Dees waarschuwt tegen aids en paniek
Humor troef in Wrights „Misdaden van Vautrin"
Radio en televisie avond lang op de bres voor Gast aan Tafel
ïonge schrijvers concurrent Russische staatsuitgeverij
Mattheus Passion
valt niet mee
VOORDELIG
WINKELEN?
KIJK
INDE
KRANT.
BINNENLAND/BUITENLAND
EeidócSotwatit
WOENSDAG 15 APRIL 1987 PAGINA 5
(Vervolg van de voorpagina)
DEN HAAG De grote
aids-campagne die staats
secretaris Dees van volks
gezondheid gisteren heeft
ingeluid onder het motto
„Vrij veilig, stop aids",
begint lief en aardig met
een bijtje dat verschillen
de bloemetjes aandoet,
isteravond was het dier-
s voor het eerst op tele
visie te zien in een spotje
Postbus 51. Het
zoemt prettig van bloem
naar bloem, om vervol
gens plotsklaps dood neer
ie vallen: aids. Hoewel
Dees erkent dat dit tafe
reel „misschien wel lie
vig" is, noemt hij de cam
pagne als geheel „feitelijk
en zakelijk": „Men kan
zelf iets doen of iets laten
om de risico's tegen te
pan".
voorlichting over aids is in
Nederland totnutoe vooral ge-
cht geweest op de groepen
ie bij uitstek kans maakten
iet dodelijke HIV-virus op te
open: homoseksuelen, spui
tende druggebruikers en men
sen met de bloedziekte hemo
filie. Maar volgens staatssecre
taris Dees is nu het moment
aangebroken om ook het grote
publiek te waarschuwen voor
aids. „Sommige risicogroepen
hebben we niet goed kunnen
bereiken, zoals de heroïne-
prostituées en hun klanten"
aldus Dees. „Maar we starten
deze publiekscampagne vooral
ook omdat het virus zich
steeds verder onder de hetero
seksuele bevolking verspreidt.
Aids is geen homo-ziekte, hoe
wel het wel voor het eerst b!j
homo's werd gesignaleerd. He
laas is het zo dat van de 260
aidspatiënten die Nederland
op dit moment telt, twee de
ziekte via hetero-seksueel con
tact hebben opgedaan; zij zijn
door heroïine-prostituées be
smet. Hoewel de kans op be
smetting bij hetero's op dit mo
ment nog gering is, is er geen
enkele aanleiding roekeloos te
leven. Het gaat tenslotte om
een ziekte die de dood tot ge
volg heeft".
Verleden jaar september wa
ren er in ons land 180 aidslij-
ders, een half jaar later was
dat aantal gestegen tot 218 en
nu zijn het er 260. Er werd al
tijd aangenomen dat in 1991
ongeveer 3200 mensen de ziek
te zouden hebben, maar Dees
kwam gisteren met een nieuw,
onrustbarend getal: het zullen
er waarschijnlijk 4500 zijn. Het
virus grijpt sneller om zich
heen dan iedereen had durven
Ingetogen
Voor de aids-campaghe maakt
Links:
Eén van de
affiches die
worden gebruikt
in de strijd tegen
aids, waarvoor in
de campagne het
beeld van een
dood
neergevallen
bijtje symbool
staat.
Rechts:
Een van de
waarschuwingen
in de
advertentie
campagne.
het ministerie van WVC ge
bruik van televisiespotjes, bro
chures, advertenties en derge
lijke. De toon is rustig en ner
gens verschijnt een dreigend
pistool of ander angstaanja
gend symbool in beeld, zoals in
het buitenland nog wel eens
wil gebeuren.
Waarom is uw campagne zo
zacht en ingetogen?
Dees: „In tegenstelling tot bij
voorbeeld de campagne tegen
alcohol in het verkeer, wiUen
we nu niet emotioneel te werk
gaan. Want we moeten niet al
leen aids, maar ook paniek
voorkomen. Bovendien blijkt
uit vorige acties dat feitelijke
en zakelijke voorlichting doel
treft; het seksuele gedrag van
homoseksuelen is daardoor
veranderd".
