Voorjaars overleg te vroeg Russische vracht- capsule stuurloos in de ruimte Alexandr Dubcek hoopt al negentien jaar op eerherstel Ambtenaren tolerant voor vissers Polen wil omvangrijke hervormingen economie Dow Jones overschriji grens van 2400 puntei jj BUITENLAND KtodóaQowuvnt DINSDAG 7 APRIL 1997 PAGR (Vervolg van voorpagina) DEN HAAG Als de berichten juist zijn dat het bezoek van Sovjet leider Gorbatsjov aan Praag is uit gesteld omdat hij Alexandr Dubcek wil ontmoeten, betekent dat een keiharde klap in het gezicht van Gustav Husak, de huidige president en partijleider van Tsjechoslowakije. Daarmee zouden achttien jaar on wankelbare trouw van Husak aan Moskou door Gorbatsjov moeiteloos onder het tapijt zijn geveegd. „Apparatsjik" Alexandr Dubcek, geboren op 21 november 1921, werd in januari 1968 benoemd tot opvolger van de stalinis tische partijleider Novotny, die in de ge stage achteruitgang van de economie van zijn land geen enkele aanleiding zag voor veranderingen in de starre bureaucratie. Als nieuwe partijleider wilde Dubcek een uitvoerig actieprogramma opstellen, dat echter pas eind maart 1968 gereed kwam. Intussen verslapte de greep van de cen suur en schreven de kranten steeds open lijker over de noodzaak van hervormin gen, zodat de partijleiding in Praag nog eens extra onder druk werd gezet. Het actieprogramma van de communisti sche partij, propageerde „communisme met een menselijk gezicht": de „leidende rol" van de partij werd gehandhaafd, maar echte politieke discussies, in alle ge ledingen van de partij en met de gehele bevolking, moesten de partijpolitiek gaan bepalen. Slachtoffers van politieke proces sen werden gerehabiliteerd. Een nieuwe wet werd aangekondigd voor het recht op vereniging, vergadering en meningsui ting. De Tsjechoslowaakse staatsburgers zouden voortaan vrij naar het buitenland kunnen reizen. Belemmeringen voor de invoer van buitenlandse lectuur werden opgeheven. De Tsjechoslowaakse „glasnost" ging aan zienlijk verder dan de huidige „nieuwe openheid" in de Sovjet-Unie en werd bo vendien veel sneller ingevoerd. Binnens lands ontstonden onmiddellijk discussies over de noodzaak tot nog vergaander ver beteringen. Zo stelde de schrijver Vaclav Havel dat alleen een meerpartijenstelsel garanties bood tegen machtsmisbruik door de overheid. In het Oostblok werd huive rig gereageerd. Een vrijheid van menings uiting, zoals Tsjechoslowakije zich meende te kunnen veroorloven, zou immers wei eens het einde kunnen betekenen van de communistische heerschappij. De hervormingbeweging, die massaal steun genoot onder de bevolking, werd op 21 augustus 1968 definitief om zeep gehol pen. Tanks uit de Sovjet-Unie, de DDR, Polen, Bulgarije en Hongarije vielen Tsje choslowakije binnen. Dubcek en zijn ge hele regering werden naar Moskou ont voerd en mogelijk heeft Dubcek zijn le ven te danken aan het feit dat Moskou zo zeer de woede vreesde van de Tsjechoslo waakse bevolking, dat hij weer werd te ruggestuurd. Maar Dubcek was toen, zo gaf hij ook in een radiorede toe, vleugellam geworden. Hoewel hij in naam nog partijleider bleef, moest hij toestaan dat enkele getrouwen uit de partijleiding werden verwijderd en de hervormingsmaatregelen werden te ruggedraaid. Uiteindelijk werd hij, in april 1969 door Gustav Husak uit zijn ambt gezet. Dubcek werd in juni 1970 teruggeroepen uit Turkije, waarheen hij als ambassadeur was weggepromoveerd, en uit de partij verwijderd. Hij kreeg een baan in de bos bouw in de buurt van Bratislava eir dween volstrekt uit het openbare |P° Negentien jaar lang was niemand inLF hem enige uitspraak van betekenis tr1 lokken. P Mensen uit zijn omgeving weten te vei len dat de nu 