnen beraden op de
resultaten van het onderzoek,
waarover overigens verder niets
is meegedeeld.
Mr. Oranje
staatsraad
in deeltijd
DEN HAAG - De
vroeger secretaris
generaal van het
departement van
justitie, mr. L.
Oranje, is benoemd
tot staatsraad in
buitengewone
dienst. Oranje, die
zeer recent zijn
functie neerlegde,
zal zijn nieuwe
baan bij de Raad
van State in deeltijd
gaan uitoefenen.
Rechter verklaart zich
onbevoegd inzake Doel
MIDDELBURG - De president van de
rechtbank in Middelburg, mr. G. André
de la Porte. heeft zich gisteren onbe
voegd verklaard kennis te nemen van
de vordering die vier Nederlandse mi
lieuorganisaties afgelopen dinsdag tegen
de eigenaresse van de kerncentrales in
het Belgische Doel hadden ingesteld. In
kort geding hadden de organisaties ge
ëist dat er uiterlijk 29 april een onaf
hankelijk deskundigenrapport moest
zijn opgesteld. Daarin moesten eisen
staan waaraan de centrale zich diende
te houden zolang de staking van het
personeel van de kerncentrales in Doel
voortduurde. De stakers zijn vrijdag
morgen weer aan het werk gegaan.
f^SHINGTON Rokers
,0 de Verenigde Staten,
j j steeds kleiner worden-
/minderheid, zijn een te-
jSoffensief begonnen te
il» de door de overheid
r. werkgevers gevoerde
r^ipagne tegen het roken.
)(p aantal van de 54 mil-
un Amerikanen die nog
roker te boek staan,
a!ent zelfs dat zij een be-
kunnen doen op de
Berikaanse grondwet en
(t hoeven toe te geven
de druk om met hun
Voonte te stoppen.
Jzijn in elf staten en on
teer 250 steden en dis-
bepalingen van
tegen roken op het
In zeventien staten
si circa driehonderd ste-
sa en districten is het ro-
1.1 in openbare gelegen-
den aan banden gelegd.
Vf meeste hotels bieden
gasten tegenwoordig
mogelijkheid een ka-
ir te nemen waar niet
iookt mag worden en in
i>}l restaurants is een
njeiding doorgevoerd tus-
:h rokers en niet-rokers.
J rokers voelen zich van
i kanten aangevallen,
V weigeren zogenoem-
r<toiletrokers te worden,
vrezen dat ze binnen-
let, in navolging van ho-
en feministen, de
P^at op moeten om te de-
nstreren voor hun
hten.
v
di anti-rookcampagne is
afgelopen vier maan-
n aanzienlijk opgevoerd.
|angrijkste reden daar-
eu was de publicatie van
medische studie waar-
werd gewezen dat
t de gezondheid wordt
Mreigd van niet-rokers
de rook inademen van
in hun omgeving,
a publicatie zette meteen
ip reeks maatregelen in
vig om de gevaren van
passieve meeroken te
ierken.
el
ih bedrijf in Chicago
g er zelfs toe over al
werknemers een vol-
~ïg rookverbod op te leg-
dus ook thuis. Om er-
r te zorgen dat de
knemers zich daar ook
zouden houden, stelde
bedrijf een periodiek
disch onderzoek in.
k
andere bedrijven zet-
in hun advertenties
een vacature, dat ro-
niet in aanmerking
men. Ook de overheid
lagt zijn steentje bij en
890.000 ambtenaren
1 (gen alleen nog in spe-
°le rookkamers een siga-
!t(, sigaar of pijp opsteken.
PROF. DR. STAM OP SYMPOSIUM OVER ROKEN EN LONGEN:
Zevenhonderd huisartsen vragen zich vandaag in de Am
sterdamse RAI af of ze massaal met roken moeten stop
pen. Voor hun eigen bestwil, maar zeker ook voor die
van hun patiënten. Want een arts die rookt, dat kan niet,
vinden vooral de longspecialisten. En het is merkwaar
dig, zeggen de deskundigen, hoe groot de invloed van een
arts is die niet rookt en zijn patiënten adviseert het ook
niet te doen. Voorzitter van het symposium, longdeskun-
dige bij uitstek prof. dr. J. Stam, heeft bovendien een
flinke stok achter de deur: longkanker wordt bijna al
tijd veroorzaakt door roken en is nauwelijks te genezen.
