Koelies als varkens
3p tabaksplantages
Eigen
supportersbus
als laatste
redmiddel
Duitser bekent
2.039 inbraken
Ivocaat Abdallah was spion
bor Franse geheime dienst
RUBBtH
[yit n ifinhlelyKe trvtp rimt ik Jirommtht nut lyn. Iiu trbanf
HTM steunt NZH in plan tegen vandalisme
HAARLEM Het is weer
eens iets anders dan een
rit naar zonnig Spanje: ge
vreesde voetbalsupporters
in een luxe touringcar op
weg naar uitwedstrijden
van hun club. Chauffeurs
van de Noord-Zuidhol
landse Vervoersmaat
schappij (NZH) krijgen er
binnenkort waarschijnlijk
mee te maken. Op vrijwil
lige basis weliswaar; al
ligt er een aantrekkelijke
gevarentoeslag te wach
ten. „We hebben een ver
voersplicht en daaronder
vallen niet alleen leuke
dingen", vindt de NZH.
De directie is afwezig. Voor
lichter Jacobs is, op zijn atv-
dag, de taak toegedacht het op
zienbarende plan toe te lich
ten. Hij doet dat soms wat
lacherig, maar zegt eerlijk dat
iedereen bij de NZH behoor
lijk is geschrokken van de ge
beurtenissen zondag tijdens
FC Den Haag-Ajax. Want de
NZH liep al ver vóór die
gedenkwaardige dag rond met
het plan om voetbalsupporters
met specialie bussen van het
eigen terrein te vervoeren tot
de poorten van het stadion
van de tegenstander. „Na het
zien van de beelden uit het
Zuiderpark hebben we ons na
drukkelijk afgevraagd, of we
dit plan niet beter konden in
trekken", vertelt Jacobs.
Dat deed de NZH niet, met als
gevolg dat het bedrijf zit te
wachten op het eerste tele
foontje van een club die zijn
supporters graag vervoerd wil
hebben. Behalve dan die Van
FC Den Haag, want de KNVB
vindt dat de Haagse aanhang
beter maar niet meer naar uit
wedstrijden kan gaan.
„Het woord is nu aan de ande
re partijen", zegt Jacobs. „Wij
willen het graag proberen en
wij zijn er klaar voor. We heb
ben voorlopig tien a twaalf
bussen per keer beschikbaar;
geen streekbussen, maar luxe-
re touringcars. Ja, wij vinden
dat we niet meteen het slecht
ste van het slechtste materiaal
moeten inzetten. Wij denken
zelfs, dat als je de supporters
een leuke bus geeft, ze veel
minder geneigd zullen zijn de
boel te vernielen. Want je laat
er toch mee zien dat je ze ver
trouwt. Je voorkomt boven
dien dat ze in groepjes op an
dere manieren toch ook naar
die uitwedstrijd gaan. Met een
speciale bus houd je ze alle
maal bij elkaar, want het is
niet alleen goedkoop, ze zullen
het ook prettiger vinden met
z'n allen naar een wedstrijd te
gaan".
Geen politie
Het plan voorziet ook, als het
even kan, in een vaste chauf
feur voor elke bus, zodat alles
voor de supporters vertrouw
der wordt en ze meer verant
woording voor „hun" bus zul
len voelen. De NZH beziet de
voetbalsupporter niet bij voor
baat als vernielzuchtig indivi
du, en vindt daarom dat er in
de bussen absoluut geen politie
mag meerijden. Hooguit zou er
iemand van het clubbestuur en
de supportersvereniging. Ja
cobs: „De politie moet hooguit
alleen bij vertrek en aankomst
aanwezig zijn".
Voetbalsupporters hebben de
laatste jaren een spoor van
vernielingen getrokken door
het openbaar vervoer. Nu
moeten ze in bussen zonder
politie. Is dat niet de kat op
het spek binden? Jacobs: „Na
tuurlijk, de kans bestaat dat er
bij de eerste de beste proef een
bus volledig aan diggelen gaat.
Ja, dan hebben wij er niet veel
trek meer in. Maar ik denk
ook dat het dan voor iederéén
echt is afgelopen, dat er nooit
meer supporters naar uitwed
strijden moeten. Van geen en
kele club. Je moet dit plan ook
zien als een laatste redmid
del".
