De korte droom van Duisenberg
Videobezit over
2 miljoen-grens
BELASTINGMUSEUM VIJFTIG JAAR
Driekwart industrie
gebruikt slecht gebouw
Beurs van Amsterd
Rabo overrompeld
door rentedaling
Fokker en
Palthe willig
ECONOMIE
£cidóc6oirumt
ZATERDAG 28 MAART 1987 PA^
ROTTERDAM Weini
gen zullen het weten,
maar aan de Rotterdamse
Parklaan staat een Belas
tingmuseum dat nergens
ter wereld zijn evenknie
heeft. Gratis toegankelijk
bovendien en terecht, zal
de bezoeker vinden die
binnen ervaart hoe de
Nederlander in het verle
den door de fiscus ge
plukt is. Mag daar mis
schien wat tegenover
staan? Deze bewaarplaats
der overheidsfinanciën is
op de kop af vijftig jaar
oud, hetgeen gevierd
wordt met een reeks bij
zondere tentoonstellin
gen.
Gezien de gratis toegang mag
het opmerkelijk heten dat mi
nister Ruding, de zuinigste
onder de zon toch, ondanks
herhaald aandringen van con
servator Pierre Crasborn, dit
museum nooit heeft bezocht.
Crasborn zegt zich wel een
bezoek te herinneren van
Duisenberg, toen die minister
van financiën was.
„Die hoorde van mij voor het
eerst dat er vroeger ooit belas
ting op geld is geheven. Dat
ging zo. Je moest 100 gulden
inleveren. Daarvoor kreeg je
85 gulden terug en die waren
gestempeld met de zogenaam
de klop, de wapentjes van
Holland en Zeeland. De maat
regel werd uitgevaardigd in
het eerste plakkaat van Wil
lem de Zwijger uit 1572. Hij
had het geld nodig om de
Tachtigjarige Oorlog te bekos
tigen. Toen Duisenberg dat
hoorde, van die belasting op
geld, zag ik hem even weg
dromen. Ik zag hem denken:
misschien ook iets voor mij?
Dus heb ik hem snel verteld
dat de maatregel maar een
jaar van kracht is geweest
omdat hij niet effectief bleek.
Hij viel niet te controleren en
zo'n belasting is geen goeie;
die moet je niet heffen. Maar
ik zag Duisenberg even dro
men".
Smokkel
Belastingmuseum „Prof. dr.
Van der Poel" heet de be
waarplaats der overheidsfi-
Conservator Crasborn bij de racefiets waarop de vermaarde wielrenner John Braspenninxs over rulle
Zandweggetjes van België naar Nederland koerste. „De spatborden en het zadel waren hol. In die
spatborden smokkelde „d'n Bras" jenever en in het holle zadel sigarettenvloeitjes".
nanciën voluit, aldus de naam
van zijn oprichter erend.
10.000 bezoekers per jaar,
maar dat zouden er van Cras
born zeker 20.000 mogen zijn.
De naam legt een drempel,
vreest hij. „Een mens gaat
niet vrijwillig naar een belas
tinginspecteur, dus ook niet
naar een belastingmuseum.
Maar wie eenmaal over de
drempel is, vergeet binnen
een halve minuut dat hij een
domein van de fiscus betre
den heeft, zo veelzijdig zijn
we. Het is onvoorstelbaar wat
we allemaal in huis hebben".
Op de kop af vijftig jaar be
staat de collectie en dat feit
wordt van april tot december
met speciale tentoonstellingen
gevierd. De eerste gaat aan
staande woensdag van start
met een officiële opening,
door staatssecretaris Koning
van financiën, en belicht „De
geschiedenis van het Belas
tingmuseum". De laatste heet
„Van ganzeveer tot terminal"
en gaat over de manier waar
op de belastingdienst koploper
is geweest bij de automatise
ring van Nederland. Daartus
sen heeft Crasborn echter een
publiekstrekker voor de va
kantiemaanden in petto: een
expositie over smokkel.
