Draagmoederbaby kind van
de rekening in bittere strijd
Amerikaanse adviseur
gedood in El Salvador
Klaas de Jonge
mag vriendin
niet spreken
Koudehulp wordt met
één maand verlengd
Mysterieuze dood Britse geleerden krijgt vervolg
Thatcher pleit op
Sovjet-tv voor SDI
BUITENLAND
Ciidae (Somunt
WOENSDAG 1 APRIL 1987 PAGINA 7
België dicht
voor Nederlandse
studenten
(Van onze correspondent)
BRUSSEL Nederlandse studen
ten kunnen voortaan alleen op
Belgische universiteiten terecht
voor opleidingen die in eigen land
niet bestaan. Met deze maatregel
wil België voorkomen dat het fi
nancieel de dupe wordt van stu
dentenstops (numerus clausus) in
de buurlanden. De maatregel is
onderdeel van een pakket bezuini
gingen in het onderwijs, dat het
kabinet Martens doorvoerde op de
laatste dag dat het met bijzondere
volmachten kon regeren.
Sovjet-Unie lanceert
ruimtelaboratorium
MOSKOU De Sovjet-Unie heeft een
groot ruimtelaboratorium gelanceerd
dat op 5 april gekoppeld zal worden aan
het ruimtestation MIR. Het laborato
rium Kvant (Quantum) met een gewicht
van bijna 21 ton zal onderdeel uitmaken
van een groot permanent station in de
ruimte van de Sovjet-Unie en zal wor
den gebruikt voor wetenschappelijk en
economisch onderzoek, aldus het pers
bureau TASS. Westerse waarnemers
zeggen dat de lancering van het ruimte
vaartuig nog meer druk zal uitoefenen
op de Amerikaanse ruimtevaartorgani
satie NASA om spoed te maken met de
plannen voor de bouw van een groot
permanent station in de ruimte.
„Je hebt van die dagen.
MIDLAND Het begon allemaal toen Auburn
Donald Hudson merkte dat zijn krant bewoog. Er
was een vogel in ziin ochtendblad gekropen, net
voordat hij hem had opgeraapt van zijn portaal en
op de voorbank van de auto had gelegd. Hij stopte
de auto, zette hem in zijn vrij en wilde de vogel
bevrijden. Hij stond met een been naast de auto,
toen de automaat in drive gleed en de wagen be
gon te rijden. Hudsons voet zat klem onder de
stoel en hinkelend hobbelde hij achter de auto
aan. Toen zakte zijn broek af en hij viel. Gelukkig
schoot zijn voet los, maar hij smakte wel met zijn
hoofd op het cement. De auto reed door, over het
grasveld van de buurman, en kwam tot stilstand
tegen diens voordeur. Honderd dollar schade,
twintig hechtingen en een hele serie kneuzingen
voor Auburn Donald Hudson. „Je hebt van die
dagen,zei hij. „Ik heb ze wel erger gehad, maar
niet zo vreemd als deze". Intussen bleek de vogel
gevlogen.
JAPANSE STAAT SCHULDIG
AAN MILLIEU-SCHANDAAL
TOKIO Meer dan dertig jaar na de ernstigste mi
lieuramp in Japan heeft een rechtbank de Japanse
staat veroordeeld als medeschuldige. In totaal moet
negen miljoen gulden worden betaald als schadever
goeding aan een groep slachtoffers die lijdt aan de
zogenoemde „Minamata-ziekte". Deze ziekte, die
wordt veroorzaakt door kwikvergiftiging, tast het ze
nuwstelsel en inwendige organen aan. Duizenden
mensen zijn er door misvormd, verlamd en spastisch
geworden. De milieuramp werd veroorzaakt door de
illegale lozing van een kwikverbindingen in de Mi-
namata-baai. De plaatselijke bevolking kreeg kwik
binnen door het eten van in de baai gevangen vis.
Volgens officiële cijfers overleden 778 mensen aan
de ziekte en werden er 2.158 ernstig ziek. De rechter
vond dat de regering en de plaatselijke autoriteiten
hadden moeten optreden toen het eerste slachtoffer
viel.
Hond herstelt van diepvrieschirurgie
BERKELEY Wetenschappers van
de Universiteit van Californië in Ber
keley hebben negen maanden gele
den met succes een hond in diep
vriestoestand geopereerd en hem
daarna weer ontdooid, zonder dat het
dier daarvan blijvend letsel heeft on
dervonden. Volgens de wetenschap
pers kunnen verdere experimenten
met deze techniek in de toekomst lei
den tot operaties zonder bloedverlies
en tot tijdelijke uitschakeling van de
levensfuncties.
