Afhandeling ongelukken dikwijls „goed fout"
Arnhems traumacentrum
werkt aan betere opvang
verkeersslachtoffers
A/EGWUS
Eens moet je weer
met beide benen
ip de grond staan"
i9ei
VRIJDAG 13 MAART 1987
deugt niet zo veel van
behandeling en afhan-
Ing van verkeersonge-
ien en in het meren-
il van de gevallen Is de
;hadlgde" verkeers-
Inemer daarvan de
e. „Er zit heel veel
zo viel onlangs in
tijdschrift Verkeers-
oppunt (van de rijks-
tle-verkeersschool) te
n. Opper E.F.A. de
ig doet over zijn
lokkende bevindingen
boeiend boekje open.
helft van alle bij aanrijdin-
betrokken Nederlanders
nt geen reden te hebben
lOlitie er bij te halen. Maar
groep stuurt wél een scha-
jrmulier aan de verzeke-
raar in de hoop en verwach
ting dat de schade vergoed
wordt. Vaak komt die ver
wachting niet uit. Hadden ze
de politie dan toch moeten
waarschuwen? Het zoeken
naar de schuldvraag bij een
aanrijding Is werk van deskun
digen. Maar wie zijn die des
kundigen? De onpartijdige po
litie en de onafhankelijke (ver
keersrechter? Ja. De com
mercieel werkende verzeke
ringsmaatschappijen ook? Dat
valt nog te bezien.
Tot half mei 1972 kreeg het
openbaar ministerie van elke
aanrijding een proces-verbaal
om te bepalen of verkeersfou-
ten waren gemaakt die moes
ten worden vervolgd. Maar
het massale aanbod dwong de
minister van justitie de „blik
schaderegeling" in te voeren.
Die regeling bepaalt wanneer
de politie het geval moet re
gistreren of verbaliseren.
Registratie volgt slechts als de
schade méér dan duizend gul
den bedraagt (schadebedra
gen die kleiner zijn worden
nooit genoteerd); als de ver
oorzaker er vandoor Is ge
gaan; als een van de partijen
onverzekerd of jonger dan
zestien jaar is en als de ver
oorzaker tegelijk het enige
slachtoffer met „beduidend
De registratieset wordt toege
stuurd aan het CBR, de ver
keersongevallen-centrale en
aan de vereniging van (auto
verzekeraars. Justitie krijgt
niets, waardoor het heel moei
lijk is de schade via de rechter
vergoed te krijgen. Dat bete
kent vrijwel altijd dat de ver
zekeraar uitmaakt of en hoe
veel wordt uitbetaald. Opper
De Jong stelt dat gemiddeld
zeventig procent van alle door
de politie behandelde aanrij
dingen uitsluitend wordt gere
gistreerd. De rest (de zwaarste
gevallen) wordt per proces-
-verbaal aan justitie gemeld.
VRIJBLIJVEND
Hoe het ook zij, de politie
moet bij elke aanrijding be
oordelen of het geval slechts
wordt geregistreerd of dat ook
een proces-verbaal wordt op
gemaakt. Een nogal vrijblij
vende situatie; althans, de po
litie kan met de blikschadere
geling alle kanten uit. Politie
mensen hebben bovendien zo
hun eigen regels ingesteld.
Mocht een verdachte van een
aanrijding bijvoorbeeld alleen
tegen wettelijke aansprakelijk
heid (wa) zijn verzekerd, dan
wordt veelal geen proces-ver-
baal opgemaakt. Door de ei
gen schade Is de verdachte al
genoeg gestraft, is de redene
ring. Justitie wijkt zelf ook van
de regeltjes af. Zij staat name
lijk toe dat van zogeheten
eenzijdige verkeersongeluk
ken met dodelijke afloop géén
proces-verbaal wordt opge-
maaktl
Als van het opmaken van een
proces-verbaal wordt afge
zien, ontvangen verzekeraars
de Juridisch waardeloze regi
stratieset. De verzekeraars
kunnen er alle kanten mee uit
en de gegevens uitleggen zo
als ze zelf willen. Deskundige
vaststelling van feiten en om
standigheden. en zeker die
welke op de schuldvraag be
trekking hebben, ontbreken.
