Israël toch in de ban
van proces-Dem jan juk
leagan wil zijn
marwei aimaken
Schoolleiders steunen Surinaamse scholieren
Grote wapenvondst
in Pari jse woning
^flTENLAND
fiiidacSotruwt
VRIJDAG 6 MAART 1987 PAGINA 5
jzenden moeders met
jv's vast in Zuid-Afrika
e
ANNESBURG In totaal zaten vo
lar 2280 jonge kinderen samen met
;moeders in Zuidafrikaanse gevange-
amp. Dat heeft minister van justitie Ko-
is 52oetsee gisteren gezegd. Coetsee zei
voq.880 van de kinderen, onder wie vele
ife, zwart waren. Anti-apartheidsgroe-
Djgen als de Black Sash en de Ouders
HuiGevangenen hebben felle kritiek ge-
vatd op de regering om moeders, die
(and anders hebben om voor hun kin-
te zorgen, zonder aanklacht vast te
t teh- Bovendien schatten zij het aantal
sugpgenen veel hoger. Minister Coetsee
mistte bekend dat er 1.592 klachten zijn
ngailiend wegens aanrandingen door ci-
dt Het grootste deel daarvan werd „on-
onpdeerd" genoemd.
Verkoop Makro
Zuid-Afrika rond
JOHANNESBURG De Steen-
kolen Handelsvereniging (SHV)
heeft zijn Makrovestigingen in
Zuid-Afrika verkocht aan een
Zuidafrikaanse detailhandelske
ten. Het concern had de afstoting
van activiteiten in Zuid-Afrika al
in ianuari aangekondigd, na een
reeks brandstichtingen bij Makro-
winkels in Nederland. Daarbij
werd voor ongeveer 140 miljoen
gulden schade veroorzaakten. De
nieuwe eigenaar Wooltru bevestig
de de overname en beloofde het
sociale beleid van SHV te zullen
voortzetten, in het bijzonder met
betrekking tot de aanmoediging
van zwarte werknemers.
Ontslag omstreden
Zweedse politiechef
STOCKHOLM Hans Holmer, de
politiecommissaris die vorige maand
werd vervangen als leider van het
onderzoek naar de moord op de
Zweedse premier Olof Palme, heeft
gisteren ontslag genomen als hoofd
commissaris van Stockholm. Holmer
Is in parlementaire debatten onder
vuur genomen wegens zijn behande
ling van het onderzoek, dat nog al
tijd niets heeft opgeleverd. De om
budsman voor justitie heeft twee
klachten van burgers tegen Holmer
in behandeling genomen, en het
openbaar ministerie heeft onlangs
opnieuw kritiek geoefend op de
hoofdcommissaris.
CAMERAMAN
SOVJET-TV
LOOPT OVER
BONN Een cameraman van
het team van de Sovjettelevi
sie in Bonn is met vrouw en
kinderen naar het Westen
overgelopen. Volgens veilig
heidsdeskundigen geniet de
man momenteel bescherming
van de Amerikanen, maar is
niet bekend waar hij zich op
houdt. Mogelijk is hij reeds
naar de VS overgebracht. De
redenen voor zijn vlucht zijn
niet bekend. De Amerikaanse
ambassade in Bonn weigert
elk commentaar.
Sovjet-concessie bij
overleg chemische wapens
WENEN De Sovjet-Unie heeft nieuwe concessies ge
daan in de al bijna twintig jaar durende onderhandelin
gen over een wereldomvattend verbod op de chemische
bewapening.
Joeri Nazarkin, leider van de Sovjet-delegatie bij de.
