I
De Brittenburg: Romeins
fort in Katwijkse duinen
Verkeers-
deskundigen
in Alphen
Banken fuseren
Vrouw vermist
art volgt
Flertwijn op
IDENTIEK AAN LUGDUNUM BATAVORUM
IDEN OMGEVING
QtidwOowamt
ZATERDAG 14 FEBRUARI 1987 PAGINA 15
Bn W kiezen voor Van Elk
KEMADE Het college van B
Hy van Alkemade geeft voor de
Jtie van nieuwe gemeente-secre-
s de voorkeur aan de heer
F.M. van Elk. Dit staat in een
rstel van Ben W aan de raad van
emade. Als tweede staat de heer
Lempers op de kandidatenlijst.
s sj Elk is vanaf 11 mei 1970 in
Jdfet van de gemeente. Hij is chef
Mjde secretarie afdeling algemene
wejn en eerste loco-secretaris. Lem-
us| is chef van de secretarie afde-
welzijnszaken en tweede loco-
itaris. Hij is in dienst vanaf 15
itus 1972. De huidige gemeente-
itaris P.P.M. Brama vertrekt
ngang van 16 september 1987.
DEN HAAG/STREEK De Bonds
spaarbank Noordwijk en de Nutsspaar-
bank in Den Haag zijn onlangs gefu
seerd. Beide banken werkten al sinds
1972 samen. Er is besloten tot een offi
ciële fusie om een sterkere positie te
krijgen op de geldleenmarkt. Sinds drie
jaar mogen spaarbanken zakelijke le
ningen verstrekken. Daarvoor was dit
alleen aan handelsbanken toegestaan.
Bij de fusie zijn, naast de twee hoofd-
banken, vijf kleinere banken in Noord-
wijk. Noordwijkerhout, Rijnsburg en
Voorhout betrokken. De banken heb
ben gegarandeerd dat er door de fusie
niemand van de 700 werknemers zal
worden ontslagen. De naam van de be
trokken bondsspaarbanken blijft voor
lopig ongewijzigd.
Veertig jaar lid van
de reddingsbrigade
NOORDWIJK De Noordwijkse
reddingsbrigade heeft gisteravond
twee leden gehuldigd. Voorzitter B.
de Jong richtte zich tot C.J. Peters
en deelde mee dat hij tot lid van
verdienste is benoemd. Peters was
vele jaren strandwachter, vijftien
jaar bestuurslid en beheerder van
de brigadepenningen. Ook me
vrouw I. Kortekaas is benoemd tot
erelid van de vereniging. Zij kreeg
in 1948 haar eerste diploma, was
actief in de strandwacht maar
kreeg vooral bekendheid door haar
optreden in de revue. Zij trad meer
dan honderd maal op met Jac. van
Est.
Uitbreiding van De
Tamboerijn duurder
NIEUWVEEN De uitbreiding
van de openbare basisschool De
Tamboerijn in Nieuwveen is
ruim 90.000 gulden duurder dan
was geraamd. Dit stellen B en W
van Nieuwveen in een voorstel
aan de raad. De architect had bij
het berekenen van de kosten
geen rekening gehouden met
„bijzondere omstandigheden".
Daarbij komen nog de vervan
ging van een centrale verwar
mingsketel, de aanleg van een
tuin en een schoolplein. Voor
nieuwe meubels en stoffering is
nog een bedrag van ruim 11.000
gulden nodig.
De 35-jarige Johanna Louisa Plat uit Voorscho
ten wordt sinds 30 januari vermist. De vrouw
heeft op die dag de Jelgersma-kliniek in Oegst-
geest verlaten en niemand heeft haar sinds die
tijd meer gezien. De rijkspolitie sluit niet uit dat
de vrouw zich ergens heeft verstopt. Dat heeft
zij wel eens eerder gedaan. Uitgebreide zoe
kacties op het terrein en in de gebouwen van
de kliniek hebben echter niets opgeleverd. Me
vrouw Plat is 1,65 meter lang. heeft een tenger
postuur, rossig, krullend half lang haar, sproe
ten in het gelaat en draagt een bril. Zij droeg
ten tijde van haar verdwijning een lange, don
kerblauwe jas, een groene lange broek en een
donkerblauw vest. De vermiste vrouw had een
blauwe pyama bij zich in een tasje en een blau
we ochtendjas. Wie inlichtingen kan verschaf
fen over de huidige verblijfplaats van Johanna
Plat wordt verzocht contact op te nemen met
de rijkspolitie, tel. 071-899270.
