4
Dikke mensen
moeten na
maagoperatie
toch op dieet
finali
Detroit meest gewelddadige
stad in de Verenigde Staten
D
'foidóc (Bou/ia/nt
In medische kringen is het volgen
de verhaal tamelijk beroemd. Een
bekende chirurg, een prof, maakte
voor de oorlog een ronde langs zijn
geopereerde patiënten. Bij een pa
tiënt met onbegrepen buikklachten
tilde hij de dekens op, wees zijn as
sistenten op het patroon van de di
verse operatie-littekens en sprak:
„Mijne heren, de H van hysterie".
Dat was nog in een tijd dat mensen die
lichamelijke klachten hadden zonder dat
de dokter iets kon vinden tamelijk gek
werden gevonden. Aanstellers waren het,
al dan niet hysterisch. Professor J.J.
Groen, voormalig hoogleraar in de inter
ne geneeskunde, kon daar smakelijk
over vertellen. Groen was de eerste be
kende dokter in Nederland die warmliep
voor de psychosomatische geneeskunde.
Dat is een geneeskundige richting die er
van uitgaat dat de psyche - sjiek voor
geest - en het soma - Grieks voor li
chaam - niet van elkaar te scheiden
zijn. Welnu, aldus Groen vrij vertaald:
hele normale mensenproblemen kunnen
ziekte veroorzaken. Dokters die uitslui
tend oog hebben voor lichamelijke
klachten, delen eerst de patiënt kunst
matig in tweeën en behandelen vervol
gens het verkeerde deel.
De collega's zaten niet bepaald op
Groens inzichten te wachten. Toen hij in
1955 van de Nederlandse psychiaters
club een medaille kreeg, stapte een colle
ga op hem af: „Groen, laat ik je eerlijk
zeggen dat naar mijn mening een inter
nist die een medaille krijgt van een psy
chiatrisch genootschap, zich daarover
eerder moet schamen". Twintig jaar la
ter was het pleit beslist. Een beetje mo
derne dokter vindt het helemaal niet zo
gek dat het geestelijke welbevinden in
vloed heeft op ons lichamelijke welbe
vinden. Die stelling is diverse malen in
de medische vakpers verdedigd en niet
zelden haalde zo'n bericht de krantepagi
na's.
Een paar voorbeelden. Type A mensen,
dat zijn mensen met stress, zouden
eerder een hartinfarct krijgen dan andere
mensen. De psychiater prof. Bastiaans
joeg een paar jaar geleden Nederland de
stujpen op het lijf met zijn opvatting dat
een zichzelf hatend karakter de deuren
voor kanker wagenwijd openzet. Volgens
Groen zouden mensen met astma, hoge
bloeddruk, colitis ulcerosa, multiple scle
rose, reuma, enzovoort enzoverder, een
bepaald ziekmakend karakter hebben.
Dit alles is met grote stelligheid beweerd
en voor het nieuwe vak gezondheids-
kunde is het zelfs een van de artikelen
van het geloof.
Helaas is het bewijs voor al die op zich
niet onredelijke stellingen flinterdun. Zo
kwam de Hartstichting tot de conclusie
dat stress niet altijd slecht is en lanceer
de de slogan: „Stress, niet te veel en niet
te weinig", een goede raad waar je alle
kanten mee op kunt. De columnist Blok
ker maakte zich vrolijk over Bastiaans
met het verzonnen grafschrift „Hier ligt
Pappie, hij stierf aan een slecht karak
ter", en de wetenschap kon hem niet op
zijn vingers tikken. Ook de jacht op ty
pische ziekte-persoonlijkheden leverde
weinig op. Een voorbeeld. Bij heel wat
mensen met buikklachten kan de dokter
bij onderzoek niets vinden. Die hebben
dan in medische geheimtaal „functione
le" klachten en die patiënten zouden
angstiger zijn, depressiever en neuroti
scher dan andere mensen. Het aardige is
dat dit onlangs is onderzocht door de
psycholoog G. Bleijenberg en de inter
nist Fennis, beiden verbonden aan het
Radboudziekenhuis in Nijmegen.
