Leidse Courant | 1987 | 21 februari 1987 | pagina 17

\Gothische ivoren: beeldende
kleinkunst uit middeleeuwen

bioscopen

'ÊJ2: nieuwe elpee

3ii wereldtournee

Speelplezier bij
Tollens Ensemble

'KUNST

fieidóe Commit

Architect Wijdeveld van
Amsterdamse school overleden

IN CATHARIJNECONVENT IN UTRECHT

Jan Blaaser
met weinig
boeiend
programma

Schitterend concert
Residentie Orkest

ZATERDAG 21 FEBRUARI 1987 PAGINA 17

;'iVKA boos op Spaan en Vermeegen

fyllLVERSUM De VARA is boos op Henk Spaan
Harry Vermeegen. Reden is dat ze in hun woens-
N^g uitgezonden programma „Verona" beelden heb-
v^%n gebruikt uit VARA's „Nachtshow", die volgende

pfeek wordt uitgezonden.

i ioe het tweetal aan de beelden is gekomen wordt
i ^Momenteel door de NOS uitgezocht. „Wanneer we
fJPjar achter zijn, zal de verantwoordelijke zeker een
inke schadevergoeding aan ons moeten betalen", al-
as een VARA-woord voerder.

tn welk bedrag het gaat kon hij niet zeggen omdat
<^f vet zeker is welk deel van de opnamen voor de

ARA onbruikbaar is geworden.

dgens het duo zijn de opnamen vorige week ano-
m op video aan de redactie van „Verona" aange-
len. Spaan en Vermeegen besloten het materiaal te
jruiken omdat het om een scène ging waarin
^IjARA-medewerker Jack Spijkerman zich afzet tegen
'erona".

Schlemmer

In het Stedelijk Museum In Amster
dam begint morgen een expositie
over leven en werk van de Duitse
kunstenaar Oskar Schlemmer (1888
- 1943). De tentoonstelling omvat
250 schilderijen, tekeningen, gra
fiek, foto's en kostuums en mas
kers van het door hem geschreven
Triadisches Ballet (1922), waarin hij
zelf ook danste en waarvoor hij de
kostuums maakte. Schlemmer was
een van de belangrijkste vertegen
woordigers van het Duitse Bauhaus,
de kunstenaarsgroep die streefde
naar een eenheid in alle kunsten,
met de bouwkunst als voorbeeld.
De komst van de Nazi's betekende
het einde van de groep. De exposi
tie blijft tot 12 april in het Stedelijk.

AMSTERDAM De architect H.Th. Wijdeveld, aan het begin van
deze eeuw representant van de zogenoemde Amsterdamse school,
is gisteren op 101-jarige leeftijd overleden in een verpleeghuis in
Nijmegen. Wijdeveld was behalve architect ook lithograaf en
décorontwerper. Hij was een leerling van onder andere P. Cuypers.
Hij richtte in 1917 het tijdschrift „Wendingen" op. Dat blad werd
min of meer de spreekbuis van de Amsterdamse school, waartoe
ook de architecten M. de Klerk, L. Kramer en J. van de Mey be
hoorden. De Amsterdamse school was na 1911 een „kleurrijke" re
actie op de sobere bouw van Berlage. Wijdeveld stichtte in 1935 de
architectonische werkgemeenschap „Elckerlyc" te Lage Vuursche.
In Amsterdam staan nog diverse bouwwerken van zijn hand. Als
décorontwerper maakte hij de ensceneringen voor diverse toneel
uitvoeringen als de Gijsbrecht van Aemstel, De Koopman van Ve
netië en Hamlet. Wijdeveld overleefde twee echtgenotes: Ellen
Köhn en de actrice Charlotte Kohier.

UTRECHT Hoewel
'IN J Parijs het onomstreden
centrum van de middel
eeuwse ivoorsnijkunst is
geweest, valt het niet te
ontkennen dat ook daar
buiten tal van kunste
naars op dit gebied actief
waren. In dit verband
'worden zowel Duitsland
1 als Vlaanderen genoemd.

