J
maufs
HkSl.nl
aitiilii
West-Duitsland blokkeert
Europees zuivelakkoord
Ondanks list en bedrog kwam
Ogem in handen van de banken
liiil!
Beursvloer in Londen
wordt gesloten
ia!!!!»
Beurs uan Amsterdam
ECONOMIE
Ecidóe Somant
DINSDAG 3 MAART 1987 PAGINA 4 -
Dollarkoers
zit muurvast
AMSTERDAM De dollar is
de laatste tijd nauwelijks meer
van zijn plaats te krijgen.
Sinds de grote industrielanden
op 22 februari een akkoord
sloten over stabilisering van
de wisselkoersen vertoont de
Amerikaanse munteenheid
een ongekende koersstabiliteit.
Valutahandelaren schrijven
dit voornamelijk toe aan vrees
voor interventie door centrale
banken. Op de wisselmarkt in
Amsterdam werd voor de dol
lar gisteren een koers vastge
steld van 2,0645, een fractie
minder dan de 2,0650 gulden
van afgelopen vrijdag.
Winststijging
bij Bührmann
AMSTERDAM Bvlhrmann-
Tetterode heeft de nettowinst
vorig jaar met 62,6 procent op
gevoerd tot 93,2 miljoen, zo
heeft het grafisch en papier
concern meegedeeld. In 1985
verdiende Eührmann 57,3
miljoen. Er wordt een divi
dend voorgesteld van 1,55
per aandeel. De omzet steeg
met 4,4 procent tot/ 3.396 mil
joen. De sector grafisch papier,
kantoor en vrije tijd bleef door
tegenvallers in het vierde
kwartaal achter bij de ver
wachtingen. Bij grafische ap
paratuur en bij verpakkingen
en tissue bleven de zaken goed
gaan.
Meer olie uit
de Noordzee
LONDEN De oliepro-
duktie in de Britse en de
Noorse sector van de
Noordzee is in januari
ten opzichte van de voor
gaande maand flink toe
genomen. Er werd totaal
9,8 procent meer olie ge
wonnen; gemiddeld 3,71
miljoen vaten (van 159 li
ter) tegen 3,38 miljoen
vaten in december. In
vergelijking met januari
1986 was er een produk-
tiegroei van 1,6 procent,
zo blijkt uit cijfers die in
Londen zijn gepubli
ceerd.
SHV doet bod
op British Gas
UTRECHT De Steenkolen Handels Vereniging (SHV)
heeft een bod uitgebracht op aandelen en obligaties van
het Britse energieconcern Imperial Continental Gas As
sociation (IC Gas). SHV bezit al 6,8 miljoen gewone aan
delen (4,9 procent van het totaal) en wil dit uitbreiden tot
39,8 miljoen stuks (27,9 procent). Met de aankoop is ruim
700 miljoen gulden gemoeid.
SHV is maar geïnteresseerd in één onderdeel van IC
Gas. Het andere onderdeel wordt na splitsing doorver
kocht aan Agfa/Gevaert. De winst van SHV is vorig jaar
ten minste gelijk geweest aan die van 1985 (f 154 mil
joen). Als de genoemde transactie doorgaat zal deze de
winst over het lopende iaar van SHV naar verwachting
niet wezenlijk beïnvloeden, aldus het concern.
SOLA-BESTEK
WEER SOLIDE
ZEIST Sola (bestek) is na enkele jaren
van reorganisatie uit de verliezen geko
men. Vorig jaar steeg de omzet met tien
procent tot 13,3 miljoen en werd een
nettowinst gemaakt van 430.000 na een
verlies van 49.000 over 1985. De onder
neming, die vrijwel geheel in handen is
van eén familie, keert een dividend uit
van 5 per aandeel.
Het aantal werknemers is afgenomen
van ongeveer 250 enkele jaren gelden tot
45. Produktiemiddelen zijn overgebracht
naar een zakenrelatie in de Dominicaan
se Republiek waar het ambachtelijke
werk goedkoper verricht kan worden.