Het ligt voor de hand dat ver
zekeraars de gegevens In hun
eigen voordeel uitleggen. Ze
kunnen In elk geval vrijwel on
gestraft hun gang gaan, ook al
omdat de gedupeerde juri
disch gesproken geen poot
heeft om op te staan. Het is
helemaal vreemd dat politie
mensen als schade-experts
moeten optreden. Daarvoor
zijn ze niet eens opgeleid en
dus is hun schatting van de
schade meestal natte-vlnger-
werk. Als ze een registratieset
invullen moeten ze daarom, zo
waarschuwt opper De Jong,
heel voorzichtig zijn, omdat
verzekeraars op grond van
hun beschrijvingen al of niet
tot betaling van de schade
overgaan. De Jong: „Ik acht
het niet uitgesloten dat verze
keringsmaatschappijen het
onderling nogal eens op een
akkoordje gooien. Ik conclu
deer dat uit de verhalen van
door mij benaderde verkeers
slachtoffers". Verder wijst hij
er op dat per politlegroep en
-korps grote verschillen be
staan In het al of niet opma
ken van een proces-verbaal.
Dat noemt De Jong „een stuk-
Je rechtsongelijkheid waaraan
een eind moet worden ge
maakt".
BOB BIRZA
Goede zonnebril onmisbaar
Het ligt voor de hand: goed zicht van de bestuurder
Is bepalend voor zijn eigen veiligheid en die van an
dere verkeersdeelnemers. Voorkomen van verblin
ding door de zon tijdens het rijden speelt hierbij
een belangrijke rol. De zon staat in de koudere
maanden laag aan de hemel, weerspiegelt in ruiten,
zijspiegels en weerkaatst op het natte wegdek.
Het reflecterende licht geeft de ogen geen vorm- en kleu-
rinformatie, maar schijnt als een witte en felle verbinding.
Dit optische fenomeen beTnvloedt de visuele waarneming
van de bestuurder. In het ongunstigste geval kan dit zelfs
zo sterk zijn dat het zicht voor korte tijd volledig belem
merd wordt. Deze gevaarlijke situatie wordt nog eens ver
sterkt doordat tegenliggers met de zon In de rug juist erg
goed zien. Ze gaan er daardoor vanzelfsprekend van uit dat
de overige verkeersdeelnemers ook goed zicht hebben.
Door deze bedrlegelljke situatie reageert men verkeerd of
te Jaat. Wat soms nog door de bekende „schrikseconde"
net goed gaat, eindigt met minder geluk In een catastrofe.
Effectieve bescherming tegen verblinding van de zon is
daarom een belangrijk onderdeel in de reeks van ongeval-
beschermende maatregelen. Bovengenoemde situaties
kunnen worden voorkomen door het dragen van een goede
zonnebril. Zonnebrillen zonder polariserende lenzen ver
minderen het contrast. De donkere delen van de aanblik
verdwijnen haast volledig, waardoor het uiteindelijke beeld
van de gebruiker afneemt. Ze schakelen echter niet het sto
rende en gevaarlijk verblindende licht uit.
Zonnebrillen met een optisch blokkerende filter voorkomen
deze verblinding voor 99 procent, handhaven de natuurlijke
kleuren en verbeteren het contrast sterk.
POLAROID
Een dergelijke Polaroid-bril gebruikt dezelfde techniek als
professionele en amateurfotografen. De lichtreductie van
de zonnebrillen Is vaak zestig tot tachtig procent minder
dan bij gewone brillen. Alle verblindende horizontale stralen
worden volledig geblokkeerd. De lenzen van de zonnebril
zijn opgebouwd uit zeven lagen. De slechts 0,75 millimeter
dikke lens bestaat uit twee UV-filters, twee anti-splinter la
gen, twee krasbestendige beschermlagen en het eigenlijke
polarisatiefilter.
Het gezicht van de automobielindustrie In de jaren tachtig
wordt bepaald door moderne constructie-methoden. In
drukwekkende technische vooruitgang en het gebruik van
voortdurend verbeterde materialen. Ongevallen door con
structiefouten van de auto vormen een zeldzaamheid. Toch
gebeuren er veel ongelukken met auto's. Het is moeilijk om
de veelvuldige wisselwerking tussen de bestuurder en de
omgevingssituatie In het verkeer te herkennen en er greep
op te krijgen. De techniek heeft ervoor gezorgd dat tegen
woordig verreweg de meeste auto's zijn uitgerust met ge
laagd glas, dat het „vlekkenprobleem" niet kent. In auto's
met gehard glas zijn onder bepaalde omstandigheden wel
„olievlekken" waarneembaar. Een polarlsatlefliter kan deze
vlekken zichtbaarder maken. Deze vlekken worden veroor
zaakt tijdens de fabricage. Het glas wordt verhit en vervol
gens snel afgekoeld om de buitenste laag van de ruit te
verharden. De structuur die wordt gevormd bij de afkoeling
Is waarneembaar door de iets donkere kleuring in de ruit,
die men olievlek noemt.