Sinds de EG een feit is, zijn
de smokkeloorlogen aan de
landsgrenzen verleden tijd,
maar in het Belastingmuseum
leeft de herinnering voort aan
smokkelaars die per pantser
wagen opereerden, rookgor
dijnen legden, het wegdek on
der de olie zetten of kraaiepo-
ten lieten regenen teneinde
achtervolgende douaniers
kwijt te raken.
Zout
Crasborn weet van de
vreemdste soorten vormen
van belastingheffing in het
verleden. „Laat ik het zo zeg
gen. Op alles hieven ze vroe
ger belasting. Op alles wat
roerend was, echt honderden
en honderden spullen. Ik
denk dan ook dat de belas
tingdruk toen nauwelijks la
ger was dan nu. Sir William
Temple, gezant van Engeland
in Den Haag, schreef in 1668
aan zijn vorst Karei II: In
Holland is alles belast behalve
lucht en water. Hier, een heel
merkwaardige uit 1811, name
lijk voor het gebruik van
haarpoeder op rond of gekapt
haar, paruik en tourtje. En de
belasting op zout natuurlijk,
een heel typisch grapje. Zout
kostte bijna niets, maar toch
nog gauw even belasting hef
fen. Dat gaf indertijd ook de
nodige smokkel. België schaf
te in 1870 de belasting op zout
af, maar Nederland verhoog
de hem juist. En daar kwa
men ze, de zout-pungelaars.
Met zakken zout van 50 kilo
op de nek in het donker de
grens over. Niet gering. Ik
heb het eens nagegaan voor
tien grensplaatsjes. Alleen
daar al werd in een jaar
57.000 kilo zout gesmokkeld.
Ach, tegenwoordig heb je die
heffingen ook, maar nu zijn
ze versluierd. Ze zitten in de
omzetbelasting, in de BTW.
Of je belastingheffing ooit po
pulair kunt maken? Daar heb
ik vaak over gefilosofeerd,
maar ik denk dat het niet
gaat. Wat ze ook doen met die
gratis belastingtelefoon en zo,
wanneer het aanslagbiljet in
je brievenbus ploft, moet je
van goede huize komen, wil je
de belastingdienst aardig vin
den. Anderzijds kan de we
reld nu eenmaal niet draaien
zonder belastingen. Ik zeg al
tijd: geen belasting, geen ge
schiedenis en geen toekomst.
Je ziet het door heel de histo
rie heen. Belastingheffingen
kwamen er pas wanneer bij
bij een volk een zekere mate
van beschaving ontstond. Be
schaving en belasting, de één
kan niet zonder de ander".
Collectie
Vijftig jaar belastingmuseum.
Een collectie van ruim 20.000
geïnventariseerde objecten.
Daarnaast zeker 80.000 objec
ten die nog niet zijn geïnven
tariseerd. „We missen er ge
woon de mankracht voor. We
zijn er elke dag mee bezig".
Alles wat zich denken laat
tussen een 3000 iaar oude
Egyptisch grafbeeldje en een
hedendaagse clandestiene sto
kerij, staat, hangt, ligt of leunt
in de Rotterdamse Parklaan
bij elkaar. Nergens elders ter
wereld vind je iets vergelijk
baars, weet Pierre Crasborn
die het sinds 1972 allemaal be
heert, met grote stelligheid.
„Het unieke is dat wij een
museum voor de geschiedenis
van de overheidsfinanciën
zijn, met bij voorbeeld ook
aandacht voor randgebieden
als het geldwezen, de staatslo--
terij, de waarborg, het kadas
ter. En alles zichtbaar ge
maakt via een schat aan schil
derijen, tekeningen, prenten,
aardewerk, porselein, tin,
meubels, munten, penningen,
noodgeld, fiscale zegels, stem
pels, werktuigen, instrumen
ten, noem maar op. Plus een
bibliotheek met 20.000 boe
ken".
Kanon
Alles vergaard door prof. dr.
J. van der Poel ook. Dat
vormt een verhaal apart. „Hij
is begonnen als belastingin
specteur te Rotterdam",
schudt Crasborn uit de mouw.
