Vaticaan roept op tot sanering schulden Derde Wereld Zorg om stervenden en rouwenden krijgt nieuwe vormen GEESTELIJK LEVEN/OPINIE kerk wereld beroepingen Zaligverklaring Edith Stein verwacht bij pausbezoek Duitsland £cidóc6otwtMi: h k ficidae(3omcwt WOENSDAG 28 JANUARI 1987PAG»ÏN Izvestia pleit voor bewaking van kerken MOSKOU De Russische regeringskrant „Izvestia" heeft gepleit voor permanente bewaking van de kerken in de Sov jet-Unie. Aanleiding daartoe is het oprollen van een bende, die uit kerken ikonen en andere kunstschatten voor enkele honderdduizenden roebels (een roebel is officieel vier gulden waard) hadden geroofd. Vijf leden van deze bende zijn inmid dels tot zware gevangenisstraffen veroordeeld. „Er schijnen goede gronden voor te zijn alle plaatsen waar zich waardevolle voorwerpen bevinden, permanent te laten bewaken. In elke kerk worden schatten van culturele waarde bewaard." Katholiek ziekenhuis Namibië dicht WINDHOEK Het katholieke bisdom Namibië heeft van morgen het enige ziekenhuis (55 bedden) in de havenstad Swakopmund gesloten. De reden is dat de autoriteiten de werkvergunning van twee Nederlandse medewerkers, Ruud Heg en Rene Hilgers, niet verlengen. De directrice, mevrouw Toos van Helvast, zei vanmorgen het niet verantwoord te vinden zonder beide Nederlanders door te werken. Ze zijn respectievelijk hoofd van de operatiekamer en hoofd admini stratie. Ze verwacht dat het ziekenhuis zal worden overgeno men door de Zuidafrikaanse autoriteiten. Heg en Hilgers heb ben opdracht gekregen het door Zuid-Afrika bestuurde ge bied voor zondag te verlaten. Menigeen verbeeldt zich een dierenvriend te zijn omdat hij een gevangen vogel eten geeft Fliegende Blatter. KRITIEK OP INTERNATIONALE MONETAIRE FONDS (Van onze correspondent Gerard Kessels) ROME De geïndustriali seerde Westerse wereld moet een groot hulpprogramma op poten zetten om de enorme schuldenlast van de ontwik kelingslanden te saneren. Net zoals de Verenigde Sta ten na de Tweede Wereld oorlog de verwoeste landen in West-Europa hielpen met hun Marshall-plan, zo moe ten nu de rijke landen het schuldenprobleem van de Derde Wereld te lijf gaan. Daarbij zal het Internationale Monetaire Fonds (IMF) zijn werk met groter verantwoor delijkheidsgevoel moeten doen. Het IMF moet meer oog krijgen voor de sociale gevolgen van zijn beleid. Dat zegt het Vaticaan in een belangrijk document over het schuldenprobleem in ontwik kelingslanden. Het document dat aangeduid wordt als een „ethische benadering van het internationale schuldenpro bleem" is afkomstig van de Pauselijke Commissie 'Iusti- tia et Pax'. Het stuk dat de volledige in stemming heeft van paus Jo hannes Paulus II is gisteren in Rome gepresenteerd door de Franse kardinaal Roger Etchegaray, president van Iustitia et Pax. Hij noemde de schuldenberg van de ont wikkelingslanden „een van de grootste en nijpendste pro blemen van deze tijd." Dat landen in de beginfase van hun industriële ontwikkeling schulden hebben is op zich een normaal verschijnsel, al dus de kardinaal. De schul denlast van een aantal lan den in Afrika en Zuid-Ame- rika is nu echter zo opgelo pen dat er sprake is van een ondraaglijke situatie. „De to tale schuld van de ontwikke lingslanden bedroeg in 1970 ruim 60 miljard dollar. Vorig jaar was dat cijfer echter op gelopen tot 1000 miljard", al dus de kardinaal. „Sommige landen moeten zo sterk be zuinigen om hun schulden af te lossen dat hun pogingen om tegelijkertijd een nieuw begin te maken met de de mocratie erdoor gevaar lo