Verkeersdeskundigen hebben vaak opgemerkt dat veel on
gelukken op zonnige dagen het gevolg zijn van op de weg
weerkaatsend licht. Statistieken wijzen uit dat er op zonnige
dagen vijf tot tien keer zoveel licht aanwezig kan zijn dan
nodig is voor een goed zicht. De pupil van het oog heeft
ongeveer drie tot vier seconden nodig om zich goed in te
stellen op het plotselinge extra licht als gevolg van een
weerkaatsing. Bij een snelheid van ongeveer zeventig kilo
meter per uur zal men ongeveer zestig meter afleggen
voordat het oog Is Ingesteld. Dit kan bij plotselinge bochten
en wegversperringen tot zeer gevaarlijke situaties lelden.
Het nieuwe model zonnebril absorbeert tot 99 procent van
de weerkaatste stralingen en daarnaast nog eens 76 pro
cent van het gewone daglicht.
ke zaak. Maar de gedachte dat
we allemaal potentiële veroor
zakers en slachtoffers van die
ongelukken zijn ligt veel verder
van ons bed. Als er tóch een
ernstig ongeluk gebeurt weten
we er geen raad mee. Marijke
Hofman: „Zo is het tot dusver
geweest, maar Ik geloof dat we
langzamerhand ook hierin vol
wassen beginnen te worden,
getuige het toenemende be
grip. Daarmee zullen we in de
komende tijd verder moeten
werken".
Voor meer informatie: Instituut
voor Psychotrauma, Jansbui
tensingel 32, 6811 AE Arnhem.
Telefoon: 085-427951.
AAD SCHOUTEN
het begrip doorbreekt voor de
tienduizenden lijders aan de
psychische gevolgen van die
ongelukken? Een deel van het
antwoord kan besloten liggen
in het verschil tussen bijvoor
beeld een geweldsdelict en
een verkeersongeluk. Slachtof
fers van geweld hebben een
duidelijke status, de buitenwe
reld is bereid de ernst van zo
iets tot zich te laten doordrin
gen. Maar de auto is in de
laatste decennia uitgegroeid
tot iets van ons allemaal, een
verworvenheid waarmee we
aangenaam willen leven. IJver
en voor terugdringen van het
aantal ongelukken is dan nog
een acceptabele en begrijpellj-
dlng het toch zo te doen. De
organisatoren hebben daar
geen spijt van gehad: er kwam
een wisselwerking van gevoel
suitingen tot stand die als be
vrijdend werd ervaren.
VERRASSING
De ochtend na de eerste
groepsavond belden Henk en
Georgine Düster de deelne
mers. En wat ze te horen kre
gen, was zelfs voor hen een
verrassing. Sommigen bleken
het gesprek thuis te hebben
voortgezet, In het eigen gezin.
Hadden blijkbaar na jaren zwij
gen de toon gevonden die nu
bij de huisgenoten althans een
begin van weerklank vond. Een
man vertelde, sober en eigen
lijk maar met een enkel woord:
„De slaappillen zijn vannacht
In de kast gebleven, 'k Heb
tóch geslape®. Wel gedroomd,
maar geslapen, hoor je dat?"
De Düsters hoorden het. Ze re
aliseerden zich wel en doen
dat nog dat één zwaluw
geen zomer maakt en dat hun
stichting feitelijk bezig is met
een experiment waar gevaarlij
ke kanten aan zitten. Want hoe
hard zal het aankomen als een
terugval plaatsvindt na een
hoopvol stemmend begin?
Houdt ledereen het vol?
Dat de jonge stichting een lan
ge weg te gaan heeft, daar
twijfelen de Düsters niet aan.