„Daar kreeg hij in de jaren
dertig de opdracht om ad
junct-inspecteurs voor de dou
ane op te gaan leiden en on
middellijk besefte hij dat hij
materiaal nodig zou hebben
teneinde zijn leerlingen theo
retisch en praktisch te kun
nen vormen. Met die doelstel
ling is het begonnen, maar
daarnaast moet Van der Poel
natuurlijk een verwoed verza
melaar zijn geweest, want an
ders krijg je zoiets nooit bij el
kaar. Niet te stuiten was die
man. Op 10 mei 1940, tijdens
het bombardement van Rot
terdam, is zijn hele collectie in
vlammen opgegaan. Ieder an
der zou de moed in de schoe
nen gezonken zijn, maar niet
Van der Poel. Die begon ge
woon van voren af aan".
„Na de oorlog had hij, geloof
ik, een kringetje van dona
teurs opgebouwd. Reders, ha
venbaronnen. Ze gaven hem
geld en hij gaf dat weer uit op
veilingen. Het aanbod was na
de oorlog enorm en de prijzen
bleven bijgevolg erg laag. Al
les was onzeker in die dagen.
De mensen wisten niet wat
hun boven het hoofd hing.
Spulletjes bewaren leek zin
loos. Baar geld, daar had je
meer aan. Een soort nationale
uitverkoop was het en daarin
heeft Van der Poel toen zijn
grote slag geslagen".
Voetspoor
Een museale geweldenaar.
Wat valt er in zijn voetspoor
nog te doen?" Qua uitbouw
van de collectie niet bijster
veel meer", beaamt Pierre
Crasborn. „In zijn algemeen
heid voltrekt het belasting-
werk zich tegenwoordig op
papier. Oninteressant voor
het publiek. Hoogstens ge
schikt als studiemateriaal".
Dan klaart zijn gezicht op.
„De automatisering bij de be
lastingdienst, daar zie ik nog
wel mogelijkheden. Na de
oorlog is er dat rekencentrum
van ons in Apeldoorn geko
men. Het heeft mijn grote in
teresse. Ik denk aan die eerste
computer die ze er hebben.
Een ding met 1500 radiobui
zen. Hier in Rotterdam kun
nen we hem niet tentoonstel
len, nee. Het bakbeest zou
door de vloer zakken. Maar in
Apeldoorn wel. Hij past bin
nen de tentoonstelling „Van
ganzeveer tot terminal" die
daar eind september open
gaat. Misschien kunnen we er
voor het publiek iets blijvends
van maken. Dat zou mooi
zijn".
Flexicoker Esso gereed
De flexicoker-raffinaderij van Esso in de Botlek is deze week offi
cieel in gebruik gesteld. In de modernisering van de bestaande
raffinaderij en de bouw van de flexicoker, waarin zware stookolie
voor bijna 100 procent tot lichte produkten zoals benzine en ke
rosine wordt „gekraakt", is 2,8 miljard gulden geïnvesteerd. Met
de bouw, die voor zeventig procent door Nederlandse bedrijven
werd uitgevoerd, waren 12,8 miljoen manjaren gemoeid.
Esso heeft milieuvoorzieningen aangebracht waardoor stank-,
stof- en geluidsoverlast voor de omgeving tot een minimum be
perkt blijven. Volgens Esso heeft dan ook niemand in de omge
ving gemerkt dat de raffinaderij, die nu officieel is geopend, al in
augustus vorig jaar is opgestart en sindsdien produceert.
AMSTERDAM Bijna driekwart van de Nederlandse indus
triële bedrijven maakt gebruik van een matig of slecht gebouw.
