finale
Onderwater-safari in het warme water van de Rode Zee
Tunesië: land waar
allesanders" is
Institute of Travel helpt cursisten
met zoeken van baan in reiswereld
Praktische 1
informatie 1
Tunesië
'£eidóc Sowa/nt'
ZATERDAG 7 MAART 19
EILAT - Veertig jaar geleden was
Eilat niet meer dan een Turkse po
litiepost op de grens van de Negev-
en Sinai-woestijn. Het plaatsje
heette toentertijd met een vrolijke
naam Um-rashrash.
De twee hutten die samen de politiepost
vormden, zijn met enig speurwerk terug
te vinden in een plantsoen in het cen
trum van Eilat, dat sinds de jaren veer
tig is uitgegroeid tot een moderne bad
plaats met ruim twintigduizend inwo
ners. Langs het zeven kilometer lange,
door mensenhanden aangelegde strand
dat loopt van de Jordaans-Israëlische
grens tot aan de Israëlisch-Egyptische
grens, staan nu grote moderne hotels,
appartementen en campings.
TUNIS - In de vroege jaren zestig
begon de nog jonge republiek Tu
nesië - in '56 zelfstandig gewor
den, na het juk der Fransen afge
worpen te hebben - in verhevigde
mate aan de toeristische weg te
timmeren. Hotels groeiden er als
rijk ogende boleten uit de grond.
Men noemde zich al „het land van
de vriendschap", „la terre d'ami-
tié". Men is duidelijk uit op het
aantrekken van de bleke Europea
nen en Amerikanen met de dikke
portemonnee.
De Vader der Natie, de nu 83-jarige pre
sident Habib Bourguiba, onderscheidde
zich al snel van zijn Arabische mede
broeders in noordelijk Afrika. Hij wist
waar de grote oud-testamentische noma
de en ons aller aartsvader Abraham de
mosterd haalde. Voorzichtigheid ten
aanzien van Israël (ook al gebaseerd op
Abraham), maar evenzeer onafhankelijk
van z'n moslimse geloofsgenoten. Het
heeft Tunesië geen windeieren gelegd.
Tunesië, waar 1200 jaar geleden „Allah
botste met de God der christenen", ter
wijl het één en dezelfde Schepper is, is
een jonge staat: in de laatste amper tien
jaar uitgedijd van vier tot ruim zeven
miljoen inwoners nu. Ruim veertig pro
cent van de bevolking is jonger dan vijf
tien jaar. Het hele staatsapparaat wordt
gedragen door „de jeugd". De ouderen
spelen hun spel gedragen mee en vertoe
ven in opvallend grote aantallen de hele
lange dag rustend langs de krakkemikki
ge wegen, met gaten en bulten en onver
wachte „uithollingen overdwars", of zit
ten op de stoep van een Moors theehuis
voor zich uit te kijken. Vaak kom je op
een wegkruising in de steppe niet alleen
in leder geharnaste gemotoriseerde en
tactisch opgestelde zelfbewuste politie
functionarissen tegen, die het stoffige
snelverkeer willekeurig maar doelmatig
afstraffen, maar ook ontmoet je gebur-
noesden, in hun schamele kasjafija, die
in groepjes op de hurken een spel met
kromgebogen kaarten beoefenen. Nu enl
dan lijkt men elkaar in de haren te vlie
gen, maar dat is slechts scherts. Door de
bank genomen is een Tunesiër een
vriendelijk man die je glimlachend beje
gent.
Vroeg
Een bruin knaapje van amper dertien
loopt er met grote donkere ogen op een
moeizaam drafje, bijna angstig, met een
zwaar wollig witzwartbruin schaap als
een bontkraag om z'n nek. Op weg naar
huis. Het is een gewicht waaronder zelfs
een volwassene bijkans moet bezwijken.
De mannen discussiëren en weten dat er
morgen weer een andere dag zal zijn.
Wat vandaag niet kan, komt misschien
morgen wel. Inshallah. Wat ouderen
drinken hun thee of ander drab langs de
kant, of sleutelen aan autowrakken.
