CcidócSoirtcm
Nieuwe afspraken over begrip
«.katholieke scholen"
Forse kritiek hervormde
kerkvoogden op overheid
Amerikaanse rabbijnen reiken elkaar de hand
kerk
wereld
Aanraking
GEESTELIÏK LEVEN/OPINIE
fi&tdaegoutmit
ZATERDAG 11 APRIL 1987 PAGII
WASHINGTON De drie grote organisaties van conservatie
ve, liberale en orthodoxe rabbijnen in de Verenigde Staten
hebben in een gezamenlijke verklaring opgeroepen een einde
te maken aan de onderlinge strijd en meer met elkaar samen te
werken.
De verklaring komt na een jaar vergaderen van de drie voor
zitters in een poging de soms bittere polarisatie tussen de joodse
gemeenschappen te boven te komen. Er bestaan onder de
Amerikaanse joden scherpe tegenstellingen over de vraag wie
jood is en over de wijding van vrouwen tot rabbijn. Veel on
enigheid is ontstaan door het besluit van de liberale joden een
kind van een joodse vader en een niet-joodse moeder als joods
te erkennen zonder het bekeerd moet worden.
„Als joden zijn wij verbonden in geloof in God. Weliswaar lo
pen onze interpretaties over de Torah sterk uiteen, maar dit
mag ons niet weerhouden van dialoog en samenwerking." De
rabbijnen tonen zich diep bezorgd over de polarisatie onder de
joden in de gehele wereld.
Niets is
on verkwikkelijker dan
een deugdzaam mens met
een bekrompen geest.
Walter Bagehot
Paus in Latijns Amerika
De grote stromen mensen die de afgelopen weken opl
paus zijn afgekomen hebben opnieuw duidelijk gemaakt I irga
hoog de verwachtingen zijn die de Latijnsamerikaanse v inIT
keren koesteren van de leider van de rooms-' KP
kerk. In Chili was dit het duidelijkst, maar ook in Urug
en Argentinië bracht de paus weer grote mensenmassa's )er
de been. hn
vie
Een niet onaanzienlijk deel van de Latijnsamerikaaf10
kerk heeft zich van een sterk behoudende macht de la;
decennia ontwikkeld tot een instantie die op het sociale
een voorhoederol vervult. En dat is niet verwondt
Waarschijnlijk nergens anders ter wereld heeft de ongeli
economische ontwikkeling en de daarmee gepaard gaat
vergroting van de verschillen tussen rijk en arm tot zu
scherpe geweldsreacties geleid als juist in Latijns Ameri
Militaire dictaturen probeerden die spanningen op geweld
dige wijze te beteugelen, maar moesten met uitzondering
die in Chili het veld ruimen. Zij zorgden slechts voor
grotere stagnatie en onheil.
Wat is het antwoord van de paus daarop geweest? Het 1
tijnsamerikaanse continent is ontzaglijk belangrijk voor
katholieke kerk. Meer dan een derde van het totale aarr
katholieken woont op dat continent. Het Vaticaan heeft in E
zien dat het op straffe van een ernstig verlies van geloiin
waardigheid niet de hoop kan veronachtzamen van de m n
sa's die van de kerk een verbetering van hun positie vee
wachten. Het Vaticaan heeft daarom een milde vorm van (mi
vrijdingstheologie toegestaan.
EVENZEER is het echter duidelijk dat de officiële rooi*
katholieke kerk zich niet wil vereenzelvigen met een bepa
de doctrine en zeker niet een die nota bene is geïnspirei
op het marxisme. Zij heeft immers haar eigen leer. Het4 n
wordt volgens deze overtuiging niet op de eerste plaats
deze wereld verwacht, maar in de komende, ook al net411
dat niet weg dat er een sterke, nog steeds aan kracht w 'P
nende stroming binnen de kerk groeit die dit heil wil ven F1
zenlijken in deze wereld.