Bezien naar gebruikskwaliteit scoort slechts 46 procent „goed",
terwijl een derde alleen door verbouwingen en/of uitbreidingen
zijn huisvesting bruikbaar kan houden. Ruim een derde vindt de
Tokatie waarop men werkt „minder goed". 17 procent van de be
drijven heeft al besloten ergens anders heen te gaan. Dat staat in
een deze week gepubliceerd onderzoek van het Economisch In
stituut voor de Bouwnijverheid (EIB) in Amsterdam naar de
kwaliteit van industriële bedrijfshuisvesting. Volgens het EIB
hangt de matige kwaliteit van de bedrijfshuisvesting samen met
de hoge gemiddelde leeftijd van 32 jaar. Bovendien is de nieuw-
bouwproduktie lange tijd gedaald: van 2,5 miljard gulden in 1970
tot 700 miljoen in 1983. Het herstel dat daarna plaatshad was
kennelijk nog onvoldoende om de achterstand in de investerin
gen op dit gebied weg te werken.
De kwaliteit van huurpanden steekt duidelijk ongunstig af bij
die van gebouwen in eigendom. In het westen van het land is
echter voor wat betreft de bouwtechnische kwaliteit juist het
omgekeerde het geval: hier zijn de eigen gebouwen vaker van
matige of slechte kwaliteit dan de gehuurde gebouwen. Gemid
deld heeft een kwart van de bedrijven zijn gebouw in huur. In
het Westen is dat een derde.
DEN HAAG Deze maand is het aantal videorecorders in ons
land de twee miljoen-grens gepasseerd: in 35 procent van de
huishoudens is zo'n apparaat aanwezig. Vorig jaar importeerde
óns land het record-aantal van 681.054 videorecorders, in 1985
ging het om ruim 600.000 en in 1984 om ruim 552.000 recorders.
Het totale videopark had eind vorig jaar een omvang van
1.935.085 exemplaren, in januari 1987 kwamen er ruim 34.000 re
corders bij, waarmee het totale recorderbezit de twee miljoen-
grens passeerde.
Van marktverzadiging of stagnatie is nog geen sprake; wel zakte
het prijsniveau van de geïmporteerde recorders verder naar ge
middeld 986,-.
In Nederland worden gèen videorecorders geproduceerd (Phi
lips importeert uit haar fabriek in Oostenrijk). Europa echter
neemt als leverancier van videorecorders een steeds belangrij
kere plaats in, ten koste van importen uit het Verre Oosten. Vo
rig jaar verdrong West-Duitsland Japan van de eerste plaats met
bijna 300.000 recorders tegen ruim 200.000 stuks. Uit het Verre
Oosten valt de snelle opkomst van Zuid-Korea als leverancier
op. Aldus blijkt uit cijfers van het CBS.
BhLD V
JvAG
GOUD Nieuw Vorige ZILVER
onbewerkt 27270 - 27770 27070 - 27570; onbewerkt
bewerkt 29370 29170 bewerkt
Opgave: Drijfhout, A'dam
AMSTERDAM De Rabo
bank lijkt enigszins overrom
peld door de rentedaling, die
zich na lang wachten begint af
te tekenen. De bank begon gis
teren met de afgifte van pand
brieven van de Rabohypo-
theekbank op voorwaarden
die de beleggers zo het water
door de mona deden lopen, dat
er gisterochtend vroeg een
ware run op de stukken ont
stond.
De Rabobank staakte daarop
ijlings de afgifte, omdat zij de
stukken kenneliik te goedkoop
aan de man had gebracht. Op
de transacties die al vóór de
officiële openingstijd van de
beurs waren gedaan, liet de
Rabobank een korting van 70
procent toepassen, wat zeggen
wil dat iedere koper van het
bedrag waarop was ingeschre
ven, maar 30 procent kreeg
toegewezen. De maatregel
werd enkele uren later terug
gedraaid nadat beurshandela
ren hevig ontstemd waren ge
raakt.
Voorbeurs was al voor naar
schatting enkele honderden
miljoenen aan pandbrieven af
gegeven. Een handelaar schat
dat er voordat de beurs offi
cieel opende al tussen f 200 en
ƒ300 miljoen aan pandbrieven
was afgezet. De voorwaarden
logen er dan ook niet om. De
pandbrieven droegen een ren
te van 6,25 procent bij een af-
giftekoers van 99,50. „De voor
waarden waren te mooi, ze
hebben kennelijk de markt
niet goed ingeschat", aldus een
beurshandelaar. De afgifte-
koers van dergelijke stukken
moet twee dagen van te voren
worden vastgesteld.