„Als er dan eens een bank
wordt gesloopt, is dat niet het
allerverschrikkelijkst. Je kunt
dan overwegen die supporters
de volgende keer toch weer
dezelfde bus te geven, maar
dan wel in de staat zoals ze die
hebben achtergelaten. Ik denk
dat we met z'n allen nogal
eens de fout maken supporters
juist meer aandacht te geven
als ze hun ongenoegen tonen.
De volgende keer krijgen ze
dan weer meer aandacht en
weer meer politiebegeleiding.
Daarmee gaan ze zich alleen
maar interessanter voelen,
geef je gehoor aan hun onge
noegen. Dus als ze een bank
slopen omdat ze een mooiere
bus willen, moet ie daar niet
op ingaan. Het is hun „eigen"
bus die ze kapot maken; als je
ze dat gevoel kunt geven, kun
ie misschien een hoop narig
heid voorkomen".
HTM
Jacobs krijgt daarbij steun van
de HTM uit Den Haag. Die
heeft in het overleg met voor
zitter Dé Stoop van FC Den
Haag wel eens hardop gedacht
over een vergelijkbaar plan.
Maar volgens woordvoerder
Kouwenhoven is het idee
nooit verder uitgewerkt. „We
staan er wel sympathiek te
genover", zegt hij. „Te meer
daar er, denk ik, geen enkel
alternatief meer is voor de
huidige problemen met sup
porters. Als blijkt dat het plan
met speciale bussen in de
praktijk goed uitpakt, dan wil
len wij graag meedoen".
„Onze bussen gaan weliswaar
niet harder dan 65 kilometer
per uur en hebben ook niet zo
veel zitplaatsen, maar ik denk
dat ze uitstekend te gebruiken
zijn voor uitwedstrijden van
FC Den Haag bij de drie Rot
terdamse clubs Feyenoord,
Sparta en Excelsior. Nu zie je
vaak dat supporters tot een be
paald punt worden gebracht
en daar dan weer in een ande
re bus moeten overstappen of
het laatste stuk moeten lopen.
Ik denk dat je dan maar beter
meteen kunt doorrijden naar
het stadion. Dat is veiliger. We
moeten alleen niet denken dat
we het ei van Columbus heb
ben voordat alles is uitge
werkt".
DICK HOFLAND
Artsen
contra
verpleeg
kundigen
sinJn
NENLANDBUITENLAND
£eidóe(3oura/nt
idolf Hess heeft
igontsteking
N De vroegere plaats-
anger van Adolf Hitler,
2-jarige Rudolf Hess, die
ag in het Britse militaire
jtaal van West-Berlijn-
rlottenburg werd opgeno-
heeft longontsteking. Dit
de zoon van Hess, Wolf
ger Hess, bekendgemaakt.
zou niet in gevaar verke-
Medische specialisten ach-
ongontsteking bij een man
92 echter een hachelijke
Rudolf Hess zit al 45 jaar
en is de laatste twintig
de enige bewoner van de
geallieerde gevangenis
Spandau.
Vrouw verliest ingewanden
op vacuümtoilet
CHICAGO Een 70-jarige vrouw die gebruik maakte van
een vacuümtoilet heeft daarbij een gedeelte van haar inge
wanden verloren. Dit verklaarde de arts die haar eerste
hulp verleende. In een verslag van het bizarre voorval in
het orgaan van het Amerikaans Medisch Genootschap waar
schuwde de arts, dr. J. Brendan Wynne, voor de gevaren
van onoordeelkundig gebruik van vacuümtoiletten, die ge
meengoed zijn op onder meer schepen en in vliegtuigen.
Wynne schreef dat hij vorig jaar september een vakantietrip
naar Canada maakte op het Griekse passagiersschip Pega-
gus. Toen hij reageerde op een dringende oproep via de
scheepsradio vond hij een vrouw bij wie verscheidene deci
meters ingewanden uit het onderlichaam stulpten. De
vrouw vertelde hem dat zij het toilet had „doorgespoeld"
terwijl zij er nog op zat. Het Slachtoffer werd met spoed naar
een ziekenhuis vervoerd, waaruit zij na tien dagen „in rede
lijk goede conditie" werd ontslagen.
Snelste daling werkloosheid
EG in Nederland
BRUSSEL De werkloosheid in Europa is
in de maand januari naar een record van
17,1 miljoen mensen geklommen. In die
eerste maand van het nieuwe jaar zijn er
515.000 werklozen bijgekomen en dat bete
kent een stijging met 3,1 procent. Dat blijkt
uit cijfers van de Europese Commissie.