Overal kom je de afgedankte voertuigen
tegen. De overblijfselen liggen er vaak al
jaren te roesten. Ze worden niet opge
ruimd. De meeste wegen zijn er langszij
mee bezaaid.
Tunesië: een heel andere wereld dan de
zonverwante Europese mediterrane ge
bieden. Als men landt op het vliegveld
van Tunis of, 150 km zuidoostelijker, in
Monastir, is het pleit al beslecht: je bent
er in een Arabische maatschappij. Dit is
het rijk van de islam: „Andere godsdien
sten worden getolereerd", vermeldt het
toeristische draaiboek, 's Morgens om
vijf voor zes, in het pikkedonker, klinkt
vanaf alle minaretten der oude en nieu
we moskeeën de eerste lang uitgehaalde
Eilat heeft echter een langere geschiede
nis dan de afgelopen veertig jaar. Al in
de tijd van aartsvader Abraham, zo staat
in de Bijbel, bestond Eilat. In Deutero-
nomium staat letterlijk: „Daarom trok
ken wij nog verder, weg van onze broe
ders, de zonen van Esau, die in Seir wo
nen, weg van de vlakte van Elath en
Ezeongeber".
De zoon van koning David, Salomon,
bouwde in de streek een vloot waarmee
hij de zee opging. En in Eilat ontving Sa
lomon een in die tijd beroemde vorstin,
de koningin van Sheba, die op weg was
naar zijn vader. Een gegeven dat de te
genwoordige reclamemakers voor Eilat
verleidt tot de uitspraak, dat deze legen
darische vorstin de eerste toeriste was
die Eilat bezocht.
Tegenwoordig zijn Britten, Scandina-
vièrs, Zwitsers, Duitsers en Oostenrij
kers de voornaamste gasten. Het Neder
landse aandeel is minimaal en dat komt
mede doordat er vanaf Schiphol geen
rechtstreekse vluchten naar Eilat werden
gemaakt. Dat is nu veranderd. Na ruim
vier uur vliegen stap je midden in Eilat
uit het vliegtuig. De stad is namelijk om
de landingsstrip heengebouwd. Eilat is
een woestijnstad en heeft een warm en
droog klimaat. De temperatuur komt
overdag nooit onder de twintig graden
Celsius. Het water in de Rode Zee is
meestal zo'n 22 graden.
Eilat is vooral in trek bij watersporters.
In de baai voor de stad zie je water
skiërs, surfers en zeilers. En wie die spor
ten niet beheerst, kan in de kunstmatig
aangelegde haven midden in de stad een
waterfiets huren. De grootste attractie in
de Rode Zee is evenwel het diepzeedui-
ken en het snorkelen in het even buiten
Eilat gelegen natuurreservaat „the Coral
Beach". Evenwijdig aan de kust ligt daar
een koraalrif met schitterend gekleurde
koralen. Het rif wordt bewoond door
duizenden tropische vissen. Op de bo
dem van het natuurgebied zijn allerlei
routes uitgezet. Wie al zwemmend of
snorkelend de „paaltjes" volgt, komt
langs ongekende pracht en praal.
V ogelreservaat
Eilat ligt volgens Israël aan de Golf van
Eilat, maar internationaal is het water
beter bekend als de Golf van Akaba.
Akaba, de enige Jordaanse zeehaven, is
duidelijk zichtbaar vanuit Eilat. Met de
auto is het waarschijnlijk niet meer dan
een half uur rijden. Maar dat is niet pre
cies na te gaan omdat, in tegenstelling
tot de Israëlisch-Egyptische grens, de Is-
raëlisch-Jordaanse grens nog steeds her
metisch is gesloten. Wie naar Akaba wil,
moet eerst naar Egypte en van daaruit
met de pont naar Akaba. De hoteliers in
Eilat zouden graag zien dat de grens met
Jordanië opengaal. Niet alleen vanuit de
overweging dat de vrede met Jordanië
dan wat dichterbij is, maar ook vanuit
toeristische overwegingen.
