Sowumt
We moeten 't hoofd
niet laten hangen
Ju
STAD OMGEVING
Handig 'miniburo'
et de dood voor ogen
euke tentoonstelling
DINSDAG 3 MAART 1987 PAGINA 9
Lanri jdingen door gladheid
ravond veroorzaakt door de
adheid. Persoonlijke ongelukken
■den zich niet voor, wel liepen
rschillende voertuigen flinke
uken op.
m tien voor tien raakte een 24-ja-
ge automobiliste uit Oegstgeest in
n slip op de gladde Valkbrug.
sar auto kwam tegen een ver-
■erszuil tot stilstand. Een 30-jarige
an uit Rijswijk, die met zijn auto
iter haar reed, kon haar niet ont-
jken.
'"-jarige Leidenaar reed even
If uur op de Haagweg. Hij
»ed met zijn auto weg en kwam
recht op de linkerrijbaan. Daar
reed een 25-jarige Leidenaar, die
een aanrijding niet kon voorkomen.
Om half twaalf reed een 22-jarige
Leidse automobilist tegen een paal
op het voetpad aan de Bosrode. De
Leidenaar wilde de bocht naar
rechts nemen, maar zijn auto gleed
rechtdoor en kwam tegen de paal
tot stilstand. De paal brak af, de
voorzijde van de auto raakte be
schadigd.
Op de IJsselmeerlaan reed even
voor middernacht een 22-jarige Lei
denaar tegen een auto, die stond te
wachten voor het rode verkeers
licht. De jongeman wilde remmen,
maar zijn auto gleed tegen het voer
tuig voor hem, bestuurd door een
57-jarige automobilist uit Leiden.
Bejaarde
licht gewond
LEIDEN Een 74-jarige Lei
denaar raakte maandagmor
gen rond half twaalf licht ge
wond bij een aanrijding op de
kruising Tomatenstraat/Lam-
menschansweg. De man reed
de Lammenschansweg op zon
der voorrang te verlenen aan
de bestelwagen van een 29-ja-
rige Rotterdam. De Leidenaar
dacht dat de bestelwagen af
zou slaan omdat zijn knipper
licht aan stond. Deze vergis
sing bezorgde hem lichte ver
wondingen waarvoor hij ter
plaatse kon worden behan
deld. Beide wagens werden
licht beschadigd.
Nieuwbouw aan
Zijloever
LEIDEN Het wijk-
comité De Kooi houdt
woensdag 11 maart
een bijeenkomst over
de nieuwbouwplannen
voor de Zijloever. Het
gaat om het gebied
tussen zwembad de
Zijl, Lage Rijndijk, Su-
matrastraat en de Zijl.
Voor de bijeenkomst
zijn alle lokale politie
ke partijen uitgeno
digd. De vergadering
heeft plaats in het
buurthuis De Mirt-
Honken aan de Drift-
straat 49.
AZL IN ACTIE
VOOR REUMA
LEIDEN ki het kader van
de collecteweek van het Natio
naal Reumafonds houdt het
Academisch Ziekenhuis Lei
den een aantal activiteiten tus
sen 9 en 13 maart van 10 tot 16
uur op het Leidse Plein. Met
tentoonstellingswanden, vide
obanden, diaseries en dergelij
ke zal een overzicht worden
gegeven van de doelstellingen
van het Reumafonds. Op 11
maart is de PPT met een stand
aanwezig waarin een overzicht
wordt gegeven van voorzie
ningen die zijn ontwikkeld
voor motorisch gehandicapten.
De gehele week is een diëtist
aanwezig tussen 12 en 13 uur.
Informatie
over bouw-
beroepen
LEIDEN LBO-, MBO- en
mavo-leerlingen kunnen vrij
dag 13 maart van 9.00 tot 16.00
uur en zaterdag 14 maart van
10.00 tot 16.00 informatie krij
gen over bouwberoepen. Lera
ren van de Leidse technische
scholen en de Stichting Vak
opleiding Bouwbedrijf zijn
vertegenwoordigd in het Cae-
ciliacomplex achter de Mare.