Sola toont zich tevreden over de beslis
sing in 1984 om rechtstreeks van de fa
briek aan de verbruiker te leveren.
BRUSSEL West-Duits
land heeft zich gisteren in
Brussel heftig verzet te
gen de nadere invulling,
van het „historische" ak
koord over de inperking
van de EG-zuivelproduk-
tie. De Westduitsers wei
geren in te stemmen met
een regeling waarbij de
gegarandeerde aankoop
van boter en melkpoeder
onder bepaalde voorwaar
den kan worden opge
schort
Daarmee valt een van de pij
lers weg onder het in decem
ber bereikte akkoord om de
melkproduktie binnen twee
jaar met 9,5 procent terug te
brengen. Ook het aan het ak
koord gekoppelde afzetpro-
gramma voor 1 miljoen ton bo
ter, dat begin volgende maand
van start zou moeten gaan,
komt hierdoor op losse schroe
ven te staan.
Minister Gerrit Braks toonde
zich 's avonds tijdens een on
derbreking van de Minister
raad bijzonder ontstemd over
de Westduitse houding. „Dit is
bijzonder frustrerend. Het is
maar het beste dat ik mijn ge
voelens nu niet weergeef".
Achter de Westduitse bezwa
ren verschuilen zich op het
ogenblik ook nog de ministers
van Denemarken, Ierland en
Luxemburg. De vier landen
hebben onvoldoende stemmen
om het besluit tegen te hou
den, maar het is nog de vraag
of de Belgische voorzitter van
de Raad het vlak voor de poli
tiek bijzonder gevoelige onder
handelingen over de land
bouwprijzen, wil laten aanko
men op een botsing met een
aantal belangrijke zuivelpro-
ducenten in het noorden van
de EG. De Westduitse regering
heeft al furieus gereageerd op
de prijsvoorstellen van de Eu
ropese Commissie.
Diezelfde Commissie zou vol
gens de in december gemaakte
afspraken de bevoegdheid
moeten krijgen om de aankoop
van overtollige boter en mage
re melkpoeder onder bepaalde
voorwaarden op te schorten.
Volgens het voorstel zou de in
terventie gestaakt moeten
worden als de botervoorraad
in de EG groter is dan 300.000
ton verse boter. De interven
tiebureaus zouden weer actief
moeten worden als de gemid
delde prijs onder een bepaald
niveau is gezakt. Volgens
West-Duitsland zou dat niveau
moeten liggen op 98 procent
van de interventieprijs. In fei
te komt dat neer op prijsver
hoging, omdat de boeren op
het ogenblik maar 95 procent
van de interventieprijs ont
vangen.
Afvalbedrijf
Moerdijk opnieuw
in problemen
MOERDIJK De liquidatie
van het in opspraak geraakte
Uniser en de oprichting van
de Afvalstoffen Terminal
Moerdijk (ATM) heeft geen
oplossing gebracht voor de af
valverwerking op dit indus
trieterrein. Directeur F. Glaa-
stra van ATM maakte gisteren
bekend dat uitstel van betaling
is aangevraagd.
Uniser kwam enkele jaren ge
leden in het nieuws door ille
gale giflozingen en sterk ver
waarloosde en levensgevaarlij
ke opslagfaciliteiten. Na de li
quidatie heeft de overheid
miljoenen geïnvesteerd om het
terrein te reinigen en ATM op
poten te zetten. Het bedrijf
werd in 1982 opgericht.
Volgens Glaastra -is ATM in
moeilijkheden gekomen door
technische problemen met een
grondreinigingsinstallatie. Het
heeft ruim een jaar geduurd
voor de installatie naar beho
ren werkte, terwijl gerekend
was op maximaal twee maan
den. Bovendien stagneert de
aanvoer van te reinigen grond
en heeft de erfenis van Uniser,
die kosten opleverde voor her
stel van bestaande tanks, de
problemen nog vergroot.
