Langs
Omwegen
Pastoor Van Dam zette
alle Nederlandse kerknamen
op een opzienbarend rijtje
Zwart
n(
Illegale loods Laantje Van Beek leeggehaald
"SIDEN OMGEVING
CiidócSoiricwl
DINSDAG 14 APRIL 1987 PAGINA 11
Op mijn omwegen' door stad en land
kom ik graag mensen tegen. U kunt
mij telefonisch of schriftelijk vertellen
wie u graag in deze rubriek zou willen
tegenkomen. Ik ben bereikbaar via 071
- 12 22 44 op toestel 10.
Schrijfavond
In Het Onderdak aan de
Hoofdstraat in Sassenheim
wordt vanavond de maande
lijkse schrijfavond van Am
nesty International gehou
den. De bijeenkomst begint
om half acht. Het gaat om ge
vangenen in Cuba, Somalië
en Turkije. Nadere informa
tie via telefoonnummer
02522-17518.
Collecte
De huis-aan-huis-collecte
voor de Hartstichting heeft
in Sassenheim 12.207,40
opgebracht. Dit is een record
bedrag. Vorig jaar werd in
deze plaats ruim 11.000 gul
den opgehaald. In Roelofa-
rendsveen bedroeg de op
brengst bijna 6.800 gulden. In
Zevenhoven werd 1.956 gul
den bijeen gebracht. De vrij
dag en zaterdag in Zoeter-
woude-dorp gehouden col
lecte ten behoeve van de ge
handicapten-sport bracht
1485,50 op.
Schoolvoetbal
Voor de negende maal wordt
op de woensdagen 15 en 20
april weer het Paasvoetbal-
toernooi voor de basisscholen
van Alkemade en omstre
ken gehouden. Op 15 april
vinden 's middags eerst de
voorronden van de meisjes
plaats en een week later 's-
och tends die van de jongens.
Diezelfde middag worden de
finalewedstrijden voor zowel
de jongens als de meisjes ge
houden. Het toernooi wordt
gespeeld op de velden van
S VOW- Weteringbrug.
Dubbel en Dwars
Cabaret Dubbel en Dwars
treedt woensdagavond op in
De Kuip aan de Zeestraat in
Noord wijk. Met Jack Spij
kerman wordt het program
ma „De Vogelaar" gebracht.
Rode draad in deze voorstel
ling is de relatie vader-zoon.
Het optreden begint om half
negen. Toegangskaarten kos
ten twaalf gulden vijftig per
stuk, SKAN-begunstigers en
houders van een CJP moeten
een tientje betalen.
Contactavond
Voor de laatste keer dit sei
zoen wordt donderdag een
contactavond gehouden voor
leden, donateurs en mede
werkers van voetbalvereni
ging ROAC in Rijpwete-
ring. Er kan naar keuze ge
klaverjast of gesjoeld worden.
Aanvang half negen in de
kantine op het Hertogspark.
Klaverjassen
In het gemeenschapscentrum
De Poel in Lisse vindt vrij
dagavond een speciale Paas-
editie van het klaverjassen
plaats. De aanvang is acht
uur.
BZN
De Volendamse groep BZN
treedt vrijdagavond op in het
sport- en sociaal-cultureel
centrum De Schel ft in
Noordwijkerhout. De groep
verzorgt een avondvullend
programma. Kaarten voor
het optreden zijn in de voor
verkoop te krijgen bij de
VVV-kantoren van Noord-
wijkerhout, Noordwijk, Lisse,
Hillegom en Katwijk. Een
kaartje kost 26 gulden per
persoon.
Uriah Heep
De Engelse hardrock-forma
tie Uriah Heep treedt vrij
dagavond op in de Avantihal
in Hazerswoude-Dorp. Het
optreden begint om negen
uur, de zaal gaat om half ne
gen open. In het voorpro
gramma treedt de Schotse
new wave-groep Plaque of
Fools op. De toegangsprijs be
draagt dertien gulden vijftig.