Maar het aantal aidspatiënten
stijgt schrikbarend.
„Daarom wijzen we ook heel
direct, rechtoe rechtaan, op de
risico's. We weten dat de ken
nis over aids heel behoorlijk is
en nu zeggen we: neem uw ei
gen verantwoordelijkheid.
Daar spreken we de mensen
op aan
Daarbij denkt u eerder aan het
gebruik van condooms, dan
aan een pleidooi voor één vas
te seksuele partner, zo blijkt
uit het campagne-materiaal.
Met name uit religieuze hoek
wordt dat halfslachtig ge
noemd. Bent u niet wat al te
terughoudend?
„Nee, we zeggen wel heel dui
delijk dat wisselende seksuele
contacten infectie kunnen ver
oorzaken, maar we willen niet
gaan moraliseren. Het is niet
de taak van de overheid zich
te bemoeien met het seksuele
gedrag van mensen, daarmee
zouden we de persoonlijke le
venssfeer van de burgers aan
tasten".
Het advies condooms te ge
bruiken heeft toch ook betrek
king op het seksuele gedrag?
„Jawel, maar de manier waar
op mensen hun seksuele leven
inrichten behoort tot hun per
soonlijke verantwoordelijk
heid. Het gaat te ver te advise
ren het bij één partner te la
ten, de volgende stap zou dan
zijn alle homoseksuele contac
ten te verbieden".
„Toch moeten we dat niet
doen. Als seksueel contact an
deren kan schaden, moeten we
wel op dat risico wijzen, maar
de mensen moeten vervolgens
zelf hun verantwoordelijkheid
nemen. Wij geven ze daarvoor
technische informatie; gebruik
bij wisselend seksueel contact
een condoom".
Op één van de affiches (onder
de titel „We moeten 'ns ernstig
praten, Jan") staat het zo: „Als
je niet altijd seks hebt met de
zelfde partner en je partner
niet alleen met jou, zijn er een
paar dingen die je absoluut
moet weten. Bijvoorbeeld dat
je een extra risico loopt om be
smet te raken met het aids-vi
rus. En dat je die besmetting
door kunt geven. Wat je dus
vooral moet weten, is hoe je je
zelf en je partner(s) kunt be
schermen. Gelukkig is dat ta
melijk eenvoudig. Want aids
krijg Je n'et zomaar. Er zijn
maar twee manieren waarop je
het kunt krijgen: via bloed-
bloed-contact en via seks. In
jouw geval hebben we het dus
over seks. En in jouw geval is
er maar én manier om heel ze
ker te weten dat je geen risico
loopt: altijd een condoom ge
bruiken. Altijd". Dees: „We
weten dat de meeste mensen
nogal negatief denken over
condoomgebruik, daarom doen
we dit appèl op de eigen ver
antwoordelijkheid".
Dat kost de staatssecretaris al
leen al voor deze campagne 5,5
miljoen gulden. Hij moet daar
voor op zijn eigen begroting
ruimte zien te vinden. Omdat
aids niet' alleen voor de volks
gezondheid, maar ook voor het
ministerie van volksgezond
heid een „tegenvaller" is (Dees
verwacht tot 1991 ruim 200
miljoen gulden nodig te heb
ben), voert hij komende maan
den overleg met minister Ru-
ding van financiën, om bij
hem extra geld los te krijgen.
Vooralsnog heeft Ruding daar
niet erg enthousiast op gerea
geerd, maar Dees acht zich
niet biivoorbaat kansloos: „De
besprekingen zijn gaande,
meer kan ik er niet over zeg
gen".