Maar, aldus een woordvoerder van de com
missie, dat recordcijfer is voor een groot
deel het gevolg van seizoensinvloeden. Vol
gens de Europese cijfers is de werkloosheid
in Nederland in een jaar tijd gedaald met
6,3 procent in totaal en wel met 8,5 procent
bij de mannen en 2,2 procent bij de vrou
wen. Dat was de grootste daling over een
jaar gemeten van alle EG-lidstaten, uitge
zonderd Griekenland.
WEST-BERLIJN De Westberlijnse politie heeft
naar alle waarschijnlijkheid de top-inbreker uit de
Duitse geschiedenis in handen gekregen. De 31-ja-
rige man was opgepakt voor één inbraak. In het
huis van bewaring biechtte hij 2.039 inbraken op,
waarbij hij goederen stal met een gezamenlijke
waarde van meer dan 4 miljoen mark. Op één en
kele dag in 1982 stal de man goederen ter waarde
van 40.000 mark. Volgens een woordvoerder van
de politie werden de meeste inbraken ook nog op
klaarlichte dag gepleegd en beperkte de man zich
tot gemakkelijk te dragen zaken, zoals sieraden,
antieke voorwerpen, postzegelverzamelingen,
munten en geluids- en foto-apparatuur. Ook geld,
chèques en spaarboekjes waren welkom.
In Madrid timmert een
arts een lid van het ver
plegend personeel op
de neus tijdens een
protestbijeenkomst
voor een ziekenhuis.
Het - particuliere - zie
kenhuis gaat siuiten en
de staf gaat over naar
een nieuw overheids-
ziekenhuis. Het verple
gend personeel is het
daarmee eens, maar de
artsen willen niet.
zijn verklikkersrol heeft toe
gestemd „om redenen die ik
juist acht".
Bij het recente proces tegen
Abdallah trad Mazurier niet
op als verdediger. Abdallah
werd vorige week zaterdag tot
levenslang veroordeeld we
gens medeplichtigheid aan
moord op twee diplomaten en
poging tot moord op een der
de. Abdallah's verdediger, Jac
ques Verges, heeft eerder ge
zegd dat het vonnis vernietigd
zou kunnen worden als de ont
hullingen over de verklikkers-
rol van Mazurier waar zouden
zijn.
Sovjet-emigrant Sjerman in Israël overleden
JERUZALEM Michail Sjer
man, de joodse emigrant wiens
zuster Inessa Fljorova vorig
jaar november uit de Sovjet-
Unie overkwam om een been
mergtransplantatie mogelijk te
maken, is in een ziekenhuis in
Israël overleden aan leukemie.
Sjermans arts zei dat zijn pa
tiënt waarschijnlijk nog zou le
ven indien Fljorova op een
vroeger tijdstip toestemming
had gekregen zich bij haar
broer te voegen. Sjerman, die
in 1980 naar Israël emigreerde,
bleek in 1985 te lijden aan leu
kemie. Een beenmergtrans
plantatie werd aangeraden. De
kansen op succes zouden gro
ter zijn indien hij beenmerg
zou kunnen krijgen van een
naaste verwante, zo verklaar
den zijn artsen. Zijn zuster
vroeg daarop toestemming
naar Israël te mogen emigre
ren. De Sovjet-autoriteiten
stelden haar pas in de gelegen
heid te vertrekken nadat Mi
chail Sjerman, geheel kaal als
het gevolg van chemotherapie,
in Reykjavik opdook tijdens
de top tussen Gorbatsjov en
Reagan.
RUWELUKE GESCHIEDENIS IN HOLLANDSE KOLONIE:
Q
IIDEN „Niet één
ouw, doch twee vrou-
en hebben na eerst aan
n lijven getuchtigd te
n, de wreede mishan-
ling der inwrijving
et Spaanschen peper,
rgezeld met onwettige
ijheidsberooving, on-
•rgaan. Het vastbinden
n palen is ook niet
maal, doch tweemaal
hter elkander ge-
thiedt". De mishande-
ng vond plaats in op
dacht van D. Jongens,
je eind 1896 of begin
Ï97 assistent was op de
(baksplantage Toen-
jengan van de Deli-
iaatschappij aan de oost-
list van Sumatra.
tn getuigenis in het rapport
It in 1903 werd opgesteld
)or de officier van justitie
lT.L. Rhemrev op Batavia.