Kaarten zijn verkrijgbaar bij
de VVV's van Alphen aan
den Rijn, Gouda, Leiden en
Boskoop, café De Hoek in
Koudekerk aan den Rijn,
snackbar het Zwaantje en
slijterij Timmermans in Ha
zerswoude-Dorp.
Bellmartin
De zanger Jimi Bellmartin
treedt vrijdagavond op in
Blues Brothers aan het Henri
Dunantplein in Hillegom.
Het repertoire van Bellmar
tin varieert van hits van Ja
mes Brown tot oude soulhits
in een nieuw jasje gestoken.
De zaal gaat om negen uur
open.
Play-back
Kinderen die willen mee
doen aan een play-backwed-
strijd, zondag 24 mei in Hil
legom, kunnen zich nog tot
30 april aanmelden. Deelna
me is open voor kinderen
van 6 tot 16 jaar oud, er zijn
drie leeftijdsgroepen. Aan
melden via: 02520-20483 en
02520-18599.
Rechter Morshuis keek
duidelijk verstoord op toen
een Leidse familie midden
onder de rechtszitting met
-fde nodige herrie binnen
kwam. De vrouw, verge
zeld van man en kind, was
de gedaagde. Bij een con
trole aan huis in 1985
bleek de vrouw geen om
roepbijdrage te betalen. In
mei 1986 betaalde ze aan
de PTT een boete van 239
gulden. Het betalingsre-
\uutje had ze meegenomen
en ze begreep niet waarom
ze nu nog voor de rechter
nioest verschijnen. Rech
ter Morshuis wees haar
melden een overtreding
had begaan. Als ze de toe
gestuurde accept-girokaart
zou hebben betaald, had ze
niet voor de kantonrechter
hoeven verschijnen. „Ik
heb geen accept-girokaart
gekregen", ontkende de
Leidse. De officier van
justitie Horbach, die voor
1 de zekerheid nog even na
vroeg of ze onlangs ver
huisd was, hechtte hier
weinig geloof aan. Hij eiste
in plaats van de oorspron
kelijke boete van 35 gul
den een tientje extra. „Het
zal wel redelijk zijn",
mompelde de vrouw toe-
[eeflijk. Rechter Morshuis
lacht daar duidelijk an
gers over. „Ik zou dit niet
redelijk vinden als ik geen
accept-girokaart zou heb
ben gehad. Of herinnert u
zich plotseling dat u hem
toch ontvangen heeft?",
informeerde hij slim. De
Leidse bleef timide ont
kennen, maar werd door
haar achterban aangezet
tot wat meer weerstand.
I „Ga maar in hoger be-
I roep", riep haar begeleider
vanaf de tribune, die blijk
baar niet wist dat de boete
daarvoor hoger dan 50
ctj gulden moet zijn. De man
werd door de geïrriteerde
ig rechter, die de verstoring
ca van de orde duidelijk niet
u op prijs stelde, tot stilte ge
il maand. Voor de vrouw
ci had Morshuis wel enig be
grip. Hij veroordeelde
haar tot het betalen van 35
ilden.
ihalve een zwartkijker
kreeg rechter Morshuis
al maandag veel zwartrijders
voor zijn bureau. Ook hier
was er veel clementie voor
de gedaagden zodat het
tochtje naar de rechtbank
voor enkelen de moeite
waard was. Een Leidenaar
was vijf keer betrapt op
reizen in de Randstad zon-
Ji der kaartje. Hij beweerde
overspannen te zijn ge
weest. In plaats van de ge
bruikelijke 75 gulden per
dj overtreding, hoefde hij
maar 50 gulden te betalen.
Een andere Leidenaar, die
zich niets herinnerde van
Ivizijn gratis reisje in septem
ber 1985, stelde ook over
spannen te zijn geweest.
Hij moest wel 75 gulden
I boete betalen. Een Leidse
vrouw die in september
1985 werd betrapt in de
trein zonder geldig plaats
bewijs, had haar zaak spe
ciaal voor laten komen.