Daar worden ook lezingen, di
apresentaties en rondleidingen
gehouden.
Ouderen willen veiliger verkeer
LEIDEN De Werkgroep Ouderen Verkeer en Vervoer
wil een actieplan maken om het verkeer voor ouderen wat
vriendelijker te maken. In het kader van dit actieplan
„Verkeer en mentaliteit" wordt een aantal bijeenkomsten
gehouden, waarbij ouderen over de problemen in het ver
keer kunnen praten. Edy Stuy van de landelijke voetgan
gers vereniging zal daarbij ingaan op de verkeersproble
men van ouderen. Na een videofilm over ouderen in het
verkeer zal met de bezoekers van de bijeenkomst gespro
ken worden over het verbeteren van de veiligheid voor
oudere voetgangers. Behalve ouderen zijn ook andere
kwetsbare deelnemers in het verkeer op de bijeenkomsten
welkom. De eerste bijeenkomst heeft plaats op donderdag
5 maart om half elf 's morgens in het Dienstencentrum
Binnenstad aan de Hogewoerd 65. De tweede wordt op
woensdagmiddag 18 maart om twee uur 's middags in het
Dienstencentrum Zuid-Oost aan de Lorentzkade 61 gehou
den.
PERSONEEL LEIDSE MEELFABRIEK VERZET ZICH TEGEN SLUITING
kl LEIDEN „We moeten
W- I niet te vroeg het hoofd
laten hangen". Dat zei
Jos Duynhoven, districts
bestuurder van de indus
triebond FNV gisteroch
tend tegen de 79 perso
neelsleden van de Leidse
meelfabriek De Sleutels
aan de Oosterkerkstraat.
Even daarvoor had di-
Tm recteur H. Bouterse be-
I kendgemaakt dat de di-
rectie van het Meneba-
<5oa.; concern de activiteiten in
uur de Leidse vestiging wil
stilleggen.
Duynhoven: „De kogel is
door de kerk. We hebben nu
eindelijk duidelijkheid. Maar
dat betekent niet dat vakor
ganisatie en ondernemings
raad nu zeggen: Het zij zo.
Zeker niet. Wij gaan ons er
nu eerst van overtuigen dat
de sluiting onontkoombaar is.
We gaan de levensvatbaar
heid van dit bedrijf onder
zoeken. We moeten zuinig
zijn op dit stuk werkgelegen
heid, op deze fabriek, die in
feite nog de enige grote fa
briek is in Leiden". Op 19
maart komen vakbonden, on
dernemingsraad en directie
bij elkaar om verder te pra
ten.
Het Meneba-concern ver
keert al geruime tijd in fi
nanciële moeilijkheden. De
directie zoekt de oorzaken
hiervan in ontwikkelingen
buiten het concern, terwiil
veel personeelsleden en ook
de vakbonden de schuld eer
der zoeken bij de top van het
bedrijf.
„De directie zegt dat de ster
ke Amerikaanse concurren
tie reden is voor de vermin
derende afzet. Maar volgens
ons zijn er de afgelopen jaren
binnen het topmanagement
van Meneba nogal wat maat
regelen genomen, die niet
hebben geleid tot een positief
rendement. Integendeel, het
vreemd vermogen is op dit
moment veel hoger dan het
eigen vermogen", aldus
FNV-er Duynhoven.
Ook onder personeelsleden
leeft de gedachte dat er door
de leiding van het bedrijf
nogal wat fouten zijn ge
maakt. „Het management
heeft het laten versloffen",
zegt D. van Rossum. Hij
werkt al vijfentwintig jaar bij
het bedrijf als onderhouds
monteur en trad juist giste
ren af als lid van de onderne
mingsraad. „Op een gegeven
moment kwamen er goedko
pe soorten bloem op de
markt", vertelt hij. „Dit con
cern hield echter vast aan de
oude prijs. Daardoor verloren
we klanten. Het was echt een
uitputtingsslag, die door Me
neba werd verloren. Ver
schillende bakkerijen namen
geen meel meer van ons,
maar van andere bedrijven.