pen." Bootje In het document wordt erop gewezen dat rijke landen en ontwikkelingslanden in feite in hetzelfde bootje zitten. De een kan het schuldenpro bleem niet oplossen zonder de hulp van de ander. Er is een 'nieuwe solidariteit' no dig op basis van wederzijds vertrouwen." Bij de oplossing van het probleem „mag van de rijke landen een grotere bijdrage verwacht worden." Als de ergste nood gelenigd is dient er gestreefd te worden „naar een hervorming van de internationale financiële en monetaire structuur" om te voorkomen dat zich op nieuw crisissituaties gaan voordoen. Het is opmerkelijk dat het stuk, dat verder in vrij alge mene bewoordingen gesteld is, heel concreet is in zijn kri tiek op het IMF. Het IMF is samen met de Wereldbank het voornaamste instrument van het Westen voor de kre dietverlening aan de ontwik kelingslanden. De financiële saneringsmaatregel die het IMF de ontwikkelingslanden oplegt zijn vaak voorwerp van heftige kritiek. Duitse bisschoppen veroordelen staatsreclame condoomgebruik (Van onze correspondent Rink Drost) BONN De Duitse bis schoppenconferentie heeft een boze brief gestuurd aan het ministerie van gezond heid en familiezaken in Bonn. De gramschap van de katholieke kerkvaders geldt een advertentiecampagne in de Duitse pers van het minis terie, tegen de verbreiding van de dodelijke immuun- ziekte aids. Aangeraden wordt, bij wisselende sexuele contacten steeds condooms te gebruiken. De katholieke kerk wijst het gebruik van voorbehoedmid delen onder alle omstandig heden af. Het argument is, dat geslachtsverkeer het ver wekken van leven tot doel dient te hebben. De bisschop pen schrijven het ministerie, dat Aids niet dient te worden bestreden met condooms, maar met huwelijkstrouw en met onthouding van ge slachtsverkeer. De betreffen de minister, dr. Rita Sllss- muth, is niet van plan de condoomcampagne stop te zetten. In een reactie aan de bisschoppenconferentie laat ze weten, dat de staat in Duitsland nu eenmaal vanuit een andere opdracht handelt dan de kerk. Nederland** Hervormd* Kerk: Beroepen: te Stolwijk E.M. Bakker te Nijkerk; te Zaandam L.F. Krispijn te Hillegom; te Nieuw Stadskanaal H. Poot te Doeveren, predikant voor buitengewone werkzaamheden (jeugdwerk classis Heusden). Aan genomen naar Nieuwendijk (toez.) L.H. Voschezang. kandidaat te Epe. Aangenomen naar Berllcum, toez., A. Groeneveid te Kerkeveid. Bedankt voor Streefkerk A.P. Voets te Kootwijk. Gereformeerde Kerken; Beroepen: te Mldwolda C.W. Hoek. kandidaat te Nijkerk, die dit beroep heeft aangenomen; te Delft H.J.K. Vaartjes te Winschoten. Beroepen te Bilthoven (geestelijke verzorging verzorgingstehuizen) mevr. A.C. Houtkoop-Faber, kandidaat te Bilt hoven, die dit beroep heeft aange nomen: te Montfoort drs. F.J.T. Schipper kandidaat te Kampen die dit beroep heeft aangenomen. Be roepbaarstelling: drs. F.J.T. Schip per te Kampen. Gereformeerde Kerken vrijge maakt: Beroepen: te Waddlnxveen J.H. Ule- hake te Zoetermeer; te Emmen J.H. Ulehake te Zoetermeer. Bedankt voor Leusden H.J.J. Feenstra te Berkel en Rodenrijs. Christelijke Gereformeerde Ker ken: Beroepen te Bunschoten T.M. Hof man te Ouderkerk ad. Amstel. Tweetal te Haarlem-C. M. Groen kandidaat te Apeldoorn en G. Huls man kandidaat te Westervoort. EKerkD bezorgd om nazislachtoffers STUTTGART De generale diakonale raad van de 24 miljoen leden tellende Evan gelische Kerk van Duitsland EKD eist van de te vormen nieuwe regering van de Bondsrepubliek Duitsland snelle maatregelen om in het reine te komen met alle