Niet ver van Akaba ligt Petra, een in de
Romeinse tijd belangrijke stad. Vlakbij
de Israëlisch-Jordaanse grens - even
buiten Eilat - ligt ook een vogelreser
vaat dat miljoenen vogels en zeer Veel
toeristen trekt.
GEORGE VOGELAAR
Arabische rijkdom: plafond van de voormalige muziekzaal in het Bar do Musuem.
opwekking tot gebed. Via bandjes of
grammofoonplaten. De islam wil dat ie
dere rechtgelovige tijdig het verderfelijke
bed uitkomt en aan het werk gaat; na eer
gegeven te hebben aan Allah. Want le
digheid is ook bij de muzelmannen des
Sheitans oorkussen. Het woord van
Bourguiba is nog steeds wet. Je ziet zijn
portret overal. De televisie opent en
sluit met citaten van de Chef de l'Etat;
overwegingen en richtlijnen geeft hij
dan, via de buis. De kranten nemen fo
to's op van Le Combattant Suprème die
elke dag dezelfde zijn: steeds weer de
president achterover geleund in zijn
stoel, met steeds weer een andere gast op
audiëntie. In het stadje Monastir, aan de
oostkust, is Bourguiba geboren en ging
hij school. Daar staat niet alleen het fa
milie-mausoleum, maar er is ook een
monument voor de oude machtige baas
opgericht. Je ziet hem er als een „Gou
den knaap", een verguld standbeeld van
de jonge Habib met een schooltas onder
z'n arm. Vandaag heeft Tunesië, bevor
derd door de frisse wind van Bourguiba,
55 miljoen olijfbomen die jaarlijks ruim
85.000 liter olie leveren. De Sahel, de
oostkust, in een steppengebied, laat er
eindeloze rijen van zien. Olijfbomen;
„Matig en bescheiden als een kameel, en
sterk en stevig als een rots". Met wat
hulp van de regen kunnen ze makkelijk
meer dan duizend jaar oud worden.
Het Kapitool tussen de ruïnes van het Romeinse Thuburbo Majus.
Carthago
Tunesië is niet altijd Tunesië geweest.
Als we de film terugdraaien komen we
in de pre-historie terecht. Het noordwes
ten van het werelddeel werd al ver voor
onze jaartelling bevolkt door de Berbers,
wier oorsprong niet vastgelegd is. Een
taai en eigenzinnig volk dat nooit geheel
verdwenen is. Ze vermengden zich met
de nieuwkomers van ethnische invasies,
met Feniciërs, Romeinen, Vandalen, By
zantijnen, Arabieren, Spanjaarden en
Turken, maar bleven hun identiteit be
houden. „Barbaren", werden de Berbers
door de Romeinen genoemd.
Er begon meer tekening te komen, toen
ruim drieduizend jaar geleden de Feni
ciërs, de zeevarende handelslui van het
Middellandse-Zeegebied, hun invloed
tot deze streken uitstrekten. En 2800
jaar geleden stichtten zij hun „wereld
stad" Carthago die de Romeinen tot
wanhoop bracht. Carthago moest en zou
verwoest worden. Daar drong de oud
consul Marcus P.Cato onophoudelijk op
aan. Het oude Carthago verdween van
de oppervlakte in 146 voor Chr.; geen
steen bleef er op de andere. Hoewel er
later weer nieuwe stenen op werden ge
bouwd: het Romeinse Carthago. U kunt
daar een indruk van krijgen, als toerist
op sightseeing. Eens offerden de Feni
ciërs daar de eerstgeboren kinderen der
aanzienlijken aan hun goden, waarvan
Baal Ammon wel de meest inhalige was.
De ouden wilden op die manier hun
noodlot in benauwenissen en bange da
gen beïnvloeden. De kinderen werden
eerst gewurgd en daarna in de gapende
muil van de vlammende Baal Ammon
geworpen. Nog steeds kunnen we, langs
de route van Tunis naar Carthago, de
zuiltjes, de sarcofaagjes en stenen zien
van de kinderbegraafplaatsen.