Ze vroegen 308 patiënten die zich met
buikklachten (vooral buikpijn) bij het
Radboud vervoegden het hemd van het
lijf. Psychologische testen maten gevoe
lens van angst, depressie, hoe de patiën
ten over zichzelf dachten, stress en wat
al niet. Nadat de diagnose gesteld was,
vergeleken ze de patiënten bij wie een
medische oorzaak van de klachten was
gevonden met de patiënten bij wie de
dokter niets kon vinden. Die laatste
groep was met 227 patiënten verreweg
de grootste. Over het resultaat stonden T T
zelfs de beide onderzoekers verbaasd. V I
Het verschil tussen beide groepen was
zero, niets, niemendal. De dokter-kan- !£r Z(
niets-vinden-patiënten waren niet neuro-imaal
tischer, niet depressiever, niet angstiger ig0nn
en leden niet meer aan stress. Ze slikten ]angS
niet meer zenuwpillen en het verhaal |soon
waarmee ze bij de dokter kwamen ver- rond
schilde in niets met het verhaal van njke]
„echte" buikpatiënten. Hooguit zouden men
ze, en dat is het enige verschil dat men hoog
vinden kon, wat meer klagen over;m^(
hoofdpijn en winderigheid. mon
Het aardige van dit onderzoek is dat het^m,
resultaat anders was dan beide onder- 'taetc
zoekers verwachtten en waarschijnlijk maa,
ook hoopten. Nu is het zo dat twee der-
de van alle patiënten met buikklachten, fiim
nodeloos tamelijk vervelende en dure!fjim'
onderzoeken moet ondergaan. Ze hoop-ih0of
ten met wat psychologische tests en eenjren
medische vragenlijst de patiënten die el- rilra
lende te kunnen besparen. Lichaam eninbo'
geest zitten toch ingewikkelder in elkaar Uat r
dan we voor waar willen hebben. werd
ZATERDAG 7 MAART 1987*
V
Geweld, moord en doodslag komt in alle Amerikaanse steden steeds vaker voor, maar Detroit spant de kroon.
WASHINGTON - Detroit, in de
Amerikaanse staat Michigan, heeft
altijd een degeüjke reputatie gehad.
De stad was - en is - het centrum
van de Amerikaanse auto-indus
trie. Maar de laatste jaren gaat de
stad gebukt onder de zeer kwalijke
reputatie het hoogste moord- en
doodslagpercentage van alle Ameri
kaanse miljoenensteden te hebben.
In de stad, die ruim een miljoen inwo
ners telt, werden het vorig jaar 646 men
sen vermoord. Dat betekent dat op iede
re honderdduizend inwoners 52 doden
vielen als gevolg van geweldplegingen.
De politie van Detroit heeft vastgesteld
dat de helft van alle moorden iets te ma
ken heeft met de handel in drugs. Maar
de justitiële autoriteiten in de stad heb
ben ook vastgesteld dat veel moorden
„om zo goed als niets" worden gepleegd.
Ruzies om een een paar schoenen, een
t-shirt en een loterijbriefje leidden al tot
schiet- en steekpartijen met dodelijke af
loop. Een student werd vermoord bij
een ruzie om tachtig dollarcent. Twee
politiemannen werden doodgeschoten
omdat ze door in paniek geraakte bur
gers voor misdadigers werden aangezien.
Maar liefst 43 kinderen van onder de ze
ventien jaar kwamen in Detroit door ge
weldpleging om het leven.
De stadsbestuurders doen er alles aan
om de niet aflatende golf van geweld in
te dammen. Zo is het kinderen onder de
zeventien jaar niet meer toegestaan om,
zonder begeleiding van hun ouders, na
zeven uur 's avonds de straat op te
gaan. Ouders van kinderen die bij ge
welddaden zijn betrokken, kunnen twee
maanden gevangenisstraf krijgen, als
blijkt dat ze onvoldoende toezicht op
hi^n kroost hebben uitgeoefend.
Om de burgers van de stad meer te be
trekken bij zijn wanhopige gevecht tegen
de criminaliteit, voerde het stadsbestuur
van Detroit vorig jaar september een
„Dag-Zonder-Geweld" in. Maar nog
voordat een anti-geweldmars zich die
dag in beweging zette, werd een politie
man doodgeschoten.
De Amerikaanse president Reagan heeft
er zich al eens met trots op beroepen dat
de criminaliteit in de VS de laatste jaren
aanzienlijk is afgenomen. Dat bleek tot
1986 inderdaad het geval te zijn. Maar
het vorig jaar was er sprake van een zeer
plotselinge stijging van het aantal ge
weldplegingen in de meeste grote steden
van de VS. In Los Angeles kwamen 820
mensen door geweldpleging om het le
ven. Ook in die stad zegt de politie dat
de helft van alle moorden iets met drugs
te maken heeft. In Chicago steeg het:
aantal moorden het vorig jaar met twin
tig procent. Daar kwamen 747 mensen
om het leven. In de eerste tien maanden
van het vorig jaar vielen in New York
1300 doden als gevolg van geweldplegin
gen, Ook daar was sprake van een stij-1
ging van twintig procent. Veel doden
maakten deel uit van bendes en groepen
die pogen in bepaalde stadsdelen de han
del in cocaïne en andere drugs te mono
poliseren.