65-jarige Alexandr Dfe nog steeds volledig achter zijn idPe staat. Hij is ervan overtuigd dat de d| komen dat Moskou niet alleen inzir3 de overval van 21 augustus 1968 eeir" gissing was, maar dat ook toe zal ar Hij weet ook zeker dat Moskou hem1 terug zal roepen uit de vergetelheid:, opnieuw leiding te geven aan een IW ging die het communisme een „meror gezicht" zal geven. p Aidsremmend middel wordt toegelaten WEESP - Het aidsremmende middel Retrovir (ook wel AZT genoemd) van de Amerikaanse onderneming Wellcome is offi cieel toegelaten in ons land. Nederland is het zesde land waar het officieel is toegela ten. Retrovir is geen medicijn, maar een middel dat de gevol gen van aids afremt. Het heeft ook bijwerkingen, zoals bloe darmoede. Het wordt alleen geleverd aan specialisten die ervaring hebben met aids-pa- tiënten. In Australië heeft een televi siespotje waarin Magere Hein in een bowlingzaal aids-pa- tiënten omkegelt, geleid tot boze telefoontjes van ouders omdat hun kinderen er nacht merries van kregen. De spot werd zondag vertoond in het kader van een grootscheepse campagne tegen aidss PPR neemt het op voor hasjmuseum DEN HAAG - Kunnen justitie en politie hun tijd niet beter besteden dan zich bezig te houden met optreden tegen het zojuist in Amsterdam ge vestigde hasjmuseum? Dat is de teneur van de schriftelijke vragen die het PPR-kamerlid Lankhorst tot minister Kort hals Altes van justitie heeft ge richt naar aanleiding van de inval in het museum, waarbij tal van zaken in beslag wer den genomen. Lankhorst staat voor een raadsel want een paar dagen voor de inval rea geerde het openbaar ministerie „nog tamelijk laconiek" op de opening van het museum. Het sprak van een „ludiek initia tief, dat past in de traditie van Amsterdam". GRATIS ELKE WOENSDAG DE BIJLAGE BIJ UW KRANT MET INFORMATIE OVER FILMS, MUZIEK THEATER, RECREATIE,EXPOSITIES EN EEN COMPUTE AGENDA UTRECHTS INSTRUMENT DREIGT VERLOREN TE GAAN UTRECHT De knap ste ruimtevaarttechnici en -wetenschappers in de Sovjet-Unie breken zich Sinds zondagmorgen het hoofd over de vraag, hoe er alsnog een koppeling tot stand kan worden ge bracht tussen het beman de ruimtestation Mir en de vorige week gelan ceerde onbemande mo dule Kvant. De koppelingsmanoeuvre werd afgebroken toen de 21 ton wegende Kvant nog maar tweehonderd meter van de Mir verwijderd was. Dat gebeurde nadat er pro blemen waren geconstateerd in het stuursysteem van de Kvant. Met dergelijke onvol komenheden zou een koppe ling niet alleen kunnen mis lukken, maar zou het zelfs tot een botsing kunnen ko men tussen ruimtestation en module, met alle mogelijke risico's van dien. De tijd voor het op touw zet ten en uitvoeren van een eVentuele reddingsoperatie is overigens maar betrekkelijk kort, aangezien de Kvant een cylinder van bijna zes meer lengte en een doorsnee van iets meer dan vier me ter voor zijn energievoor ziening uitsluitend is aange wezen op chemische batterij en en niet de beschikking heeft over panelen voor de opwekking van stroom uit zonne-energie. Het was de bedoeling dat de grote modu le, met aan boord onder meer de Utrechtse spectrometer Comis voor röntgenastrono- mie, meteen na de koppeling aan de „achtersteven" van de Mir zijn elektriciteit zou be trekken van het ruimtesta tion. Overigens is het in principe ook mogelijk dat de huidige bemanning van de Mir er aan te pas moet komen. Zij zouden bij voorbeeld met hun Sojoez TM-2 cabine, die dan tijdelijk zou worden ont koppeld van de Mir, een kop peling tot stand kunnen brengen met de Kvant en als een soort duwboot deze ver volgens naar de Mir kunnen sturen. De Utrechtse Comis-project- leider, dr. ir. Bert Brinkman, heeft de hoop