Echter, schriftelijke over
leveringen met betrek
king tot deze vorm van
U kleinkunst zijn er niet of
gen. nauwelijks. De deskundi-
erk gen zijn dan ook hoofdza-
ïmpi lelijk aangewezen op
1 stijl vergelijking, waarbij
i hu houten altaarretabels
in vaak worden aangehaald
i. ,als vergelijkingsmateri-
*s aal.

J—*-

I< ^at mogelijkheid tot ver
gelijking betreft biedt op dit
een ogenblik het rijksmuseum het
Catharijneconvent in Utrecht
gen unieke mogelijkheid. Tot
met 15 maart zijn daar
°Pn ruim 70 religieuze, uit ivoor

f gesneden voorwerpen, gesne-

aanton te zien Ze werden ge- Tweeluik uit het laatste kwart van de veertiende eeuw, afkomstig uit noord-Frankrijk dan wel
alle< maakt ten tijde van de go- Vlaanderen. Dit ivoren paneeltje heeft vier voorstellingen uit het leven van Christus: annunciatie,
■inbjthipk Hw? vanaf do voor. geboorte, aanbidding der wijzen en de opdracht in de tempel.

thiek, d.w.z. vanaf de veer-
r.?a tiende tot een eind in de zes-
tiende eeuw toen de monu-
^evi mentale kathedralenbouw in
c*an Frankrijk zo'n beetje op zijn
ledei ejncj jjep. Kleine, in reliëf ge
I sneden paneeltjes, die - opge-
I vouwen - vaak meegenomen
I werden op reis om op die ma-
de persoonlijke aanwe-
van God te kunnen
ervaren, een levensbehoefte
de evan de middeleeuwse mens.

lacht Stijlkenmerken

el st^aar imposante gothische
P a: kathedralen in vooral noord-
we j Frankrijk gemakkelijk zijn te
herkennen, is dat ook het ge-
s val met de gothische ivoren.

Een ivoren Madonna-beeldje
«uit de Lotharingse school. Uit
ën ls het midden van de veertiende
Br(eeuw. Hoogte plm. 7 cm.

istror
in 1

heefi

De ornamentiek - weliswaar
op heel andere, veel kleinere
schaal uitgevoerd - is dezelf
de: alle gothische ivoren pa
neeltjes zijn aan de bovenkant
afgesloten met spitsbogen, ter
wijl driepassen en kruisbloe
men evenmin ontbreken.
Daarbij is het opvallend, dat
er nauwelijks sprake is van
een overgangsperiode tussen
de romaanse en gothische
ivoorsnijkunst, hoewel er
rond het jaar 1250 toch sprake
is van een belangrijke pro-
duktie.

Kunstenaars, die zich bedien
den van het harde ivoor sne
den zowel „losse" beeldjes als
paneeltjes-in-reliëf. Geduren
de een bepaalde tijd in de der
tiende eeuw bestonden deze
twee vormen van ivoorsnij
kunst naast elkaar, maar al
lengs kwam de nadruk steeds
meer op de reliëfvoorstellin
gen te liggen. Deze vorm zou
dan ook het meest bekend ra
ken, waarbij de figuren tegen
een architectonische achter
grond worden geplaatst, die -
in het geval van de gothiek -
de zo karakteristieke stijlele
menten bevat.

Sedert het begin van de veer
tiende eeuw wordt het for
maat van de reliëfs kleiner en
meer gestandaardiseerd. En
na 1300 worden er ook reliëfs
gesneden met profane voor
stellingen. Dergelijke paneel
tjes dienden als deksel voor
luxueuxe doosjes en kistjes.
Vaak hebben ze scènes uit de
hoofse literatuur van die tijd
als onderwerp. De produktie
van religieuze ivoren is even
wel beduidend groter geweest
dan die met profane voorstel
lingen.