Haar portemonnee met
kaartje werd gestolen,
vlak voor ze in de trein
stapte. Ze kon de conduc
teur niet van haar on-
gf schuld overtuigen. Zeker
van haar zaak, weigerde
ze te schikken. '„Het leek
mij niet zoveel zin hebben
met de NS verder te.pra
ten. Daar denken ze toch
dat dit een smoes is",
meende ze waarschijnlijk
pI niet geheel onterecht.
Morshuis was het niet met
haar eens. Hij vond dat ze
minstens een poging had
moeten wagen en vroeg
zich af waarom ze nu wel
voor het kantongerecht
verscheen. „Hier kan ik
tenminste uitleggen wat er
is gebeurd", antwoordde
ze, vol vertrouwen in de
j rechterlijke besluitvor
ming. Ze had een kopie
meegenomen van het aan
gifteformulier dat door de
politie was opgemaakt
over de diefstal. De offi
cier van justitie verklaar
de haar schuldig aan het
reizen zonder kaartje maar
èiste geen straf. Rechter
Morshuis vonniste con
form de eis.
De NS stond tijdens de
rechtszitting van maandag
wel centraal. Een Katwij-
ker werd op 14 november
om drie uur 's nachts op
het gesloten Leidse station
aangetroffen. De man had
in een café gezeten en
wachtte op zijn collega's
die hem om vier uur zou
den ophalen om te gaan
werken. Een bord dat de
toegang tot het station ver
bood, had hij niet gezien.
Hij ontkende heftig dat
het bord er zou staan. Hij
zaaide zoveel twijfel bij de
officier van justitie en de
rechter dat hij werd vrij
gesproken.
ROZA VAN DER VEER
St.Bernardus, die nooit ach
ter een bal heeft aangelopen.
In Loorfduinen was er destijds
een voetbalclub die er fors
tegenaan placht te gaan.
Stoere jongens die voetbal
den onder de naam GDA. Ie
dereen zou kunnen denken,
dat het Gezellig Doordouwen
Appie betekende. Maar nee:
GDA verschool zich achter
een doodonschuldige heilige
Gabriël dell' Adolarata, Ga
briel van de Moeder van
Smarten, een eenvoudige
kloosterbroederportier, die
het in z'n broek deed als er
een als landloper vermomde
Italiaanse rover aan de poort
belde.
„Het patroonschap verried
een tijd die hemel en aarde
aan elkaar bond. Men ging
gemakkelijk en gemoedelijk
om met de heiligen in de he
mel. Verering van martela
ren in de eerste tijden van
het christendom. Heiligen
aan wie men zich kon spiege
len en wier voorspraak men
kon inroepen. Het waren de
christelijke helden en heldin
nen (in de minderheid, die
vrouwen). Soms ging het ook
meer om de namen van fa
milieleden dan om het voor
beeld der heiligen". Pastoor
Van Dam heeft een fijne
neus voor al die zaken; zijn
(ten dele) afgeronde studie
kan vrome boekdelen vullen.
Van de 1716 Nederlandse
kerken dragen 1506 de naam
van een heilige: Jezus Chris
tus, 145, in talrijke onderti
tels; en Maria, het meest ge
liefd (Maria van Jesse, van
de Wonderdadige Medaille,
Hulp der Christenen, Midde
lares, ter Zee, ter Nood, Ma
ria Zuivering, Maagd der Ar
men, O.L.Vrouw van Binde-
ren, Zetel der Wijsheid: 286
kerken die op de een of an
dere wijze aan Christus' moe
der gewijd zijn. St.Jozef en
de H.Familie boekten 103
kerknamen. Een zeer be
scheiden aantal kerken is
toegewijd aan de heilige
Drieëenheid of de Goddelijke
Voorzienigheid (8). Dat wijst
volgens pastoor Van Dam
„op een houding: je moet niet
direct bij de Grote Baas aan
kloppen!" In de angelsaksi-
sche landen is dat wel an
ders, gezien de vele Trinity
churches, en Christ Church.
Maar er is geen enkele paro
chie-van-Jezus Christus in
onze contreien. In totaal zijn
er 19 Nederlande kerken aan
de H.Geest gewijd. Voorna
melijk zijn dit nieuwe ker
ken.