overigens nog niet opgegeven. „Ik zou me niet kunnen voorstellen, dat de Sovjets de module met dat hele instrumentarium nu al aan zijn lot zouden overlaten. Maar aan de andere kant: het gaat er toch wel erg om span nen. Je denkt dat zo'n koppe ling eigenlijk al een routine- -kwestie is geworden. Maar zo eenvoudig is het kennelijk niet". De laatste keer dat er een Russische koppelingspoging in de ruimte mislukte, was in april 1983 toen de Sojoez T-8 met de kosmonauten Titov, Strekalov en Serebrov als ge volg van technische proble men niet in staat bleek zich aan Saljoet-7 de voorgan ger van de Mir te veran keren. De Kvant-module wordt door de Sovjets wordt om schreven als een „fundamen teel nieuw ruimtevoertuig". Daarin is behalve het Utrechtse instrument ook ap paratuur genstalleerd van Westduitse en Russische ma kelij en van het technolo gisch centrum van de Euro pese ruimtevaartorganisatie, het Estec in Noord wijk. EX-STAATSSECRETARIS PLOEG ONTKENT BETROKKENHEID BU FRAUDE (Van onze parlementaire redactie) DEN HAAG Ambtena ren van de directie der visserijen op het ministe rie van landbouw en vis serij hebben vóór juni 1984 een tolerante hou ding aangenomen ten aan zien van vissers die vangstbeperkingen over traden. Dat gebeurde on der leiding van de toen malige directeur der vis serijen, ir. Tienstra. Over tredingen werden ge doogd en misstanden wer den verborgen gehouden. Het VVD-Kamerlid Ploeg, tus sen juni 1984 en mei slag van een vergadering van zijn ambtenaren uit juli 1984, waarin werd gezegd dat voor komen moest worden dat de EG een onderzoek zou doen naar dubbele boekhoudingen op visafslagen. Ploeg zelf ont kende de verslagen ooit gele zen te hebben. De oud-be windsman zei die ook nooit te hebben gekregen. Op zijn bu reau kwam alleen een gekuiste versie, zo hield hij de Kamer commissie voor. Geruchten Ploeg zei niet te hebben gewe ten dat de Algemene Inspec tiedienst (AID) van het minis terie al in 1982 op de hoogte was van een grijze vismarkt en daar in november 1984 nog eens over rapporteerde. Vol gens Ploeg gingen die rappor ten naar de juristen van het «r. len naar ue juiibitMi van nei departement in de betrokken dit gisteren verklaard voor de speciale kamercommissie die de betrokkenheid van het mi nisterie bij het ontduiken van vangstquoteringen onderzoekt. In een reactie zei Tienstra: „Ze proberen nu de boter in mijn haren te smeren die op hun ei gen hoofden smelt". De ambte naar vertrok begin 1984 op het ministerie. Ploeg was de eerste van een aantal bewindslieden dat zich tegenover de commissie moet verantwoorden. Hij zei dat ambtenaren van de directie der visserijen „kennelijk iets te verbergen haddenHij deed dfëNuitspraak na te zijn geconfronteerd met het ver directeur-generaal. Zij kwa men niet bij hem terecht. Ploeg erkende wel bij zijn aan treden te zijn geconfronteerd met vermoedens en geruchten over het bestaan van een grij ze vismarkt. „Op het ministe rie werd erover gepraat. Maar die geruchten waren op geen enkele manier te bewijzen, ook niet in gesprekken met de AID", aldus Ploeg. Naar aanleiding van de ge ruchten vond in november 1984 een gesprek plaats tussen Ploeg en de visafslagen. Daar werd de bewindsman duidelijk gemaakt dat de grijze vismarkt dertig procent van de vang sten omvatte. Dat gesprek was volgens Ploeg nodig omdat zijn directeur Tienstra, die alles over de vissrij wist, kort daar voor het ministeie had verla ten. Als nieuweling moest Ploeg daardoor ook werken met een nieuwe directeur der visserijen. Het liberale kamerlid wees erop zelf direct op het ministe rie maatregelen te hebben ge nomen die aan de grijze vis markt een einde moesten ma ken. Van een