VN-Ontwapeningsconferentie in Genève, verklaarde
dat als een verdrag wordt gesloten de „chemische wa
pens en de fabrieken vernietigd moeten worden door
alle staten die zulke wapens bezitten, met inbegrip van
zowel de Sovjet-Unie als de VS". In een reactie zei de
Amerikaanse onderhandelaar Thomas Barthelemy dat
de Sovjet-Unie „eindelijk erkent dat zij chemische wa
pens bezit". Volgens westerse militaire deskundigen be
schikt de Sovjet-Unie over 200.000 tot 500.000 ton mo
derne strijdgassen. De VS hebben vorig jaar besloten de
produktie van chemische wapens te hervatten.
Sovjetblad ontkent plan
publikatie Solzjenitsyn
MOSKOU Er bestaan geen plannen om het
werk van de verbannen Russische schrijver
Aleksandr Solzjenitsyn te publiceren. Dit heeft
Vladimir Kostrov van het toonaangevende Rus
sische tijdschrift Novy Mir in Moskou gezegd.
Kostrov reageerde hiermee op uitlatingen van
de Griekse schrijver Tachis Michas in Kopenha
gen. De Griek had woensdag na een gesprek
met de hoofdredacteur van Novy Mir, Sergej
Zalygin, gezegd werken van Solzjenitsyn spoe
dig zouden worden uitgegeven in de Sovjet-
Unie. „Deze zaak is op de redaktie helemaal niet
aan de orde geweest verklaarde Kostrov. Vol
gens hem heeft Zalygin alleen willen aangeven
dat de publikatie van „alle Russische literatuur,
binnen de Sovjet-Unie of daarbuiten, ter discus
sie staat". Hij voegde eraan toe dat daarbij het
culturele belang op de eerste plaats komt.
h*_
bijiten in Guatemala voeden twee baby's die woensdag met 20 andere kinderen van een maand
onjen jaar oud uit handen van kinderhandelaren werden gered. De kinderen zouden bij verkoop
teniropa of de VS elk 10.000 dollar waard zijn geweest. Acht mensen zijn gearresteerd in verband
ïtigdeze kinderhandel.
8$>HINGTON Presi-
erl Reagan heeft giste
nd een dag nadat hij in
,gejtoespraak toegaf fou-
lijslte hebben gemaakt in
i .Jran-affaire, verklaard
|.jSe tijd gekomen is om
ken,.Sterne Washington
rüiiek" achter zich te la-
nijen het „karwei af te
Jen, waarvoor het
„Jrikaanse volk hem
president gekozen
dei
onderzoek gaat door en
jnoet ook. De commissies
pi blijven vergaderen en
ioort het ook. Ik heb ge-
dat de regering alle me-
^rking zal geven en dat zal
gebeuren. Maar wat mij
;ft, het Amerikaanse volk
mij in het Witte Huis ge-
d om een karwei te kla-
en ik heb nu nog precies
jaar om dat te doen", al-
- president.
!t< bacties in de Amerikaanse
3™ op de redevoering van
mw dent Reagan waren ver-
^*i. De Washington Post
edfeef dat de president de
te" redevoering hield.
ens het blad ging de presi-
zeer ver door zijn fouten
j kennen. Een van de poli
commentatoren van de
t, David Hoffman, was
j scher. Hij somde een reeks
1 en op die de president
.aanroerde. Naar Hoff-
oordeel heeft Reagan
ïimd echte zelfkritiek uit
"efenen. Volgens de New
Times is het zeker een
rt eeuw niet voorgekomen
een president het Ameri-
se volk zo berouwvol te-
oet trad. Alleen een presi-
die weet dat hij in grote
ilijkheden verkeert, kan
rede houden, aldus het
Ronald wilde niet met de pet rond"
SAN DIEGO De 78-iarige Neil Reagan, broer van de
Amerikaanse president heeft zijn persoonlijke lezing van
de Iranaffaire gegeven: „Hij (Ronald Reagan) is geld gaan
vragen aan het Congres, dat hem afwees. Hij is terugge
keerd naar zijn Oval Office en heeft gezegd: „Neem con
tact op met die lui daarginds in Iran en kijk eens of ze wa
pens willen hebben. Op deze manier hoef je niet meer met
de pet in de hand om twee stuivers voor de Contra's te be
delen." De twee jaar oudere broer van Ronald Reagan zei
ook dat zijn broer ïich niet druk maakt over de kritiek:
„Ik verzeker u dat ik me meer zorgen maak over mijn vol
gende belastingaanslag dan hij over wat er in Washington
aan de hand is."
