Handicaps bij
inzameling
van Nationaal
Geschenk
Finale
Groot feest in Soest en Baarn op Koninginnedag
Normvervaging
CeidócSoiwcwit
ZATERDAG 25 APRIL 1987
De zilveren munt van vijftig gulden die ter
gelegenheid van de gouden bruiloft van prins
Bemhard en prinses Juliana is ontworpen.
ftig jaar geleden werd het huwelijk van het prinselijk paar ingezegend in de Grote
rk in Den Haag.
Wanneer die twee nichten van koningin
Elizabeth zo'n armbandje om hadden
gehad waarvan het CDA-kamerlid
Hennekam zich een warm voorstander
heeft getoond, dan hadden ze niet
opgesloten hoe\'en te zitten in een gesticht
voor excentrieke bloedverwanten en had
de Britse vorstin niet hoeven denken dat
ze allang wijlen waren. Even elektronisch
verbinding zoeken met de chip in de
bandjes en ze zou vanuit Buckingham
Palace precies geweten hebben waar de
arme Kathenne en Nerissa met hun
molentjes uithingen. Een uitkomst, dit
kleinood dat de Amerikanen hebben
uitgevonden om hun criminelen in de
wurggreep te houden zonder ze gevangen
te moeten zetten in dure cellen. Eerst
hadden ze nog gedacht dat privatisering
van het gevangeniswezen een oplossing
zou zijn voor het koslenprobleem. maar
dat viel tegen. Vluchtende gevangenen
plegen in Amerika namelijk zonder
pardon te worden afgeschoten, zoals
iedereen van Miami Vice weet. Dit
afschieten echter dient gebrevetteerd
plaats te vinden; particuliere cipiers
missen eenvoudig de bevoegdheid. Een
andere voetangel was dat een particuliere
gevangenis net als elk ander bedrijf failliet
kan gaan en wal moet een curator met de
levende have? Veilen?
Nee, dal was niks en zo zijn ze op het idee
van die polsbanden gekomen. Ze werken
aldus. Bij de onderhavige crimineel gaat
de telefoon. Hallo, dit is het bureau van
de sheriff om te controleren of u thuis
bent", meldt de computerstem. „Na de
fluittoon zegt u uw naam en de lijd van de
dag. Vervolgens plaatst u uw polsband in
het apparaat". De onderhavige crimineel
geeft ae verlangde informatie en legt zijn
arm op een kastje. Aan de rond zijn pols
gegoten band zit een trapezevormig blokje
dat correspondeert met een uitsparing in
het toestel. De code wordt overgebracht, er
klinkt weer een fluitje, de crimineel mag
de hoorn op de haak leggen en het
wachten begint op het volgende moment
van de dag of de nacht waarop het de
computer belieft aan het controleren te
slaan. Waterdicht.
De criminoloog dr. Buiting van de Pompe
Kliniek te Utrecht gruwt bij de gedachte.
„Zo'n systeem zou Nederland
terugwerpen in de barbarij", heeft hij
gereageerd. „Je verlaagt er mensen mee
tot dieren. De polsband is weliswaar
minder zichtbaar dan de aan het been
geklonken loden kogel van vroeger, maar
even erg". Wie echter zijn oor in kringen
van criminelen te luisteren legt, vangt een
ander geluid op. Daar vinden ze het juist
een crimineel, want zeer humaan idee.
Men wijst er bijvoorbeeld op dat de aldus
met huisarrest gestrafte delinquent zijn
vakbekwaamheid op peil kan blijven
houden. De valsemunter hoeft zich niet
om te scholen in de ijzerbranche teneinde
het doorvijlen van tralies onder de knie te
krijgen, waarna hij, terug in de
maatschappij, weer van voren af aan moet
beginnen, nee, hij kan thuis vals door
blijven munten. De dubbele boekhouder
kan dubbel boek blijven houden, de
computerinbreker kan blijven inbreken, de
clandestiene jeneverstoker kan blijven
stoken enzovoort.
Mensonwaardig, zoals dr. Buiting wil,
zou de polsband pas zijn wanneer er geen
ontkomen aan was. Precies zoals
gevangenissen waaruit niet te ontsnappen
valt, mensonwaardig zijn. Daarom
worden gevangenissen met opzet dusdanig
gebouwd en bewaakt dat er de nodige
mazen inzitten. Nooit geweten, dit laatste,
maar een gewezen bewaarder van de
Bijlmerbajes onthulde het in een
actualiteitenrubriek, toen hij ondervraagd
werd over de spectaculaire ontsnappingen
uit de gevreesde inrichting. „Je moet",
praatte deze onverdachlebron zijn mond
voorbij, „ervoor zorgen dat gedetineerden
voortdurend met de gedachte aan een
vluchtpoging kunnen spelen. Doe ie dat
niet, dan richt hun agressie zich bij
gebrek aan een uitlaatklep naar binnen.