STEVO AKKERMAN
itstel doodvonnis
[oordenaars Candhi
EW DELHI Het Indiase
Doggerechtshof in New Delhi
>eft gisteren beslist dat de
tvoer van het doodvonnis
de drie sikhs die schuldig
orden geacht aan de moord
i premier Indira Gandhi,
Drdt uitgesteld. Het hoger
oep dat de advocaten van
verdachten hadden aange-
tagd, is ontvankelijk ver-
ard. Het is vrijwel zeker
zowel de beslissing om de
e sikhs op te hangen als om
n vonnis om te zetten in le-
islang zal leiden tot nieuwe
lusten, met name in de
ordwestelijke deelstaat Pun-
ARTIESTEN, TOPSPORTERS EN BEKENDE NEDERLANDERS IN ACTIE
DEN HAAG „De ont
wikkelingsorganisatie No-
vib wil meer gebruik ma
ken van de televisie om
haar boodschap uit te dra
gen. Niet alleen via
nieuwsreportages, een
programma als de Fabel
tjeskrant, maar ook via
een spektakelstuk als Gast
aan Tafel Live". Dat zei
gisteren Max van den
Berg, ex-voorzitter van de
Partij van de Arbeid, en
sinds september vorig jaar
directeur publiciteit en
educatie bij de Novib in
Den Haag.
In samenwerking met het Tro
penmuseum in Amsterdam en
de VARA wordt maandag 27
april een middag- en avond
vullend radio- en televisiepro
gramma gemaakt, waarin drie
projecten van Gast aan Tafel
centraal staan. Sonja Barend
geeft een beeld van de krot
tenwijken in Mexico City;
Martine Bijl van het platteland
in Bangladesh en Bart Peeters
heeft het over de mensenrech
ten.
De Fabeltjeskrant, met in de
hoofdrol Chico Lama zal die
avond inspelen op Gast aan
Tafel en ook voor Zeg 'ns Aa
is een „speciale" aflevering ge
schreven. In het weekeinde
van 25 en 26 april zullen door
voetbalclubs en topvoetballers
acties worden gevoerd ter on
dersteuning van Gast aan Ta
fel.
De presentator van de tv-
avond is Joop van Zijl, die live
vanuit het Tropenmuseum de
verschillende showonderdelen
aan elkaar praat. Vele arties
ten onder wie de Dolly Dots,
Normaal, Freek de Jonge en
de Zangeres zonder Naam
moeten de kijkers overhalen
in de beurs te tasten voor een
van de drie projecten. Met be
hulp van zo n zestig telefoon
lijnen wordt de geldstand
voortdurend bijgehouden, op
de manier waarop dat ook tij
dens „Een voor Afrika" ge
beurde.
Vergelijkbaar is dit spektakel
echter niet. „Een voor Afrika"
was een spontane en emotio
nele oproep van alle omroepen
om geld te geven voor de hon
gerenden in Afrika. Gast aan
Tafel Live is niet minder ur
gent, aldus Max van den Berg,
maar speelt minder in op de
emoties. „Wij doen nu een be
roep op het Nederlands pu
bliek geld te geven voor men
sen die niet zielig zijn en die
zelf werken aan verbetering
van hun situatie. Het is geen
beroep op medelijden, maar op
mede-verantwoordelijkheid".
De Novib-directeur grinnikt
om de vraag of mensen wel
optimistische programma's
over de Derde Wereld willen
zien. „Emoties kunnen geen
kwaad", aldus Van den Berg
„maar ik weet zeker dat het
publiek het op prijs stelt wan
neer we nu eens niet alle grote
ellende op een hoop gooien,
maar laten zien dat de armen
in de ontwikkelingslanden
heel efficiënt met de hulp om
gaan en heel hard werken om
goede resultaten te bereiken.
Ik vind de televisie als com
municatiemiddel heel ge
schikt Al bij „Een voor Afri
ka" bleek dat het Nederlands
publiek heel precies wilde we
ten hoe bepaalde situaties ont
staan en waaraan hun geld
wordt besteed. Misschien heb
ben we altijd onderschat in
hoeverre mensen werkelijk
geïnteresseerd waren in ont
wikkelingsproblemen en de
oorzakenaldus Van den
Berg.