Het zal moeilijk zijn de ge
spreksgroepen in het hele land
van de grond te krijgen; finan
ciële middelen zijn er alleen via
donaties, en mocht het be
staan van de stichting de men
sen ook bereiken, dan zal er in
zekere mate toch terughou
dendheid merkbaar zijn. Im
mers, wie jarenlang steeds die
per In z'n schulp gekropen is
komt er moeilijk weer uit.
Voor meer informatie: Stich
ting Verkeerstrauma. Willem
Mulierhof 39, 1067 SJ Amster
dam. Telefoon: 020-133313 of
655504.
AAD SCHOUTEN
nstituut Psychotrauma
rnhem werkt samen
de ANWB en het lan-
Bureau Slachtoffer-
aan betere opvang
verkeersslachtoffers
psychische proble-
Gedacht wordt aan
landelijk netwerk van
npunten voor de hulp-
ning, die nu wel plaats
maar onvoldoende
tuur heeft. En van
I belang die hulp-
ming is, bleek tijdens
vooronderzoek dat het
lut ervaren in
iabehandeling na za-
als gijzelingen, bank-
allen en wiege-
instelde in op-
ht van het Nationaal
eersveiligheidsfonds.
schatting verkeert
ig procent van dege-
die een ernstig ver-
ingeluk hebben
jemaakt, nog jaren
in psychische proble-
Het exacte aantal
proken wordt over
tot twintigduizend
!t bekend. Verder on-
ik is dus noodzake-
Een gesprek met drs.
Ijke Hofman, die het
et „in portefeuille"
en dr. D. Brom, di-
teur van het instituut.
I vakgebied is de klini-
B psychologie.
Directeur D. Brom en
stafmedewerkster Marijke Hofman
van het Instituut Psychotrauma:
Verder werken met het groeiende
begrip".
krijgen in het concentratiever
mogen, soms fobieën zoals
vrees om de straat op te gaan
of allerlei andere angsten. De
wetenschap heeft er een ver
klaring voor: je hebt In de eer
ste tijd na het ongeluk geleefd
met ontkenning van hetgeen er
is gebeurd, nu moet je het
stukje bij beetje tot de eigen
belevingswereld toelaten.
Een vorm van eerste hulp kan
al hieruit bestaan, dat de ge
traumatiseerde slachtoffers
duidelijk wordt gemaakt hoe
normaal hun reactie eigenlijk
is. Ze zijn niet zomaar „pa
tiënt", zij het dat ze het wel
degelijk kunnen worden als er
geen adequate reactie komt op
hun gedachten en hun situatie.
Maar de eigen omgeving on
derkent slechts zelden wat er
aan de hand is en hulpverle
nende instanties zijn er eigen
lijk ook niet op ingespeeld, zo
is tijdens het onderzoek van
het Instituut Psychotrauma aan
het licht gekomen. Als een eer
ste vereiste ziet Marijke Hof
man dan ook Intensieve voor
lichting aan alle mogelijke be
trokkenen. Marijke Hofman:
„Als op die eerste verschijnse
len goed gereageerd wordt,
heb je wellicht veel grotere
problemen in de klem ge
smoord".
ZELFHULP
Het vooronderzoek van het In
stituut Psychotrauma wordt nu
afgerond. Marijke Hofman:
„Als we bekijken wat het tot
dusver heeft opgeleverd, valt
in de eerste plaats op hoeveel
belangstelling ervoor bestaat.
Het zegt toch wel iets, dat een
zo onderbezet en overbelast
apparaat als de politie er veel
tijd aan heeft willen besteden.
Het bleek ook aan te sluiten op
een behoefte die binnen de
politiekorpsen ai lang bestaat.
Voor 't overige moeten we ons
realiseren, dat we de tijd tegen
hebben als we denken aan
professioneel georganiseerde
hulpverlening die geld kost.
Daarom hebben we In om te
beginnen gepraat met be
staande instanties als de
ANWB en het Landelijk Bureau
Slachtofferhulp. In aansluiting
daarop moeten we zeker den
ken aan het organiseren van
onderlinge zelfhulp. Daarin zit
de „kracht van de lotgenoot",
zij het dat je het nadeel houdt
van grotere kwetsbaarheid.
Maar het werkt. Dat zie Je bij
de organisatie die bestaat dft
mensen die een ongeluk ver
oorzaakt hebben en daar psy
chisch onder lijden".