De hond werd onder
verdoving gebracht, afgekoeld in een
bad met fijngestampt ijs, aangesloten
op een monitor en gereedgemaakt
voor een bypass operatie. De normale
lichaamstemperatuur van de hond,
38,3 graden Celsius, werd geleidelijk
teruggebracht naar 20 graden Celsius
en zijn bloed werd vervangen door
surrogaat-bloed. Vervolgens werd
zijn lichaamstemperatuur nog verder
teruggebracht naar 2,8 graden Celsi
us. De „bloedsomloop" kwam tot stil
stand en de beademingsapparatuur
werd voor ongeveer 20 minuten uit
geschakeld. Vervolgens werd de
hond weer verwarmd en het surro-
faatbloed vervangen door zijn eigen
loed, dat in de tussentijd gekoeld
was bewaard. Als verdere experi
menten slagen, kunnen artsen in dé
toekomst donororganen bewaren in
bevroren toestand en iemand die op
een orgaantransplantatie wacht tijde
lijk „invriezen" tot een geschikt or
gaan beschikbaar is, aldus een van dê
onderzoekers.
Een Salvadoraanse regeringssoldaat loopt door een van de barakken, die bij de guerrilla-
aanval zwaar werden beschadigd.
HEFTIGSTE GEVECHTEN IN MAANDEN
SAN SALVADOR Bij
een grote aanval van
guerrillastrijders op een
kazerne van het leger in
het noordwesten van El
Salvador zijn minstens
veertig mensen om het le
ven gekomen. Onder de
slachtoffers is ook een ad
viseur van de Verenigde
Staten. Hij is de eerste
Amerikaan die bij ge
vechtshandelingen in het
land sneuvelt. Eerder wa
ren bij aanslagen al vijf
Amerikanen omgekomen.
Ongeveer 800 strijders van de
Salvadoraanse bevrijdingsbe
weging FMLN openden om
vier uur 's ochtends het vuur
op de infanteriekazerne „El
Paraiso" in de provincie Cha-
latenango, op zestig kilometer
van de hoofdstad San Salva
dor. Onder de doden zouden
ook veel verzetstrijders zijn.
Verdere gegevens ontbreken
nog, omdat alle verbindingen
met de kazerne zijn verbro
ken. Volgens de verzetsradio
„Venceremos" zijn bij de aan
val zeshonderd militairen van
het Salvadoraanse leger ge
dood of gewond. Een militair
die de aanval overleefde, wist
te melden dat de guerrillastrij
ders rond de kazerne landmij
nen hadden geplaatst, die ont
ploften toen de regeringssolda
ten uit El Paraiso probeerden
te ontkomen. De aanval was
de grootste actie van het ver
zet sinds juni 1986, toen de 3de
infanteriebrigade werd aange
vallen in San Miguel. Daarbij
vielen tientallen doden.
JOHANNESBURG De
Nederlandse ambassade in
Pretoria heeft opnieuw
maatregelen genomen te
gen Klaas de Jonge, die al
meer dan anderhalf jaar
vastzit in een bijgebouw
van de ambassade. Zijn
vriendin uit Harare kreeg
'tijdens een bezoek te ho
ren dat zij hem niet langer
mocht opzoeken. De
vrouw zag zich hierdoor
gedwongen terug te keren
naar Zimbabwe, nadat ze
De Jonge slechts twee
maal kort had gezien. Te
lefoneren is eveneens ver
boden.
De stap van de ambassade
wordt gezien als een nieuwe
vergeldingsmaatregel voor de
interviews die De Jonge onge
veer een maand geleden aan
het ANP heeft gegeven. Hij
klaagde daar in over zijn be
handeling door de ambassade.
De vriendin van De Jonge,
wier naam geheim wordt ge
houden, meent dat de maatre
gel met name te maken heeft
met de reactie van de ambas
sadeur mr. Hugo Carstens. Hij
zou woedend zijn geweest over
de aanval die De Jonge op
hem deed in de vraaggesprek
ken.