Meeste slachtoffers
veerbootramp al
terug naar Dover
ZEEBRUGGE Van de Brit-
se veerboot Herald of Free En
terprise, die een maand gele
den voor de Belgische kust bij
Zeebrugge verging, is het me
rendeel van de slachtoffers
wier identiteit is vastgesteld
intussen naar Dover gebracht
om te worden vrijgegeven
voor de nabestaanden.
Na de tegenslag afgelopen
weekeinde verloopt hebben de
bergers van Smit Tak geen bij
zondere problemen meer. De
werkzaamheden voor het drij
vend maken van het ramp-
schip verlopen dan ook vol
gens plan. Naar verwachting
kan de Herald in de laatste
week van april de haven van
Zeebrugge worden ingesleept.
Grote hasjvangst
in Amstelveen
AMSTELVEEN De politie
van Amstelveen heeft in sa
menwerking met de douanere
cherche in Amstelveen een
hasjvangst van 2.600 kilo ge
daan. Daarbij werden vier
mensen aangehouden, aldus
een woordvoerder van de poli
tie vanmorgen. De hasj werd
aangetroffen in een container.
In de containers zaten 244 do
zen met servetten, waartussen
een deel van de hasj verstopt
zat. Een andere deel van de
verdovende middelen werd in
de woning van één van de
verdachten gevonden.
IUNST
Htt G*b*ur»n »n FrMcati m*t „D*
van Vautrin" van Nicholaa
Wright naar Honoré da Balzac. Ra-
|it an vartaling: Uraul da Gaar. Koa-
uum* Dorian da Jonge. Mat oa
Sarina Crutzan, Edgar Danz, Sylvia
Holatijn an Farry Kaljoo. Theater aan
da Ha van, dinadag 14 april, harhalin-
|M t/m zatardag IS april.
,Als een televisie-programma
biedt de voorstelling zich aan.
l„De misdaden van Vautrin"
presenteert eerst een hoogte
punt uit de voorstelling, dan
Ivolgt de titelrol met muziek
uit de serie „Floris" en of dat
niet genoeg is, klinkt de stem
van Cor Galis af en toe om
hoogtepunten en keerpunten -
wals de pauze- aan te kondi
gen. De terzijdes maken over
duidelijk dat een straffe kome
die wordt gespeeld.
^De groteske personages van
Honoré de Balzac komen ons
niet onbekend voor. Het is
ïlgeen wonder dat zij in een
'operascène naar Rossini's
IONOPOLIE DOORBROKEN
„Barbier van -Sevilla" luiste
ren. De oplichter en moorde
naar Vaütrin heeft een uiterst
slim web geweven om zijn be
schermeling Lucien in betere
kringen opgenomen te krijgen.
Daarvoor moet Luciens gelief
de Esther wijken. In haar on
dergang sleept ze het kleine
rijkje van Vautrin mee. Zijn
brein redt hem echter nog net
De domme adel en de wetge
vers worden er de dupe van.
Hen rest slechts Vautrin vol
gens de wetten van de repres
sieve tolerantie op te nemen in
hun kringen. Hij wordt com
missaris van politie.
Wright heeft het personage
Vautrin, die in dit stuk doet
alsof hij abt is en in werkelijk
heid Jacques Colin heet, ge
destilleerd uit diverse romans
-van Balzac. Regisseur Ursul de
Geer doet er goed aan de on
ontwarbare knoop van de in
trige in een humoristisch bad
te laten weken. De zeven ac
teurs en actrices rennen wat af
en verschijnen soms maar net
op tijd om deel te nemen in
hun volgende rol. Wat er exact
gebeurt, is niet kort na te ver
tellen. Het klopt allemaal wel,
het sluit prima aan en met wat
vet effect, een zware aanzet
hier en daar en een hoop me
lodrama komt het groteske
goed uit
Dat is ook precies wat „De
misdaden van Vautrin"
beoogt. Het is poppenkastthea-
ter op een podium. De begin
negentiende eeuwse persona
ges zijn plat: goed of slecht. Ze
zijn allen uit op geld, macht en
zo mogelijk liefde. Wat die ka
rikaturen het publiek bieden,
is de lach. Het juiste strakke
gezicht, nauwgezette timing en
het aanspreken van het pu
bliek („tot de procureur-gene
raal plotseling voor mij stond")
zijn de middelen die zij erbij
gebruiken. Leuk, meer preten
deert het kennelijk ook niet.