De ondernemingsraad heeft
daarvoor gewaarschuwd".
„Daarnaast", vervolgt Var.
Rossum, „heeft het bedrijf
miljoenen geïnvesteerd in
projecten die zijn nïislukt. In
de tachtiger .jaren werd er
bijvoorbeeld geïnvesteerd in
vuilverbrandingsschepen, die
nooit in werking zijn getre
den. Ook is er veel geld ge
bracht naar een jachthaven,
die al slecht draaide".
De laatste jaren zijn verschil
lende maatregelen genomen
bij De Sleutels. Zo is het tota
le personeelsbestand terugge
bracht van 126, ongeveer vijf
jaar geleden, naar 79 nu.
„Deze vestiging draait tot op
heden positief", aldus Van
Rossum. „Elk jaar wordt de
winst van de Leidse vestiging
gestoken in het concern. Rot
terdam draait minder winst,
maar omdat het hier sterk
verouderd is, willen ze dat
wij sluiten". Van Rossum
acht de overlevingskansen
voor De Sleutels „reëel":
„We moeten eerst alles maar
eens op een rijtje zetten. Mis
schien dat een andere onder
neming deze vestiging kan
kopen
Tegen elven stroomde gister
morgen het personeel naar
de kantine, waar Bouterse
„ons doodvonnis zal vellen",
zoals een werkneemster het
noemde. Toen de directeur
zijn verhaal had verteld, was
het de beurt aan hetperso
neel. Bange vragen over de
toekomst werden gesteld.
Hoeveel mensen er terecht
konden in Rotterdam („daar
is nog niets over te zeggen")
en wat stilleggen eigenlijk in
zou houden („Dat is eigenlijk
de eerste stap, wat er daarna
gebeurt, weet ik niet"). Een
boze werknemer stond op en
zei: „De directie heeft zijn ui
terste best gedaan om in ze
ven jaar tijd zoveel mogelijk
af te slanken. Ze spijkerden
het hek dicht om vervolgens
zelf door de spijlen te krui
pen. De Raad van Bestuur,
de Raad van Commissaren en
de directie van het Meneba-
concern hebben hun werk
zeer slecht gedaan". In de
kantine gingen de handen op
elkaar. Applaus voor de man
die zei wat velen dachten.
Auto
Later praatten de personeels
leden na in groepjes. „Ik ben
niet boos of verdrietig. Ik
heb het allemaal al zo lang
zien aankomen", zegt een
man, die twaalf jaar bij De
Sleutels werkzaam is als on
derhoudsmonteur. „Ik denk
niet dat ik hier over een iaar
nog werk", zegt hij somber.
„Hoop heb ik niet meer. Je
kunt zo'n besluit van de di
rectie toch niet veranderen".
Toch vindt hij wel dat ieder
een zich voor honderd pro
cent moet inzetten voor het
behoud van de werkgelegen
heid: „Ik denk dat er nog
niet genoeg is gekeken naar
de overlevingskansen. Wel
licht zijn er mogelijkheden
voor ons buiten Meneba om".
„Ik hoop wel dat ik bij Mene
ba kan blijven werken. We
hebben hier een classificatie
systeem. Je verdient meer als
je hier langer werkt. Als ze
dus zeggen, dat ik in Rotter
dam kan gaan werken, dan
ga ik. Ik heb weinig keus. Ik
moet immers bepaalde din
gen kunnen bekostigen".
„Maar", reageert een collega,
„wat voor zekerheid heb je
als je in Rotterdam gaat wer
ken. Wie kan garanderen dat
Meneba over tien of vijftien
jaar nog bestaat? Er is een
verkeerd beleid gevoerd, en
wie zegt dat dat verandert".