Vanaf de tweede helft in de
veertiende eeuw gaat de kwa
liteit van het snijwerk bedui
dend achteruit, al bevestigt
ook hier de uitzondering de
regel.

Tijdens oudheid

Zoals gezegd is de ivoorsnij
kunst zeer kenmerkend voor
de middeleeuwen en de reli
gieuze belevingswereld van
de mens uit die dagen. Dat
wil niet zeggen, dat de ivoors
nijkunst niet ouder is. Reeds
in de vroege oudheid was
ivoor een geliefd materiaal
om er duurzame en kostbare
voorwerpen van te maken.
Niet alleen in de westerse,
maar zeker ook in de oosterse
cultuur werd de ivoorsnij
kunst met grote virtuositeit
beoefend, waarbij deze voor
werpen soms gevat werden in
gouden en zilveren monturen,
al dan niet versierd met edel
stenen. En dat terwijl de mens
van die tijd - zeker die in
West-Europa - waarschijnlijk
nooit een levende olifant zal
hebbengezien. Hij was - en
dat gold* ook nog voor de mid
deleeuwer - aangewezen op
afbeeldingen, waarvan een
aantal althans nauwelijks in
overeenstemming was met de
werkelijkheid. Want ook toen
reeds speelde de fantasie de
mens soms danig parten...
De fentoonstelling in het
Utrechtse Catharijneconvent
komt niet uit de lucht vallen.
Aanleiding daartoe vormde
de doctoraal scriptie van drs.
Roland Koekkoek (KU Nij
megen), die voor dit doel de
collectie gothische ivoren van
het museum nauwgezet bestu-

Een ivoren (eind)versiering
van een gordelriem met een
voorstelling van Johannes de
Doper.

deerde. Dat betekende, dat hij
de verzameling stuk voor stuk
behandelde; de resultaten
daarvan zijn neergelegd in
een boekje, dat verscheen bij
de Walburg Pers in Zutphen.
De museum-directie in
Utrecht ging echter verder en
besloot nu haar collectie was
bestudeerd en gedocumen
teerd een tentoonstelling te
organiseren, waarvoor behal
ve op talrijke particuliere
bruikleengevers, ook een be
roep werd gedaan op musea
elders.

Passietijd

Zoals gezegd zijn er geduren
de meerdere eeuwen religieu
ze ivoren beeldjes en reliëfs
gemaakt. Die reliëfs werden
ondergebracht in diptieken
(tweeluiken) en triptieken
(drieluiken), waarbij soms ook
nog meerdere voorstellingen
boven elkaar werden ge
plaatst (registers). Volgens de
geëigende opvattingen van de
gothiek werd het lichaam
daarbij soms verlengd weer
gegeven, d.w.z. bij staande fi
guren werd het onderlichaam
langer dan in werkelijkheid
afgebeeld, terwijl bij zittende
figuren dat het het geval was
met het bovenlichaam. De
plooival van de kleding werd
in de veertiende eeuw gedif
ferentieerd weergegeven.
De tweede helft van de veer
tiende eeuw kenmerkt zich
wat de ivoorsnijkunst betreft
door een toenemde intimiteit
van de afgbeelde scene. Voor
al de voorstelling Maria met
Kind valt wat dit aspect be
treft op.

Aan het eind van de veertien
de eeuw treedt echter een ze
kere deformatie op van de fi
guren, waarbij sommige
ivoorsnijders tot bijna karika
turale afbeeldingen van men
sen komen. Daarnaast worden
de scènes met een zekere
theatrale verbeeldingskracht
weergegeven, waarbij de ach
tergrond niet wordt vergeten.
Deze wordt veelal vaak in de
vorm van bomen, heuvels
en/of gebouwen „gegoten",
zeker waar het om voorstel
lingen met de Geboorte van
Christus als centraal thema
gaat. Deze scène wordt in po
pulariteit echter overtroffen
door taferelen uit de Passie-
tijd. Vandaar dat de meeste
overgebleven ivoren ook tafe
relen van deze periode uit het
leven Christus laten zien.