reLt
Het Russische persbureau Tass
meldde dat de verklaring van
Reagan vol tegenstrijdigheden
zat en dat het schandaal rond
de affaire hiermee niet uit de
wereld was geholpen. Tass
toonde zich uiterst sceptisch
over Reagan's verklaring dat
hij niet op de hoogte is geweest
van het doorsluizen van gel
den naar de Contra's.
De Amerikaanse ministers
George Shultz en Caspar
Weinberger hebben zich bei
den gedistantieerd van de be
vindingen van de commissie-
Tower. In het rapport wordt
de beide ministers verweten
dat ze te weinig hebben ge
daan om de president er van
te weerhouden zich in te laten
met de Iraanse wapenhandel.
Volgens de Washington Post
van vandaag heeft het Witte
Huis de commissie Tower ge
vraagd uit haar rapport weg te
laten, dat president Reagan te
genstrijdige verklaringen had
aflegd over het tijdstip waarop
hij goedkeuring gaf voor de le
vering van wapens aan Iran.
Maar de commissie weigerde
de verschillende verklaringen
te verzwijgen daar zij vond dat
hieruit bleek, dat Reagan door
zijn voornaamste adviseurs
werd gemanipuleerd, aldus de
Post.
JERUZALEM Het pro
ces tegen John Demjan-
juk is in Israël het ge
sprek van de dag gewor
den. Israëli zijn massaal
in de ban van de vraag of
de 66-jarige metaalarbei
der uit Cleveland dezelf
de persoon is als de Oek
raïner „Ivan de Ver
schrikkelijke", die in de
Tweede Wereldoorlog
heeft huisgehouden in
het vernietigingskamp
Treblinka.
De televisie, die aanvankelijk
nauwelijks belangstelling
toonde, verzorgt nu de hele
dag rechtstreekse uitzendin
gen. Taxichauffeurs stemmen
hun autoradio af op het pro
ces, in plaats van op de pop
muziek. En in het postkantoor
luisteren de loketbeambten
met één oor naar de klanten,
en met het andere naar de
transistor op de balie.
„The greatest show in town",
omschreef een Israëlische
krant de rechtszaak in Jeru
zalem oneerbiedig. Overdre
ven misschien, maar een deel
van het publiek bekijkt het
proces nu eenmaal op de ma
nier, waarop het gewend is
Amerikaanse televisieseries te
volgen.
De schurk ontkent nog, maar
hij zal zijn verdiende loon wel
krijgen. De vraag is alleen
nog wanneer hij dramatisch
ineen zal storten, wanneer hij
zich onherstelbaar zal ver
spreken, of wanneer de aan
klager met het tonen van een
onweerlegbaar bewijsstuk een
eind zal maken aan alle twij
fels.
Twijfels
Of is er toch sprake van een
vreselijke vergissing, en zal
advocaat Mark O'Connor on
verwachts een document uit
de mouw van zijn toga schud
den, dat de onschuld van zijn
cliënt bewijst? De eerste we
ken van het proces hebben de
twijfels niet weggenomen.
Premier Shamir bracht ook
een bezoek aan de rechtszaal.
Aangedaan vroeg hij zich af
waar de getuigen de kracht
vandaan halen om hun ver
haal te vertellen. Een vraag
die zich moeilijk laat beant
woorden, maar wie het ant
woord weet begrijpt wellicht
ook waarom er iedere dag
weer overlevenden van con
centratiekampen naar het
proces komen.