Schouders ophalen en dan
vluchten in ae humor of iets
wat daar op lijkt: „Heb jij een
auto, dan rij ik met jou mee".
„Het ergste vind ik het voor
de mensen die hier een jaar
of dertig werken. Die zijn nu
een jaar of vijftig. Negentig
procent kans dat die straks
op straat staan met een uitke
ring. Dat vind ik nou a-soci
Vakbondsbestuur Jos Duynhoven tegen het personeel van de meelfabriek: „We hebben nu eindelijk duidelijkheid,
niet dat de sluiting al een feit Is".
aal. Dan zie ie echt dat dit
een groot bedrijf is, dat al
leen maar denkt in dollarte
kens, niet in personeel".
Amerika
Volgens directeur Bouterse
zijn er drie redenen waar
door de afzet van het meel-
concern vermindert. „Aller
eerst is er de landbouwpoli
tiek van Amerika. Drie mil
jard dollar subsidie per jaar
wordt er verstrekt op de ex
port van granen en gemalen
bloem. De VS kunnen leve
ren tegen prijzen die tegen
het absurde liggen". Daar
naast zijn volgens Bouterse
landen als Saoedi-Arabië, Ni
geria en Sri-Lanka zelf gaan
malen. „Zij vielen dus af als
klant". Een derde reden is de
gedaalde omzet in het bin
nenland: „Tegen onze kwali
teit valt niet te vechten, wel
tegen onze prijs", aldus Bou
terse. „Kleine en middelgrote
bedrijfjes in België en Duits
land leveren tegen zeer
scherpe prijzen. Dat komt
omdat zij de molens ook op
zaterdag en zondag laten
draaien".
De Rotterdamse vestiging is
ongeveer twee maal zo groot
als die in Leiden. Om de
maalcapaciteit af te stemmen
op de te verwachten afzet, is
het volgens de directie nood
zakelijk dat dertig procent
van de capaciteit verdwijnt.
„Het is het meest logische dat
ie dan gaat draaien in een fa
briek die twee-derde van de,
totale capaciteit omvat, en
dat is de fabriek in Rotter
dam", zegt Bouterse. Hij zegt
zich gesteund te weten door
het onderzoeksbureau
McKinsey dat verschillende
alternatieven heeft onder
zocht. „We moeten nu het
advies van de ondernemings
raad afwachten. De leden
kunnen zelf ook naar cijfers
kijken, en moeten dan wel
tot een bepaalde conclusie
komen".
Ontslagen
Bij de Leidse meelfabriek
werken 79 mensen. Gedwon
gen ontslagen zijn volgens de
directie „waarschijnlijk niet
te vermijden". „Met de vak
organisaties willen we bekij
ken wat de mogelijkheden
zijn voor de werknemers.
Maar ik verwacht niet dat
we alle tachtig mensen kun
Maar dat betekent
nen plaatsen", aldus Bouter
se.
Tot begin volgend jaar blijft
De Sleutels produceren. Het
buikstation van de Rotter
damse vestiging moet name
lijk eerst worden uitgebreid.
„De gemeente Leiden be
treurt dit besluit in grote
mate", zegt een woordvoer
der van de directie economi
sche zaken van de gemeente.
„De Leidse meelfabriek was
geen probleemfabriek. De
problemen liggen bij het lah-
delijk concern. En daarop
heeft de gemeente geen in
vloed". Wel kan de gemeente
een rol gaan spelen, als Me
neba het complex wil verko
pen, en er een andere be
stemming voor de fabriek
moet worden gezocht.