Expositie Rena
steunt gehandicapte
kinderen
LISSE De Stichting
Rena houdt vandaag tus
sen 10.00 en 17.00 uur een
expositie, waarvan de op
brengst ten goede komt
aan specialistische opera
ties gehandicapte kinderen
in Indonesië. De expositie
wordt gehouden in de
Voorhof aan de Bondstraat
1 in Lisse. Er worden di
verse kunst- en gebruiks
voorwerpen en sieraden
uit Afrika, Bali, China en
India te koop aangeboden.
De toegang is gratis.
lijers opent
jositie LWH
™ibEN Wethouder F.J
rs voor cultuur opent
een fototentoonstel-
in het gebouw van de
■n^se Werkgroep Homosexu-
tt (LWH) aan de Lange-
^eijit 65 in Leiden. De foto-
,ei>tonstelling van de kunste-
en-< Baron Wilhelm von
is een initiatief van
van de LWH.
a i Gloeden, die in 1931
leed, werd beroemd door
van naakte mannen.
werk werd onder meer
Koseerd in de Kunsthalle
tel. In Nederland was het
van Von Gloeden in
te zien bij Galerie Nou-
Images in Den Haag. Ei-
iar van deze galerie houdt
ernjag °°k een lezing over
ernt Gloeden. De tentoonstel
beis woensdagmiddag, don-
oo%gavond en zondagmiddag
sP^bruari in het gebouw aan
te bezichtigen.
WVEEN De heer
Swart wordt eind maart
als nieuw raadslid
lEli de fractie Gemeentebe
Nieuwveen. Hij
30-1 hiermee het raadslid H.
op die zijn lidmaat-
5 opzegt wegens drukke
izaamheden.
F leemde vogels
-Koudekerk
DEKERK AAN DEN
De Stichting Jeugd-
Jntiewerk Koudekerk aan
1| Rijn organiseert houdt
[en een theaternricidag
kinderen van 5 tot en
12 jaar. De theatergroep
treedt dan op met
komische stuk „Vreemde
De voorstelling begint
oJ^lwée uur in De Ridderhof
1ide Kerklaan. De toegang-
s bedraagt een rijksdaal-
persoon.
oorlHI Hl Hl 1H
BrWCGRATlS ELKE WOENSDAG DE
BIJLAGE BIJ UW KRANT MET
14tFORMATlEOVER FILMS,MUZIEK
en 1HEATER. RECREATIE.EXPOSITIES
EN EEN COMPLETE AGENDA
KATWIJK Het Ro
meinse fort De Britten
burg is vrijwel zeker iden
tiek aan het Romeinse
Lugdunum Batavorum.
Van deze nederzetting
werd vermoed dat hij bij
Leiden hoorde. Dit blijkt
uit naspeuringen van een
team onderzoekers van de
Gemeentelijke Universi
teit van Amsterdam. Een
aantal jaren geleden heb
ben zij een vrij uitgebreid
onderzoek kunnen doen
naar de oude Romeinse
versterking De Britten
burg. Het detail- en bo
demonderzoek was moge
lijk door de verlegging
van de Katwijkse spuislui-
zen. De uitslag van dit
Amsterdamse onderzoek
komt overeen met een ar
tikel van de Leidse histo
ricus Blok in het eerste
Leidse Jaarboekje (1904).
Het vermoeden dat binnen de
Katwijkse gemeentegrenzen
de sporen moeten liggen van
de Romeinse nederzetting De
Brittenburg werd geuit na be
studering van de vondsten en
de interpretatie van de Ro
meinse reiskaart „Tabula Peu-
tingeriana".
Alleen al de afgelopen twintig
jaar zijn er twee uitgebreide
onderzoekingen geweest naar
de sporen van het Romeinse
fort De Brittenburg, beide ech
ter zonder bevredigende resul
taten. Toch bergt het Katwijk
se grondgebied een grote hoe
veelheid Romeinse resten. Een
scala aan voorwerpen werden
de laatste anderhalve eeuw uit
de grond opgediept. Opvallend
is dat de vondsten komen uit
een ring rondom de oude kern
van het vissersdorp. Reeds
halverwege de vorige eeuw
werden op de Zanderij Wes-
terbaan diverse Romeinse res-
,ten gevonden. In het noord
oostelijk daarvan gelegen Rijn
dorp kwamen resten van een
oude heerbaan te voorschijn
en vond men, zelfs nog zeer
recent, scherven en Romeinse
gebruiksvoorwerpen.