AMSTERDAMEr sterven
jaarlijks ruim 8300 Nederlan
ders aan longkanker. Als daar
iemand bij is die niet (langdu
rig) heeft gerookt, dan weten
de artsen niet wat ze horen.
„Er gaan dus duizenden men
sen dood, die helemaal niet
dood hoeven te gaan", stelt
prof. dr. J. Stam, hoogleraar
pulmonologie (wetenschap van
de longen) aan de Vrije Uni
versiteit in Amsterdam. Met
andere woorden: van roken
hoef je niet per definitie long
kanker te krijgen, maar long
kanker wordt in meer dan ne
gentig procent van de gevallen
veroorzaakt door roken. Stam:
„Ik zeg dus: bijna niemand
hoeft longkanker te krijgen".
In zijn werkkamer aan het
academisch ziekenhuis van de
VU staan twee asbakken. De
één is blinkend schoon, in de
andere liggen een balpen en
een paar rommeltjes. „Als ik
zou roken", zegt Stam, „dan
ben ik op slag volslagen onge
loofwaardig". Zo zouden alle
artsen erover moeten denken,
vindt hij, en dat houdt hij ze
vandaag op* het symposium
„Roken en longen" ook voor.
„Want als twee huisartsen te
gen iemand zeggen dat-ie niet
mag roken en de derde huis
arts zegt: ach dan zal de pa
tiënt tegen zijn omgeving ver
tellen: nou, mijn dokter zegt:
ach
Stam kan de huisartsen met
het nodige cijfermateriaal om
de oren slaan. Zo gaan in de
Verenigde Staten jaarlijks
meer mensen dood door roken
(350.000) dan er aan Ameri
kaanse militaire slachtoffers
zijn gevallen in de Eerste en
Tweede Wéreldoorlog, alsme
de in Vietnam. En zo speelt bij
de 4180 cara-patiënten die
jaarlijks overlijden het roken
in 75% van de gevallen een rol
en bij de 24.605 slachtoffers
van hart- en vaatziekten 25%.
Volgens recente schattingen
kost roken iaarlijks 17.000 Ne
derlanders net leven.
Longkanker slaat daarbij alles.
Het is de meest voorkomende
kanker bij de man in Neder
land en ook een van de moei
lijkst te genezen vormen. „Al
leen al het opsporen is ontzet
tend lastig", vertelt Stam. „Pas
als de kanker zich heeft ont
wikkeld tot een stadium waar
in hij zo groot is dat er prak
tisch niets meer tegen te doen
is, kun je hem ontdekken. Dan
zijn er dus meestal al uitzaaiin
gen. Over het algemeen kun
nen we acht a tien van de
honderd patiënten nog vijf
jaar verder brengen, en er is
praktisch geen hoop dat dit er
binnen afzienbare tijd meer
zullen worden. We proberen
de ziekte te genezen met ope
raties waarin je altijd, verder
moet gaan dan de theorie toe
staat, en de laatste tijd gebrui
ken we ook de voor een pa
tiënt zéér belastende chemo
therapie. Maar ook dat blijkt
nog geen echte oplossing. En
voor interferon zie ik nog veel
minder toekomst".
Toch is de oplossing heel sim
pel, zegt Stam: „Niet roken".