Dan is een gevangenis pas echt een hel".
De kernvraag luidt dus: valt er aan de
polsband te ontkomen? Voor de
computerinbreker geen punt. Die breekt
gewoon bij de hem controlerende
computer in en ritselt er wat hij geritseld
wil nebben. Maar hij kan dat tegen een
redelijke vergoeding natuurlijk ook voor
anderen doen. Of er echter behoefte aan
zijn diensten zal bestaan? Twijfelachtig,
gezien de behendigheid die half
Nederland ontwikkeld schijnt te hebben in
het elektronisch jatten van abonnee-tv.
Een menswaardiger strafsysteem dan de
polsband, dat kan bijna niet. Laat
advocaat-generaal mr. De Beaufort maar
blijven pleiten, zoals hij gedaan heeft,
voor huisarrest met computerbewaking
omdat het „een schandpaaleffect" heeft
dat „de wraak in het strafrecht weer aan
zijn trekken doet komenDe
thuisgevangenen van straks lachen zich
een kriek. Die springen een gat in de lucht
bij het vooruitzicht nooit meer gaten te
hoeven maken in vloeren, plafonds,
muren of cipiers.
GOUDEN BRUILOFT PRINSELIJK PAAR
'C
■r,
H
>pN HAAG - Mies Bouwman
ld iets wanhopig-smekends in
iar ogen toen zij vorige week vrij-
jgavond de TROS-kijkers opwek-
rin de beurs te tasten voor Het
nationaal Geschenk. „Als u nog
ets gegeven heeft maar het wel
!'n plan bent, doe het dan snel.
dertigste april is dichterbij dan
denkt", waarschuwde de 57-jari-
,j presentatrice, die voor het goede
iel even was „uitgeleend" door de
VKO.
'k zal de meeste kijkers niet veel
Tïeite gekost hebben de verklaring
n ontdekken voor de wat wonder
de toon waarop zij werden toege-
roken. Achter mevrouw Bouw-
an stond te lezen wat de inzame-
"lg ter gelegenheid van het Gou-
"n Huwelijk van prinses Juliana
a Prins Bemhard tot dusverre had
ingebracht: iets meer dan 1,7 mil
ten gulden. Bovendien zei Mies
^uwman het zelf: „Dat moet toch
Jjsér kunnen worden
;Éti logische gedachte. Want als ons klei-
land ergens groot in is, is het in bede-
ties. Mies Bouwman weet dat als geen
?der. Met haar als middelpunt leverde
','r actie „Open het Dorp" 23 miljoen
j in guldens van 1962! Omgerekend in
d van vandaag zou dit een resultaat
fekenen van toch al gauw vijftig mil-
jn.
gelijk dat eens met de verwachte op-
ngst van het Nationaal Geschenk
7. Secretaris-penningmeester W.
hsen van de Stichting Gouden Huwe-
ru Prinselijk Paar (SGHPP) mikt op
i batig saldo van twee miljoen. „Mis
ken wordt het nog wat meer. We heb-
jji ook veel toezeggingen gekregen die
j gehonoreerd moeten worden. Zulke
►Jes lopen altijd wat langer dan de ge-
nde periode", aldus Tensen.
,2j zegt heel tevreden te zijn over de re-
rctaten van de inzameling. Maar desge-
/jagd erkent hij dat twee miljoen als
chenk van de gehéle Nederlandse be
llang toch niet bepaald royaal is. Per
j^soon betekent het een gift van veer-
ep cent. „Ja, zo bekeken is de op-
#ngst èen schijntje", erkent Tensen.
jeel voorzichtig
l&ar een vergelijking met acties als
pen het Dorp" of veel recenter „Eén
for Afrika" acht hij niet juist. De
chting Gouden Huwelijk had zoveel
2/adicaps te overwinnen dat een echt
plots resultaat bij voorbaat moest wor-
i uitgesloten. Zo moest er „low profi-
sé actie gevoerd worden, legt Tensen
m „De regering is heel voorzichtig als
ji, gaat om leden van het Koninklijk
lis. Zij is bang dat veel publiciteit de
nameting tot een omstreden zaak zou
idken. Het aantal Nederlanders dat te-
54 de monarchie is mag klein zijn, het
ivel in staat veel kabaal te maken als
j hun niet zint".