Heerbaan
Andere locaties binnen de
Katwijkse grenzen waar Ro
meins materiaal opgedolven
werd waren de woonwijk
Cleyn Duijn, de zuidkant van
de Hoornes en de strook grond
naast de uitwatering. Veel van
deze resten liggen opgeslagen
in de kelders van het Oud
heidkundig Museum in Lei
den, of, maar dan een veel
kleiner aantal, het Kasteel
Duivenvoorde in Voorschoten.
Het is moeilijk vast te stellen
uit welke tijd De Brittenburg
stamt. Men vermoedt dat het
fort is gebouwd toen de Ro
meinen naar deze streek kwa
men, maar ook daarvan is het
jaartal onbekend. Het kan ge
weest zijn in 49 na Chr. of bij
de definitieve vaststelling van
de Rijn als Rijksgrens nó 50.
De oprichting van bijvoor
beeld een Romeinse nederzet
ting in Valkenburg geschiedde
vermoedelijk in 49.
Als De Brittenburg een Ro
meinse nederzetting blijkt te
zijn, is de oprichting van veel
latere datum. Het is mogelijk
dat de Brittenburg een Ro
meinse fortificatie was aan de
noordelijke grens van het ge
bied dat door de Romeinen
was bezet. Langs de Rijn wer
den houten legerkampen ge
bouwd, op een regelmatige af
stand van 25 kilometer, ver
bonden door een heerbaan,
een weg voor het leger. In het
Valkenburgse Castellum
kruisten twee belangrijke
heerbanen. De eerste heerbaan
liep van west naar oost langs
de zuidelijke oever van de
Rijn richting Nijmegen en
Keulen. De tweede heerbaan
liep van zuid naar noord en is
juist zo belangrijk, omdat de
noord-zuid-verbinding alleen
langs de oude strandwallen
(duinenrij) mogelijk was. Meer
landinwaarts was de bodem
drassig en moerassig en der
halve vrijwel niet geschikt als
verbindingsroute.
Vuurtoren
Een andere mogelijkheid is,
dat de Brittenburg dienst deed
als een soort vuurtoren voor
de schepen die met handel de
Rijn opvoeren om bij Valken
burg de goederen over te la
den. op de „binnenschepten",
die deze verder landinwaarts
transporteerden.
Ondanks dat de laatste dertig
jaar niets concreets over De
Brittenburg boven water is ge
komen, was dat in andere tij
den compleet anders. In 1520
moet zelfs het gehele bouw
werk boven het zand hebben
gestoken. Na een hevige zuid-
westerstorm, die een deel van
de duinen had weggeslagen,
zag men de resten van een
vergeten Romeinse verster
king boven het zand uitsteken.
Ook toen nam men al aan, dat
deze bouwresten stamden van
De Brittenburg. Naar verluidt
had de ruïne een vierkante
vorm met zijden van ongeveer
75 meter. Opvallend zijn de
rondingen die te zien zijn op
de diverse tekeningen en gra
vures, die zich baseren op deze
blootlegging van de ruïne. De
heer Van Wassenaer liet des
tijds waarschijnlijk een gedeel
te van De Brittenburg opgra
ven.
Diverse gravures vermelden
deze vondsten apart op de te
kening. Een voorbeeld daar
van is de zeer fraaie gravure
uit 1725 van F. Bleijswijk.
Naast een topografisch redelij
ke weergave van deze streek
staat „Catwijck op Zee" zuide
lijk van De Brittenburg gete
kend. Rondom de plattegrond
van het Romeinse fort staan
de vondsten vermeld, onder
meer munten, dakpannen,
werktuigen en met name een
groetsleutel. Of Bleijswijk de
ruïne zelf nog aanschouwd
heeft is niet bekend. Halver
wege de achttiende eeuw zou
de Brittenburg definitief onder
het zand of in zee verdwijnen.
In hoeverre de Katwijkers
daarin de hand hebben gehad
is niet zeker. Wel mag worden
aangenomen dat bruikbare
resten van De Brittenburg de
eigen haard steunden of ver
sierden.
AAD VAN DUIJN
ALPHEN AAN DEN
RIJN Een groep van
twaalf verkeersveiligheid-
sadviseurs uit het hele
land heeft deze week een
aantal aangepaste ver
keersknelpunten in de ge
meente Alphen bezocht.