VANUIT deze basisopvatting bezien is het logisch
paus niet de kant kiest van enerzijds dictator Pinochet en
derzijds de Vicaria de Solidaridad, de invloedrijke mens L
rechtenorganisatie van de rooms-katholieke kerk in Chili
principe geldt de door de rooms-katholieke kerk bemidde
genade voor beiden. De paus houdt de kerk dus in het m
den. Wel heeft dat de paus duidelijk gemaakt dat hij
blind kan zijn voor alle onrecht en geweld in Latijns Ami!
ka. Dat is immers strijdig met de rooms-katholieke leer. Vi
de paus is er dus reden voldoende welwillend te staan jegi
diegenen die een meer aardse interpretatie van het evanj
huldigen
De paus heeft ook een waakzaam oog voor het feit dat
kerkelijke organisatie door de heftige polarisatie in Lati
Amerika zwaar op de proef wordt gesteld. De eenheid
de kerk gaat voor alles. Binnen die context moet men
ook zijn felle afwijzing zien van de Latijnsamerikaa
volkskerk waarin de bevrijdingstheologie op een naar
mening al te uitdagende vorm is geconcretiseerd. Om dezl
de reden kan hij niet instemmen met de rol van die priesl
die in de eerste plaats politiek willen handelen. Zij brenj t
immers de eenheid van de kerk in gevaar.
HeT optreden van de paus is dus tot nu toe in hoge i
constant gebleven. Deze reis bevestigt dit. Het is echter
verwonderlijk dat de paus dubbelzinnigheid verweten wor
niet in de laatste plaats door vele geëngageerde katholiek
in wier ogen hulp aan verdrukten de allereerste evang
sche plicht is. Bedekt hij niet alles gelijkelijk met de mar
der liefde Daarom blijft de paus achter bij de gerezen
wachtingen, hoezeer hij ook duidelijk heeft gemaakt dat
de dictatuur verwerpt. De positie van maatschappelijk
derdrukten en armen bleef daarbij vergeleken jamn15
genoeg wat onderbelicht.
'H
DE BILT (KNMI) Boven
Ierland is gistermiddag een
depressie tot ontwikkeling ge
komen. De invloed daarvan is
vandaag in ons land goed te
merken. Het centrum van de
depressie trekt namelijk net
ten noorden van onze Wad
deneilanden naar het oosten.
Vooral in het noorden van het
land is het daardoor tamelijk
buiig weer. De meeste zon
krijgen de Zeeuwse eilanden.
Morgen is het weer in het hele
land wat vriendelijker, de
westenwind neemt in kracht
af, een enkele bui valt er mis
schien nog wel, maar de zon
nige perioden gaan overheer
sen. De middagtemperaturen
liggen in het weekeind rond
de 10 graden. Begin volgende
week zijn de neerslagkansen
klein. Bij de temperatuur mag
dan een paar graden worden
opgeteld.
Weersvooruitzichten voor di
verse Europese landen, mede
gedeeld door het KNMI, geldig
voor morgen en maandag:
Zuid-Skandinavië: In zuid
west-Zweden en zuidwest-
Noorwegen veel bewolking en
vooral morgen wat regen,
meer naar het noorden zonnig.
Middagtemperatuur 5-10 gra
den, meer naar het noorden 's
nachts nog lichte vorst.
Denemarken: Veel bewolking.
Voornamelijk morgen af en
toe regen. Middagtemperatuur
rond 8 graden. Op maandag
iets hoger.
Britse EilandenMorgen in het
westen en noorden, op maan
dag in het oosten en zuiden
veel bewolking en enige re
gen. Overigens perioden met
zon. Middagtemperatuur van
10 graden in het noorden tot
14 graden in het zuiden.
Duitsland: Morgen op veel
plaatsen buien, maandag afne
mend buiig en meer zon. Mid
dagtemperatuur op zom j
rond 11 graden. Op maanij
iets hoger.
Benelux: Af en toe
vooral morgen nog plaatse
buien, vooral meer land I
waarts. Middagtemperati
ongeveer 11 graden.
Frankrijk: Morgen
noordoosten nog enkele bui
overigens vrij zonnig. Ma
dag perioden met zon maar
het noordwesten enige reg I
Middagtemperatuur van
graden in het noorden tot
graden in het zuiden.
Alpengebied: Morgen in
oostelijke deel nog regen
boven 1200 meter ook sneei
Maandag vrij zonnig,
dengrens tussen 1500 me
hoogte in het noorden en
meter in het zuidwesten. M
den in het zuiden.
Weerrapporten 10 april 20 uur.
Mallorca
Malta
Moskou
W
door Marinus van der Berg
„Wat betekent de aanraking
voor een demente bejaar
de?" vroeg iemand. „Dat kan
heel verschillend zijn, zoals
voor ieder mens", antwoord
de ik. Aanraking heeft ver
schillende betekenissen. Aan
sommige mensen zie je hoe
ze opleven en genieten van
een aanraking, een knuffel,
een zoen, een arm om hen
heen, een warme hand. Bij
anderen is afweer te merken
en zelfs agressie. Ze lijken te
zeggen: „Blijf van me ^f".