Dan is longkanker zeker niet
de wereld uit, want luchtver
vuiling en het werken met ge
vaarlijke stoffen als met name
asbest spelen ook een rol. Wie
rookt én in contact komt met
asbest, heeft bijvoorbeeld ne
gentig keer meer kans op
longkanker dan iemand die
beide niet doet. „We zullen
niet alleen het roken moeten
terugdringen, maar ook indus
trieën veiliger moeten ma
ken", benadrukt Stam. „Maar
het moet desondanks duidelijk
worden dat mensen niet lan
ger de schuld van hun long
kanker ergens anders mogen
leggen dan bij zichzelf. Na
tuurlijk, als je niet langer dan
een half jaartje zou roken, of
echt niet meer dan drie siga
retten per dag, en je krijgt
longkanker, dan is dat volgens
„De enige echte remedie tegen roken is een grootscheepse voorlichtingscampagne", meent prof.
dr. J. Stam. „En dan niet door met verdoemenis te dreigen. Ik geloof meer in het opbouwende, in
het benadrukken van de goede kanten van niet-roken".
mij niet van dat roken. Maar
welke roker kari zich nou zo'n
beperking opleggen? Dat is
toch ook juist het grote pro
bleem met roken, het is een
combinatie van lichamelijke
en geestelijke verslaving. En
hoe meer je rookt, hoe meer
kans je hebt op longkanker. Zo
eenvoudig ligt het".
Verboden?
Is het tijd voor een aantal in
grijpende verboden, zoals voor
reclame en sponsoring? Of
wellicht nog vérstrekkender,
een verbod op roken?
Prof. Stam: „Ik houd er niet zo
van om dingen te verbieden.
Wel vind ik dat de tabaks
industrie zich niet met de
sport moet bemoeien. Ik zeil
zelf en dan kom ik geregeld
een boei tegen waarop in koei-
eletters een sigarettemerk
staat. En ik zie surfers met een
enorme tabaksreclame op het
zeil. Dat soort dingen kunnen
echt niet. Die zouden van mij
wel verboden mogen worden.
Maar verder ben ik zeer terug
houdend. Bovendien hebben
we wel enig succes geboekt: in
1958 rookte 98% van de man
nen, nu is dat minder dan 44%.
Daarentegen is dat aantal bij
vrouwen weer gestegen van
29% naar 35% en is er een ten
dens dat de mensen die blijven
roken ook veel méér gaan ro
ken. De enige echte remedie
tegen roken is volgens mij een
grootscheepse voorlichtings
campagne, dus met hulp van
de overheid. En dan niet door
met verdoemenis te dreigen,
zoals momenteel bij onder
meer de aids-campagne in En
geland. Ik geloof meer in het
opbouwende, in het benadruk
ken van de goede kanten van
niet-roken. Zoals: ik rook niet,
ik sport. Ik denk ook, dat we
vooral de jongeren moeten be
reiken".
In 1983 kreeg de overheid drie
miljard gulden binnen aan ac
cijns op tabak. Er werken bij
na tienduizend mensen in deze
industrie, die nog eens voor
vijftig miljoen uitgeeft aan ad
vertenties. Tegenover zulke
grote economische belangen is
uw hoop toch ijdel?
„Ik ben een positief mens, on
danks alle ellende die ik om
me heen zie. Nederland is erin
geslaagd het aantal doden in
het verkeer van 1970 tot 1985
terug te brengen van 3181
naar 1438 per jaar. Dat is een
ongelooflijk succes. Terwijl
ook daar economische belan
gen liggen. En kijk naar de
Hartstichting en het dalend
aantal hart- en vaatziekten. In
die kringen heeft men het wel
klaargespeeld om de overheid
en de media te bereiken en
daardoor het grote publiek.
Waarom wij dan niet? Inder
daad, er is geen vereniging
van patiënten met longkanker,
dat is een belangrijk nadeel.
Maar ik wil nu toch eindelijk
eens proberen de mensen die
nodig zijn bij elkaar te bren
gen: huisartsen, specialisten,
politici en reclamemakers. Na
twintig jaar vrijwel vergeefs
behandelen van longkanker is
het nu de hoogste tijd alles in
het werk te stellen om die vre
selijke ziekte te voorkomen.
Tot nu toe hebben we alleen
maar lopen dweilen, nu is het
moment gekomen de kraan
eens dicht te draaien. En als je
het dan zo nodig economisch
zou willen vertalen, dan kun
je zeggen dat door het bestrij
den van roken de kosten van
de volksgezondheid op den
duur drastisch zullen vermin
deren".