Intussen is De Jonge ook on
derwerp van gesprek gewor
den in de campagne voor de
blanke verkiezingen van 6
mei. Minister van buitenlandse
zaken Roelof Botha schamper
de onlangs op een verkiezings
bijeenkomst dat de Nederland
se belastingbetaler moet op
draaien voor het levensonder
houd van De Jonge, de twee
bewakers en de huur. Het dag
blad The Star noemde de af
faire-De Jonge in een groot ar
tikel „een van de langstlopen-
de kluchten in de Zuidafri-
kaanse geschiedenis".
BRUSSEL De koude-hulp waartoe de Europese Commissie
eind januari besloot, wordt met één maand verlengd voorzover
het gaat om meel, griesmeel, olijfolie en suiker. Aan dat voorstel
hechtten de landbouw-ministers gisteren hun goedkeuring. Tot
de verlenging is besloten omdat de distributie van de produkten
onder koude-slachtoffers langer duurde dan voorzien. Grieken
land had, gezien de extreem-winterse omstandigheden daar, wat
de EG betreft nog meer hulp kunnen krijgen, maar volgens de
Griekse regering is aan die extra-hulp geen behoefte.
FLIP
Levenslang voor
Nederlander na
zelfmoordpact
DRAGUIGNAN Een 31-ja-
rige Nederlander is gisteren
door de rechtbank in het de
partement Var tot levenslange
gevangenisstraf veroordeeld
wegens moord op zijn vrien
din, met wie hij een zelf
moordpact had gesloten. De
voormalige zeeman uit Am
sterdam had op 22 juli 1985
zijn verloofde, de 28-jarige
Franse Nelly Berete, in de toi
letruimte van een restaurant
in Roquebrune-sur-Argens in
Var, met een kogel in het
hoofd gedood en het wapen
toen op zichzelf gericht. Hij
raakte echter slechts lichtge
wond. Voorafgaande aan de
zelfmoordpoging stal de Ne
derlander een auto, waarbij hij
de bestuurder neerschoot; de
man is nu invalide.
(Vervolg van de voorpagina)
WASHINGTON Het
begon als een met een
contract bezegelde af
spraak tussen twee echt
paren. Dat was in 1985.
Het eindigde met een
rechtzaak die niet alleen
de gemoederen in Ameri
ka, maar in de gehele we
reld in beroering bracht
Het dramatische middel
punt was een baby die
vorige week vrijdag zijn
eerste verjaardag vierde.
Maar de hoofdrolspelers
waren twee echtparen:
Elisabeth en William
Stern en Mary Beth en
Richard Whitehead.
De Whiteheads vormden een
eenvoudig gezin waarvan de
vier leden het vaak moeilijk
met elkaar hadden. De moe
der speelde een dwingende en
zelfs overheersende rol. Er
was weinig geld en de voor
uitzichten voor de twee kin
deren waren slecht. Om het
geld voor hun studie bijeen te
krijgen, had Mary Whitehead
zich laten inschrijven bij een
draagmoederorganisatie in
New York. Een zwangerschap
kon haar in negen maanden
tijd 10.000 dollar rijker ma
ken, zo dacht ze.
Bij de Sterns lagen de zaken
geheel anders. Ze waren rede
lijk welgesteld, maar kinder
loos. Elisabeth kon in principe
wel kinderen krijgen, maar
een zwangerschap zou vol
gens de artsen te veel risico
met zich meebrengen. Elisa
beth lijdt namelijk aan een
milde vorm van de slopende
spierziekte multiple sclerose.
In 1985 wendde ze zich daar
om tot het Centrum voor
Moederschap in New York.
Contract
Het Newyorkse centrum staat
onder leiding van de jurist
Noel P. Keane, die zich al ja
ren verdiept in het concept
van het draagmoederschap.
Keane maakte daarvoor mo
delcontracten en begeleidde
echtparen die een draagmoe
derovereenkomst sloten. Het
was Keane die uit zijn register
Mary Whitehead lichtte. Zij
zou draagmoeder worden van
het eerste kind van de Sterns.
In het rapport dat een psychi
ater over Mary schreef, werd
ernstige twijfel geuit over de
aanstaande draagmoeder. De
psychiater waarschuwde er
voor dat Mary Whitehead
zich wellicht te veel aan het
kind zou gaan hechten, maar
de Sterns werden niet van
deze conclusie op de hoogte
gebracht.
Aanvankelijk leek alles goed
te gaan. Hoewel er een groot
sociaal verschil was tussen de
beide echtparen, was de ver
standhouding uitstekend.