Sociologen breken zich het hoofd over
de vraag waarom er zo veel zogenaamd
'zwart-tegen-zwart-geweld' voorkomt.
Zij hebben vastgesteld dat vooral in de
zwarte getto's van de miljoenensteden
het geweldspercentage zeer sterk is opge
lopen. Van de honderd kinderen die in
1985 in Detroit bij schietpartijen
- waarvan zeventien met dodelijke af
loop - waren betrokken, waren er 96
zwart. Statistici hebben berekend dat in
de Verenigde Staten een op de 606 blan-
ké vrouwen en een op de 186 blanke
mannen de kans lopen vermoord te wor
den. Bij de zwarte bevolking ligt dat cij
fer geheel anders. Daar is berekend dat
een op de 124 vrouwen en een op de 29
mannen kans lopen vermoord te wor
den.
JO WIJNEN
Het l
were
vijfei
meei
mem
boek
Nedi
Bert
nog i
druk
gedn
240.1
een
tekst
hand
eeuw
verta
Arisl
over
strijc
die J
droe;
niet?
tekst
APELDOORN - „Ik heb er alles
aan gedaan, maar het lukt me
niet". De bekende klacht van men
sen die hun lichaamsgewicht niet
in de hand kunnen houden. Nu
verschijnen er de laatste tijd berich
ten over medische ingrepen, waar
mee een te uitbundig lichaamsge
wicht wèl te verhelpen zou zijn: ge
wezen dikkerds zouden daarna
moeiteloos hun eigen schoenveters
kunnen vastmaken. Maar zo een
voudig is het toch ook weer niet,
zo blijkt uit de woorden van de
Apeldoornse chirurg A. Schouten.
De gekste dingen zijn in het verleden al
gedaan om mensen van hun overgewicht
af te helpen. Hopeloos uitgedijde dikzak
ken kwamen ten einde raad bij kaakchi-
rurg of tandarts terecht, die hun kaken
dan aaneenvlocht met metaaldraad.
Maar ideaal was die methode natuurlijk
allerminst. En nu dan de operatie, waar
bij een deel van de maag wordt afge-
snoerd. Is dat nu het eitje van Columbus
dat de medische wetenschap zonder
meer op de ontbijttafel van de moedelo
ze dikkerd kan zetten? Dr. Schouten, die
de operatie sinds vier jaar uitvoert: „Re
ken daar vooral niet op. Opereren is
lang niet altijd wenselijk en als het al
kan, komt er - ook na de behandeling -
voor de patiënt heel wat bij kijken".
Volgens dr. Schouten wordt er altijd
„nee" gezegd tegen de gewone volgege
ten dikkerd die met een verstandiger le
venshouding z'n overtollige kilo's ook
wel kwijt kan raken. Er moet dus nog
meer aan de hand zijn wil men voor een
operatie in aanmerking komen. „Lang
niet altijd gaat het dan om stofwisse
lingsproblemen in de gangbare betekenis
van het woord. In gevallen die wij ope
rabel achten is feitelijk dit aan de hand:
deze mensen worden dik door hoeveel
heden voedsel en de samenstelling daar
van, waarvan anderen veel minder snel
ratuur gaat uit van „tachtig procent bo
ven het ideale gewicht", maar dr. Schou
ten vindt dat een te ruime bemeting:
„Bij een lichaamslengte van 1,70 meter
en een „ideaalgewicht" van 70 kilo is
115 gewoon veel te veel".
Ion niet laat herplaatsen is na verloop
van tijd weer net zo dik als voorheen".
Boven: Dik
zijn is voor
heel wat
mensen een
groot probleem.
Zoals voor deze
twee broers die
van alles
hebben
Ponsen en nieten
Luchtballon
maar er met in
slagen die
honderd kilo
overgewicht
kwijt te raken.
Onder: Deze
snackbar
houder uit
Roermond is
een van
degenen die
door zijn
tandarts zijn
kaken aan
elkaar had
laten naaien.
Maar die
methode om af
te vallen is
verre van
ideaal.
dik worden. Bovendien moet vast staan
dat vermagering langs andere weg echt
onmogelijk is door lichamelijke of psy
chische oorzaken. Verder moet de pa
tiënt in staat zijn, zich na de operatie
aan strenge regels te houden, levens
lang".
Daarbij komt uiteraard ook de vraag aan
de orde, wanneer er sprake is van ontoe
laatbaar overgewicht. De medische lite-
De operatie zelf. In de loop van de jaren
is al het een en ander uitgevonden op dit
gebied, maar elke ingreep had wel z'n ei
gen bezwaren. Zo werden in de jaren
zestig, vooral door Amerikaanse chirur
gen, bypass-operaties uitgevoerd door
aansluiting van de dunne op de dikke
darm. Doch die had afschuwelijke bij
verschijnselen: de patiënt mocht welis
waar alles weer eten, maar hij kreeg last
van diarree, en er bestond kans op on
herstelbare leverstoornissen, nierstenen
en chronische gewrichtsaandoeningen.