slachtoffers van het natio- naal-socialisme. De Raad zegt dat het gaat om schadeloos stelling van ongeveer 90.000 tegen hun wil gesteriliseerde burgers en van nabestaanden van slachtoffers in 150.000 gezinnen. (Van onze correspondent Gerard Kessels) ROME De Carmelites Edith Stein, die de laatste ja ren van haar leven in het Limburgse Echt doorbracht, zal zalig verklaard worden. Naar in het Vaticaan verluidt is de kans groot dat de offi ciële zaligverklaring van Edith Stein, die in 1942 in Auschwitz werd vermoord, zal samenvallen met het be zoek dat de paus in de eerste mei-dagen aan West-Duits- land brengt. Het Vaticaan heeft gisteren officieel het decreet bekendgemaakt waarmee het proces tot zalig verklaring op gang wordt ge bracht. Het decreet van de Congre gatie voor de Heiligen is in aanwezigheid van de paus door een twintigtal kardina len ondertekend. Hoewel een proces tot zaligverklaring vaak jarenlang duurt, zoals bij Titus Brandsma het geval was, zal daar nu geen sprake van zijn. In het decreet wordt immers het martelaar schap van Edith Stein al er kend. Er wordt gesproken over „het martelaarschap en de heldhaftige deugden van de dienares van God, Edith Stein", die ter dood werd ge bracht „uit haat tegen het ge loof." De procedure van de Congre gatie voor de Heiligen begint met de erkenning van 'die naar of dienares van God'. Vervolgens komt de zaligver klaring en tot slot de heilig verklaring. Edith Stein, die in 1891 in het Poolse Breslau werd geboren, was van joodse afkomst. Ze studeerde filosofie in Breslau en maakte daarna een weten schappelijke carrière. Ze voelde' zich steeds sterker aangetrokken tot het katho lieke geloof en ze werd op 30-jarige leeftijd gedoopt. Vier jaar later werd ze Car melites. Samen met haar zus ter Rosa, eveneens Carmeli tes, ontvluchtte ze aan het eind van de jaren '30 het klooster in Keulen en ging ze naar Echt. Maar na de Duitse verovering van Nederland was ze ook hier niet veilig voor de Hitler-terreur. In au gustus 1942 werden de zus ters Stein door de Gestapo uit het Echter klooster gehaald en op de trein gezet naar Auschwitz. Daar werden bei den op 9 augustus 1942 in de gaskamer vermoord. maatschappelijke reacties op de zakelijke dood HILVERSUM - „De doden begraven en daarna de nabe staanden blijven opzoeken, dat noem ik een werk van barmhartigheid". Dat zegt pastoor Crombach uit het Limburgse Slenaken in de documentaire „Omgaan met de dood" (vrijdag 30 januari KRO Ned. II 21.25 uur). De maker van het programma, Marga Kerklaan, spreekt met hem als een van de getuigen van gebruiken en rituelen rond sterven en begraven die in grote delen van ons land tot de verleden tijd behoren. Mensen sterven in de kille eenzaamheid van een zieken huis, de rouwstoet past zich aan in het snelverkeer, in het crematorium is het vaak op schieten, want de volgende kist komt er al weer aan. In kranten staan advertenties waaruit blijkt dat de overle dene of de familie het ster ven als een privé-zaak be schouwt: „De crematie heeft in alle stilte plaatsgevonden. Geen bezoek' In Slenaken is dat feitelijk ondenkbaar: mensen sterven nog vaak thuis, temidden van de familie, de buurt, de (geloofs)gemeenschap. Een doodstijding wordt met klok gelui bekendgemaakt en bin nen een half uur weet het dorp wie is overleden. Witte lakens komen voor de ramen van de omwonenden en bij de begrafenis loopt vrijwel het hele dorp uit. In de kerk functioneren de van ouds be kende rituelen en handelin gen; de koorleden zorgen er voor dat het koor op heel re delijke