Stagnatie

Koekkoek komt tot de con
clusie, dat de ivoorsnijkunst
in de vijftiende en zestiende
eeuw langzaam doodbloedt.
Hij wijt dat aan de stagnatie
in de aanvoer van ivoor,
waarvoor hij de Turken ver
antwoordelijk acht. Daarnaast
echter speelde de opkomst
van de emailleerkunst een
grote rol, terwijl ook de edel
smid van zich deed spreken.
Deze kunstuitingen, die ook
de religie tot onderwerp had
den, richtten zich op dezelfde
markt, die door de ivoorsnij
ders werd bediend. En niet te
vergeten de gedrukte, veel
goedkopere grafische prent
ging in dit opzicht een belang
rijke rol spelen, waardoor de
expressieve en vaak zelfs dra
matische ivoorsnijkunst met
zijn soms ragfijne detaillerin
gen niet aan bod kwam. Niet
aan bod kwam derhalve ten
tijde van de renaissance, die
qua thematiek zo vele malen
veelzijdiger was dan de go
thiek.

KLAAS GOINGA

Solo-voorstelling van Jan Blaaser:
„Wie spaart wie 7" in Diligentia te
Den Haag. Vrijdag 20 februari. Her
haling: Vanavond.

Gastrollen op de televisie, de
regie van een klucht en tek
sten schrijven zijn een aantal
werkzaamheden waar Jan
Blaaser zich mee bezig houdt.
Bovendien heeft hij een nieuw
cabaretprogramma gemaakt
met de dubieuze titel: „Wie
spaart wie

Gisteravond in Diligentia
bleek het vooral op Jan zelf te
slaan. Een programma met
makkelijk verteerbare onder
werpen en weinig originaliteit.
Jan weet slechts met moeite
twee uur te vullen. Langdradi
ge conferences en weinig boei
ende liederen maken het pro
gramma meer een gesprek tus
sen hem en het publiek dan
dat er een cabaretprogramma
ontstaat. Hij put daarbij vooral
uit het verleden. Een stukje
overbekend „English Style" en
oude grappen worden nog een
maal over het voetlicht gewor
pen.

Albert-Jan Zijlenmaker mocht
hem als pianist begeleiden.
Heel af en toe speelde hij een
stukje ter begeleiding en zong
de liedjes waar Jan niet meer
de kracht voor heeft.

Het is duidelijk dat Jan bezig
is met zijn afscheidstournee. In
de laatste minuten neemt hij
dan ook met een snik in de
stem afscheid van zijn publiek
en deelt mee dat dit zijn laat
ste theatershow is. Hij gaat
zich meer toeleggen op teksten
schrijven en misschien nog
een rol bij het Nederlands
Volkstheater. Mocht U zich
nog eenmaal willen laven aan
Jan Blaasers eigen soort hu
mor, dan kan dat alleen van
avond nog.

ROB VAN DER MIJL

Componist van

Woodpecker-tune

overleden

PALM DESERT In het
Amerikaanse Palm Desert is
dezer dagen de componist
overleden van de tune van de
tekenfilm Woody Woodpec
ker, George Tibbies. De tune
sloeg bij zijn creatie in 1948 zo
aan, dat kinderen er hun ou
ders gek mee maakten, schreef
indertijd het weekblad Time.
Tibbies werd voorgedragen
voor een Oscar van de Ameri
kaanse filmindustrie, maar hij
kreeg het beeldje niet. Hij
moest het doen met de duizen
den dollars aan auteursrechten
die hem elk jaar toevielen. Be
halve muzikale arrangemen
ten schreef Tibbies originele of
aan het toneel ontleende
scripts van enkele televisiese
ries.