St.Jans Onthoofding
Een merkwaardige plaats
neemt St.Jan de Doper in:
veel oude parochies zijn ge
sierd met zijn naam: Johan
nes' Geboorte, maar nog
meer kerken die zijn ver
noemd naar Johannes' Ont
hoofding; 77 „Johannes-ker-
ken" in totaal. Apostelkerken
bij de vleet. Daarbij wint Pe
trus: 56 kerken, zowel met
bijzondere betitelingen Pe
trus' Stoel en Petrus' Banden,
als gewoon Petrus of Pieter.
Voor Jacobus is er een on
verwacht groot aantal: 23; in
Holland en in Groningen-
Twente schijnen de Jacobus-
kerken een koord te vormen
die de weg naar de Spaanse
bedevaartsstad Santiago di
Compostella bereidt. Althans
die indruk heeft pastoor Van
Dam; „één parochie heeft
alle leerlingen van Jezus wil
len eren in de Apostelkerk".
Pastoor Van Dams inspan
ningen hebben tot opzienba
rende constateringen geleid
binnen het katholieke kerke
lijke leven, en ook in de aan
palende reformatorische
pers, die zich gretig op de
openbaringen van deze
Nieuwveense priester gewor
pen heeft. Meesmuilend
wordt vermeld, dat er tien
tallen heiligen zijn aan wie
slechts één kerk is toegewijd:
Aloysius, Benedictus, Cunera,
Felicitas, Maria Goretti, Pe
trus Canisius, Sinte Ursula.
Cornelis Petrus van Dam,
priester, heeft alles op een
rijtje gezet. Dankzij hem en
de Pius Almanak weten we
nu, dat er ook een Machutus-
kerk bestaat, en één gewijd
aan Megardus, een Marcoen,
een Nicolaas van Tolentijn,
een Oswaldus, een Rosa en
Suitbertus en Salvius. Zelfs
een Willehadus en Wulfram.
En er is altijd een bisschop
geweest die deze kerken en
altaarstenen gewijd en ge
zalfd heeft. Pastoor Van Dam
hoopt ermee door te kunnen
gaan! Voordat we elk reli
gieus gevoel voor richting
verloren hebben. „Antonius
met het varken"; waar komt
die nou weer vandaan? Cor
nelis Petrus van Dam heeft
nog niet overal een antwoord
op, maar hij hoopt eenmaal
een stuk verder te komen.
Z'n boekje is nog niet te koop
hetgeen hij betreurt; maar
wie er meer van wil weten
belle (op een degelijk tijdstip)
de pastorie in Nieuw veen:
01723 - 8125. De dienstdoende
zuster is dan mogelijk net
aan het breien of verstellen,
maar in elk geval krijgt men
bescheid; over het zonderlin
ge patronenbestand in onze
katholieke samenleving.
NA EEN SERIE OPERATIES WERKZAAMHEDEN VAN EEN PRIESTER
ONDER TOEZICHT POLITIE
En nu dan de geturfde kerk
namen. Pastoor Van Dam:
„Ik was echt een beetje trots
toen de zaak was afgerond.
Eigenlijk was ik al afgeschre
ven, toen die operaties be
gonnen. Een tijdje geleden
belde een, overigens vriende
lijke, mevrouw mij kwasi
verwijtend op: „Pastoor, u
met die kerknamen; heeft u
niets anders te doen?" Maar
mijn parochie heeft er niet
onder te lijden gehad toen ik
daar op bed lag. Het was ge
woon een therapie. Mijn on
derzoek is niet compleet. Ik
wil er verder mee gaan, maar
inmiddels doe ik ook weer,
aangepast (want het lopen is
nog niets gedaan; ik sukkel
met een stok) parochiewerk.