Tunesië munt uit door een rijkdom aan
herinneringen aan een turbulent verle
den.
De antieken haalden hun water uit de
bronnen van het binnenland en vervoer
den dat via hun aquaducten. Naar Cart
hago liep, en loopt bij flarden nog
steeds, een aquaduct van meer dafi 145
km lang. Meesterwerk van ingenieurs.
Wie niet alleen uit is op het liggen aan
een zonnig strand in de late winter en
het vroege voorjaar, kan in Tunesië z'n
hart ophalen als hij, toevallig, ook de
oudheid mint.
In Tunis draaide de film The Hitcher,
met Rutger Hauer in een hoofdrol. Maar
80 km zuidelijker zwierf ik door de ver
latenheden van het Romeinse Thuburbo
Majus, met z'n onttakelde kapitool, de
tempel van Minerva en de grootse resten
van de thermen, de publieke badgelegen
heid, waarbij een Sportfondsen bad maar
wat pover aandoet. In de thermen van
Douggha was het nog mooier. Daar za
ten de oude bewoners, Romeinen en ge-
romaniseerden, op een rij op de stenen
doos. Daar wisselden zij de nieuwtjes
van de dag uit. Terwijl de fonteinen kla
terden. „Want de Romeinen waren erg
clever, erg knap", weten de gidsen die
aan het Tunesisch Toeristenbureau zijn
toevertrouwd.
Bezoek ook eens in de woelige, niet al te
indrukwekkende stad Tunis het geweldi
ge Barbo Museum, met z'n unieke ver
zameling aan mozaïeken. De Romeinse
mozaïeken zijn overweldigend, realis
tisch, modern, vergeleken bij het tijdvak
dat tussen „Rome" en de Europese mid
deleeuwen ligt. Het Byzantijnse tijdperk
is ook vertegenwoordigd (met „gouden"
steentjes, die de vroege Romeinen nog
niet kenden). Het kan overweldigend
zijn. Dan de beelden van keizers, al dan
niet met baard. Er waren in Rome zo
veel keizers, kort na elkaar, dat men al
leen maar de koppen beeldhouwde en
die plakte op een bestaand lijf. Prachtig
museum overigens. De bewakers lopen
er rond in lange capes, die ze draperend
om zich heen slaan als waren ze zwierige
Romeinen. De zalen zijn beladen met
kostelijke arabesken. Magnifiek minu
tieus houtsnijwerk. Net zoals in de mo
derne hotels, die uitmunten door grote
lounges met marmeren aankleding. Ga
in Tunis een keer dineren in een goed
restaurant, en je ontmoet er Arabieren
met een doek over het scherp gesneden
hoofd die het hoofdgerecht verorberen
met mes en vingers. Verkies een Brik
(een driekantige „loempia" met zachtge-
kookt ei en stukjes vlees) - veel rode
pepers - en daarna worden je vingers
begoten met geparfumeerd water, terwijl
op de achtergrond een orkestje de grote
muzikale dingen van een oosterse entou
rage neuzelend uiteenzet. Tunesië is dui
delijk anders dan de geijkte toeristische
verblijfplaatsen van ons verwende volk
je op winterreces.
TON PIETERS
Jaap Riemens (promotie en verkoop) in het Haagse kantoor van het International
Institute of Travel.
DEN HAAG - In eigen land is de
Canadian Travel School de groot
ste onderwijsinstelling op toeris
tisch gebied. De korte, intensieve
cursusprogramma's van oprichter/
directeur Rudolph Nareen vonden
hun weg ook naar de Verenigde
Staten en Europa. De mondiale
naam is International Institute of
Travel (IIT), met vestigingen in
Toronto, Londen, Frankfurt, Am
sterdam en Den Haag. Jaap Rie
mens, belast fnet promotie en ver
koop, legt in het fraaie kantoor op
Plein 17 in Den Haag uit waarin
IIT verschilt van andere instanties
die opleiden voor banen bij lucht
vaartmaatschappijen, touroperators
en reisbureaus.