Mensen die nooit meer kun
nen vergeten, hoe graag ze
dat ook zouden willen. „Geen
historicus begrijpt het, maar
ik heb geen keuze: ik moet
het vertellen", zei één van de
getuigen. De vier ooggetuigen
van de afgelopen twee weken
vertelden het verhaal van
Treblinka indringender dan
het ooit in een geschiedenis
boek zal zijn te vinden.
Met name de getuigenissen
van Pinchas Epstein (61), Eli-
ahu Rosenberg, (65), Josef
Tsjarny (60) en Gustav Boraks
(86) zorgden .voor emotionele
momenten in de zaal. Ze ver
klaarden Demjanjuk te her
kennen als Ivan. Rosenbergs
vrouw viel flauw in de zaal,
toen Demjanjuk probeerde de
hand van de getuige te druk
ken.
In de pauze van één van de
zittingen schreeuwde een
overlevende in de zaal tegen
Jonathan Seftel, de Israëli
sche assistent van O'Connor:
„Ik begrijp niet hoe een jood
zo'n misdadiger kan verdedi
gen!"
Aan het begin van het proces
had Seftel al irritatie gewekt
bij de president van de recht
bank, Dov Levin, toen hij,
wijzend op de vele tv-came-
ra's, zei dat de rechtszaak veel
weg had van een Russisch
showproces. „Zo'n opmerking
geeft geen pas in een Israëli
sche rechtszaal".
Getuigenissen
De getuigenissen van de over
levenden deden in gruwelijk
heid weinig voor elkaar on
der. Epstein vertelde bijvoor-,
beeld geëmotioneerd hoe op
een dag een twaalfjarig meisje
uit de gaskamer wist te ont
snappen.
„Tot op de dag van vandaag
hoor ik haar huilend roepen:
„Ik wil mijn moeder". Ivan
ontdekte haar en beval één
van de arbeiders zijn broek
uit te doen en haar te ver
krachten. Daarna werd het
kind aan de rand van het
John Demjanjuk, die beschuldigd wordt van oorlogsmisdaden,
overlegt met zijn Amerikaanse advocaat Mark O'Connor. De
grote vraag in het proces is of Demjanjuk „Ivan de Verschrikke
lijke" is, of dat er sprake is van een persoonsverwisseling.
massagraf doodgeschoten.
Ivan was erger dan een beest.
Een beest is op een gegeven
moment verzadigd, maar Ivan
had er nooit genoeg van".
Het sadisme van de Oekraï
ner ging zelfs SS'ers te ver.
Rosenberg vertelde dat Ivan
hem op een dag beval seksue
le gemeenschap te hebben
met een dode vrouw. In pa
niek rende hij naar een SS-
sergeant, die Ivan terecht
wees.
Het eind van Treblinka
kwam kort na de opstand in
het kamp, op 2 augustus 1943.
Joodse arbeiders waren erin
geslaagd een duplicaat te be
machtigen van de sleutel van
de wapenkamer. Maar helaas
brak de opstand uit nog voor
voldoende mensen van wa
pens waren voorzien, zodat
een bloedbad onder de gevan
genen volgde.
Van de paar 100 die toch het
kamp wisten te ontvluchten,
werden de meesten al snel op
gepakt en vermoord. Niet
meer dan vijftig of zestig van
de ontsnapten overleefden de
oorlog. Vijftig of zestig van de
850.000 joden die de ingang
van Treblinka zijn gepas
seerd.
Epstein vertelde dat hij na
zijn ontsnapping via allerlei
omzwervingen terugkeerde in
zijn geboortestad. „Ik weet
nog goed hoe ik volkomen
verbijsterd rondkeek. Van de
joodse gemeenschap was nie
mand meer over, maar verder
ging het leven zijn gewone
gang. Het was of er niets was
gebeurd".