veilplicht zei Ploeg af te hebben gezien om dat hij vreesde dat vissers dan naar het buitenland zouden uitwijken. Het beperken van het motorvermogen van vis sersschepen tot 2000 pk. was door de juristen op het minis terie tegengehouden, zei Ploeg. Op papier Tijdens het gesprek tussen Ka- mercommmisie en Ploeg werd langdurig stilgestaan bij een bijeenkomst van visafslagen, Ploeg en enkele ambtenaren op 2 november 1984. Daar werd door visafslagen betoogd dat de situatie rond de grijze vismarkt in 1976 was ontstaan na een vergadering in Wierin- gerwerf tussen afslagen, amb tenaren en Tienstra. Tijdens dat gesprek zou door Tienstra te verstaan zijn gegeven dat de vangsten alleen op papier dienden te kloppen. Verder kon iedereen zijn gang gaan. De commissie vroeg Ploeg waarom hij niet op die uitla tingen had gereageerd door ze keihard te ontkennen. Ploeg zei daarop dat de zaak op het ministerie was onderzocht. „Het is ontkend door mijn di recteur der visserijen". De oud-bewindsman ontkende pertinent met zijn houding meegewerkt te hebben aan een sfeer waarin de afslagen dachten rustig konden romme len. „Ik heb gezegd dat het af gelopen moest zijn. Ik heb nooittoestemming gegeven voor de grijze vismarkt, het nooit gedoogd en er ook geen verantwoordelijkheid voor ge nomen". KLM zet gepensioneerde SCHIPHOL Een tijdelijke regeling, die het mogelijk maakt dat net gepensioneerde gezagvoerders op de Boeing 747 vliegtuigen drie maanden doorvliegen, heeft op het nip pertje voorkomen dat de KLM in de maanden mei, juni en juli de voorziene vluchten met dit type vliegtuig niet zou kunnen maken. Deze regeling is het gevolg van een tekort aan gekwalificeerde vliegers voor de Boeing 747. Het vlie gerstekort bij de KLM is met name het laatste jaar sterker toegenomen dan al was voor zien, omdat de maatschappij het aantal vluchten op de Eu ropese routes sterk is gaan uit breiden. De komst van de nieuwe vliegtuigen (de Boeing 737 en de Fokker 100), waar voor de vliegers omgeschoold moeten worden, en de uitbrei ding van de 747-vloot spelen hierbij ook een rol. FLIP Vice-admiraal naar Saoedi-Arabië DEN HAAG - Vice-admiraal Brainich von Brainich-Felth van de Nederlandse marine brengt van 10 tot en met 13 of 14 april op uitnodiging van zijn Saoedische collega een be zoek aan Saoedi-Arabië om daar te praten over het ge bruik van en de opleiding voor onderzeeboten. De uitnodiging hangt samen met de mogelijke order van de Saoedische rege ring voor Nederlandse onder zeeboten. VN O-voorzitter Van Lede DEN HAAG De Tweede Kamer en het kabinet vestigden onlangs in het de bat over de sociaal-economische ontwik keling van ons land alle hoop op de uit komst van het voorjaarsoverleg met de sociale partners: Als zij nu maar geza menlijk de noodzaak tot loonmatiging inzien en daar afspraken over maken, dan pas zou de strijd tegen de (langduri ge) werkloosheid goed op gang kunnen komen. Als beloning werd werkgevers en vakbeweging de worst van verlaging van belastingen en premies voorgehou den. Inmiddels zijn de eerste voorrondes in het ge vecht tussen werkgevers en vertegenwoordi gers van de vakbeweging losgebarsten. Dat heeft er toe geleid dat noch werkgevers noch vakbeweging verwachten in mei zaken te kun nen doen. Daarvoor zou de tijd pas op z'n vroegst in het najaar rijp kunnen zijn. Dan is er ook meer zicht op de economische ontwikkelin gen in 1988. De vakbeweging en het kabinet vinden dat er centrale afspraken moeten worden gemaakt over de herverdeling van arbeid. De werkge vers willen de zaken zo min mogelijk centraal regelen. „Je moest eens weten hoeveel moei lijkheden ik heb gehad met mijn leden, toen ik me vorig jaar had vastgelegd op de