gil andere handicap is volgens Tensen
zijn stichting pas betrekkelijk laat
i de slag kon. Aanvankelijk was het
•uden Huwelijk namelijk „geclaimd"
uDr een plaatselijk comité in Den Haag
igeen eerdere ervaring had met inza
melingsacties. „Bovendien bleken daar
i paar leden van de Centrumpartij in
'(gitten. Die zaak liep dus op een mis-
iking uit. Een heel onverkwikkelijke
tig van zaken", aldus Tensen.
'dewel het hem moeilijk valt zichzelf
Oi te prijzen, wil Tensen wel vertellen
arom men vervolgens bij hem terecht
am. Als zakenman-in-ruste doet deze
fÉEmstedenaar al jaren vrijwel niet an
t's dan het organiseren van manifesta-
i ten behoeve van een goed doel. Zo
s hij vorig jaar de man achter het Na-
i nale Geschenk voor prins Bemhard,
h gelegenheid van diens 75e verjaar-
Hoewel het hier ging om een veel
inere actie, die bewust alleen gericht
s op „de achterban van de Prins"
v<rd er één miljoen bijeengebracht.
Professional
- iisen mag op dit heel speciale terrein
aS als professional beschouwd worden,
arom lag het voor de hand dat de re
ling, toen zij de Confederatie van
Anjeverenigingen (samenwerkingsver-
*id van de christelijke en de algemene
lenigingen) verzocht de actie voor het
tionaal Geschenk over te nemen, hém
ïrdroeg als man achter de schermen,
"-(aar ja, toen was het al september en
>ei er nog niets gebeurd". Volgens Ten-
Mi is voor zo'n actie een voorberei-
"gstijd van ten minste een jaar nodig.
is dan ook erg blij dat hij in de paar
"'anden die hem gegund waren nog zo-
'11 van de grond heeft gekregen. Daar-
denkt hij in de eerste plaats aan de
Boven: Het
inzamelen van een
Nationaal
Geschenk voor
prinses Juliana en
prins Bemhard
verloopt niet zo
voorspoedig. Prof.
Van Maarseveen
(foto) heeft
daarvoor een
aantal
verklaringen.
(Foto: CE ES
VERKERK).
Links: Vorig jaar
werd prins
Bernhard
vijfenzeventig
jaar. Hier het
prinselijk paar
tijdens het défilé
van oud-strijders
en vele anderen
die prins
Bernhard hulde
wilden brengen.
(Foto: MILAN
KONVALINKA).
SOEST/BAARN - De gemeenten Soest
en Baarn maken van Koninginnedag dit
jaar een groot festijn. Om te beginnen
hebben de Oranjeverenigingen een Pa
leis-aubade georganiseerd om het gouden
huwelijk van prinses Juliana en prins
Bernhard op te luisteren. Er zal langs het
bordes weer ouderwets gedefileerd wor
den door vertegenwoordigers uit alle pro
vincies en de rijksdelen over zee. Wie Ko
ninginnedag in de buurt van paleis Soest-
dijk wil doorbrengen, kan zich vermaken
op tal van evenementen. Soest heeft er
veertien op het programma staan en
Baarn eenentwintig. Vooral 's avonds
moet het buiten de paleistuinen een spek
takel worden. Op de grens tussen Soest
en Baarn, pal voor het paleis, zal om halj
tien een groot vuurwerk worden ontsto
ken met lichtende fonteinen, watervallen
en wat er nog meer bij zo'n vuurwerk
hoort. De maker van dit klapstuk is H.J.
Kooien uit Culemborg, die vorig jaar in
Monaco de tweede prijs won van de In
ternationale Vuurwerkwedstrijden. Ver
der is er in Baarn een popfestival, wordt
er een jazzconcert gegeven en lopen de
Baarnse kinderen mee in een lampionop
tocht.
Er is echter enige wrijving tussen de
Oranjeverenigingen van de twee gemeen
ten. Het vuurwerk is er de oorzaak van.
Baarn organiseert en betaalt het vuur
werk. Soest heejt toen het eigen vuurwerk
afgelast en het Baarnse vuurwerk in het
programmaboekje opgenomen. Dat vindt
Baarn pronken met andermans veren.