Ik zou, zeg maar, willen we
ten waarom een kerk zo
heet, en sinds wanneer. Het
kan ook een particuliere ver
ering zijn geweest van een
bouwpastoor die, bijvoor
beeld, Willibrord heette en
daarom zijn nieuwe kerk on
der Willibrords patronaat
heeft gesteld. Of de plaatselij
ke devotie kan een rol heb
ben gespeeld. Hier, mijn ei
gen parochie in Nieuwveen,
heeft Nicolaas als patroon.
Die hoort bij de kerkelijke
Top Tien in ons land. Meestal
zijn die kerken aan of bij het
water gebouwd. Behalve dan
in Nieuwveen. Maar goed".
Geen „grote"
heiligen
Pastoor Van Dams onderzoek
(„Patroonschappen: hebben
die nog betekenis voor het
heden?") heeft aangetoond,
dat de „grote" heiligen uit de
feschiedenis nauwelijks aan
od zijn gekomen. Er is geen
enkele kerk naar Ignatius
vernoemd. Nieuwe namen,
die aan parochies worden ge
geven, zijn vaak patroonloos.
„Die geven", aldus Van Dam,
„een stimulerende opdracht
aan zo'n parochie: Vrede,
Graankorrel, Hoeksteen,
Kruispunt, Regenboog, Op
dracht, Doortocht, Een
dracht; ook Levenskerk
hoort daar mogelijk bij. Er
zijn nog 6 recente kerken die
„Emmaus" als titel dragen.
Ook achter dat woord steekt
wel een bedoeling". Er zijn
ook parochiële benamingen
die op woonwijken slaan:
Meerwijk, Ommoord, Mont-
fort, Binnenstad. En dan
„Herders"; een idealistische
naam?
Een patroon, wat is dat?
Vroeger hadden ook katho
lieke verenigingen een be
schermheilige, een patroon.
LEIDSCHENDAM On
der toezicht van de politie
van Leidschendam is gis
teren de inhoud van een
nissenhut aan het Laantje
van Beck van de familie
Van der Laan verwijderd.
De hut, in gebruik als
loods voor een container-
bedrijf, staat er al ander
half jaar illegaal. Aanvan
kelijk moest de nissenhut
vorig jaar al worden afge
broken. Op verzoek van
de gebruikers is uitstel
verleend tot 1 april. Toen
bleek dat de hut toen niet
was afgebroken besloot de
gemeente met assistentie
van de politie tot actie
over te gaan. Uiteindelijk
bleef het gisteren bij het
verwijderen van een aan
tal rekken en lampen. De
eigenaar besloot na over
leg de loods in de loop
van de week verder zelf
af te breken.
„Vorige week zaterdag zouden
we verhuizen naar een ander
onderkomen aan het Laantje
van Beek. Dit kon echter niet
doorgaan, omdat er nog koeien
in stonden. Nu zouden we za
terdag verhuizen, maar de ei
genaar van onze nieuwe be
huizing zit in het buitenland,
waardoor we geen sleutel kon
den krijgen. We beroepen ons
op overmacht, maar de ge
meente wil niet luisteren", zo
stelt familie van de eigenaar
van het containerbedrijf.
De lampen worden uit de loods gehaald. De gemeente hoefde niet te gaan slopen.
„Bovendien is er een procedu
refout gemaakt. De gemeente
heeft constant S.J. van der
Laan aangeschreven, maar de
nissenhut is niet van hem. Het
bedrijf is van Laza BV".
Wethouder J.J. van Nievelt-
Volmuller (openbare werken)
weet niets van een dergelijke
fout. „Wij hebben onze gege
vens uit het register van de
Kamer van Koophandel".
De wethouder zegt verder, dat
het bedrijf tijd genoeg heeft
gehad om te verhuizen. „De
nissenhut staat er al anderhalf
jaar illegaal. Op onze brieven
is aanvankelijk niet gerea
geerd. Begin dit jaar is men op
mijn spreekuur geweest en
heeft om uitstel gevraagd. Dat
heb ik toen gegeven tot 1 april.
Er is altijd wel een reden om
weer uitstel te vragen, naar
we kunnen niet aan de gang
blijven. We hebben de mensen
genoeg tijd gegeven".