Maar aan het einde van de
zwangerschap kwamen al
thans bij Mary Whitehead
de twijfels. Ze drong aan op
een bezoekregeling voor de
nog niet geboren baby. Bo
vendien werd overeengeko
men dat de baby de eerste
weken bij de Whiteheads zou
blijven en borstvoeding zou
krijgen van zijn draagmoeder.
Op 27 maart van het vorig
jaar werd Baby M een
meisje geboren. De White
heads noemden haar Sarah.
De Sterns noemden haar Me
lissa. Mary Whitehead bleek
inderdaad geen afstand van
de baby te kunnen doen en
om zich uit de situatie te red
den vluchtte ze met Sarah
naar Florida. Na 87 dagen
wist Willam Stern de Mary en
haar baby daar op te sporen
en nam het kina mee naar
huis. Daarmee begon de tragi
sche touwtrekkerij om het
kind, waarover uiteindelijk de
volgens media „minst benijde
rechter in de VS" mocht be
slissen.
Labiel
De publieke opinie in de VS
koos aanvankelijk de zijde
van de Sterns. Bovendien
kwam tijdens de rechtszaak
aan het licht dat Mary White
head een labiele, besluiteloze,
onzekere vrouw was. Het hu
welijk van haar en haar man
Richard was slecht. Ze han
delde vaak ondoordacht, was
betrokken bij tal van familie
ruzies en werd door deskun
digen daarom ongeschikt ge
acht de voordij van de baby
op zich te nemen. Voor de
rechter zou Mary Beth White
heads' „manipulatieve en ex
plosieve" karakter van door
slaggevende betekenis zijn bij
de beslissing die hij over de
voogdij van Baby M. nam.
Gaande de rechtzaak, die al in
januari begon, willigde de
rechter een verzoek van Wil
liam Stern in om het bezoek-
recht van Mary Whitehead
tot twee keer per week terug
te brengen. Op dat moment
begonnen de actieve feminis
ten in de VS zich met de zaak
te bemoeien. Zij vochten niet
alleen de waarde van het con-
De „biologische vader" William Stern beschermt zijn dochtertje
tegen de regen, terwijl hij zich naar de auto haast voor een be
zoek aan de draagmoeder Mary Whitehead. De bezoekregeling
die beide ouderparen voor het omstreden kind hadden getrof
fen, is voorlopig opgeschort.
tract
dien
positie
maar legden boven-
sterke nadruk op de
in Mary Whitehead.
De feministen zeiden dat het
moederschap een onver
vreemdbaar recht van de
vrouw is dat haar niet kan
worden ontnomen, zelfs niet
met een contract. De vrouw
zou in dit soort aangelegenhe
den het recht hebben van op
vatting te veranderen.
De rechtzaak kreeg nu een
veel grimmiger karakter,
vooral omdat groepen femi
nisten voor de rechtzaal gin
gen demonstreren en William
en vooral Elisabeth Stern in
het openbaar de bitterste ver
wijten naar het hoofd slinger
den. Tal van vrouwelijke
journalisten kozen meer en
meer de zijde van de White
heads. De zaak werd nog on
verkwikkelijker toen bleek
dat Mary en Richard White
head in onderhandeling wa
ren met grote uitgevers voor
de exclusieve rechten van
hun verhaal. De Sterns daar
entegen hadden zeer lucratie
ve aanbiedingen van uitge
vers naast zich neergelegd.
William Stern maakte boven
dien bekend dat hij in het
belang van het kind volle
dig afstand zou doen van baby
M. als de voogdijregeling in
het voordeel van de Whitehe
ads zou uitvallen. Mary Whi
tehead liet evenwel weten dat
zich zich nooit bij een voor
haar nadelige gerechtelijke
uitspraak zou neerleggen.
De baby M.-zaak richtte de
schijnwerpers ook op het
draagmoederschap als zoda
nig. Er zijn in de VS op dit
ogenblik ongeveer 500 draag
moederbaby's en in de meeste
gevallen houden de betrok
ken ouders zich zeer strikt
aan de gesloten contracten.
Overigens worden de pas ge
boren baby's vrijwel altijd
meteen naar de nieuwe gezin
nen gebracht Bezoekregelin
gen worden meestal niet ge
troffen en de draagmoeder
doet volledig afstand van het
door haar ter wereld gebrach
te kind.
Verbod
Juridische deskundigen heb
ben intussen twijfels over al
lerlei wettelijke regelingen
voor het draagmoederschap.