Door deze vraag ging ik weer
nadenken over de ervaring
van de aanraking. Ik moest
denken aan iemand die tegen
haar wil aangeraakt was. Met
een gewelddadig maar wel
precies gekozen woord heet
dat „verkracht". Iemand had
haar met geweld weerloos
gemaakt. Dit gebeurt niet al
leen in vormen van sexueel
geweld. Dit gebeurt ook wan
neer je iemand dwingend
jouw wil oplegt. De vrouw aan
wie ik dacht, kon jarenlang
geen aanraking meer verdra
gen. Met name van mannen
niet. Elke aanraking herinner
de haar aan dat gewelds-mo-
ment.
Iedere mens heeft een ge
schiedenis van de aanraking.
Die geschiedenis heeft veel te
maken met wat je thuis hebt
ervaren. Het is een misver
stand om te denken dat men
sen die elkaar niet aanraken
geen steunende relatie met
elkaar hebben. Gebaren,
aanrakingen kunnen ook zon
der inhoud zijn en dan zijn ze
al gauw opdringerig en te na
bij. De aanraking en zeker de
meest intieme aanraking ver
onderstelt, vertrouwen, veilig
heid en wederzijds respect.
Een fijnzinnige aanraking laat
ook weer los. Je kunt in je le
ven ook door een woord of
door een mens „geraakt"
worden. Een woord kan je ra
ken, verwarmen, goed doen,
hoop geven en aanmoedigen.
Een woord kan je zelfs in
vuur en vlam zetten. Als er
van een mens gezegd wordt:
„die is licht geraakt", dan
zegt dat iets over de weder
kerige relatie. Je kunt een
woord van iemand om rede
nen niet verdragen. Je wordt
door een woord positief ge
raakt, als het je iets te zeg
gen heeft, als het je aantrekt.
Wie door een woord wordt
geraakt, wordt door een
mens geraakt. Woorden zijn
van mensen. Je kunt geraakt
worden door iemands wijze
van zijn. Door iemands wijze
van doen. Dit geraakt worden
door een mens kan een ver
andering en zelfs een wen
ding brengen in je leven. Zo
een mens krijgt dan iets te
zeggen in ons leven. Krijgt
gezag, niet gebaseerd op
angst maar op waardering en
liefde. Voor een werkelijk ge
raakt worden is het gevoel
nodig dat je niet alleen veilig
bent maar ook vrij. Je kunt
en mag ook nee zeggen. Je
hoeft je niet te laten inpal
men. Maar je kunt zo geraakt
zijn dat je je graag léat inpal
men.
In de zesde overweging „op
weg naar Pasen" ontmoeten
we langs de Kruisweg een
vrouw. De mannen overheer
sten tot nu toe nogal. Terwijl
vrouwen zo dadelijk de eer
sten zullen zijn die het ver
haal van de Opstanding door
vertellen. Maria Magdalena is
een vrouw op zoek naar een
leven waarin ze niet meer
„verkracht" wordt, maar
waarin ze zichzelf kan wor
den. Ze zoekt naar een aan
raking waarin zij niet een be
zit is van een heerser, maar
ze zoekt naar een aanraking
die haar zo goed doet dat ze
vrij wordt. De ontmoeting met
Jezus is voor haar de aanra
king waar ze naar op zoek is.
Zij weet zich door Hem ge
kend en. aangesproken, déar
waar ze Maria, de mens die
zoekt naar echte en niet naar
valse liefde, mag zijn. De aan
raking van Jezus is een kijken
naar mensen die door het
donkere en het oppervlakkige
heenziet. Jezus ziet dat men
sen leven willen en daarom
zijn tot op deze dag mensen
zo door Hem geraakt dat ze
niet alleen mensen langs de
weg maar ook mensen-van-
-de-weg willen zijn.
DISCUSSIE BISSCHOPPEN EN
ONDERWIJSORGANISATIES
ARNHEM Binnen af
zienbare tijd gaan de Ne
derlandse bisschoppen
en de Nederlands Katho
lieke Schoolraad (NKSR)
nieuwe afspraken maken
over wat nu eigenlijk
een katholieke school is.
De bisschoppen gaven in het
verleden de NKSR, waarin
alle katholieke onderwijsor
ganisaties samenwerken, de
bevoegdheid een school het
predikaat katholiek te geven.