„Onze cursussen zijn heel erg op de
praktijk gericht en vermijden overbodige
informatie. Alle docenten zijn mensen
uit de praktijk die leidinggevende func
ties hebben, bijvoorbeeld bij de KLM.
Onze basisopleiding duurt als halve-dag-
cursus maar tien weken en als avondcur
sus 25 weken (tweemaal drie uur pei
week) in plaats van zoals bij veel andere
opleidingen een heel jaar. De cursisten
moeten erg gemotiveerd zijn en hard
werken. Wij hebben van tevoren ook
een gesprek met ze, zodat beide partijen
weten waar ze aan beginnen. Na hun op
leiding gaan we heel ver in het indivi
dueel begeleiden van de cursisten om
hen aan een baan te helpen. Van de ge
slaagden vindt zeventig procent binnen
drie maanden een baan in de reiswereld.
Ook daarna blijven wij contact houden
met onze cursisten".
De basisopleiding kost 3300 gulden (in
clusief boeken, lesmateriaal, excursies en
examen) en bestaat uit drie - ook afzon
derlijk te volgen - delen: alles over ta
rieven en ticketbehandeling van lucht
vaartmaatschappijen; fundamentele ken
nis van reisbureauwerkzaamheden; we
reldbestemmingen, studie van land en
volk. Nieuw is de cursus die opleidt
voor het niveau 2-diploma (2100 gulden
cursusgeld), waarvan men ook een deel
certificaat kan halen van een van de drie
hoofdvakken, te weten gevorderde ta
rief- en ticketbehandeling in de lucht
vaart, computerreserveringen (vluchten,
reizen, hotels, auto's) en commerciële
verkoop. Hier duurt de halve-dagcursus
vijf weken en de avondcursus 25 weken.
Riemens: „Door veel te praten met be
drijven kun je je eigen lesprogramma
steeds aanpassen". En de contacten die
cursisten hebben met docenten uit de
reisbranche vergemakkelijken in bepaal
de gevallen weer het sollicitatieproces.
De animo voor de cursussen is zo groot
dat IIT in Amsterdam, waar het al bijna
vijf jaar zit, een dubbele avondcursus
kent. De nieuwe vestiging in Den Haag
is daar ook al dichtbij.
Het is uiteindelijk de bedoeling dat de
afdeling Den Haag het Europese hoofd
kantoor wordt van IIT, dat binnenkort
ook vestigingen wil openen in Antwer
pen en Lissabon.
Voor meer informatie: IIT Den Haag,
telefoon 070 - 659951. IIT Amsterdam,
telefoon 020 - 229588.
Voor groepsreizen is geen visun X
nodig, wie individueel reist moe
er wel een hebben. Inlichtingen
Tunesische Ambassade, tel 1
070-512251. Verder geldig pas I
poort of toeristenkaart.
KLM en Tunis Air vliegen van
af Schiphol naar Tunesië. Retour-
tickets Amsterdam-Tunis vana
602 gulden, vanaf veertien daget
tevoren te reserveren. Wie lange
vooruit boekt, betaalt minimaa m
1018 gulden. Georganiseerde rei
zen naar bekende bestemminget
zoals Monastir, Sousse, Nabeul er
Hammamet, vanaf 600 guldet
voor acht dagen logies, laagsei-
zoen. Jeugdherbergen en campings
zijn er in beperkte mate.
Voor binnenlands vervoer ovei
kortere afstanden zijn er goedkope
taxi's. Zelf een auto huren kan in
vrijwel elke grotere toeristenplaats
vanaf ca. 95 gulden per dag, excluJ
sief verzekering en benzine (cal
1,30 per liter). Zorg dat alle papie
ren in orde zijn, neem een interna-;
tionaal rijbewijs mee. De politie is
zeer streng en ziet niets door de
vingers.