Flauwekul, vinden ze in Soest. Temeer
daar het vuurwerk de Baarnse Oranjeve
reniging geen cent zou kosten omdat het
fesponsord wordt door een grote bier-
rouwer.
tv-uitzendingen die aan „zijn" actie ge
wijd zijn. „Hoewel dat nu ook weer niet
zo'n heel grote verdienste is. De meeste
omroepen vinden het prachtig als zij aan
dit soort dingen mee mogen doen".
Dit keer werd het dus de TROS of beter
gezegd TROS-presentator Ivo Niehe.
Want het is het eigen produktiemaat-
schappijtje van freelancer Niehe dat de
zeven filmpjes van vijf minuten leverde,
waarin op achtereenvolgende vrijdagen
mensen als bijvoorbeeld Kees Brusse,
Dries van Agt, heilsmajoor Bosshardt en
André van Duin de aandacht vestigden
op het Gouden Huwelijk. Maar Tensen
betreurt het wel dat in de meeste film
pjes werd vergeten de bank of postgiro
nummers te noemen waarop geld kon
worden overgemaakt. „Toen bijvoor
beeld André van Duin dat wel deed,
maakte het meteen een enorm verschil".
De TROS-serie is gisteravond afgesloten
met een speciale aflevering van Ivo Nie-
he's TV-show die geheel gewijd was aan
het Gouden Huwelijk. Hetzelfde geldt
voor de (Gouden) Vuist die Willem
Duys vanavond nog eenmaal bij de
AVRO op het scherm mag brengen.
Maar ook deze waarschijnlijk zeer dicht
bekeken programma's zullen het eindre
sultaat van de inzamelactie niet in aan
zienlijke mate beinvloeden, verwacht
Tensen. „Alleen als je voluit kunt gaan,
als je mensen en bedrijven in live uitge
zonden bedelprogramma's tegen elkaar
kunt laten concurreren, krijg je echt veel
geld binnen".
AL ZO VAAK
Dat prinses Juliana en prins Bernhard
centraal staan in de actie en dat zij Het
Geschenk zullen doorgeven aan sympa
thieke instellingen (stichtingen voor ge
handicapten 'en het Wereldnatuurfonds)
zal daar niets aan kunnen veranderen,
meent Tensen. Het aantal spontane par
ticuliere giften komt waarschijnlijk niet
boven de veertig- vijftigduizend uit.
„Wat wilt u? Er zijn altijd mensen die
nog nooit van onze actie gehoord heb
ben".
Die spontane giften zullen een half tot
driekwart miljoen opleveren. De rest
moet komen van de verkoop van her
denkingspenningen (in alle banken en
postkantoren) en uit giften van de aan
geschreven bedrijven, maatschappelijke
organisaties en gemeenten. „Maar ja, die
worden al zo vaak benaderd", verzucht
Tensen.
Hij wijst erop dat de gemeenten, toen zij
de brief van de Stichting Gouden Huwe
lijk ontvangen hadden, advies vroegen
aan hun „vakbond", de Vereniging van
Nederlandse Gemeenten. „De VNG ad
viseerde haar leden twee cent per inwo
ner te geven. Op grond daarvan ver
wachtten wij van Amsterdam veertien
duizend gulden te ontvangen. Het werd
uiteindelijk slechts duizend gulden
Ik begrijp dat best hoor. De gemeenten
en zeker de grote steden moeten heel erg
bezuinigen, maar toch
VAN MAARSEVEEN
Tensen wijt de geringe animo voor het
Nationaal Geschenk vooral aan techni
sche beperkingen. Er zijn echter ook
mensen met een andere mening. Prof.
mr. H. van Maarseveen, hoogleraar
staatsrecht aan de Erasmus Universiteit
en geïnteresseerd in het koningshuis als
fenomeen, is zo iemand. Hij verklaart de
relatief geringe vrijgevigheid uit heel an
dere oorzaken.
„Het koningshuis is lange jaren een sym
bool geweest, symbool van van alles en
nog wat. Ik denk dat die kracht er een
beetje uit is. Het koningshuis is er en
daarmee basta! Begrijp me goed hoor, er
zijn mensen die er nog zeer warm voor
lopen en daarbij gaat het niet om dui
zenden maar om honderdduizenden.