Dat gebeurde in het kader
van het interregionaal
technisch overleg dat ver-
keersveiligheidsadviseurs,
die werken in drie lande
lijke rayons, een paar
maal per jaar hebben. Op
verzoek van de gemeente
gebeurde dat' nu in Al
phen.
Het bezoek aan Alphen had
twee redenen. Allereerst was
daar de aanpak van de ver
keersongevallen concentraties,
AVOC genoemd. Het gaat hier
om een aantal punten in het
gemeentelijke wegennet waar
zich relatief veel ongevallen
voordoen. In Alphen kende
men er vier, zoals het oude
kruispunt Veldbloemweg/Bur-
gemeester Bruins Slotsingel,
de Edelsteensingel/Kennedy-
laan en de Bloemhofstraat/van
Lennepstraat/Nic. Beetsstraat.
Daar zijn de afgelopen drie
jaar vrij veel ongevallen geme
ten. Zo waren er bij de Veld-
bloemweg 23 ongevallen waar
van 11 met gewonden. In de
Van Lennepstraat waren dat
er 35 waarvan 5 met gewon
den en in de Nic. Beetsstraat
kwamen 27 ongevallen voor
waarbij 9 gewonden vielen.
Dat is onderzocht met behulp
van een subsidie die de ge
meente had gekregen in het
kader van de AVOC-regeling.
Subsidie was er toen ook voor
het wegnemen van de proble
men. Zo is er een mini-rotonde
gemaakt bij de Veldbloemweg.
Volgens wethouder W. de
Jong van verkeer lag die mi-
nirotonde „ons eerst wel
vreemd op het netvlies vooral
omdat hier een andere voor
rangsregeling geldt dan wij ge
wend zijn", maar het blijkt in
de praktijk dat er daar nu
langzamer en veiliger wordt
gereden. De andere kruispun
ten zijn aangepakt door middel
van drempels en wegversmal
lingen om de snelheid te bre
ken. Of het succes heeft weet
men pas over een dikke twee
jaar omdat er een evaluatiepe^
riode van drie jaar is ingesteld
waarin gekeken wordt of het
aantal ongevallen teruggelo
pen is.
Laboratorium
Deze aanpak van verkeeron-
veilige knelpunten is nog een
experiment. Kennis is belang
rijk omdat daarmee weer an
dere gemeenten geholpen
kunnen worden. De verkeers-
veiligheidsadviseurs noemen
deze experimentele aanpak
dan ook hun „laboratorium op
straat". Eerst wordt een voor
studie over het onderwerp ge
maakt. Problemen als een te
hoge snelheid van automobilis
ten en een lange oversteekrou-»
te worden daarin meegeno
men. Dan wordt het werk uit
gevoerd en het betreffende
kruispunt wordt gesaneerd.
Behalve met de directe aanpak
van de wegen zelf houden de
landelijke verkeersveiligheid-
sadviseurs zich ook bezig met
de totale aanpak van de ver
keersveiligheid. „We bekijken
mens, weg en voertuig", zeg
gen de heren B.C.A.M. van
den Boogaard en E.S.H. van
den Burg van de directie ver
keersveiligheid van het minis
terie van Verkeer en Water
staat. Dat houdt in dat ver
keersveiligheid ook via onder
wijs, politie en gemeentevoor
lichting aangepakt moet wor
den. „In dat kader moet ook
het verkeersveiligheidsplan
van de gemeente Alphen ge
zien worden. Vanuit het mi
nisterie is voor het maken van
dit plan een subsidie van
25.000 gulden toegezegd als
een financieel ruggesteuntje
omdat de totale aanpak heel
belangrijk is".
lat onze koloniaaltjes behal-
dapper vechten, ook op-
Jijden kunnen, moge uit het
llgende verhaal blijken, dat
p gepensionneerd O.I.-kor-
jraal onlangs een clubje zij-
r dorpsgenooten op de
•uw trachtte te spelden. Wij
Jen hem zelf aan het woord:
Terwijl wij op een goeden
3g patrouille liepen, werden
t4j door Atjehers overvallen
I kreeg ik een kogel door
jjn been en mijn linkervleu-
?l-man een geweldigen kle-
Bnghouw over zijn dijbeen,
jjij vielen beiden neer in het
terwijl mijn kameraad
lor bloedverlies al spoedig
lusteloos werd. De pa-
'i»uille sloeg den vijand te-
maar het duurde toch
al een poosje voor er tan-
?s bij de hand waren om
s te vervoeren".