sterkte kan zingen. Marga Kerklaan laat zien hoe in grote steden mensen vaak letterlijk in eenzaam heid sterven, maar ook hoe de achterblijvende man of vrouw vereenzaamt. Op vier hoog, gebrekkig ter been, vrijwel zonder contacten met vaak veel jongere buren, pro beren de nabestaanden in de stilte van de bovenwoning het verlies te verwerken. Het wegvallen van rituelen, de (geloofs)gemeenschap en zorg van buren is slecht voor mensen. Want de vragen rond de dood zijn dezelfde gebleven, maar de hulp die er vroeger was, is weggeval len. Het „In Paradisum van het koor maakte plaats voor Mieke Telkamp die uit de luidsprekers het „waarheen leidt de weg" uitzingt over de kist. Steeds meer mensen zien dat in en proberen daar wat aan te doen. In datzelfde Amster dam bijvoorbeeld functione ren groepen voor terminale thuiszorg: mensen die betaald of onbetaald het mogelijk maken dat mensen niet in het ziekenhuis of verpleegte huis moeten sterven, maqr thuis, in de eigen omgeving. Daar immers kunnen de laat ste dingen worden gezegd en gevoeld. Buren, familie krij gen ondersteuning om de vaak zware taak aan te kun nen. Overal in het land wor den dergelijke groepen opge richt; mensen zien hoe het afscheid nemen van het le ven beter thuis kan dan in de onbekende en vaak onper soonlijke sfeer van het zie kenhuis. Er zijn al ruim twintig groepen als die in Amsterdam in het land en volgens Marga Kerklaan zal dat aantal nog flink stijgen. Een andere reactie op het wegvallen van de sociale en kerkelijke structuren rond sterven en de rouwverwer king is het oprichten van werkgroepen voor verlies verwerking. Het buurthuis krijgt bericht van een sterf geval in de wijk en na drie maanden krijgt de nabe staande een brief waarin de mogelijkheid van een ge sprek wordt aangeboden. Vaak wordt daar gretig op in gegaan: dood en rouw zijn uit onze samenleving gebannen; de buren vinden je een „flin ke vrouw" als je zegt dat het goed met je gaat, ondanks het verlies van je man. Dus je be gint geen gesprek met men sen in de direkte omgeving. Een luisterend oor van ie mand voor wie je je niet hoeft groot te houden, is dan zeer welkom. Rituelen De pastoor van Slenaken is in de documentaire te zien in vol kerkelijk ornaat. Hij wijdt de kist, doet gebeden en de kist zakt tijdens de plechtigheid in de grond. Ri tuelen die bij veel begrafenis sen niet meer gebeuren. Heel wat mensen hebben de kerk vaarwel gezegd en het wordt als „pijnlijk" ervaren de kist te laten zakken waar de fa milie bij staat. Marga Kerklaan ontdekte dat mensen de waarde van rituelen juist bij sterven en begraven opnieuw gaan zien. Waar de moed en kracht ont breekt om zelf iets te zeggen, kunnen rituelen vanuit zich zelf spreken. Ze leggen ac centen op moeilijke punten, waardoor mensen worden gesterkt. Door het zien of zelf doen van handelingen wor den mensen als het ware over een drempel getild. Zie kenhuispastor Jack de Valk laat dat zien: een stervende wordt bediend met het sacra ment der stervenden. Niet meer op de oude manier, met uiterlijk vertoon van kleding en attributen, maar heel so ber en intiem, ook in woor den. De stervende voelt het menselijk contact, als teken van de bijzondere aanwezig heid van God in het sterven suur. De stervende mag erva ren dat hij op weg is naar God. Hoofd, handen en voe ten worden getekend door de olie, het teken van Gods na bijheid. Maar er is in de documentai re ook die jonge vrouw, die haar man thuis wil hebben, opgebaard in de kamer. De kinderen staan rond de kist en vertellen dat