GRATIS ELKE WOENSDAG DE

BIJLAGE BIJ UW KRANT MET
INFORMATIE OVER FILMS,MUZIEK
THEATER, RECREATIE,EXPOSITIES
EN EEN COMPLETE AGENDA

Voor een uitgebreide agenda, ook voor de komende da
gen, raadplege men „UIT", de gratis wekelijkse bijlage
van deze krant.

ALPHEN AAN DEN RIJN EUROCINEMA I (Van Boetzelaerslraat 6. tel.
01720-20800): Flodder (al); 18.30, 21.15. za. zo. wo. ook 13.30. zo. ook
16.00. EUROCINEMA II: Young blood (al); 18.45, 21.30. za. zo. wo. ook
13.45. zo. ook 16.15. EUROCINEMA III: Ferrie Bueller'a day off (al
18.45, 21.30. zo. ook 16.15. De Speurneuzen (al); za. zo. wo. 14.00. EU
ROCINEMA IV: Labyrinth (al); 18.30, 21.15. za. zo. wo. ook 13.45. zo. ook
16.15.

NACHTVOORSTELLINGEN

EUROCINEMA I: Flodder (al); za. 24.00. EUROCINEMA lh Young
blood (al); za. 24.00. EUROCINEMA III: Slip into eilk (18); za. 24.00.

EUROCINEMA IV: Damee (18); za. 24.00.

19.00, 21.15. za. zo. wo. 14.30. LIDO en STUDIO (Steenstraat 39. tel.
124130): De Ratelrat (12); 19.00, 21.15. do. vr. ma. dl. ook 14.30. Heart
break Ridge (12); Labyrinth (al); Crocodile Dundee (al); Flodder (al);
14.30, 19.00, 21.15. De speurneuzen (al); za. zo. wo. 14.30. TRIANON
(Breestraat 31, tel. 123875): Emmanuelle IV (16); 14.30. The Mission (12),
19.00, 21.15. REX (Haarlemmerstraat 52, tel. [phone]); Inside little
oral Annie (18); 18.30, 21.15.

KATWIJK CITY THEATER I (Badstraat 30. tel. [phone]): Top Gun
(al); do. vr. za. zo. wo. 14.45, 19.00, 21.15. ma. dl. 19.00, 21.15. CITY
THEATER II: Nightmare on Elm Street (12); tijden zie City I. CITY THE
ATER III: P.O.W., the escape (12); tijden zie City I. CITY THEATER IV:
Jumpin' Jack Flash (al); tijden zie City I behalve zaterdag-en woensdag
middag Avonturen in de wildernis (al); za. wo. 14.45.

VOORSCHOTEN GREENWAY (tel. [phone]) Top gun (al), vr. 19.00.
za. 15.45, 19.00. wo. 15.45. Heartburn (al); vr. za. 21.15. ma t/m wo.
20.15. Sans toit ni loi (12); do. 20.15. zo. 21.15.

KINDERVOORSTELLING
Circus op stelten; za. zo. wo. 14.00.

WASSENAAR ASTRA (tel. [phone]) The man with one red shoe

(al); vr. t/m zo. 20.00. Othello (12) ma t/m wo. 20.00.

DEN HAAG* ASTA 1 (Spul 27. tel. 463500) Blonde Dolly (16). 14.00,
18.45, 21.15. zo. 13.30, 16.00, 18.45, 21.15. ASTA 2: Peggy Sue got
married (al); 14.00, 18.45, 21.15. zo. 13.30. 16.00. 18.45, 21.15. ASTA
3: Labyrinth (al); 14.00, 19.00, 21.30. zo. 13.30. 16.00, 19.00, 21.30.* BA
BYLON 1 (Winkelcentrum Babylon, tel. 471656): „Crocodile" Dundee (al)
14.00, 18.45. 21.15. zo. 13.15, 15.45. 18.45, 21.15. BABYLON 2: The Fly
(16); 14.00. 19.00. 21.30. zo. 13.30, 16.00, 19.00. 21.30. BABYLON 3:
Ruthless people (al); 14.00, 19.00, 21.30. zo. 13.30. 16.00. 19.00. 21.30.