DICK HOFLAND
?e
ig
f HAAG Mevrouw
Dales, Tweede-Kamerlid
de PvdA, wordt in mei
i «ieuwe burgemeester van
Jegen. Zij is de opvolg-
_ivan CD A-burgemeester
lermsen. Premier Lub-
x. heeft de benoeming gis-
na afloop van het kabi-
beraad bekendgemaakt,
55-jarige mevrouw Dales,
ïemse van geboorte, deed
ptember 1981 haar intrede
e landelijke politiek toen
taatssecretaris van sociale
n werd in het tweede ka-
i t-van Agt. Na de val van
abinet in het voorjaar van
i werd zij lid van de Twee-
i lamer. De maatschappelij-
topbaan van mevrouw Da-
i begon aan het instituut
Mevrouw ten Dales
„Kerk en Wereld" (van de Ne
derlandse Hervormde Kerk)
in Driebergen. In 1977 werd zij
directeur van de Gemeentelij
ke Sociale Dienst in Rotter
dam.
In de Tweede Kamer wordt
mevrouw Dales opgevolgd
door mevrouw Lenie van
Rijn-Vellekoop uit Krimpen
aan den IJssel.
VV
DEN HAAG De Vereniging
van Nederlandse Ziekenfond
sen heeft geen begrip voor het
standpunt van de tandartsen
dat hun tarieven 25 procent
omhoog moeten om maatrege
len tegen aids-besmetting te
kunnen bekostigen. Volgens
VNZ-secretaris F. Werkman is
het uitgesloten dat zijn vereni
ging akkoord gaat met een
dergelijke „absurde" tariefs
verhoging.
KNOLLEN
Werkman erkende dat de tan
dartsen bepaalde maatregelen
zullen moeten nemen en dat
die gevolgen zullen hebben
voor de tarieven. „Maar een
verhoging met een paar pro
cent is naar onze mening vol
doende". De VNZ, die jaarlijks
voor zo'n zevenhonderd mil
joen aan tandartskosten ver
goedt, heeft de indruk dat de
tandartsen „hoog inzetten om
er zo gunstig mogelijk uit te
springen". De Nederlandse
Maatschapij ter bevordering
van de Tandheelkunde, de be
roepsorganisatie van tandart
sen, meent echter dat haar
standpunt heel realistisch is.
Maatregelen- tegen de ver
spreiding van AIDS, ook bij
tandartsen, vindt de VNZ een
goede zaak. Maar het aanstel
len van een tweede assistente
wijst de VNZ volstrekt af. Een
aparte assistente om de deur
open te doen en de telefoon
aan te nemen is overbodig als
de praktijk doelmatig wordt
georganiseerd en ingericht, al
dus Werkman.
Dees wil uitbreiding gehandicaptensport
DEN HAAG Staatssecretaris Dees van WVC vindt dat de
sportbeoefening door gehandicapten uitgebreid moet worden. De
gehandicaptensport is weliswaar al enkele jaren in opmars, maar
dit gaat volgens Dees nog te langzaam. In de nota „Sportbeoefe
ning door Gehandicapten", die Dees gisteren naar de Tweede
Kamer heeft gestuurd, pleit hij voor uitbreiding van sportac
commodaties voor gehandicapten, meer voorlichting en betere
opleidingsmogelijkheden voor vrijwillige hulpverleners en voor
betere samenwerking op dit terrein.
HILVERSUM - Zeker Nederland het VN-wapenem-
twee Nederlandse schepen bra8° zou «henden. In een
hebben wapens vervoerd S^van SiX
naar Zuid-Afrika. De „Ot- zaken werd Nederland ge-
ter leverde in de zomer noemd als één van de landen
van 1985 minstens één
keer een lading van 400
granaten van het kaliber
81 mm af in Zuid-Afrika.
Eerder werd al bekend
dat de „Lady Anita" tus
sen 28 december 1984 en 2
januari 1985 minstens
veertig houwitsers van het
kaliber 140 mm vervoer
de. Voor Zuid-Afrika
geldt een wapenembargo
van de Veiligheidsraad.