PETER SNEL
Carina
C rutzen en
Edgar Danz In
„De misdaden
van Vautrin".
(Foto: Relnko
Kuiper).
OSKOU De monopo- doorbroken met de komst Vorig jaar lanceerden vijf jon-
epositie van de staatsuit- van een nieuw onafhan- ge. tot voordien onbekende li-
iverijen in de Sovjet- kelijk coöperatief uitge- teratoren (twee dichters, een
„linie wordt na lange tijd versbedrijf. toneelschrijver, een. recensent
JtUSKE EN WISKE DE JOLIGE JOFFER
(c) Standaard UltoeverlJ/Wavery Production»
en een romanschrijver) het
voorstel voor de nieuwe coöp
eratie. Sindsdien krijgen zij in
toenemende mate bijval van
allerlei belangrijke hervor
mingsvoorstanders die sleutel
posities betrekken in de geves
tigde literaire orde van de
Sovjet-Unie.
Het nieuwe hoofd van de
staatscommissie, Michail Ne-
nasjev, voorheen hoofdredac
teur van het dagblad Sovjets-
kaja Rossija, is een groot aan
hanger van Gorbatsjovs open
heid in de media. Al enige ja
ren voordat het een officiële
beleidslijn werd, was hij al be
zig met „glasnost" in zijn
krant. Zo weigerde hij, als eer
ste Sovjetredacteur, kritische
artikelen vóór publicatie aan
het controlerend oog van par
tijfunctionarissen te onderwer
pen. Het grote voordeel van
zijn steun is dat de coöperatie
gebruik kan maken van klei
nere drukkerijen en geen ge
brek zal hebben aan papier.
Vladimir Karpov, een ex-ge
vangene van één van Stalins
strafkampen en sinds kort se
cretaris van de Schrijvers
Bond, heeft openliik laten we
ten dat de bond achter „dit in
teressante en uiterst belangrij
ke initiatief" staat.
Voordelen
„Efficiëntie en flexibiliteit
deze aspecten zullen de be
langrijkste voordelen zijn van
een klein coöperatief uitge
versbedrijf", zei hij onlangs en
voegde daar aan toe dat bo
vendien de gevestigde uitgeve
rijen gestimuleerd zouden
worden. „Gezonde concurren
tie kan nooit kwaad zo blijft
iedereen ten minste meedoen".
De coöperatie wordt „vest", of
tewel „nieuws" genoemd en
stelt zich voornamelijk ten
doel onbekende nieuwe schrij
vers een kans te geven. Deze
doelstelling vormt ook de
voornaamste beweegreden
voor de volmondige steun van
de gevestigde literatoren, om
dat zij vrezen dat het „ras"
van jonge, veelbelovende
schrijvers uitsterft. Geen van
de leden van de Moskouse
Schrijvers Bond is jonger dan
dertig jaar. In het huidige lite
raire systeem zijn beginnende
schrijvers kansloos. Uitgeverij
en kunnen alleen winst ma
ken bij grote oplagen en dit is
slechts voorbehouden aan de
populaire schrijvers.
Risico
„Vest" handelt volgens het
principe van commercieel risi
co, hetgeen betekent dat de
prijzen van de aandelen zullen
dalen als blijkt dat een publi
catie niet de verwachte mark-
tafzet behaalt en verlies wordt
geleden. Overigens wordt ge
probeerd een startkapitaal te
vergaren door een verzamel
band uit te geven, waarin be
halve werken van aankomen
de schrijvers ook meer beken
de auteurs zijn opgenomen. De
aandeelhouders, die hun spo
ren als schrijver al verdiend
hebben, zullen hun literaire
bijdragen doneren.
Een jaar geleden zou een com
merciële drukkerij geen kans
van slagen gehad hebben.