CINEAC 1 (Buitenhof 20. tel. 630637). Heartbreak ridge (12) 14.00,
18.45. 21.30. zo. 13.15, 16.00, 18.45, 21.30. CINEAC 2: De ratelrat (12)
14.00. 18.45. 21.30. zo. 13.15. 16.00. 18.45, 21.30. CINEAC 3: Top gun
(al); 18.45. 21.30. do. vr. ma di. ook 14.00. EUROCINEMA (Leyweg 910,
tel. 667066): Amadeus (al); za. wo. 20.00. zo. 16.00, 20.00. overige dagen
13.30, 20.00. METROPOLE 1 (Carnegielaan. tel. 456756): Flodder (al),
14.00, 18.45. 21.30. zo. 13.15, 16.00, 18.45, 21.30. METROPOLE 2: A
room with a view (16); 14.00, 18.45, 21.30. zo 13.15. 16.00, 18.45, 21.30.

METROPOLE 3: Mona Lisa (16) 14.00, 18.45, 21.30. zo. 13.15, 16.00,
18.45. 21.30. METROPOLE 4: Hannah and her sisters (al) 14.00, 18.45,
21.30. zo. 13.15, 16.00, 18.45, 21.30. METROPOLE 5: De aansleg (al)
20.30. do. vr. ma. di. ook 14.00. ODEON 1 (Herengracht 13. tel.
462400): Back to school (al), 13.45, 18.45, 21.30. zo. 13.15, 16.00. 18.45,
21.30. za. 00.15. ODEON 2: Clockwise (al) 13.45, 18.45, 21.30. zo.
13.15, 16.00, 18.45, 21.30. ODEON 3: Flodder (al); 13.45, 20.00.

ODEON 4: Out of Africa (al); 13.45. 20.00. LE PARIS 1 (Kettingstraat
12b, tel. 656402): L'Amour (18), v.a 12.00. zo. v.a 13.30. LE PARIS 2:
Hete speeltjes (18); v.a. 12.15. zo. v.a. 13.45. PARIS 3: White hot (18);
v.a. 12.30. zo. v.a. 14.00). HAAGS FILMHUIS (Denneweg 56. tel.
459900): Zaal 1: Vroeger is dood; 15.00, 19.30 (zo. niet om 15.00). She's
gotta have it; 21.45. Choreografie en ballet in de film; zo. 13.30. Neder
lands korte film; zo. 16.15. Zaal 2: Tokyo-Ga; 19.30. Tokyo-story; 21.15.
Zaal 3: vr. zo. di. 19.30, 21.45. za. ma. wo. 20.00. Luger, do. 19.30. Char
ley; do. 21.45. I never promised you a rose garden; vr. Giulietta degli
spiriti; za. Possession, zo. Ivan de verschrikkelijke deel 1 en 2; ma.
Themroc; dl. Fitzcarraldo; wo.

NACHTVOORSTELLINGEN:

CINEAC 1: The color of money (16); 00.15. CINEAC 2: The hitcher
(16); za. 00.15. CINEAC 3: Top gun (16), za. 00.15. EUROCINEMA:
Jonge meisjes achter tralies (18); za 24.02.

KINDERVOORSTELLINGEN:

ASTA 3: Labyrinth; 14.00. zo. 13.30, 16.00. CINEAC 3: De speurneu
zen; za. wo. 14.00. zo. 13.15, 16.00. EURO CINEMA: Astérix contra
Caesar; za. zo. wo. 14.00. METROPOLE 5: De speurneuzen; za wo.

14.00. zo. 13.15, 16.00.

LEIDEN Werken van drie. Oost-Europese componisten ston
den op het programma dat het Residentie Orkest gisteravond
onder de wel zeer bezielende leiding van Heinz Wallberg in de
Stadsgehoorzaal bracht. Achtereenvolgens passeerden Schtsche-
drin, Chopin en Moessorgski de revue.