In de beklaagdenbank, naast
de tolk die de woorden van
aanklagers en getuigen ver
taalt in het Oekraïns, hoorde
John Demjanjuk alles schijn
baar onbewogen aan. Een
maal, onder het getuigenis
van Rosenberg, siste hij, nau
welijks hoorbaar in het He
breeuws de woorden: „Je bent
een leugenaar". Maar daar is
het tot nu toe bij gebleven.
AD BLOEMENDAAL
Document
bewijst dat
Demjanjuk
Ivan is"
De van oorlogsmisdaden ver
dachte John Demjanjuk
draagt een SS-tatoeage. Dit
heeft de Israëlische politie
commissaris Ish-Shalom giste
ren gezegd op de 13de zitting
van het proces tegen Demjan
juk in Jeruzalem.
Ish-Shalom meldde dat de
Sovjet-Unie Israël documen
ten heeft geleverd waaruit
blijkt dat Demjanjuk de
kampbeul „Ivan de Ver
schrikkelijke" is uit het ver
nietigingskamp Treblinka.
Volgens Ish-Shalom heeft
Demjanjuk verklaard dat een
Duitse militaire arts een ta
toeage met zijn bloedgroep
onder zijn oksel had aange
bracht, nadat hij dienst had
genomen in het leger van ge
neraal Vlasov. Dit leger be
stond uit Russische en Oek
raïense ex-krijgsgevangenen
die aan de zijde van de Duit
sers tegen de Sovjet-Unie
vochten.
Ish-Shalom, die het politie
onderzoek tegen Demjanjuk
leidde, verklaarde verder dat
Israël de beschikking heeft
gekregen over de SS-identi-
teitskaart van Demjanjuk. Het
document is afkonstig uit
Sovjet-arch ie ven
Volgens juridischè experts zal
dit bewijsmateriaal waar
schijnlijk een uiterst belang
rijke rol gaan spelen in het
proces, dat voornamelijk
draait om de vraag of Dem
janjuk inderdaad Ivan de
Verschrikkelijke is.
Demjanjuk heeft steeds ge
zegd dat hij het slachtoffer is
van persoonsverwisseling. Ju
ridische deskundigen ver
wachten dat het document
meer bewijskracht zal hebben
dan de getuigeverklaringen
van overlevenden uit Treblin
ka.
PARAMARIBO
Schoolleiders in Suriname
hebben zich gisteren in
een vergadering met de
minister van onderwijs
gesteld achter de eis van
scholieren dat legerleider
Bouterse moet opstappen.
De minister had de
schoolleiders bijeengeroe
pen om van gedachten te
wisselen over de ontstane
situatie nu de leerlingen
opnieuw weigeren onder
wijs te volgen.
De regering heeft gisteren be
sloten om een 80-tal scholen in
en rond Paramaribo vanaf
vandaag opnieuw voor onbe
paalde tijd te sluiten.
Ze heeft dit gedaan „in ver
band met de veiligheid van
leerkrachten en leerlingen en
gelet op de ernstige vernielin
gen die aan schoolgebouwen
zijn aangericht".
Gisteren trokken 200 studen
ten en scholieren naar hotel
„Torarica" in Paramaribo
waar een nationaal congres ge
houden wordt over de econo
mische crisis in het land.
De jongelui werden door de
minister van Leger en Politie,
Wilfred Maynard, naar zijn
kantoor meegenomen waar hij
zich met hen onderhield,
waarna de groep ordelijk uit
eenging.
De aluminiummaatschappij
Suralco verwacht de produktie
van aluinaarde, de grondstof
voor het maken van alumini
um, begin april te kunnen her
vatten.
Wat de aluminiumproduktie
zelf betreft kan nog geen da
tum worden genoemd. Zelf
verwacht de maatschappij dat
het weer in bedrijf stellen van
de aluminiumsmelterij nog
enige tijd zal vergen.
Ook wat betreft de hervatting
van de bauxietproduktie in
Moengo kunnen nog geen me
dedelingen worden gedaan.