JANET VAN DIJK
IWMIItll»! tWCTlwp-
GEBRUIKEN EN RITUELEN BU HET
ÏTERVEN DOOR DE EEUWEN HEEN
Cursussen duiken in geschiedenis
LEIDEN De stichting Kunsthistorisch Centrum organiseert
met museum De Lakenhal twee cursussen: over Lucas van Ley-
den en over de Leidse architectuur. Beide cursussen worden ge
geven door Claudia Theunissen. De Lucas van Leyden-cursus
bestaat uit vijf bijeenkomsten op woensdagochtend van 11.00 tot
13.00 uur. De eerste les is op 1 april. De cursus wordt afgesloten
met een bezoek aan het drieluik Het Laatste Oordeel in De La
kenhal en aan het Prentenkabinet in Leiden. De kosten bedra
gen voor leden f 105 en voor niet-leden 115. „Architectuur van
een Lakenstad bestaat uit vijf bijeenkomsten op zaterdagoch
tend en drie excursies. De eerste les wordt gegeven op 14 maart.
De prijs is 135 voor leden en 145 voor niet-leden. Voor in
schrijven: Kunsthistorisch Centrum, Egelantiersgracht 161, 1015
BG Amsterdam, tel. 020-265490.
EIDEN Hoewel een on-
rwerp als „de dood" nu niet
eet aanleiding geeft tot
ïusement, biedt de tentoon-
illing „Met de dood voor
die tot 5 april in mu-
Ïi de Lakenhal te zien is,
veel vermaak. Doordat
cultuurhistorisch beeld ge
in wordt van dood en 6e-
4javen worden, is een zeer
elzijdige tentoonstelling ont-
Duidelijk wordt ge-
j 4 ■hakt dat de betekenis van de
od afhankelijk is van aller-
f. 51 religieuze, mystieke, maat-
I 11 ïappelijke en politieke facto-
n. Op de tentoonstelling
1,8.5 >rdt die geschiedenis
j jp J, rongsgewijs behandeld.
Dit 'miniburo' is voor u
blijkt dat in de prehistorie,
as van een overledene vaak
faard werd in gewone huis,
i en keuken -potten. Dus
pot waar eerder nog soep in
gekookt, diende later als
In de Romeinse tijd wer-
n kinderlijkjes veelal tussen
t vuilnis gedumpt. De kin-
U rsterfte was toen heel erg
og en meer dan de helft
aide het eerste jaar niet. Op
tentoonstelling is een baby-
ïletje van zo'n 2000 jaar oud
zien. Het werd gevonden in
n kleilaag van de onlangs
(otgelegde Romeinse neder-
tting in Valkenburg,
ivures uit de middeleeuwen
in zien dat het christendom
einde maakte aan het cre-
ren- De doden moesten in
graven wachten op de dag
oordeels en omdat de we-
rkomst van Christus vanuit
oosten verwacht werd,
ïrden de doden met de voe-
naar het oosten begraven,
dat ze direct de Verlosser
uden kunnen aanschouwen.
Een schilderij van J.J. de Stomme van een dood kindje (1656).
Duidelijk is dat in die jaren de
dood voortdurend op de loer
lag. Het leven werd bedreigd
door ziekten, hongersnood,
overstromingen en oorlogen.
Eén van de belangrijkste
doodsoorzaken was de pest,
ook wel de zwarte dood ge
noemd. In de vroege middel
eeuwen werden de doden ge
huld in een mat of deken be
graven. Voor aanzienlijken
werden sarcofagen gebruikt.
Een sarcofaag, die in ae Leidse
bodem werd gevonden, is ook
te zien op de tentoonstelling.
Voorstellingen laten voorts
zien dat rond 1600 ter dood
veroordeelde misdadigers „ge
bruikt" werden voor de anto-
mische les. De secties werden
alleen in de wintermaanden
uitgevoerd, omdat anders het
lijk te veel zou stinken. De
medische wetenschap vaarde
er wel bij. Dat deze anatomi
sche lessen konden plaats vin
den had ermee te maken, dat
de kerk toen reeds een duide
lijke scheiding had aange
bracht tussen lichaam en ziel.