hun vader met hun over de dood heeft gepraat. Op het kerkhof zakt de kist weg in het familiegraf en moeder en kinderen gooi en aarde op de kist, als teken Begrafenis in Slenaken. Hier klinkt nog het „In Paradi sum". van het definitieve afscheid. Pastor Crombach noemt de aandacht van mensen tijdens en na het sterven een werk van barmhartigheid. Want de nabestaanden worden gehol pen door de aandacht en zorg van de gemeemschap. En, al dus pastoor Crombach, het gaat tenslotte om de nabe staanden. Die zijn nog in le ven. In Slenaken is deze barmhartigheid (nog) een ge woonte. In andere streken, met name de grote steden, is de door verdreven uit het openbare leven en terugge drongen tot een individueel gebeuren, waar een ander niets mee van doen mag of wil hebben. Maar, zo signa leert Marga Kerklaan, er is een wending. De samenle ving gaat inzien dat de dood bij het leven hoort en dat die dood dus z'n eigen plaats moet hebben, ook met het oog op de nabestaanden. „De komende tijd zal er veel meer over gesproken en ge schreven worden", voorspelt ze. Of zij nóg een programma over hetzelfde onderwerp zal maken, is mede afhankelijk van reacties op „Omgaan met de dood". LÜTSEN KOOISTRA de Dodelijk dilemma "t! rdt ian b jndei ienst Minis heid 1 ove iverk TOT zondag, de dag van de verkiezingen, was het niefetsv delijk welke houding de Westduitse politici zouden inn|r. w< tegenover de recente ontvoeringen in Beiroet, waarvai|erh( Duitsers het slachtoffer zijn. Inmiddels is echter gebleke[van Bonn niet zal zwichten voor deze Libanees/Palestijns^onst reur. De Bondsregering heeft daarover zowel overlejf het pleegd met de regeringspartijen van christen-democrat^30 n liberalen, als met de socialisten. Vervolgens heeft de r:raa duitse geheime dienst gisteren in een zorgvuldig voorbc vel actie nieuwe arrestaties verricht. Onder de gearreste^ bevindt zich de 30-jarige Libanees Abbas Hammadi, broer van de 23-jarige Mohammed Hammadi, om wie de s-\ gijzelingsaffaire draait. ,K5. De Westduitse geheime dienst had onlangs al een goedtz^i geslagen met de arrestatie op het vliegveld van Fran|t/' van de jeugdige Mohammed een Libanees van PalesL afkomst. Hij was in het bezit van enkele kilo's springsU- q bereidde kennelijk een aanslag voor. Uit vingerafdruJ.J5 bleek dat hij een van de kapers was van een TWA-vliej een actie waarbij vorig jaar een Amerikaanse militair doodgeschoten. VOOR de Amerikaanse regering was dat voldoende J onmiddellijk de uitlevering van de man te vragen. De|.V> bollah-beweging van de „Strijders voor God", die zich o[ fundamentalisme van de ayatollah Khomeiny richt, sloeL rige week evenwel razendsnel terug. Twee Westdui| voor Hoechst en Siemens werkzaam in Libanon, werd? gijzeling genomen. Van Palestijnse zijde werd vervol meegedeeld, dat uitlevering van Hammadi aan de VS HA doodvonnis voor de beide Westduitsers zou betekenen. ings Om ook Amerika onder druk te zetten heeft vervolgete°^ „Organisatie van onderdrukten van de aarde" het a^ge(1jze weekeinde in Beiroet drie Amerikanen en een IndiërPi een Amerikaanse verblijfsvergunning gegijzeld, eveneeri uJf vrijlating van vliegtuigkaper Hammadi te bewerkstel!