Voor de grote meerderheid van de Ne
derlandse bevolking is echter het ko
ningshuis denk ik niet echt meer van be
lang. Zij zien het als een mooi monu
ment, aardig om te zien, maar geen actu
ele waarde meer vertegenwoordigend".
Van Maarseveen, die zelf zestig jaar is,
meent dat de status van het koningshuis
na de oorlog aanzienlijk geringer is ge
worden. „Sinds de troonsafstand van ko
ningin Wilhelmina is het allemaal veel
gewoner geworden. Dat geldt trouwens
over de gehele linie. Ministers komen nu
met hun voornaam in de media. Dat
was veertig jaar geleden ook ondenk
baar. Heel belangrijk is denk ik ook dat
men het Koninklijk Huis veel minder
nodig heeft om zich mee te identificeren.
Er zijn tal van andere „nationale per
soonlijkheden" opgekomen, bijvoor
beeld uit de wereld van de sport of de
televisie, die die rol hebben overgeno
men".
Daarnaast hebben diverse affaires ook
een zekere ontluistering van de monar
chie tot gevolg gehad, meent de Rotter
damse hoogleraar. Hij denkt vooral aan
de Lockheed-affaire, die uitwees dat
prins Bernhard een vliegtuigfabriek om
geld had gevraagd. Het kabinet-Den Uyl
bestrafte de prins door hem van zijn mi
litaire functies te ontheffen.
Van Maarseveen: „De prins mocht zijn
uniformen niet meer aan. In zo'n circuit
komt dat hard aan, hoor. Dat staat gelijk
aan degradatie, het aftrekken van epau
letten of strepen. Voor de man in de
straat is dat overigens minder als een
verrassing gekomen dan vaak wordt ver
ondersteld. Premier Lubbers begint zich
nu plotseling druk te maken over norm
vervaging. Logisch, zou ik ook doen als
mijn auto tweemaal achtereen was open
gebroken en er een forse inbraak in mijn
huis was gepleegd. Maar de gewone man
had die normvervaging allang geconsta
teerd en wel in de zogeheten hogere
kringen. Dat heeft zijn behoefte om zich
met die mensen te identificeren ook niet
bepaald vergroot. Daarvoor is toch een
zeker respect nodig. Ik denk dat dat bij
velen volstrekt weg is".
Maar hoe verklaart Van Maarseveen
dan dat bladen als Privé, die altijd veel
aan royalty doen. als warme broodjes
over de toonbank gaan? De staatsrecht
geleerde ziet dat niet als een vorm van
verering. „De verhalen in die blaadjes
gaan bijna altijd over slaapkamergehei
men. Ja, dat wil er altijd wel in. Privé en
soortgelijke bladen maken geen onder
scheid tussen leden van de koninklijke
familie en filmsterren".
Is dat niet een beetje te simpel? Omroe
pen als TROS en AVRO gaan er toch
niet voor niets toe over hun uitzendin
gen te besluiten met het Wilhelmus?
Van Maarseveen: „Die behoefte aan het
Wilhelmus kan heel goed een cultuur-so
ciologische achtergrond hebben. Veel
mensen voelen zich bedreigd door een
teveel aan vreemdelingen en vinden het
dan fijn als hun nationale identiteit
wordt benadrukt. Daarnaast zullen
TROS en AVRO ook willen inspelen op
de gevoelens van de echte Oranje-sup
porters. Daarmee denken ze waarschijn
lijk mensen weg te kunnen halen bij
KRO en NCRV".
Wat leert ons dit alles nu? Zijn we hier
toe aan het Zweedse model, waarin de
vorst een louter representatieve en sym
bolische functie heeft? „Ik weet het
niet", zegt van Maarseveen. „Als sym
bool worden de Oranjes wat ongeschikt.
Ze zijn te talrijk geworden. Zolang je
nog één koningin had met één dochter
was er een duidelijk concentratiepunt.
Toen was er een koningin met vier
dochters en werd het al wat moeilijker.
Nu is het een hele club. Daardoor ver
watert de zaak ook. De veelheid der ko
ningskinderen ondergraaft de symboli
sche functie van het koninghuis".
„Maar echt voorspellen kun je niks.
Misschien komt er morgen wel een soort
christelijk fundamentalisme in de mode.
waardoor ook het Koninklijk Huis weer
hoog in aanzien komt. God, Nederland
en Oranje. Anderzijds kan de koningin
zich overmorgen bekeren tot het hin
doeisme. Dan is het koningshuis binnen
de kortste keren naar de bliksem".
RIK IN 'T HOUT