|j kreeg van Goeverneur-
ineraal Rooseboom de op-
facht onderzoek te doen
geruchtmakende
ochure „De Millioenen van
üi", in 1902 geschreven
ir mr. J. van den Brand.
ze advocaat beschrijft
rin de wrede behandeling
aaraan Chinese en Javaan
plantage-arbeiders, koe-
is, blootstonden. Het werk-
>lk werd voornamelijk ge-
Inseld op het dichterbevolk-
buureiland Java en in Chi-
Na jarenlange dwangar-
iid te hebben overleefd,
rden de arbeiders even
irooid naar huis als zij ge-
imen waren.
is^et boekwerkje veroorzaakte
tiurwerk in de Nederlandse
^F-tiek; volgens sommigen
'nr :rgelijkbaar met de reactie
Multatuli's Max Havelaar.
ider druk van met name
SDAP'ers Van Kol en
•lstra werd tot een diep-
id onderzoek besloten
ir de wantoestanden onder
circa honderdduizend
ïlies, die voornamelijk
'kzaam waren voor de
)li-maatschappijen in ooste-
Sumatra.
talloze verhoren en met
ihulp van vele spionnen,
lerschreef de Indische of
ficier van justitie Rhemrev
de conclusies van Van den
Brand. Sterker: zijn bevin
dingen van de omstandighe
den waaronder de koelies
leefden waren nog afschuw-
wekkender dan in „De milli
oenen" vtas beschreven. Het
Rhemrev-rapport werd begin
1904 naar Nederland ge
stuurd, waar de toenmalige
minister van koloniën
A.W.F. Idenburg het na le
zing onderin een la stopte.
Slavernij
Pas gisteren werd het verslag
openbaar gemaakt in het
boek „Koelies, planters en
koloniale politiek" door. pro
fessor Jan Breman. Minister
Idenburg was weliswaar al in
1904 gedwongen geweest en
kele conclusies uit het Rhem
rev-rapport mee te delen tij
dens de begrotingsbehande
ling in de Tweede Kamer.
Merkwaardig genoeg nam de
Kamer, incluis de socialisti
sche oppositie, genoegen met
Idenburgs versluierende ver
sie van de situatie. De minis
ter overtuigde de Kamer er
van dat de wantoestanden
reeds tot de verleden tijd be
hoorden en dat het nu zaak
was naar de toekomst te kij
ken.
Idenburg had, volgens pro
fessor Breman, belang bij het
verzwijgen van de werkelijke
situatie. Ten eerste omdat hij
vreesde dat een tekort aan
toezichthoudend ambtenaren
als oorzaak van deze „slaver
nij" zou worden aangemerkt
en ten tweede omdat men
toentertijd liever geen be
moeienis zag van de politiek
met het bedrijfsleven, in dit
geval de tabaksondernemin
gen op Sumatra. Minister
Idenburg stopte met zijn han
delwijze een stuk koloniale
geschiedenis in de doofpot,
waarvan de gruwelijkheden
zijn te vergelijken met de
Gevangenne
ming van LI
Hong LI
„een bende-
hoofd met een
van zijn tra
wanten" die
In 1899 een
koelie-opstand
leidde.
drama's in de concentratie
kampen in Polen en Duits
land en de tragedie aan de
Birmaspoorlijn.
Varkenshok
Uit het Rhemrev-rapport:
„Op de tabaksplantage Saint
Cyr werd in september 1903
de koelie Rean na te zijn
weggelopen bij den nek ge
grepen, diens hoofd tusschen
de beenen gekneld en daarna
met een eind dubbelgevou
wen touw verscheidene sla
gen op de rug toegebracht en
vervolgens werd de verdach
te in het kantoor geelectri-
seerd met een electriseer-ma-
chine en hem tenslotte met
bovengenoemd touw zooda
nig op den rug geslagen dat
het bloed dien inlander langs
de rug vloeide, ten gevolge
waarvan hij twee maanden
in het hospitaal der onderne
ming verpleegd diende te
worden".
ÏIJS Jean-Paul Mazu-
de jonge advocaat die ge-
inde twee jaar de verdedi-
's geweest van de Libanese
rist Georges Ibrahim Ab-
ih, heeft bevestigd dat hij
;|ijkertijd lid was van de
geheime dienst, DGSE.
■Neb verraad gepleegd, ik
heb alle plichten van mijn be
roep geschonden," zei hij.