In de VS gaan stemmen op
het draagmoederschap wette
lijk te verbieden, maar ge
vreesd wordt dat dat zal lei
den tot individuele afspraken
tussen ouders die dan totaal
geen rechtelijke basis hebben.
En van zo'n situatie kunnen
de draagmoederkinderen het
slachtoffer worden, zo zeggen
de deskundigen.
Nu in de zaak van baby M.
een uitspraak is gedaan, zal de
affaire wellicht een veel alge
mener karakter krijgen en
zich richten op de vraag of
draagmoedercontracten geldig
zijn en of de wetgever, bij het
sluiten van die contracten, al
dan niet tussenbeide moet ko
men. Dat wil overigens niet
zeggen dat de Sterns de
voorlopige winnaars in deze
zaak zich ongestoort aan de
opvoeding van hun dochtertje
Melissa kunnen gaan wijden.
Waarschijnlijk zullen de be
roepsprocedures zich nog ette
lijke jaren voortslepen. Waar
bij Melissa Stern onverhoopt
toch nog Sarah Whitehead
kan worden.
Beklaagden
Drie beklaagden bedekken hun gezicht wanneer zij de rechtbank
in Madrid binnen gaan. Zij worden beschuldigd van betrokken
heid bij het spijsolieschandaal dat in 1981 het leven kostte aan
zeker 450 mensen en duizenden anderen verminkten.
BASINGSTOKE In En
geland is voor de derde
keer binnen acht maan
den een wetenschapper
die betrokken was bij de
ontwikkeling van gehei
me defensieprojecten, op
mysterieuze wijze om het
leven gekomen.
Een vier
de wetenschapper wordt
sinds januari vermist.
Computerspecialist David
Sands (36) overleed toen hij
met hoge snelheid met zijn
auto tegen een leegstaand res
taurant reed in Basingstoke,
bijna 80 kilometer ten westen
van Londen. Evenals de twee
andere om het leven gekomen
geleerden, was hij in dienst
van de firma Marconi. In zijn
kofferbak waren jerrycans
met benzine geladen en de
auto veranderde direct in een
vuurzee.
Sands was volgens zijn colle
ga's een briljant wetenschap
per, die de laatste tijd tekenen
van depressiviteit vertoonde.
Toch vermoedt de politie dat
er een verband is met de dood
van de twee andere geleerden.
Samen zouden de omgekomen
geleerden een vrij compleet
beeld hebben gehad van de
Britse defensie in tijden van
oorlog.
In de Britse publieke opinie en
politiek is intussen grote onge
rustheid ontstaan over de mys
terieuze zaak. Defensiewoord
voerder John Cartwright van
de Sociaaldemocratische partij
eiste gisteren een officieel on
derzoek. „De samenloop van
omstandigheden gaat me hier
iets te ver", aldus Cartwright.
MOSKOU De Britse
premier Margaret That
cher heeft tijdens een
driekwartier durend
vraaggesprek met journa
listen in de Sovjet-Unie
een pleidooi gehouden
voor „nucleaire afschrik
king" en voor het Ameri
kaanse SDI-project. De
Sovjet-televisie zond het
vraaggesprek gisteravond
uit, maar niet alle opmer
kingen van de premier
werden tijdens de uitzen
ding vertaald.
De Britse premier beschuldig
de de Sovjet-Unie ervan over
laserwapens te beschikken en
over een nucleair anti-satel
lietsysteem. SDI is daarente
gen een niet-nucleair systeem,
aldus de premier. Het laatste
kwartier van haar onderhoud
met de Sovjetjournalisten was
gewijd aan de huidige veran
deringen in de Sovjet-Unie.
Mevrouw Thatcher zei blij te
zijn dat de leider van het land
Michail Gorbatsjov, „een meer
open maatschappij" wil inrich
ten.
Gistermiddag lunchte me
vrouw Thatcher in de Britse
ambassade met het Andrei Sa-
charov en zijn vrouw Jelena
Bonner. Zij spraken onder
meer over mensenrechten en
ontwapening. Sacharov zei een
zeer goede indruk van That
cher te hebben overgehouden.
Hij prees haar om haar helder-
precisie. „Natuurlijk
heia
was het een nuttig gesprek. In
het algemeen waren we het
met elkaar eens," zei hij. Ook
Sacharov steunt de huidige
hervormingen van het Krem
lin en vindt dat de democrati
sering van het land voor de
hele wereld van belang is.
Vandaag sprak mevrouw
Thatcher met de joodse ijver-
aar Josif Begoen.