^ In de onoverzichtelijke situatie in Beiroet zijn voorts no^jgg kele mannen verdwenen, van wie niet precies vaststa^ door wie en waarom ze zijn ontvoerd. ALLES bij elkaar zijn in Libanon nu ongeveer dertig fDit sen gegijzeld. Al die ontvoeringen passen in het reeds ^ter heersende anarchistische klimaat in Libanon, waarbij hejnu: zelen van politieke tegenstanders tussen de elkaar bestrihnie de groeperingen over en weer als een doelmatig nfaoe wordt beschouwd om wapens en geld te bemachtigen cjitg( dere eisen ingewilligd te krijgen. Elke nieuwe gijzeling, waarbij wordt gedreigd het slptee offer te vermoorden indien de eisen niet worden ingewf v0( vormt voor de betrokken regering een dodelijk dilemmafeke vrijlaten van een terrorist in ruil voor onschuldige burge g een levensgevaarlijke zaak. Voor terroristen zou het eerfie brief betekenen om brutaalweg over de wereld te reiz«^et ongestoord hun wandaden te plegen. Ze zouden ziclr^ kwetsbaar voelen. Zodra ze gearresteerd worden zoudeas^a handlangers slechts ergens ter wereld enkele onschu mei burgers behoeven te ontvoeren om hun invrijheidstellit er bewerkstelligen. En hoe eenvoudig zo'n ontvoering iraldu werk gaat blijkt de laatste tijd vrijwel dagelijks. n al: IN een soortgelijke affaire is Frankrijk niet gezwichtcies bomaanslagen. Italië, dat met een reeks dreigementen i Foi confronteerd indien enkele daar vastgehouden terroj®^ niet in vrijheid worden gesteld, heeft evenmin de ne^ppj aan chantage toe te geven. Het is een hele geruststelling ook Bonn in de huidige affaire niet bereid is door de fyzaal te gaan. Vrijlating van Mohammed Hammadi zou op laf in termijn het bestrijden van de waanzinnige terreurgroep#! het Midden-Oosten tot een fictie maken. Lichte tot matige vorst DE BILT (KNMI) Een ho- gedrukgebied tussen IJsland en Schotland trekt in de rich ting van ons land. De kern zal ons morgen bereiken. In de komende nacht staat er een zwakke wind uit het noord westen. Er komen naast enke le sneeuwbuien opklaringen voor. Hier en daar kan mist ontstaan. Het gaat weer vrie zen, lichte vorst in het noord westen tot matige vorst in het midden en oosten. Overdag is het droog en de temperatuur loopt op tot om het vriespunt bij af en toe zon. De wind neemt af en komt dan uit uit eenlopende richtingen. De ko mende dagen zal het hoge- drukgebied het weer bij ons bepalen. In de nacht komt meest matige vorst voor. De middagtemperatuur ligt rond het vriespunt. Weersvooruitzichten voor di verse Europese landen, geldig voor morgen en vrijdag: Zuid-Scandinavië: opklarin gen, aan de westkust veel be wolking en af en toe sneeuw. Matig tot streng vriezend weer, aan de westkust tempe raturen om het vriespunt. Denemarken, Noord-Duits- land: opklaringen, plaatselijk mist. Overdag lichte, 's nachts overwegend matige vorst. Benelux: opklaringen, plaatse lijk mist. Lichte tot matige, hier en daar strenge vorst. Britse Eilanden: wolkenvelden maar op de meeste plaatsen droog. Kans op mist. Middag- temperatuur 2 tot 5 graden, in de nacht in het binnenland lichte vorst. Midden- en Zuid-Duitsland, Noordoost-Frankrijk: wolken velden en plaatselijk mist. Vooral in Duitsland ook op- e 11 3-bI or klaringen. In de Beierse nog wat sneeuw. O' overwegend lichte voi nachts matige tot su vorst. HA in Midden- en Zuid-Fratfoee half tot zwaar bewolkt. namelijk in het zuiden t, toe regen en landinwaart™" sneeuw. Middagtempel"ze van 3 graden in het bifcn land tot 12 aan de Rivièfe tl jraai Spanje, Portugal: halLg.j zwaar bewolkt en pel! met regen. Middagtenj101 tuur van 10 graden ij noorden tot 17 in het zul ten. fet d I van Noord-Italië, Noordelijk var van Joegoslavische kusinter tot zwaar bewolkt en af per regen. tot 10 graden. I H WEERRAPPORT HEDEN MORGfroep Weer Max Min wJ| Amsterdam regenbui 3 1 ,w 01 De Bilt sn.bui 2 lUlg t Kt ;n(

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1987 | | pagina 2