„Geïllustreerd Zondags-
iad" liet z'n trouwe lezers en
leressen op zaterdag 14 fe-
[uari 1925 weer eens smullen
een sterk verhaal, dat
jet de opsnijdende oude kor-
Iraal als volgt verder ging:
flu moet ik", aldus de korpo-
jal, „vooruit zeggen dat het
p Atjeh krioelt van een soort
n mieren die erg kwaadaar-
zijn, en toen wij de plek,
verlieten waar mijn kame
raad en ik gelegen hadden,
zag ik dan ook een massa van
dat goedje kruipen. In het
hospitaal kwamen wij naast
elkaar te liggen en de wond
van mijn vleugelman genas
boven verwachting snel; maar
het was merkwaardig dat hij
altijd zoo'n jeuk aan het been
behield. Toen de wonde geslo
ten was werd. hem die jeuk
onuitstaanbaar en of hij er al
tegen den dokter over klaag
de, deze beweerde maar
steeds dat zulks bij genezende
wonden altijd het geval was.
Intusschen zei hij op een goe
den keer, toen hij in zijn bed
rondwoelde van de jeuk als
een over den grond wente
lend paard dat de koliek
heeft: ,,'t Is precies of er leven
in het been is, het kriebelt
verschrikkelijk". Toen ging er
mij ineens een licht op; den
kende aan de mieren van de
plaats waar hij gewond was
neergevallen riep ik uit: „Ke
rel, ik ben er, je hebt mieren
in je been, die zijn er in ge
kropen toen je gewond in de
alang alang lag". Eerst wilde
hij er niet aan gelooven, maar
het gekriebel in zijn been
deed hem toch vermoeden dat
ik wel eens gelijk kon heb
ben.
Toen de dokter kwam spra
ken wij ons vermoeden tegen
dezen uit waarop hij in lachen
uitbarstte. Nu weet je wel dat
dokters altijd eigenwijs zijn en
dat ze nooit iets van een an
der willen aannemen, zij moe
ten altijd gelijk hebben. Maar
nu kreeg hij toch een langen
neus. Mijn kameraad verzocht
den dokter dringend om de
wond weer open te maken,
om te zien wat er van aan
Ten langen leste deed de
dokter wat hem gevraagd was
en besloot tot de operatie over
te gaan. En nu mag je 't geloo
ven of niet, de dokter had nog
nauwelijks een sneedje ge
daan, of daar kwam me reeds
een mier met zijn kop te voor
schijn en ongelogen kropen er
achtereenvolgens twaalf
precies een dozijn levende
mieren uit zijn been. En nu
moest je het gezicht van den
dokter eens gezien hebben!
Hij zei, dat hij over dat raad
selachtig geval een boek zou
schrijven. Of hij 't gedaan
heeft weet ik niet. Maar mijn
kameraad had geen spoor van
jeuk meer aan het been. Ik
zou het zeker niet gelooven,
als ik er zelf niet bij was ge
weest".
Zo ging dat vroeger, bij het
KNIL. in 1925. Het Zondags
blad had nog een suggestie
LEIDSE DIESVIERING
(boven): „Het 350-jarig
bestaan der Leidsche
Hooge School. Een
groep uit den joligen
optocht der studenten
op 8 Februari j.l."
voor de kokende huismoe
ders: een „oud-Romeinsche
lekkernij": „Vet varkens-
vleesch, in honig gebraden,
was in den tijd van Horatius
een lievelingsgerecht der
voorname Romeinsche da
mes". Ik ben benieuwd, wie
daar nog in zal trappen. Ach,
wie weet. misschien.
Dan was er nog de gast in het
restaurant die z'n beklag
deed: „Kellner, deze biefstuk
is nog het taaiste ding dat ik
ooit hier gehad heb!" De kell
ner (vertrouwelijk a
van den gast fluisterend):
„Dan moest ge onze gebraden
kuikens eens proeven!..." Nou
vooruit, nog zo'n poeier; on
der de noemer „Flegmatisch";
„Boer Teunus was druk bezig
op 't land, toen men hem
kwam berichten dat zijn
vrouw dood was. Bedaard
werkte hij door en sprak: „Is
ze dood? Wat zal ik dan be
droefd en wanhopig zijn als ik
vanavond thuis kom"