Op verzoek van de bisschop
pen en van de NKSR werd
een commissie ingesteld die
een nieuwe omschrijving
moest geven van „de reli
gieuze identiteit van de ka
tholieke school". Binnenkort
worden de gesprekken over
het inmiddels verschenen
rapport tussen de NKSR en
de bisschoppenconferentie
afgerond.
Een en ander bleek uit de
openingstoespraak van drs.
A.M.A.J. Janssen, voorzitter
van de Bond KBO, de vere
niging voor schoolbesturen
voor katholiek basis- en spe
ciaal onderwijs, die vandaag
in Arnhem haar jaarvergade
ring houdt.
van ouders, besturen en
centen, anderzijds is er de
bisschop van Roermond die
meent „dat het merendeel
van de katholieke scholen
eerder een waarheids onge
trouw beeld geeft van chris
tendom en kerk dan een cor-
rectg". Janssen meent dat
bisschop Gijsen hiermee uit
drukking geeft aan een wijze
van denken die niet goed te
begrijpen is in een kerkbe
grip waarin de beweging
kenmerkend is: „het op weg
zijn", „het streven naar" en
„het uitgroeien tot".
Onderwijs
vernieuwing
De Bond KBO presenteerde
in Anrhem een ambitieus on
derwijskundig plan voor de
drieduizend aangesloten
scholen. Onder het motto:
„School, maak je eigen be
leid" worden scholen opge
roepen zelf een duidelijk on
derwijskundig beleid te gaan
voeren. Volgens de Bond
KBO schiet het vernieu
wingsbeleid van de overheid
tekort: het is eenzijdig van
boven af opgelegd en het is te
grootschalig. Bovendien heb
ben scholen en besturen door
een lawine van overheids
maatregelen van de afgelo
pen jaren nauwelijks tijd ge
had hun eigen beleid te for
muleren en uit te voeren. Het
wordt daarom tijd dat het ka
tholiek onderwijs „z'n eigen
plan trekt". Pas dan kunnen
besturen de verantwoorde
lijkheid voor de vernieuwing
van het onderwijs in hun
scholen blijven dragen", al
dus de Bond KBO.
De plannen voorzien in een
vernieuwingsplan voor iede
re school voor een periode
van vijf jaar. Op basis hier
van worden wensen tot de
benodigde begeleiding en na
scholing geformuleerd, even
tueel met scholen in de regio.
De rijksoverheid zou deze ei
gen verantwoordelijkheid
van scholen tot uitgangspunt
van haar beleid moet maken,
meent de Bond KBO en
daaraan ook financiële conse
quenties moeten verbinden.
Het eigen beleid van de over
heid zou wat betreft de ver
nieuwing van het onderwijs
op deze wijze aanzienlijk be
scheidener kunnen worden.
Tevens vond in Arnhem de
presentatie plaats van een
automatiseringsproject: een
landelijk computer-netwerk
voor administratie, manage
ment en onderwijskundige
hulp voor leerlingen. Volgens
de plannen moeten binnen
drie jaar alle bij de Bond aan
gesloten scholen in het net
werk zijn opgenomen.
Mr. Struik
ridder in orde
van St. Gregorius
DEN HAAG Mr. L.A.
Struik is vrijdag bij zijn af
scheid als directeur van het
Centraal Bureau voor het
Katholiek Onderwijs en alge
meen secretaris van de Ne
derlandse Katholieke School
raad benoejnd tot ridder in
de Orde van de Heilige Gre
gorius de Grote. De versier
selen die bij deze hoge pause
lijke onderscheiding behoren,
werden hem overhandigd
door kardinaal Simonis.
De Utrechtse aartsbisschop
prees de verdiensten die
Struik voor het katholiek on
derwijs heeft gehad. Hij
noemde hem „een geënga
geerde heer, met alle vezels
betrokken bij het katholiek
onderwijs".
Kardinaal Simonis feliciteert
de heer Struik, naast deze
mevrouw Struik.
UTRECHT De kerken in
Nederland mogen er niet in
berusten dat de overheid zich
steeds meer van haar verant
woordelijkheid jegens de ker
ken wil ontdoen. In politieke
kring weet men vaak niet
beter of de overheid heeft
niets meer met de kerken te
maken, zij het dat de gods
dienstvrijheid natuurlijk
moet worden gewaarborgd.
Deze woorden kwamen uit
de mond van mr. J.A. van
Riessen, voorzitter van de
Vereniging van Kerkvoogdij
en in de Nederlandse Her
vormde Kerk. Deze houdt
vandaag (zaterdag) in
Utrecht haar jaarvergade
ring. De kerkvoogden voeren
het beheer over geld en goe
deren van de plaatselijke
hervormde gemeenten.