De werkelijke rente van de
Rabostukken komt door de af-
giftekoers van 99,50 iets boven
6,25 procent te liggen, terwijl
de marktrente, die tot nu toe
op ongeveer 6,25 procent lag,
in de richting van 6 procent
lijkt te gaan.
Het korten op transacties als
die in de Rabostukken is een
uiterst ongebruikelijke maat
regel, die de beurshandelaren
danig tegen de haren bleek in
te strijken. Zij hadden reeds
gekocht en weer doorgeplaatst
bij hun klanten. „Een blama
ge", aldus een handelaar. „Je
kunt niet zomaar op eerder ge
dane toezeggingen terugko
men".
De Rabobank bleek ook zelf te
vinden dat deze maatregel niet
door de beugel kon en maakte
in overleg met de commissaris
voor de notering de maatregel
tegen het einde van de och
tend ongedaan. „Als bank heb
je dat aanbod gedaan, daar
moet je je dan aan houden. Wij
vonden dat de handelaren ei
genlijk wel gelijk hadden", al
dus een woordvoerder van de
Rabobank.
AMSTERDAM - Twee fond
sen sprongen er vrijdag uit op
het Danmrak. Op de actieve
markt was dat Fokker, op de
lokale markt Palthe. Fokker
zou vrijdag met de jaarcijfers
over 1986 komen, en daarop
werd flink ingedekt: het slot
kwam op ƒ51,50 en dat was
f 7,20 meer dan donderdag was
betaald. Palthe zag de aankon
diging dat zij na elf jaar weer
dividend gaat betalen beloond
met een vooruitgang van
21,50 op ƒ110.
De Amsterdamse beurs was
weer een obligatiebeurs. Van
de totale omzet van 1941 mil
joen namen de aandelen maar
f 657 miljoen voor hun reke
ning. De obligatiemarkt was
door de duidelijk dalende ren
te vriendelijk gestemd.
De aandelenmarkt markt be
gon aarzelend hoger, maar
trok later gestaag aan, zodat
aan het eind van de dag toch
vaak behoorlijke winsten wa
ren onstaan. Van de interna
tionals sloot Unilever de dag
f 12,50 beter af op 583 en
Akzo 2,80 beter op 145. Ook
de banken waren vast gesteld
en bij de verzekeraars ging
Amev voorop. Winst was weg
gelegd voor uitgever VNU,
voor Wessanen, Bols, Océ-van
der Grinten en Internatio-
Müller.
Goed bedrijfsnieuws oefende
behalve bij Palthe ook op an
dere lokale fondsen invloed
uit. De hogere winst en meer
dividend bij Twijnstra en
Gudde leverde 8 winst op en
de gestegen winst bij Indus-
trieele Maatschappij betekende
een 6,50 hoger koers.
Op de parallelmarkt was Na
tionale Borgmaatschappij 3
beter, Verkade steeg nu 12
en Crown van Gelder begon
fors lager, maar verliet de
beurs 4,20 beter. De optie-
beurs sloot de dag af in een
opgewekte stemming.
BIJLAGE BIJ UW KRANTi He
INFORMATIE OVER FILMSW j
THEATER, RECREATIE,EXPTom
EN EEN COMPLETE AGEj
LEIDEN Groente- en fruit
maart: andijvie: 215-285;
1100; postelein: 450—460; i
185-280; spinazie: 57-97; )eil
nons-bakje: 120-122; ui©
winterpeen: 12-17; witlof: 0/"Z
sla: 36-55; radijs: 63-72; se
97; paprika st.: 50-75; pair te,
amsoi: 105-140; komkommt/w^
115, 60/: 117-119, 50/: 104',
92-96, 35/: 75-78, 30/:54-6Pei/
krom: 116-126; tomaten ln v
2770; b: 2270; c: 2310; ar.hage
2320; cr: 1870; ccr: 1570. nba£
KAASMARKT ALKMAAR j me
Commissienoteringen In giQg j
