Tweede fase door Deetman
van de tafel gewijzigd"
Wie voorkind zorgtmoet ook gezag kunnen krijgen
ANC wil in offensief,
maar burgers sparen
Nationale Onderwijs
schept orde in brij van informatie
Van der
Dussen
laat zich
niet
uitdagen
Recordkou op weg naar westen
Hoop J
op levend
in Rijn
BINNENLAND
ficidaeSomant
VRIIDAG 9IANUARI1987 PAGINA^
DEN HAAG Onderscheid
tussen de begrippen ouderlijke
macht, oudervoogdij en der-
denvoogdij dient te vervallen
en moet worden vervangen
door de ene term gezag. Ieder
een die verantwoordelijk wil
zijn voor een minderjarig kind,
moet in deze tijd in aanmer
king komen voor gezag. Ook
wie alleen een kind wil opvoe
den, dient zonder een toezien
de voogd het gezag over het
kind te kunnen hebben.
Dit zegt de Nederlandse Gezinsraad
(NGR) in een rapport dat deze week
is gepubliceerd. Het vormt een com
mentaar dat is opgesteld op verzoek
van de minister van justitie, die de
ouderlijke zorg voor en de omgang
met kinderen opnieuw wil regelen.
Daarnaast heeft ook de actualiteit
van het onderwerp voor de tot
standkoming van dit rapport ge
zorgd. Beleidsmedewerker drs. F.
van Wel: „Het arrest van de Hoge
Raad op 4 mei 1984 was het eerste
dominosteentje dat omviel. In dit
arrest werd namelijk bepaald dat
gezamenlijk gezag na echtscheiding
kon blijven bestaan".
De standpunten die de NGR in haar
rapport naar voren brengt verschil
len nogal met die van het concept
wetsvoorstel van de minister van
justitie en met de huidige wetge
ving.
kind dient volgens de raad
nen worden uitgeoefend door een
ieder die duurzaam de verantwoor
delijkheid wil dragen voor de ver
zorging en de opvoeding van het
kind. Gezag kan dus uitgeoefend
worden door een stiefouder, een on
gehuwde partner van een gezags
drager, zowel in homo- als in hete
rorelaties, alsmede door gezagsdra
gers wier relatie is verbroken. Vol
gens het concept-wetsvoorstel ko
men alleen familierechtelijke rela
ties in aanmerking voor uitoefening
van gezag. Verder dient een min
derjarige ongehuwde moeder van
zestien jaar en ouder van rechts
wege meerderjarig te worden, aldus
het rapport van de Gezinsraad.
Anders dan in het concept-wets
voorstel wil de NGR ook dat het ge
zamenlijk gezag van ouders na echt
scheiding zonder tussenkomst van
de rechter doorloopt. De rechter
moet wel kunnen ingrijpen als zo
iets niet in het belang van het kind
is. De ouders zouden voor het geza
menlijk gezag ook om een proefpe
riode moeten kunnen verzoeken die
proefperiode kent het concept-wets
voorstel niet. Voor niet-gehuwden
die gezamenlijk gezag over een kind
willen hebben, zou een dergelijke
proefperiode ook mogelijk moeten
zijn.
Bij alle veranderingen in het gezag
dient de rechter de kinderen die
twaalf jaar of ouder zijn, te horen.
Bovendien vindt de NGR dat kinde
ren van twaalf jaar en ouder ook in
verband met omgang en gezag in
beginsel zelf rechten hebben. Ook
deze bepalingen ontbreken in het
concept-wetsvoorstel. Volgens de
NGR komt omgang in principe toe
aan ieder die een-nauwe of persoon
lijke band heeft met het kind en
niet alleen aan ouders of ex-gezags
dragers. Maar in het belang van het
kind, aldus de NGR, dient zo ie
mand toch omgang ontzegd te kun
nen worden.
Zowel het rapport van de raad als
het concept-wetsvoorstel geeft aan
dat de bepaling dat kinderen eer
bied aan hun ouders verschuldigd
zijn uit de wet moet worden ge
schrapt. De heer Wel: „Het gaat
hier om een symbolische bepaling
die alleen een intentie weergeeft en
waarop geen sanctie bestaat".