Glaastra kon nog niet zeggen
hoe het verder moet metnet
bedrijf, waar 54 mensen wer
ken. Met de bewindvoerders
zal worden getracht een plan
op te stellen dat het mogelijk
moet maken om in de toe
komst op gezonde basis de ac
tiviteiten te kunnen voortzet
ten, zo liet hij weten.
MARKTEN
VEEMARKT LEIDEN (2-3)
SLACHTRUNDEREN: (gulden per kg
gesl.gew.)
Aanvoer 1110, waarvan 110 stieren.
Dikbillen extra kwal. 8,75-13,00 stie
ren 1e kwal. 7,25-8,75, 2e kwal. 6.40-
7.75. vaarzen 1e kwal. 6,55-7,65, 2e
kwal. 5.35-6,45. koelen 1e kwal. 6,10-
7.40, 2e kwal. 5,35-6,10, 3e kwal.
4,80-5.35. worstkoelen 4,70-5,15.
Handel en prijzen: stieren redelijk -
gelijk; koeien redelijk - gelijk.
SLACHTSCHAPEN- EN LAMMEREN
(gulden per kg gesl.gew.)
Aanvoer 210. Schapen 5,00-7,25,
lammeren (rammen) 9,00-10,50, lam
meren (ooien) 9,00-10,50.
SLACHTSCHAPEN- EN LAMMEREN
(gulden per stuk)
schapen 170-230, lammeren (ram
men) 220-280, lammeren (ooien) 190-
215.
Handel en prijzen: schapen matig -
gelijk; lammeren matig - gelijk.
rv
Kijk eens in de
'Uit'bijlage,
dan krijgt u de
L smaak
te pakken!
ae
Hiswa
In de Rai in Amsterdam gaat vrijdag de watersporttentoonstelling Hiswa '87 open
Vandaag gingen al vele boten in takels de grote hal in.
Deze drukte wordt op de Londense beursvloer niet meer
aangetroffen. Handelaren hebben hun plaatsje op de vloer
ingeruild voor een rustiger kantoor met personal computer.
LONDEN Het bestuur van de effectenbeurs in Londen
heeft besloten de beursvloer, waar wordt gehandeld in aan
delen en staatsobligaties, te sluiten. Volgens de woordvoer
der van de beurs, Luke Glass, is de beursvloer zo goed als
verlaten sinds de handelaren zijn overgeschakeld op het ge
bruik van computers en beeldschermen. De overschakeling
op elektronisch handelen maakte onderdeel uit van de zoge
noemde „Big Bang", de grote hervorming van de Londense
effectenmarkt in oktober van het afgelopen jaar.
„Wanneer je het hebt over een fysieke markt dan kun je
spreken van het einde van een tijdperk", aldus Glass. Hij zei
dat het bestuur van de effectenbeurs een werkgroep heeft
ingesteld die zich moet beraden over een ander gebruik van
de beursvloer vanaf het eind van dit jaar. Voorgesteld is al
om er een vaste tentoonstelling in te richten over de effec
tenbeurs. Maar voorlopig staat de vloer open voor de paar
handelaren die er nog gebruik van willen maken.
Het huidige gebouw is in 1973 geopend, maar op de plaats
waar dit gebouw staat wordt al sinds het begin van de ne
gentiende eeuw in waardepapieren gehandeld. Het beursbe-
stuur heeft vorig jaar in net kader van de „Big Bang" de
beursvloer nog een aanzienlijke renovatie laten ondergaan.
Daarmee was toen een bedrag gemoeid van drie miljoen
pond sterling (tegen de huidige koers 9,6 miljoen gulden).
Glass zei dat het bestuur verrast is door de snelheid waar
mee de handelaren de beursvloer hebben ingeruild voor het
handelen via het computersysteem van de beurs, SEAQ. Dat
systeem vertoonde in de eerste weken na de Big Bang een
aantal kinderziektes, maar heeft daarna goed gefunctio
neerd.