J. Rodenburg van het Ship
ping Research Bureau in Am
sterdam zegt in het VPRO-
programma „Gouden Bergen",
aanstaande zondag, dat hij zich
baseert op de scheepsregistra-
tielijst van het Londense
Lloyd's en op Zweedse proces
stukken.
Nog onlangs wees minister
Van den Broek van buiten
landse zaken de Amerikaanse
beschuldiging van de hand dat
die het embargo schonden.
Volgens het Shipping Re
search Bureau voer de „Otter",
later herdoopt in „Reef
Moon", onder de vlag van
Malta van Zeebrugge naar Ma
dagascar. Charteraar was in
die tijd Capelle Chartering and
Trading in Rotterdam. Het
contactadres voor de „Otter"
was Alnautic bv in Schiedam.
Alnautic heeft ook een vesti
ging in België. De Economi
sche Controle Dienst onder
zoekt de wapenleveranties
door de „Otter". Het Rotter
damse bedrijf Unity Charte
ring and Shipping wordt er
van verdacht als agent het
transport te hebben geregeld
met de „Lady Anita" onder
Cyprische vlag van Groot-
Brittannië naar Zuid-Afrika.
Bij het bedrijf zijn door de
ECD documenten in beslag ge
nomen. Het zou zijn gegaan
om dertig containers met ka
nonnen en houwitsers.
UTRECHT - Bij de helft
van dove of slechthorende
kinderen in Nederland is
een erfelijke aandoening
de oorzaak van hun han
dicap. Toch wordt te wei
nig onderzoek naar erfe
lijkheid gedaan, terwijl
juist informatie over erfe
lijkheid kan leiden tot het
voorkomen van doofheid.
Dat staat in het Neder
lands Tijdschrift voor Ge
neeskunde.
Ongeveer een op de duizend
kinderen wordt in Nederland
ernstig slechthorend of doof
geboren, of wordt doof als ge
volg van ziekten tijdens de
eerste levensjaren. De meeste
van die kinderen hebben nor
maal horende ouders en soms
een doof broertje of zusje.
Als de moeder tijdens de eer
ste zes maanden van de zwan
gerschap rode hond krijgt, kan
het kind ernstige aanlegstoor-
nissen oplopen, zoals oog- en
hartafwijkingen, doofheid en
stoornissen van het centrale
zenuwstelsel. Andere infectie
ziekten bij de moeder kunnen
ook doofheid bij het kind ver
oorzaken. Te vroeg geboren
kinderen lopen een grotere
kans om doof te worden door
bepaalde geneesmiddelen of
door hersenvliesontsteking.
Tijdens een symposium in Nij
megen heeft dr.ir. G. Zielhuis
verklaard dat vocht achter het
trommelvlies bij jonge kinde
ren een achterstand in de taal
veroorzaakt als dat vocht lang
blijft zitten. Veel kinderen
merken echter niets van die
slechthorendheid. Zielhuis on
derzocht 1.450 kinderen. Bij
circa zestig kinderen werd
vocht achter het trommelvlies
gevonden. Deze kinderen kre
gen een taaltest, waaruit bleek
dat zij in vergelijking met
goedhorende leeftijdgenootjes
een slechtere „taalproduktie"
hadden. Ze spraken bij de taal
test woorden verkeerd uit en
hadden een kleinere woorden
schat. Het onderzoek zal zich
toespitsen op de behandeling
van vpcht achter het oor door
middel van een buisje.
ADVERTENTIES
Gevestigd te Zoetermeer: Accadi Accountants.
Accountants-Administratieconsulenten.
Advies en uitvoering van werkzaamheden inzake administratie,
automatisering, bedrijfseconomische- en fiscale aangelegenheden.
lerlandlaan 23, Postbus 7282, 2701 AG Zoetermeer
Telefoon 079 - 219307
Accadi Accountants heeft een relatie met VB Accountantskantoor VNG,
een van de grote registeraccountantskantoren van Nederland.
Vestigingen te Breda, Doetinchem, 's-Hertogenbosch, Leeuwarden,
Lelystad, Maastricht, Nieuwegein, Veendam, Wormerveer en Zoetermeer.