JEANNETTE VOORBIJ
ABP-AFFAIRE
MAASTRICHT „AI die
tijd heb ik een slang aan
mijn borst gekoesterd".
De conclusie was strikt
privé geuit in een moment
van terugblikken en beïn
vloed door alles wat ook
hij inmiddels gelezen en
gehoord had. En het was
zeker niet de bedoeling
van de vroegere hoofddi
recteur van het ABP, dr.
J.W. van der Dussen, dat
de in de Maastrichtse
rechtszaal verzamelde
pers dit ter ore zou ko
men.
Maar de man die steeds ook
publiekelijk zijn directeur be
leggingen, nu verdachte mr.
drs. A. Masson, de hand boven
het hoofd heeft gehouden, be
ging in de onderzoeksperiode
bij het ABP de fout zijn ver
zuchting te slaken op het mo
ment dat de recherche nog
binnen gehoorsafstand was.
De Maastrichtse fraude-offi
cier mr. Laumen maakte er
gisteren zichtbaar dankbaar
gebruik van. Hij daagde Van
der Dussen zelfs uit nu „het
lef te hebben" zijn woorden
nog eens in het bijzijn van
Masson te herhalen. Dat lukte
echter niet.
Drie getuigen verschenen gis
teren in Maastricht: Van der
Dussen als ex-ABP'er, drs.
A.C. Moorman, die nog wel bij
het pensioenfonds werkt, en
R.W.J. Groenink, die bij de
Amrobank is belast met bij
zondere kredieten. De laatste
kon nog eens in zijn volle om
vang de rol van de Amrobank
in de „Weena-transactie" dui
delijk maken. Groenink houdt
vol dat Masson van alles weet
had. Masson ontkent dat.
Getuige drs. A.C. Moorman
was indertijd wel positief over
de mogelijke aankoop van het
Weena-gebouw. Maar diverse
factoren weerhielden hem, zo
vertelde hij, van zijn instem
ming.
Honduras ontkent
adoptie kinderen
om hun organen
TEGUCIGALPA Er wor-
den geen Hondurese kinderen
geadopteerd door buitenlandse
echtparen, die commerciële in
tenties hebben met hun orga
nen. Dit heeft de vrouw van
de president van Honduras
verklaard. Met haar commen
taar neemt Miriam de Azcona,
die behalve echtgenote van
het staatshoofd voorzitter is
van een Hondurese welzijnsor
ganisatie, afstand van berich
ten die vorige week in de we
reld kwamen. Toen werd ver
klaard dat in Honduras „heel
wat echtparen kinderen met
fysieke gebreken adopteren"
om „hen in stukjes te verko
pen".
Deetman
(Vervolg van de voorpagina)
De raad voor het weten
schapsbeleid adviseerde
minister Deetman in 1984
al de tweede fase van het
universitair onderwijs
maar „te schrappen", om
dat er van de oorspronke
lijke opzet niets meer over
was gebleven. Dat heeft
Deetman zich geen twee
maal laten zeggen. Lang
zaam maar zeker heeft hij
de tweede fase „van de ta
fel gewijzigd".
De verdeling van het weten
schappelijk onderwijs in twee
fasen is een erfenis van minis
ter Pais, die in het eerste kabi
net-Van Agt de portefeuille
onderwijs beheerde. In 1981
ging de Tweede Kamer ak
koord met zijn wetsvoorstel
voor een nieuwe structuur van
de universiteit. De eeuwige
student werd daarmee van de
collegebanken verbannen, om
dat alle studies werden terug
gebracht tot vier jaar.
Na deze eerste fase (die tot zes
jaar mocht uitlopen) zou een
klein gedeelte van de studen
ten een tweede fase mogen ge
nieten, waarin zij zich konden
specialiseren tot leraar of on
derzoeker. De fasering zou
met ingang van de cursus '82/
'83 moeten ingaan. En zo ge
schiedde. Maar nu de eerste
studenten hun eerste fase ach
ter de rug hebben en zich mel
den voor de tweede, blijkt die
niet te bestaan.