De meesten wisten wel beter, maar enkele Ogem-bestuur-
ders lieten zich volkomen verrassen door de ineens toren-
boog oplopende verliezen in de lente van 1980. Zonder
scrupules werden de aandeelhouders bedrogen, de cijfers
geflatteerd en de pers onvolledig ingelicht Vervolgens
werd de sterfhuisconstructie uitgevonden en een deel van
het concern aan de banken weggegeven. Per ongeluk, zegt
het bestuur. Wanbeleid, concludeert de enquêtecommissie
Slagter in dit vierde verhaal uit een feuilleton over de
ondergang van het Ogem-concern. De vorige afleveringen
stonden in de krant van donderdag, vrijdag en zaterdag.
DEN HAAG Het
rampjaar 1980 begon bij
Ogem heel optimistisch.
Topman Udink had zich
de laan laten uitsturen en
mr. C.W. Baron van Boet-
zelaer, destijds verant
woordelijk voor de plan
ning en strategie, schreef
op 22 februari in een ver
trouwelijk rapport van
„een zéér gunstige situa
tie voor Ogem in 1980 en
latere jaren".
Uit de stukken van de enquê
tecommissie Slagter blijkt het
tegendeel. Al tegen het eind
van 1979 verkeerde Ogem in
een situatie waarin alleen
„een wonder" nog uitkomst
zou kunnen bieden. Elders in
het rapport gaat de commissie
uitgebreid in op de oorzaken.
Wat begin 1980 betreft be
perkt zij zich tot de opmer
king: „Er was geen sprake
van juist inzicht in de situatie
en evenmin van betrouwbaar
beleid. Het vormen van in
zicht en beleid werd in die pe
riode bovendien ernstig be
moeilijkt door de bestaande
interne spanningen".
In de lente en zomer van 1980
kreeg het bestuur de ene na
de andere teleurstelling te
slikken. Binnen drie maanden
liep het over 1980 begrote
verlies op van nul komma nul
tot ruim 75 miljoen gulden
(het zou uiteindelijk uitkomen
op ruim 118 miljoen). Pa
niek maakte zich van het be
stuur meester en met list en
bedrog probeerde het de ga
ten in het zinkende schip te
dichten. Ondanks tegenwer
pingen van de accountant en
de afwijkende rekensom van
financieel-directeur Bothof,
schreef de raad van bestuur
begin maart in het jaarverslag
over 1979: „We hopen het lo
pende jaar met een beschei
den positief resultaat te kun
nen afsluiten". Tijdens de al
gemene vergadering van aan
deelhouders die twee maan
den later (30 mei 1980) in het
Rotterdamse Hilton werd ge
houden zei tijdelijk bestuurs
voorzitter Van Berkel: „De
bedrijfsresultaten in het eer
ste kwartaal van dit jaar lig
gen boven die van het eerste
kwartaal 1979".
Dit waren „welbewust onjuis
te en misleidende mededelin
gen", aldus de enquêtecom
missie, „omdat de raad van
bestuur en de heer Fibbe toen
reeds wisten dat het „beschei
den positieve resultaat over
1980" onmogelijk realiseer
baar was". Dit blijkt uit een
naderhand ontdekte notitie
van de raad van bestuur aan
de raad van commissarissen
gedateerd 30 mei 1980
waarin wordt vermeld dat
voor 1980 op een verlies moet
worden gerekend van 14 mil
joen gulden en op extra voor
zieningen van 48 miljoen.
Bovendien zou de nettowinst
over het eerste kwartaal juist
lager uitvallen dan over 1979.
Lening
Zeer uitgebreid reconstrueert
de commissie de gebeurtenis
sen die voorafgingen aan een
uiterst merkwaardige gebeur
tenis op de zomeravond van
17 augustus 1980. Die avond
vormde de bekroning van
maanden overleg met de ban
ken over een lening van in
totaal 600 miljoen gulden. Met
dat geld wilde het bestuur de
gezonde concernonderdelen
versterken en de verliesge
vende wegsnijden en „veilen"
een totale desinvestering
van 400 miljoen gulden. Voor
dat de miljoenen gefourneerd
zouden worden, wilden de
banken zekerheden voor het
geval het terugbetalen niet of
te langzaam zou geschieden.