Van Riessen had diverse ar
gumenten voor zijn klacht:
het voorstel om dienstplichti
ge militairen voortaan zelf te
laten bepalen of en welke
geestelijke verzorging zij no
dig hebben, in plaats van de
kerken de mogelijkheid te
bieden hun pastorale taak in
het leger uit te oefenen. „De
overheid handelt zo niet in
haar cultuur-politiek. Want
dat zou wel eens het einde
kunnen betekenen van de
Bond: Vloeken
neemt ongehoorde
Enthousiasme
Paus Johannes Paulus II
heeft tijdens zijn rondreis
door Argentinië gisteren in
Buenos Aires een stadion vol
geestelijken toegesproken.
Bij binnenkomst in het sta
dion kreed de kerkvorst een
uiterst enthousiast onthaal
(foto). In een preek riep de
paus zijn toehoorders op zich
te verzetten tegen de druk
van de seculiere maatschap
pij. „Wij leven in een maat
schappij die soms elk gevoel
voor zonde lijkt te hebben
verloren, omdat het de waar
den van de geest heeft verlo
ren," aldus de paus. Tijdens
een ontmoeting met de paus
hebben Argentijnse joden de
kerkleider gevraagd de staat
Israël „de jure" te erkennen.
De paus heeft hierop geen
duidelijk antwoord gegeven.
De joodse gemeenschap in
Argentinië is de grootste in
Latijns-Amerika en heeft tot
op de dag van vandaag te lij
den onder antisemitische
aanvallen.
„POLITIEK KENT (FINANCIËLE) VERANTWOORDELIJKHEDEN NIET"
gesubsidieerde theaterstoel",
aldus Van Riessen.
Een ander punt van kritiek
is de zorg voor de monumen
tale kerkgebouwen. Steeds
minder zijn plaatselijke ge
meenten in staat de enorme
bedragen op te brengen die
nodig zijn voor restauratie en
onderhoud van dergelijke
cultuurmonimnenten. De
overheid laat de zorg voor
het nationaal cultuurbezit
over aan de „gratis" ter be
schikking staande kerkelijke
beheerders. Daarmee wordt
onvoldoende vorm gegeven
aan haar eigen, historisch be
paalde verantwoordelijkhe
den.
Van Riessen herinnert ook
aan de motie-De Visser
(PvdA) die in de Tweede Ka
mer is aangenomen. Hierdoor
wordt het de kerken finan
cieel onmogelijk gemaakt een
adequaat systeem voor lede
nadministratie op te bouwen,
als straks in de bevolkingsre
gisters niet meer automatisch
de kerkelijke gezindte wordt
gemeld. Dit is des te erger,
aldus Van Riessen, omdat
met het kabinet duidelijk an
dere afspraken waren ge
maakt
Naar zijn oordeel moeten de
kerken „hun gevoelens dui
delijker naar kabinet en Ka
mer overbrengen. Gaan wij
akkoord met de stapsgewijze
afbraak van in het verleden
terecht toegekende rechten
aan de kerkgenootschap
pen?". „We moeten voortdu
rend aangeven dat de uit
miljoenen leden bestaande
kerkgenootschappen grond
wettelijk verankerde rechten
doen gelden op een gods-
dienstvrijheid-waarborgend
en bovendien bevorderend
overheidsbeleid", aldus Van
Riessen.
vormen aan
VEENENDAAL Het mis
bruik van Gods naam via ra
dio en tv en in de pers heeft
ongehoorde vormen aange
nomen. Omroepverenigingen
die zich schuldig maken aan
het misbruik van Gods naam
trekken zich over het alge
meen niets aan van de pro
testen van de Bond tegen het
Vloeken. Dit zegt de Bond in
een verklaring. Als echter de
naam van een machtig per
soon in het geding is, kan er
blijkbaar nog wel het een en
ander worden bereikt, meent
de bond. Ze verwijst naar de
dreigementen van Iran, die
zelfs de Vara weerhielden
een omstreden persiflage
over ayatollah Khomeini uit
te zenden. „De naam van de
Ayatollah boezemt blijkbaar
meer ontzag in dan de naam
van de Almachtige."
De Bond werd 70 jaar gele
den opgericht. Inspiratiebron
daarbij was het bijbelwoord:
„Gij zult de naam van de
Heere Uw God niet ijdel ge
bruiken, want de Heere zal
niet onschuldig houden wie
Zijn naam ijdel gebruikt".