Van latere datum is de ballon die langs
operatieve weg in de maag wordt ge
plaatst en - tenminste zolang hij gevuld
is - het hongergevoel tot een minimum
beperkt. Deze ingreep heeft de laatste
tijd nogal welwillende publiciteit geno
ten, maar dr. Schouten is er veel minder
enthousiast over: „Voor twee of drie
maanden is het misschien een oplossing,
maar daarna moet je die ballon er toch
weer uithalen, in elk geval om hem eens
goed schoon te maken. Verder rekt de
maag gewoon mee als „antwoord" op de
kwantiteit van voedsel plus ballon. Die
ballon moet dan weer verder opgepompt
worden - kortom, je blijft aan de gang.
En wie op een gegeven moment de bal-
De operatie die dr. Schouten uitvoert
berust op een ogenschijnlijk eenvoudig
principe: gastric bypass-operatie van de
maag, feitelijk een gedeeltelijke afsluiting
van dat orgaan. Halverwege de maag
ponst de chirurg een gaatje met een dia
meter van 1,8 centimeter door voor- en
achterkant, waarna er een nylon bandje
doorheen wordt gehaald. Van boven
naar beneden gaat er vervolgens een
dubbele rij nietjes door de maagwand,
zodat uiteindelijk maar een klein stukje
van de maag overblijft voor de dagelijk
se consumptie verwerking. Via het gese
pareerde deel vindt het voedsel nu nog
wel zijn weg naar het grote comparti
ment, maar slechts mondjesmaat: het af
gesloten deel is immers klein, er kan
heel weinig in, en de nylon ring voor
komt dat alles in één keer door gaat. Bij
t alles „denkt" de maag gelukkig, dat
alles nog bij het oude is. Als het kleine
gedeelte vol is, gaat het grote deel niet
knorrend manen dat etenstijd alweer is
aangebroken. Ergo: het „lege gevoel",
waardoor dikke mensen zo vaak worden
geplaagd, treedt in veel mindere mate op
dan voor de operatie.
Een operatie die overigens ook weer niet
zo eenvoudig is als het lijkt: de chirurg
kan situaties tegenkomen, waarbij hij
zich met z'n pons- en nietapparaten
door een vetlaag met een dikte van acht
tien centimeter moet worstelen. Schou
ten: „Gewone chirurgen-handschoenen
schieten dan te kort, in de letterlijke zin
van het woord. Bij zo'n operatie gebruik
ik handschoenen van de gynaecologen,
die tot voorbij de ellebogen reiken".
Voor de patiënt is de kous overigens al
lerminst af na de operatie. Als hij weer
thuiskomt, zal hij een kilootje of tien
kwijt zijn als gevolg van het strenge zie
kenhuisregime, maar voor het verdere
welslagen van de ingreep moet hij zelf
heel wat op tafel leggen: het echte „afval
len" moet nog komen. In een handlei
ding - voor levenslang gebruik - staat
te lezen hoe dat in z'n werk moet gaan
en daar is geen woord Frans bij. De war
me maaltijd mag bestaan uit één a twee
eetlepels aardappelpuree en een beetje
gemalen groente, opgeluisterd met ei, vis
of gemalen vlees. Zo'n portie kun je in
twee happen wegwerken, maar dat is nu
juist niet de bedoeling: „Gebruik 30 tot
45 minuten voor elke maaltijd en tel de
keren dat u kauwt (tel tot dertig)". Aan
geraden wordt, met een theelepeltje of
een gebaksvorkje te eten. Geen tussen
doortjes, hooguit wat rauwkost of melk-
produkten en bij ontbijt en lunch wat
bruinbrood. Extra vitaminen. Drinken
mag alleen uit kleine kopjes en kleine
glaasjes.
Wordt er onverhoopt toch gezondigd,
dan dient de straf zich onmiddellijk aan:
„Te veel of te snel eten maakt, dat u
moet braken". Kortom: een ijzeren re
giem, dat te vergelijken is met de be
faamde refusal-kuur voor alcoholisten.
AADSCHOUTEN
Jean
Fran:
kuns
clam
natio
wist
voor
enige
naud
dat
Fran:
Via e
de ik
recht
die t<
RAI
belde
ting
Op I
moo!
öf hi
ger v
lang
recht
tijdig
naud
relds
word
'later,
zag e
midc
fascii
huis