doelstelling de werkloosheid in 1990 naar 500.000 terug te dringen", erkende VNO-voorzitter Van Lede gisteren op een lunchbijeenkomst in Den Haag. De politiek wil wat van de sociale partners, de werkgevers wat van de politiek, de vakbewe ging wat van de werkgevers. En geen van de drie partijen blijkt nu al bereid aan welke wens dan ook tegemoet te komen. De dans van het aanwijzen van de schuldigen van de falende werkloosheidsbestrijding is begonnen.... Matigen Johan Stekelenburg, vice-voorzitter van de FNV, liet onlangs weten dat wat de FNV be treft er geen sprake kan zijn van loonmatiging als daar geen extra banen tegenover staan. De Unie BLHP zegt het hem vandaag na. De werkgevers willen wel matigen maar vinden dat allereerst het kabinet de bruto-loonkosten (lees: belastingen en premies) fors moet verla gen. VNO-voorzitter Van Lede: „Ik kan wel mijn best gaan doen om met de tegenpartij een mooi laag cao-contract af te sluiten, maar dan is er nog altijd die veertig procent aan belastingen en premies waaruit het bruto-loon bestaat en die politiek worden bepaald. Als men daaraan, met name voor de laagst betaalde banen, niets wil veranderen, dan zullen we blijvend met een hoge werkloosheid worden geconfronteerd", al dus Van Lede. Over slechts één punt zijn de drie gesprekspart ners het eens: er moet meer worden gedaan aan scholing. Maar daarover liggen al een x-aantal centrale afspraken. Die zullen in het komend overleg op hun effectiviteit worden getoek i in het meest gunstige geval wat worden afe' scherpt. Maar ja, redeneert de vakbewL. wat heeft het voor zin om mensen te scF als daar geen baan op volgt? En waarorr' inleveren nu het matigingsbeleid van de a|e' pen jaren door de val van de dollar vrijvee niët is gedaan en de werkloosheid onvoldihj terugloopt? b. Als gevolg van de geringe inflatie (de pL stijgen niet, dus is er geen prijscomperr valt er bovendien in de cao-onderhandelFj nog maar weinig te verdelen. De ruimte pl genoeg nul. Dus elke loonsverhoging die D( eengekomen wordt, hoe gering ook, bety. een loonkostenstijging en dat is in strijd mje uitgangspunten van loonmatiging. De werkgevers zien slechts twee remedir de werkloosheid aan te pakken: scholing a® verkleinen van het verschil tussen bruP' nettoloon. Volgens VNO-voorzitter Van je: beschikt het gros van de langdurig werk} over een lagere of afgebroken opleiding. 1 hoeven we niet allemaal tot hoogleraar q scholen, maar we zouden ook moeten dq j aan eenvoudige werkzaamheden die nuia worden uitgevoerd, omdat ze gezien debr loonkosten niet rendabel zijn. Ik bepleitrt een verlaging van het netto minimun[ maar een verlaging van de brutoloonkfu met minstens 20 procent". Op die maniei)g den weer tal van goedkope banen onth „Een royale bediening in restaurants, cfs. feurs, pannenwassers, schoenpoetsers voorts, ze zouden allemaal weer terug kiei komen", aldus Van Lede. je: Uit onverdachte hoek, namelijk van de Rn 'er Hans Kombrink, wordt de zienswijze vjri VNO-voorman gesteund. Tijdens een van debatjes vorige week op het PvdA-cong©j Amsterdam, hield Kombrink een betoog fn verhoging van het minimumloon. Vcfa Kombrink zal de uitstoot van banen in <^e dustrie moeten worden opgevangen dooi groeiende dienstensector die echter loonk<£ gevoelig is. Een stap verder gaat VNO-voorzitter E. Lede. „In de vorige kabinetsperiode stond; c in het teken van de toename van de werljtl heid met zo'n 15.000 per maand. Toen wasfö bereid een stuk ellende te delen èn verw<jo rechten opnieuw ter discussie te stellen, li koopkracht weer wat stijgt, taant die beft heid en zijn we terechtgekomen in een kli waarin men denkt dat er wel weer wat ,,k] dingen voor de mensen" kunnen