De Tunesische dinar kost circa
2,70. In- en uitvoer van dinars is
streng verboden. Wisselen bij aan
komst op het vliegveld, bij een
bank of in het hotel. Nederlands
geld of andere westerse valuta is
welkom, evenals Eurocheque of gi
robetaalkaart. Altijd moet u daar
bij uw paspoort tonen. Let op:
banken alleen 's morgens open,
postkantoor meestal ook in de na
middag. Wissel niet te veel ineens
maar doe het in kleine porties. U
kunt slechts beperkt en tot een
maximum van 100 dinars terug
wisselen, alleen tegen overlegging
van de aankoop-bonnetjes. Vraag
van aankopen boven vijf dinar al
tijd een nota. De douane kan u er
naar vragen als u met (dure) sou
venirs het land wilt verlaten.
In de meeste hotels 220 volt,
sporadisch nog 110 volt. Voor
scheerapparaat en haardroger zijn
meestal geen verloopstekkers no
dig.
Van mei tot oktober pure zo
merkleding; een mooie jurk of een
licht jasje voor een uitgaansavond.
Een vest voor bezoek aan bar of,
disco met air-conditioning. Regen
jas zo goed als overbodig. Pas op
voor de altijd felle zon. U ver
brandt snel en ongemerkt.
Eten en drinken ruim gevarieerdi
en van redelijke kwaliteit. Kies
wel met zorg uw eetgelegenheid,
bij voorkeur in een méérsterren-
restaurant. A la carte meestal eenl
rijke keuze aan Europees georiën
teerde gerechten. Probeer ook de
Tunesische keuken: gevulde bra
sem is een delicate specialiteit, ge-j
grilde vis vindt u in tal van varië
teiten. Typisch Tunesisch zijn;
voorts: Couscous, Brik (in olijfolie
gefrituurd bladerdeeg met een vul-l
ling van ei met vis en groenten) en
Ojja, een pittige eierschotel met
groente, vlees of merguez, een pit
tig worstje van schapevlees. Voor
de meeste maaltijden bent u per
persoon niet meer dan tien tot
twaalf gulden kwijt, exclusief
drankje. .Voortreffelijk zijn de wij-!
nen van eigen bodem.
Drink alleen maar water uit een
fles en poets er ook uw tanden
mee. Er zijn twee soorten flessewa-
ter: Ain Garci (koolzuurhoudend)
en Safia (gewoon). Vanaf ca. 1,30
gulden per fles.
Het gemiddeld inkomen van de
Tunesische werknemer is laag. Dat;
van hotelpersoneel en taxichauf-i
feurs in het bijzonder, omdat ver
ondersteld wordt dat die van hun
klanten-een extraatje krijgen.
Het Tunesisch Verkeersbureau,
Leidsestraat 61, 1017 NK Amster
dam, tel.020-250286, stuurt u des
gevraagd brochures en een prak
tisch reisgidsje.
Rondreis in
Wenen per fiets
Wenen is onder meer de stad van de
paarden van de Spaanse Rijschool.
Maar de komende zomer wordt de
Oostenrijkse hoofdstad, als het aan
de plaatselijke VW ligt, ook de stad
van het stalen ros. In april, juli, sep
tember en oktober bestaat de moge
lijkheid gebruik te maken van een
driedaags fietsarrangement, waarbij
men voor de prijs van ruim 500 gul
den overnachtingen in een hotel,
ontbijten, toegangsbewijzen, verze
kering, huur van rijwiel en de dien
sten van een reisleider krijgt aange
boden. Een fietstocht van een week
voert onder meer ook naar het Wie
ner Wald. Alle informatie is ver
krijgbaar bij het Oostenrijks Ver
keersbureau in Amsterdam. Het is
natuurlijk ook mogelijk op eigen ge
legenheid naar Oostenrijk te reizen,
de fiets mee te nemen en zelf toch
ten te maken. Het is maar waar je
van houdt.