Hoe is het mogelijk dat nu pas
riCHTING LAAT
INRIJDERS"
ET ELKAAR PRATEN
i kopje thee meer of
der bij het ontbijt en ai-
zou anders zijn ge-
)st. Dan was je net iets
r of iets vroeger van
gegaan. Je was dan
bij die zijstraat ge-
tst waar opeens een
Ber uitkwam. Die zou
nu nog leven. Je had
die morgen ook de bus
inen nemen, zoals dui
den anderen dat deden
Qat het zo mistte. Mijn
nel, wat had je allemaal
I meer kunnen doen of
in om dit te voorko-
[1? Zo wordt een dage-
se gedachtenwereld
Kis kleiner, totdat de
zich sluit rondom dat
punt: „Die ander is
>d en dat heb ik ge-
een ander doodrijdt in het
(eer wordt vaak heel lang
Weid door een schuldge-
I. zelfs als is vastgesteld
[hij vrijuit gaat. De dagen
m niet voorbij en aan de
_hten komt geen eind. Het
ken lukt niet meer, thuis is
toestand niet te harden. Er
ift maar weinig te gebeuren
een heleboel kapot te laten
in en dat weinige gebeurt
jal eens. Nuchter en welo-
wogen zoeken naar ant-
ïrd op vragen rondom dat
jbleem, daaraan werkt sinds
iele maanden de Stichting
^keerstrauma in Amsterdam.
zoekt contact met mensen
in psychische problemen
[n na een verkeersongeluk
{irengt vervolgens die men-
bij elkaar. Dan zou wel
kunnen blijken, aldus de
htlng, dat de partners in
I gesprek voor 't eerst echt
nen praten over hetgeen
bezighoudt. Het is als met
Bel andere traumatische er-
ngen: het blijft een blinde
voor degenen die het niet
hebben beleefd.
OPGERICHT
Oprichters van de Stichting
Verkeerstrauma zijn de Am
sterdamse rijschoolhouder
Henk Düster en zijn vrouw Ge
orgine. die haar atelier voor
beeldende kunsten aan de
Eerste Boerhaavestraat be
schikbaar stelde als vergader
ruimte voor de eerste ge
spreksgroep. Ze zijn allebei tot
aan hoofd en schouders door
de ellende gegaan waartegen
ze nu die stichting hebben op
gericht. Een aantal jaren gele
den kreeg Henk Düster een
fietser tegen zijn auto. Een on
geluk met dodelijke afloop,
waaraan hij onschuldig werd
verklaard. Met die onschuld
kon hij toch niet leven. „De
vrijspraak geldt niet voor je
zelf", zo zou hij het later sa
menvatten, en er volgde een
jarenlange strijd van hem en
zijn vrouw tegen het neer
waarts kolken In een eindeloze
spiraal. Ze zijn er uitgekomen.
Geïnspireerd tot het oprichten
van de stichting werden ze
overigens niet alleen daardoor,
maar ook door het werk van
het Instituut voor Psychotrau
ma in Arnhem, in het leven ge
roepen na de gijzelingsacties
in de Jaren zeventig. De Stich
ting Verkeerstrauma onder
houdt contact met het Arn
hemse instituut en heeft een
afspraak gemaakt met de fa
culteiten psychologie aan ver
schillende universiteiten, die
stagiaires zullen afvaardigen.
WAAR?
Een gesprek tussen mensen
met dezelfde ervaring: waar
moet het» beginnen en waar
kan het ergens eindigen, zo
het al ooit eindigt? De ervarin
gen en de verwerking ervan
zijn zo verschillend. Je hebt de
bestuurder die echt wel oplet
te, zelfs nog langzamer reed
dan ter plekke was toegestaan,
maar toch kon hij het plotse
ling voor z'n auto rennende
kind niet ontwijken. Er is de
eveneens altijd voorzichtige
chauffeur, die even niet oplet
te. Nog een stapje verder: de
man, de vrouw, die echt te
hard reed, duidelijk aan andere
dingen dacht, zat te babbelen
met een passagier of een heel
klein beetje had gedronken.
Nog erger: de bestuurder die
duidelijk onder Invloed was of
uitgesproken roekeloos reed.
En onderaan de ranglijst de
maffia van de weg.
Reeds op de eerste contacta
vond in Amsterdam waren ook
enkele nabestaanden van ver
keersslachtoffers aanwezig.
Dat laatste zat oorspronkelijk
niet in de planning, maar sig
nalen vanuit de kring van die
nabestaanden gaven aanlei-