De aluminiumfabriek ligt
sinds midden januari stil sus
gevolg van het uitvallen van
de energietoevoer vanuit Afo-
bakka, omdat de transmissie-
lijn werd gesaboteerd. Er kwa
men 600 arbeiders op straat te
staan.
Zij raakten hierover zo boos
dat ze twee weken later ver
nielingen aanrichtten aan de
aluinaardefabriek waardoor
deze kwam stil te liggen. De
herstelwerkzaamheden verlo
pen goed en de produktie kan
over een maand worden her
vat.
Surinaamse economische des
kundigen hebben gisteren op
geroepen tot maatregelen die
kunnen leiden tot overleg met
het Internationaal Monetair
Fonds. Vanwege de economie
wil het IMF Suriname nu geen
geld lenen.
flske en wiske—de hellegathonden
Verleidelijk aanbod
aan Fawn Hall
Fawn Hall, de ex-secretaresse
van kolonel Oliver North van de
Amerikaanse Nationale Veilig
heidsraad, die nationaal bekend
is geworden door het schandaal
van de geheime wapenverkoop
aan Iran, heeft verontwaardigd
gereageerd op een aanbod van
het tijdschrift Penthouse. Het
blad bood haar 500.000 dollar
als zij naakt wilde poseren. Hall
noemde het aanbod „disgus
ting" en dat zal dan ook wel gel
den voor een soortgelijk aanbod
van het tijdschrift Playboy. Ove
rigens hebben verslaggevers de
foto van de 27-jarige blondine,
die in haar vrije tijd fotomodel
was, ontdekt op de brochure
van een „Escort Service"
een sjiek eufemisme voor
een bureau dat vrouwen van ni
veau verhuurt aan eenzame
mannen (zie foto rechts). Op de
foto staat Hall, overigens ge
kleed, aan de arm van een grij
zende heer in smoking. Halls ad
vocaat Plato Cacheris zei dat
gerechtelijke stappen tegen de
callgirl-organisatie worden over
wogen.
PARIJS De Franse contra-spionagedienst DST heeft
bij een inval in een huis in Parijs een geheime berg
plaats met explosieven en wapens ontdekt. De DST ar
resteerde zeven personen. Vier van hen werden later
vrijgelaten; drie Libanezen zitten nog vast.
Volgens een woordvoerder van het ministerie van binnen
landse zaken werd het wapentuig zestien kilo explosieven,
twee halfautomatische geweren en een revolver woensdag
ontdekt bij een inval van in een gebouw in het sjieke 16de
arrondissement van Parijs.
Volgens het ministerie houden de arrestaties verband met
een onderzoek naar terroristische groeperingen uit het Mid
den-Oosten. Maar politiefunctionarissen weigerden te zeggen
of de inval iets te maken heeft met de zaak-Abdallah. De
Libanees Georges Ibrahim Abdallah werd vorige week door
een rechtbank in Parijs tot levenslange gevangenisstraf ver
oordeeld wegens medeplichtigheid aan twee politieke moor
den. Onmiddellijk na het vonnis tegen Abdallah bracht de
Franse regering de 3.500 man sterke politiemacht in Parijs in
staat van paraatheid uit vrees voor een herhaling van de
bommencampagne.
Aanval op
wereldrecord
friet-bakken
BRUGGE De Brugse
snackbar-houdster Christi-
ane van de Voorde (40) wil
eind deze maand een gooi
gaan doen naar het we
reldrecord friet-bakken.
Het huidige record (65
uur) staat op naam van
Annemie van Springe1 uit
Westmalle, maar Christia-
ne wil haar streekgenote
met liefst vijf uur ver
slaan. „Ik heb me goed
voorbereid. Ik heb al een
keer 45 uur gedaan, en ik
krijg nu nog speciale kou
sen uit Ierland om de
bloedsomloop te stimule
ren", aldus de Brugse, die
denkt voor haar recorpo-
ging vier ton aardappelen
nodig te hebben. De friet
is tijdens de record-poging
gratis.