Naar aanleiding van de tucht
maatregelen die de Franse
Qrde van Advocaten tegen
hem overweegt, zei Mazurier:
„Ik verdien de straf waartoe
men zal besluiten". Overigens
verklaarde Mazurier dat hij in
H.H. Hoofd-Administpatenps en
Administrateurs, zoomede Slagers
en Ondernemers van Mijnbouw!
LEVEEING tegen de LAAGSTE PEIJZEN:
Gecastreerd, fleplijl Madnreescli of Oost-Java Tretvee
vnn 300—375 K.G., voorzien van certificaat van den Veearts.
Prachtige Madureesehe Slachtsticren.
Flink, jong en gezond Oost-Java Werkvolk,
MANNEN of VROUWEN voor LAND- en MIJNBOUW, tegen
60.por volwassen persoon, franco Belawan.
Belast zich met het KOOPEN en VERZENDEN van: |i^
Savoeneesclie en Rottineesche Rij- ei Wappaarileii,
uitstekend geschikt voor BERGTERRE1N.
Minzaam aanbevehnd
H. LEËKSMA Kzn., Soerahaia.
Javaans werkvolk wordt temidden van trekvee en rijpaar
den aangeprezen in een advertentie in de Sumatra-Post
van 7 mei 1902.
Op diezelfde plantage werd
de inlandse vrouw Nasti door
assistent Schwieringh, omdat
zij naar zijn zin te langzaam
liep „geduwd waardoor zij
voorover op den grond geval
len is, en daarna werd zij met
zijn geschoeide voet een trap
in de lendenen toegebracht
met het gevolg dat een der
beenderen harer lendenen
naar achteren uitpuilde; dat
zij daarvoor twee maanden
verpleegd moest worden, dat
zij daarna nog niet kon wer
ken en werd ontslagen". Nas
ti werd door de administra
teur Kufahl weggejaagd, om
dat zij verblijf hield bij haar
echtgenoot in de mannen-
loods. Op de vraag waar zij
dan heen moest gaan, ant
woordde deze: „Voor mijn
part kunt gij in het varkens
hok gaan logeeren".
Terrorisme
Rhemrev: „In het houten
hospitaaltje op de onderne
ming Damah Gloegoer Kiri,
vier bij vier meter, lagen vijf
vrouwen op de grond die er
zeer zwak, vermagerd en
vervuild uitzagen. Op de
slaaptafel lag het lijk van een
Javaanse vrouw, die volgens
de andere zieken de vorige
middag was gestorven. Door
het ontbreken van een pri
vaat waren de zieken ge
dwongen hun behoeften op
de grond te doen. Wanneer
de deur van het gebouwtje
van het hangslot afging,
maakten de zieken van de
gelegenheid gebruik faeces
naar buiten te gooien. De zie
ken kregen twee keer per
dag rijst en gedroogde vis te
eten".
In de uitvoerige studie van
Breman: „Koelies, planters
en koloniale politiek" is be
halve het volledige Rhem
rev-rapport ook de „Millioe
nen van Deli" opgenomen.
Bij de presentatie van zijn
boek in Leiden, zei Breman
gisteren: „De terrorisering
van de koelies was een doel
op zich zelf. Dat blijkt bij
voorbeeld uit het doodranse
len en vervolgens ophangen
van een Javaanse vrouw.
Wanneer het alleen om inti
midatie te doen was, zouden
de planters hun werknemers
niet doden; daarmee Vernie
tigden zij immers hun pro-
duktiefactor. Nee, de planters
haatten de koelies, omdat zij
bang voor hen waren. Het
ging tenslotte om verhou
dingsgewijs enkele westerlin
gen temidden van een zee
van ondoorgrondelijke, on
verstaanbare en naar hun
idee, onbetrouwbare men
sen".
Tan Malaka, een revolutio
naire onderwijzer, schilderde
het leven en werken van
koelies in 1920 als volgt: „De
klasse die zwoegt van vroeg
tot laat; de klasse die loon
krijgt juist genoeg om de
maag te vullen en de naakt
heid te bedekken; de klasse
die woont in een schuur zoals
geiten in een stal; die ieder
ogenblik geslagen of een god
ver.. naar het hoofd geslin
gerd wordt; de klasse die ie
der ogenblik hun vrouw of
dochter kan verliezen als de
blanke heer haar begeert; dat
is de klasse van Indonesiërs,-
bekend als contract-koelies".
JOOS PERSOON
„Koelies, planters en kolo
niale politiek" door Jan
Breman; Uitg. Foris Publi
cations Dordrecht, prijs
ƒ35.