Toen pastoor Cornelis
Petrus van Dam (66), van
de St. Nicolaasparochie
in het landelijke Nieuw
veen, afgelopen najaar in
het ziekenhuis herstel
lende was van een stuk
of drie operaties, begon
hij aan een hobby om de
tijd te doden. Al een paar
jaar daarvoor had hij
voor het bisdom Rotter
dam nageplozen hoeveel
kerken er in dat diocees
waren en welke namen
er aap parochies en bij
behorende kerken gege
ven waren. Het bisdom
waardeerde die werk
zaamheid ten zeerste.
„Kom", dacht pastoor
Van Dam, 42 jaar pries
ter, „ik lig hier nou toch
niets te doen; laat ik
maar een stapje verder
gaan. Ad majorem Dei
Gloriam en voor m'n ei
gen plezier".
Het was eigenlijk niet zo erg
vreemd wat de pastoor ging
uitspoken, hij had nu een
maal een bijzondere interesse
voor katholieke gebruiken en
geschiedenis. Hij pakte die
dikke pil van een kerkelijk
naslagwerk, de Pius Alma
nak (in een vernieuwde uit
gave, jaren geleden min of
meer uitgestorven en destijds
bij samenstellers en gebrui
kers oneerbiedig ook wel be
kend als „Pius' Boekie", naar
analogie van „Pia's Boogie").
In die almanak staat letter
lijk alles wat met de katho
lieke kerkelijke wereld in
Nederland te maken heeft.
Ook alle kerken dus, en de
namen die daar bij horen.
Twee maanden had Cornelis
Petrus, herder van 1600 trou
we en minder trouwe scha
pen, nodig om zijn studie af
te ronden. >Toen het karwei
geklaard was, getypt, geko-
piëerd, in elkaar geniet en in
„eigen beheer uitgegeven",
lag er een documentje op ta
fel dat onmiddellijk allerwe-
ge de aandacht trok: de pu
blicatie van een onderzoek
naar de titels van de 1716 ka
tholieke kerken die ons land
rijk is.
Pastoor Van Dam had eerder
al een werkje samengesteld,
dat in 1985 nota bene een
derde druk beleefde. Dit
boekje bracht weer eens al
die oude vertrouwde roomse
en Latijnse namen en uit
drukkingen in de herinne-
Pastoor Van Dam vóór „zijn" Nieuwveence kerk, onder het beeld van patroonheilige Nicolaas.
ring terug. Functioneel litur
gisch taalgebruik dat slechts
de ouderen mogelijk nog
kennen, maar het schaarse
misdienaartje anno 1987 in
elk geval niet meer.
De Palla
Tegenwoordig moet een cele
brant tegen z'n dienaartjes of
misdienettes zeggen: „hé joh,
geef dat ding eens aan". Dan
kan hij niet een bonnet be
doelen, want die staat niet in
de opsomming. Maar wel zou
de priester, bijvoorbeeld, de
palla toegereikt willen krij
gen. Dat is een versierd kar
ton om de kelk af te dekken.
En als hij zou zeggen: „Kees,
struikel niet over ie toog en
geef me even die bursa met
corporale en zet de ampullen
op de credens", dan zou Kees
geheel uit het veld geslagen
zijn en geen kant meer uit
kunnen. Maar pastoor Van
Dam, bisdommelijk gehono
reerd met duizend extra
exemplaren, heeft al die zo
goed als vergeten uitdruk
kingen en benamingen in
een waslijst bijeengevoegd,
ten gebruike van de paro
chies die daar heil in zien.
Dankzij zijn activiteiten kun
nen de katholieke jonge
mensen van na het concilie
weer weten wat Vidi aquam
(in de Paastijd: „Ik heb het
water gezien") betekent, of
het verwante Asperges me,
„besproei mij met hysop". De
pateen is ook weer tevoor
schijn gehaald, en je kunt el
kaar Pax toewensen, de pas
toor de prefatie horen zingen
en hem, in nog enkele geval
len, de boetvaardige zondaars
de penitentie horen opleggen.
Deo gratias.