Best, zo besloot de raad van
bestuur, maar we laten het
onroerend goed buiten de
overeenkomst.
Zo gebeurde, en op de avond
van 17 augustus werden de
stapels documenten in Rotter
dam ondertekend door de be
stuursleden ing. Van Berkel
(tegenwoordig topman van
HBG-dochter Tebodin in Den
Haag) door financieel direc
teur Lenze Koopmans, alsme
de de voorzitter van de raad
van commissarissen prof. mr.
Piet Sanders. Pas maanden
later kwam aan het licht dat
ook een document was onder
tekend waarmee de banken
het recht kregen van een eer
ste hypotheek op het onroe
rend goed. Grote delen van
het concern waren zodoende
aan de banken geschonken,
terwijl andere geldschieters
het nakijken hadden.
Piet Sanders naderhand voor
de commissie: „Ik kan niet
verklaren op welke wijze dat
document er tussen is geko
men. Het aantal door ons te
plaatsen handtekeningen was
zo groot, dat mij is ontgaan
dat zich bij de stukken ook
genoemde verklaringen be
vonden". En Koopmans: „Ik
ben ervan uitgegaan dat de
stukken concform de afpra-
ken waren opgemaakt en heb
de stukken niet meer gelezen.
Gelet op de vertrouwensrela
tie tussen de ABN en Ogem
leek me dat ook niet nodig".
Telefoon
Uit de stukken blijkt dat de
besluitvorming rond het al of
niet in onderpand geven van
het onroerend goed zo gek
niet was. Althans tot 15 of 16
augustus, toen Koopmans en
ABN-topman Langman (voor
malig minister van economi
sche zaken) een telefoonge
sprek voerden. De commissie
heeft de inhoud van het ge
sprek niet precies kunnen
achterhalen, maar in elk ge
val heeft Koopmans nader
hand verklaard dat hij uit het
gesprek de conclusie trok dat
het onroerend goed buiten de
zekerheden zou blijven. Lang
man verklaarde precies het
tegenovergestelde.
SBi
■■•*■■*15
S# 1
Het onroerend goed van Ogem,
in Rotterdam, zou „per ongeluk"
Het toenmalige hoofd juridi
sche zaken van Ogem, mr.
S.H.A. van Opstall, had overi
gens begin augustus al ge
hoord over een kredietove
reenkomst met de banken.
Daaruit zou hij begrepen heb
ben dat „op de achtergrond
ook het onroerend goed dreig
de te worden verbonden".
Toen op de avond van 15 au
gustus een vergadering van
de raad van commissarissen
werd gehouden, heeft Opstall
de hele avond in het Ogem-
kantoor zitten wachten totdat
hij de concepten van de docu
menten zou kunnen bespre
ken. Van Opstall: „Daarvan is
niets gekomen. Toen het erg
laat was geworden en ik pol
ste hoever de commisarissen
met hun vergadering waren,
bleek dat zij het pand al ver
laten hadden".
Daags na de overeenkomst
met de banken werd tijdens
waaronder het hoofdkantoor
aan de banken zijn gegeven,
een persconferentie vermeld
dat het onroerend goed buiten
de zekerheden was gebleven.
Iedereen was opgelucht, in
clusief de andere geldschie
ters en ook Van Opstall, zoals
hij zelf naderhand heeft ver
klaard. Toch is juist Van Op
stall de Ogem-functionaris ge
weest die samen met enkele
personen van de ABN het ge
wraakte document heeft op
gesteld.
De raad van bestuur ontdekte
pas na driekwart jaar dat de
verkeerde documenten waren
ondertekend. Tijdens die be
stuursvergadering bleek te
vens dat de heer Koopmans
zelf al op de hoogte was van
de vergissing. Hoe dat moge
lijk is en waarom hij heeft
verzuimd destijds zijn collega
bestuursleden in te lichten,
zijn tot op de dag van van
daag nog open vragen.