Men opende met het Concert voor orkest nr. 1 van Rodion
Schtschedrin. De titel van dit in 1963 gecomponeerde concert
luidt vertaald:,,Vrijmoedige Tsjastoesjki", dat zijn stukjes van
een bepaald genre in de Russische volksmuziek, onder meer ge
kenmerkt door een snel tempo. In deze zeer luchtige, humoristi
sche muziek zijn dan ook vele volkse elementen te herkennen.
In een rap tempo trekt een heel scala van verschillende klan
keffecten aan de luisteraar voorbij. Het Residentie Orkest speel
de dit stuk heel levendig en swingend. Leuk zijn de jazzy effek-
ten, bijvoorbeeld in de contrabassen, en het uitbundige koper.
Het was duidelijk dat de orkestleden veel gein hadden in het
spelen van de Tsjastoesjki.

Na deze jolige inleiding volgde een werkelijk magistrale vertol
king van het Tweede Pianoconcert (in f-klein) van Frédéric
Chopin door de 23-jarige Zweedse pianist Roland Pöntinen. Met
zijn trefzekere en zeer doordachte manier van spelen bracht hij
deze muziek bijzonder overtuigend. Heel fraai maakte hij onder
scheid tussen de verschillende stemmingen in dit werk: het
zangrijke, poëtische en dromerige van het Larghetto tegenover
het meer vurige van het Allegro vivace bijvoorbeeld. De zorg
vuldige orkestbegeleiding ondersteunde de opvattingen van de
solist tot in détails. Al met al een zeer geïnspireerde vertolking.
Na de pauze speelde het Residentie orkest Schilderijen van een
Tentoonstelling van Modest Moessorgsky, in de orkestratie van
Maurice Ravel. Een schitterend werk, waarin een tiental schil
derijen van Moessorgsky's overleden vriend, de schilder Victor
Hartmann, muzikaal gestalte krijgen. Ook uit deze compositie
wist dirigent Wallberg alles te halen wat er maar inzit. Alle mo
gelijke nuances bracht hij op een fijnzinnige manier helder naar
voren.

Het was een in alle opzichten bijzonder geslaagd concert waar
voor langdurig geapplaudisseerd werd.

ANNETTE JASPERSE

vir JL

Eun

De nieuwe el-
te eee van U2 heet „The Jos-
nde ua Tree" en ligt op 9
'P d?iaart in de winkel. Tege
lijkertijd met de elpee
lig zijOrdt wereldwijd de com-
daaUct-disc-versie uitge-
materacht, die twee weken
/er, Iter wordt gevolgd door
dan? eerste single „With Or
Ureisrithout You". CD en
de jigspeler bevatten elf
is. K>or de groep geschreven
es nummers,
ïeidst

i de br promotie van het nieuwe
lit sebum, dat opnieuw werd ge-
itz daoduceerd door Brian Eno en
r» rekaniel Lanois, onderneemt het
et zoivartet een wereldtournee,
onzee in april in Amerika van
ry d§rt gaat. Bono, The Edge,
eamsjrry en Adam bereiden zich
omenteel in Dublin voor op
BOTize concertreeks. Wanneer

de groep precies naar Neder
land komt is niet zeker. Vol
gens organisatie-bureau Mojo
is dit in juni of juli.