Dank zij Gorbatsjovs beleid
het zelfstandig ondernemer
schap aan te moedigen en de
traditionele staatscontrole van
het gedrukte woord op te hef
fen, is zoiets nu wel mogelijk.
MARTIN WALKER
Copyright The Guardian.
GRATIS ELKE WOENSDAG DE
BIJLAGE BU UW KRANT MET
INFORMATIE OVER FILMS,MUZIEK
THEATER. RECREATIE, EXPOSITIES
EN EEN COMPLETE AGENDA
Stadsgehoorzaal, Leiden: Chr. Ora
toriumvereniging Ei Animo mat
Matthous Pateion. Gszisn op 14
Voor de Christelijke Oratori
umvereniging „Ex Animo"
was het gisteren weer de dag
waar jaarlijks alle leden naar
toe leven: traditiegetrouw
werd 's avonds in de Stadsge
hoorzaal de Mattheus Passion
van Johann Sebastian Bach
(1685-1751) uitgevoerd. Het
koor werd begeleid door het
Randstedelijk Begeleidingsor
kest, en er werkten zes vokale
solisten en een jongenskoor
mee. Het geheel stond weer
onder leiding van de vaste di
rigent van Ex Animo, Wim de
Ru.
Eerlijk gezegd viel de kwali
teit van de koorzang, ook in
vergelijking met vorige gele
genheden, niet mee. De koor-
klank miste de nodige door
zichtigheid, wat maar voor een
deel te wijten is aan de grote
omvang van het koor. Er werd
ook niet alert genoeg gerea
geerd; het lukte de dirigent
niet om al zijn zangers op tijd
mee te krijgen. Vooral in tur-
ba-gedeelten als bijvoorbeeld
Herr, bin ich's, en Wo willst
du das wir dir bereiten das Os-
terlamm zu essen, waarin veel
snelle opeenvolgingen voorko
men, vormde deze traagheid
een probleem. Ook had men
moeilijkheden met de intona
tie bij inzetten en bij het ver
binden van grotere interval
len.
Het Randstedelijk Begelei
dingsorkest vormde geen goe
de eenheid; er deden zich ster
ke schommelingen in kwaliteit
voor. Onzuiverheden en aarze
lende inzetten waren storende
elementen in het geheel. Ten
opzichte van de solisten was
het geluid van het orkest vaak
ronduit te log en te zwaar. Zo
wel sopraan Lenie van der
Heuvel als alt Rita Dams kon
den er eigenlijk niet bovenuit
komen. Een prachtig gezongen
sopraan-aria ging totaal tenon-
der aan twee iïicksichtlos
doortetterende hobo's. Ook het
duet Mond und Licht, zeer ge
nuanceerd gezongen door Rita
Dams en Lenie van der Heu
vel, werd goeddeels overstemd
door een te zwaar orkest.
Wel mooi en sonoor klonken
de violen bij de bas-aria Gerne
will ich mir bequemen. Bas
Hans van Heiningen klonk
vrij stug. De tenor Alex Ver
meulen zong zeer genuanceerd
met een enigszins ingehouden,
maar daardoor niet minder
fraai stemgeluid. Dit in tegen
stelling tot de uitermate helde
re, en op een weer heel andere
manier mooie, klank die Chris
van Woerkom (in de rol van
Evangelist) produceerde Cor
Niessen tenslotte vertolkte de
Christuspartij met veel drama
tische zeggingskracht.
ANNETTE JASPERSE
Bardot verkoopt sieraden om dieren te redden
PARIJS De Franse ex-actrice Brigitte Bardot gaat via het veiling
huis Drouot in Parijs sieraden en andere waardevolle zaken verko
pen om geld bijeen te kriigen voor het financieren van een toekom
stige, naar haar vernoemde, stichting voor de verdediging van dieren
in de hele wereld. De veiling heeft plaats op 17 juni. Middelpunt er
van zal een briljant zijn in de vorm van een scheepje van ruim acht
karaat en een „buitengewone kwaliteit". Verwacht wordt, dat er tus
sen één en anderhalf miljoen francs voor zullen worden gegeven.