Minister Deetman heeft met
plezier de studieverkorting tot
vier jaar overgenomen, maar
het vervolg op die korte studie
heeft hij afgestoten. ,,De enige
nu bestaande tweede-fase-op
leidingen zijn de beroepsoplei
dingen voor artsen, tandart
sen, dierenartsen, en accoun
tants. Maar dat is niets bijzon
ders, want die studies duurden
altijd al langer. Het extra stu
diejaar heet nu gewoon tweede
fase. De doorstroom is dan ook
honderd procent, er is geen
sprake van selectie.
Daarnaast is er dan de lera
renopleiding, maar die heeft
Deetman uitgesteld tot vol
gend jaar. Op dit moment ge
ven we een vervolgopleiding
van vier maanden; twee
maanden in de eerste en twee
maanden in de tweede fase.
Dat is alles. De tweede fase is
niets, de student moet het van
de eerste hebben", zegt Van
den Akker.
Voor eigen rekening
In plaats van de tweede fase
heeft minister Deetman de
universiteiten de mogelijkheid
gegeven onderzoeksassistenten
aan te stellen - voor eigen re
kening, wel te verstaan - en
beroepsopleidingen te begin
nen.
Van Rosmalen; „De besluit
vorming hierover is echt abo
minabel. Op een brief die we
in juni verstuurden hebben we
nog steeds geen antwoord, dat
is toch te belachelijk om over
te praten? Maar ja, de beroeps
opleidingen die je mag verzor
gen, mogen niet uit eigen mid
delen betaald worden. Dus het
geld van de schatkist mag er
niet aan besteed worden. Hoe
het dan wel moet, moeten de
universiteiten zelf maar uit
zoeken. Dat betekent dat be
drijven de opleiding moeten
sponsoren of dat cursisten zelf
moeten betalen".
Daardoor kan een gemiddelde
student na zijn eerste fase de
beroepsopleiding niet volgen.
Het cursusgeld (tien- tot twin
tigduizend gulden per jaar)
wordt niet vergoed door de
studiefinanciering en hij krijgt
ook geen beurs. Als hij geen
werk vindt en zijn werkgever
zover krijgt de studie betalen,
kan hij het vergeten. En om
dat het bedrijfsleven slechts
geïnteresseerd is in weten
schap die winstgevend is, moe
ten veel alfa-wetenschappen
het maar zonder tweede fase
doen. De rector magnificus
van de Vrije Universiteit,
prof.dr. Drenth, heeft gezegd
dat dat „voor een aantal beroe
pen zonder meer betekent dat
er geen tweede-fase-opleiding
komt". „Ja, de derde geld
stroom, de financiering door
het bedrijfsleven, betekent dat
het vraag-en aanbod-mecha
nisme zijn intrede doet", con
stateert de woordvoerder van
de Erasmusuniversiteit.
Overigens heeft de voorzitter
Gevers van de HBO-raad
(waarin het hoger beroepson
derwijs is verenigd) geprotes
teerd tegen de opleidingen die
de universiteiten samen met
het bedrijfsleven op poten zet
ten. „Knollen voor citroenen",
noemt Gevers de opleidingen.
„Het is gewoon hoger beroeps
onderwijs, helemaal niet we
tenschappelijk en dus concur-
rentie-vervalsend".
Slecht betaald
De onderzoeksopleiding die
Pais in petto had, heeft Deet
man vervangen door het ver
schijnsel „Assistent In Oplei
ding", uitgesproken als „Ajo".
Deze assistenten kunnen moei
lijk beschouwd worden als stu
denten die de tweede fase van
hun studie doorlopen. Het zijn
personeelsleden, die tegen een
geringe vergoeding (het eerste
jaar de helft van het normin-
komen, daarna steeds meer,
tot tachtig procent) voor de
universiteit werken. Van Ros
malen: „Ze krijgen betaald, en
het opleidingsaspect is er in
gebracht om ze zo weinig mo
gelijk te kunnen betalen". De
Ajo's vallen volgens Van den
Akker dan ook niet onder de
wet op het wetenschappelijke
onderwijs; het zijn geen stu
denten, maar slecht betaalde
medewerkers.