Volgens een woordvoerder
van de Engelse platenmaat
schappij Island is „The Joshua
Tree" een logisch vervolg op
„The Unforgettable Fire", die
in 1984 verscheen. Bono, die
op het nieuwe album vocaal
zeer sterk uit de hoek komt,
liet zich voor de teksten inspi
reren door zijn reizen. De laat
ste twee jaar bezocht hij veel
vuldig de probleemgebieden in
de wereld waaronder Ethiopië.
Opmerkelijk is het feit dat de
groep opnieuw een samenwer
kingsverband heeft gezocht
met Steve Lillywhite. Hij mix
te vier nummers, wat erop
duidt dat de groep een wat
minder gepolijste elpee voor
ogen had toen ze de studio in
stapte. Ook het feit dat ze geen
muzikanten van buitenaf heb-

Concert ten bete ven
Amnesty Internstionel
door het Tollens En
semble oJ.v. Coen ven
der Heide met werken
van Graun, Abeco en
Telemenn. Herhaling
op I maart a.s. In de
Oude Kerk Rijswijk.
Houtrustkerk, Den
Haag.

ben aangetrokken, wijst in die
richting. The Edge in een
commentaar: „Ik haat het
idee, dat U2 zou vervallen tot
een aardige en risicoloze
groep".

De foto's voor de klaphoes
werden opnieuw gemaakt door
de Haagse fotograaf Anton
Corbijn, die het kwartet vorig

jaar meenam naar het Califor-
nische Death Valley.

Hoewel het de laatste maan
den heel rustig is geweest rond
U2, (vanwege de opnamen in
de Windmill Lane Studio's)
heeft de groep de afgelopen
twee jaar niet stil gezeten. Be
halve zijn reizen, nam Bono
ook nog een aantal platen op.

Zo zette hij in een dag het
nummer „Silver and Gold" op
de band voor de „Sun City' -
elpee en werkte hij op ver
schillende manieren samen
met de Ierse groep Clannad
voor de elpee „In Our Lifeti
me". The Edge schreef onder
tussen de muziek voor de film
„Captive".

HANS PIËT

„Het gaat goed" zegt Coen van
der Heide, sinds de oprichting
in 1974 dirigent van het Tol
lens Ensemble. „Ons ensemble
heeft weer nieuwe aanwas zo
dat wij een volle klank kun
nen produceren. Bovendien
hebben wij over het aantal
concerten bepaald niet te kla
gen. Het eerstvolgende concert
dat wij geven is op 1 maart in
de Rijswijkse Oude Kerk, wij
spelen dan ten bate van de No-
vib". Het Tollens Ensemble -
genoemd naar de Rijswijkse
volksdichter Hendrik Tollens -
zet zich regelmatig in voor het
goede doel. Het concert dat
gisteravond in de Houtrust
kerk werd gegeven stond in
het teken van Amnesty Inter
national.

Het programma dat in de

Houtrustkerk werd uitgevoerd
ademde de geest van de 18e
eeuw met componisten als
Karl Graun, Evarista dall'
Abaco en Telemann. Het is
met name Telemann, tijdge
noot van Bach en Handel, die
dank zij zijn veelschrijverij
voor een orkest als.het Tollens
Ensemble een rijke erfenis
heeft nagelaten. Zijn „Lustige
Suite" bijvoorbeeld is een goed
stuk vakwerk, plezierig om te
spelen en ook om te beluiste
ren. Die „Spielfreude" wist
Coen van der Heide op zijn
musici over te brengen en als
solist in Telemann's Vioolcon
cert in A ook uit te stralen. Hij
is reeds jaren lid van het Rot
terdams Philharmonisch Or
kest en van die ervaring profi
teren de leden van het Tollens

Ensemble.

Eén van de positieve elemen
ten van dit ensemble is dat di
rigent en musici zich program
matisch niet vertillen en dat
geeft aan het musiceren een
ontspannen karakter. Dat was
het geval in de evenwichtige
versie van de Ouverture van
Graun en ook in de levendige,
feestelijke en kleurrijke weer
gave van het Concerto da
Chiesa van Abaca. Als Coen
van der Heide opmerkt dat het
goed gaat met het Tollens En
semble dan slaat dat ook op de
kwaliteit. De zelfwerkzaam
heid van deze amateurs heeft
geleid tot prestaties die ge
hoord mogen en kunnen wor
den.

ADRIAAN HAGER