HENK ENGELENBURG
Noteringen van dinsdag 3 maart 1987 (tot 10:45 uur)
dividend one
85/1.30
85 1.35
85 27.-4 d
84/85 5V.Ha
85/2.55
85 4.20
85/5.90
85/4.- 5% SU
65 25.-
85/520d
84/85 /5.75
86 12.88
85 3.G0
85 2.75 n CL
85 6.50 Ol 214% AA
GOUD Nieuw Vorig* ZILVER
onbewerkt 26560 27060 26720 - 27220; onbewerkt
bewerkt 28860 28820 bewerkt
Opgave: Drijfhout, A dam
325 395;325 - 395
am motors
asarcoinc
betMehem
boeing
chevron cor
46 453/4
50 5/8 495/8
103 1031/2
8 7/8 85/8
54 1/4 531/4
163/8 161/2
49 1/2 487/8
47 3/4 477/8
53 3/8 533/8
45 443/4
37 7/8 373/4
gertetoc
genl motors
gen! putte
goodrkti
997/8
91/4 -
78 3/8 781/2
76 3/8 761/4
103 3/8 1035/8
741/2 741/2
25 3/4 255/8
55 543/8
52 7/8 525/8
54 7/8 54
28 7/8 283/8
47 5/8 473/4
90 913/4
20 3/8 201/2
154 1/2 1543/8
mobtl corp
royal dutch
42 3/8
60 3/4 601/{
103 1/4 1021/
32 5/8
511/4 515
55 3/1
33 7/8 333/'
253 1/4 2523/'
46 3/4
23 7/8 237/fi
545/8
84 3/8 631/1
48 7/8
Unilever hoger
AMSTERDAM Beleggers
hebben kennelijk goede ver
wachtingen van de jaarcijfers
van Unilever, die vanmiddag
na sluiting van deze editie ge
publiceerd werden. Op de Am
sterdamse effectenbeurs wer
den de aandelen van het voe
ding- en zeepconcern gisteren
al 4,20 duurder, terwijl de
schommelingen bij de andere
internationaal genoteerde
fondsen beperkt bleven tot
dubbeltjes.
ABN, die vrijdag met jaarcij
fers komt, gaf een tegengesteld
beeld te zien met vraag naar
puts en verkoop van calls. Het
aandeel ABN ging 6 verder
terug naar 488, maar alle fi
nanciële waarden waren zwak
gestemd nadat vorige week
NMB teleurstellende cijfers
bekend maakte.
Bij een gelijkgebleven dollar
en een nagenoeg onveranderd
Wall Street bleven de ver
schuivingen bij de hoofdfond
sen beperkt. Nadat de obligal
ties in Wall Street vrijdag eeiT
kwart procent duurder wareijU
geworden noteerden in Am
sterdam de meest verhandeld^
staatsleningen fractioneel hój
ger. De omzet in zowel aanda
len als obligaties was matig ejKj
het totaal kwam niet boven c"
665 miljoen.
Bührmann-Tetterode maaktj
fistermiddag de jaarcijfers 1
end en dit aandeel won in c
loop van de dag geleidelijk
0,60 op 52,60. Pakhoed viel
na de koerswinst van vrijda/
2 terug op 59,50. VNU el
Kluwer vielen wat terug, terp
wijl Elsevier een rijksdaaldei
won op 244,50. Koninklijk!
Papier verloor 1,50 op 13(
Wessanen won 1,50 o|It l
82,50, terwijl op de lokal
markt Meneba 4,50 won d
50 na bekendmaking val
een verlies vanm 10 miljoer
dat beleggers kennelijk met
viel. Samas kreeg een dreuj
na de melding dat over de e
ste negen maanden van
boekjaar de omzet op peil j
gebleven. Juist in de sectd
van kantoorinrichting en autfl
matisering was waarschijnlil
een veel beter resultaat
wacht
1