wordeL daan. Maar de grote boosdoener van het eL mische kwaad; de enorme overheidsuitjL die juist omlaag moeten, vergeet men". I De vakbeweging aan de zijde van het kal een PvdA-stroming die hoofdlijnen val VNO-strategie steunt. De oude gevechtsp® zijn verlaten maar een gemeenschappl aanpak is nog ver te zoeken. Het doet del aan een oud gezegde: In mei leggen alle J een ei, behalve sociale partners en politie hoor je in de meimaand niet MARGA RIJ: eraan toe dat de hervormd bovenal zijn bedoeld oijr Poolse economie af te s a] op de „rationele regels v markt". 0 De beoogde hervormingen de Poolse economie ki niet los worden gezien la soortgelijke maatregelen Sovjetunie. „Ze zullen d menwerking tussen twee j! kende economieën in d< e' komst vergemakkelijken e zei Urban. Toen hem gevj( werd of de aangekon j hervormingen van de efj „Er bestaan geen doctrinaire mie niet een enorme ideQ belemmeringen om nieuwe sche ommezwaai inhoudea motoren van economische ver- Urban dat „de rol van so<;( andering in werking te stel len", aldus Urban. Hij voegde digde uitgifte van aandelen ook de opening van een effec tenbeurs inhoudt, antwoordde Urban ontkennend noch be vestigend. „Plannen om een klassieke effectenbeurs zoals in Londen te openen, zijn nog niet opgenomen in bestaande projecten, maar indien er een vraag voor is en indien het noodzakelijk of geschikt blijkt te zijn voor het goed functio- .neren van de Poolse economie, dan zullen we het niet nala ten", zo zei hij. me de verdeling van spoed is, niet van armoeC STOCKHOLM Polen zal een aantal staatbedrij- ven privatiseren, een ef fectenbeurs openen en noodlijdende bedrijven in de toekomst een faillisse ment toestaan. De Poolse regeringswoordvoerder Jerzy Urban zei gisteren in Stockholm dat particu lieren gestimuleerd zullen worden tot investeren en dat de weg wordt vrijge maakt voor joint ventures met buitenlandse bedrij ven. Het nieuwe beleid is bedoeld om de Poolse eco nomie op te vijzelen. Volgens Urban wil zijn rege ring de economie meer ont vankelijk maken voor markt krachten. Binnen enkele we ken zullen hiertoe omvangrij ke hervormingen worden be kendgemaakt. Urban lichtte reeds een tipje van de sluier op. Zo zal door de uitgifte van aandelen in staatsfirma's nieuw ondernemerschap wor den gestimuleerd. Namen van bedrijven werden niet ge noemd, maar volgens Urban zal geen enkele bedrijfstak hiervan zijn gevrijwaard. Ook zullen de overheidssubsi dies aan staatsondernemingen met vijftien procent worden verminderd. Urban beaamde dat hierdoor verouderde en in efficiënte bedrijven eerder failliet zullen gaan. Op de vraag of de aangekon- 8 NEW YORK Op de effectenbeurs van New York is gis opnieuw een mijlpaal bereikt. De Dow Jones-index van d< I] tig belangrijkste industriële fondsen brak door de 2400-pu grens en kwam na een stijging met ruim vijftien punten i 2405,55 punten. Wall Street ging gisteren voortvarend van start. De Dow schreed in haar recordjacht, die vrijdag na een onderbr e van ruim een week was hervat, met gemak de grens van >j punten. Bij de 2409 punten hield de opmars echter stil e Texaco een fors koersverlies moest incasseren. Het Ho e rechtshof bepaalde dat een reeds langlopend conflict tussi a oliegigant en Pennzoil uitsluitend onder de jurisdictie vi r Texaanse justitie valt. Hierdoor kan Texaco alsnog worder »i plicht een borgsom van ettelijke miljarden dollars te be e waartoe zij door een Texaanse rechtbank voorlopig was v< n deeld. n De Dow daalde op dit nieuws, maar ook als gevolg van wil mingen, weer tot beneden de 2400 punten om later toch li over deze grens te krabbelen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1987 | | pagina 8