Ook doodsportretten, waarop
vrouwen en mannen, maar
voornamelijk kinderen op hun
doodsbed werden vereeuwigd,
ontbreken niet op de tentoon
stelling. Als met de reformatie
ook het geloof aan vagevuur
en brandende zielen ver
dwijnt, worden er schilderijen
gemaakt die de vergankelijk
heid benadrukken. In deze
Vanitas-stillevens spelen sym
bolen een belangrijke rol.
Op de tentoonstelling zijn ver
der herinneringspenningen te
zien, waarop de daden en de
naam van de overledene wer
den vastgelegd. Rijke mensen
lieten speciale doodspenningen
ontwerpen, maar ook waren er
van deze penningen met ge
bruikelijke doodssymbolen ge
woon in de handel. Ook de
bidprentjes ontbreken niet op
de tentoonstelling en er zijn
doodskleden te zien. Verder
zijn er twee dodenlantaams.
Een zwarte en een witte. De
zwarte werd aan de deur bij
overleden gehuwde mensen
gehangen. Een witte lantaarn
kregen overleden ongehuwde
vrouwen.
Aardig onderdeel op de ten
toonstelling zijn verder de af
beeldingen van lijkkisten,
voorzien van allerlei ingenieu
ze constructies. Die kisten
werden gemaakt uit angst
voor het levend begraven
worden. Dé tot leven gekomen
schijndode kon door een sim
pele druk op een knop of door
aan een touw trekken omstan
ders waarschuwen. De angst
voor het schijndood begraven
worden, kwam voor op vele
prenten en in vele verhalen.
Er werd zelfs een vereniging
opgericht, waarbij men de
wacht hield bij de dode en
scherp oplette of er nog teke
nen van leven waren.
Op de tentoonstelling zijn ver
der negentiende eeuwse
schoolplaten voor de kinderen
van drie tot vier jaar te zien.
Op die platen staan grafzer
ken, die de kinderen met
blokjes moesten namaken.
Aan de hand van allerlei
strijdtonelen, wordt het dra
matische sterven van belang
rijke historische figuren uitge
beeld. Twee schilderijen, één
van Eppo Doeve en een groot
en fraai doek van Co Westerik
beelden het overlijden van ko
ningin Wilhelmina uit. Op de
tentoonstelling zijn verder do
denmaskers te zien, waaron
der één van Willem Elschot
Er is een echte rouwkamer in
gericht en verder zijn er vele
kinderversjes over ae dood te
lezen. Uiteraard ontbreekt de
Leidse gifmengster Goeie Mie
niet en worden de verschillen
de begraafplaatsen in de Sleu
telstad belicht. De tentoonstel
ling wordt afgesloten met
werk van enkele Leidse kuns
tenaars. Peter de Ru, Jan
Kleingeld, Kees Buurman, Pol
Jong, Burkhardt Söll en Henk
Fakkeldij geven daarin hun
visie op de dood.
SYLVIA VAN LEEUWEN
Postcode/plaats:
Telefoon:(voor controle bezorging)
Deze ontvangt de krant de eerste twee weken gratis.
Daarna wordt het abonnement betaald per
0 maand automatisch ad f 22,49
0 kwartaal per acceptgiro ad f 67,43
Stuur als dank het 'miniburo1 aan:
NaamVoor,
Postcode/plaatse
Stuur deze bon ingevuld aan de Leidse Courant, Antwoordnummer
998, 2500 VD Den Haag (postzegel betalen wij). 1
-rSeSk lr™—-
wanneer u ons een nieuwe
abonnee opgeeft.
De stevige cassette meet
sléchts 8 12 cm en bevat
een schaar, een nietmachine
met nietjes, een linaal(tje),
paperclips, plakband in
houder, vlakgom, lijm, een
rolmaat en een mesje.
De nieuwe abonnee wordt
ook hartelijk onthaald: deze
krijgt de krant de eerste twee
weken gratis.
Noteer als nieuwe abonnee ingaande.
Naam:.
CcidöcSouAcmt