De universiteiten moeten hun
assistenten zelf betalen, „Deet
man geeft er geen cent extra
voor", zegt Ruud Grondel van
de Amsterdamse universiteit.
De kosten voor de minister
zullen de komende jaren dan
ook flink dalen. Maar dat
geldt ook voor het niveau van
het onderwijs. Vooral de selec
tie via de vraag van het
bedrijfsleven is daar schuldig
aan, vinden de woordvoerders
van de universiteiten.
Grondel: „De overheid ont
loopt haar verantwoordelijk
heid. Er zijn opleidingen waar
geen vraag naar is, maar die
toch een maatschappelijk be
lang dienen. De overheid laat
dat liggen. Ik hoop daarom dat
er een tijdige evaluatie komt
in het parlement, zodat er nog
ingegrepen kan worden".
STEVO AKKERMAN
(Vervolg van de voorpagina)
LUSAKA Het African
National Congress (ANC)
heeft gisteren zijn 75e ver
jaardag gevierd met een
oproep aan de blanken in
Zuid-Afrika samen met de
zwarten een front te vor
men tegen het apartheid
systeem. Op een viering in
de Zambiaanse hoofdstad
Lusaka riep de voorzitter
van de zwarte nationalisti
sche beweging, Oliver
Tambo, op tot een „strate
gisch offensief tegen de
bolwerken van vijand in
de steden", maar vroeg hij
de aanhangers van het
ANC tegelijk de burgers
te sparen bij hun strijd te
gen het blanke minder
heidsbewind in Pretoria.
Tot voor kort werd het ANC
nog door de blanke regering in
Pretoria afgedaan als „de
minst succesvolle terroristi
sche organisatie ter wereld",
maar de afgelopen jaren heeft
de organisatie zowel bij de 25
miljoen zwarten in Zuid-Afri
ka als in het buitenland aan
zienlijk aan invloed gewon
nen. Hoewel Pretoria het ANC
nog steeds niet als gespreks
partner aanvaardt, kan de or
ganisatie zich er wel op beroe
men dat zij na de politieke on
lusten in de zwarte woonste
den van de afgelopen drie jaar
bij de blanke regering erken
ning heeft gevonden als staats
vijand nummer één.
De gewapende strijd van het
ANC heeft tot nog toe weinig
opgeleverd, maar op diploma
tiek terrein heeft het wel veel
vooruitgang geboekt. Terwijl
de Zuidafrikaanse regering
binnen de internationale ge
meenschap is vervallen tot de
status van paria, vindt het
ANC steeds in het Westen
steeds meer gehoor als verte
genwoordiger van de zwarte
meerderheid in Zuid-Afrika.
Overigens gaan nu ook binnen
de blanke gemeenschap in
Zuid-Afrika steeds meer stem
men op het sinds 1960 gelden
de verbod tegen het ANC op te
heffen en besprekingen te be
ginnen over politieke hervor
mingen.
Oliver Tambo. de voorzitter van het ANC. bij de viering van het 75-jarig bestaan van de verzetsor
ganisatie.
Eredoctor
De in Wenen wo
nende Tsjechi
sche mensen
rechtenactivist
dr. Jiri Nemec
heeft gisteren na
mens zijn vriend,
de Tsjechische fi
losoof Ladislav
Hejdónek, een
eredoctoraat van
de Universiteit
van Amsterdam
in ontvangst ge
nomen.
DEN HAAG/WAR
SCHAU Na Siberië en
Moskou, waar eerder deze
week extreem lage tempe
raturen werden gemeten,
is nu ook Polen getroffen
door een record-koude.
Nabij de hoofdstad War
schau werd gisteren een
na-oorlogs dieptepunt van
-34 graden celsius geme
ten, waardoor er proble
men ontstonden met de
stroomvoorziening, ver
warming en vervoer.
Het personeel in de belangrijk
ste warenhuizen van de hoofd
stad gaat gekleed in dikke
winterjassen, omdat het bin
nen door de problemen met
verwarming vijf graden vriest.
Volgens de weersvoorspellin
gen is de koude lucht uit Oost-
Europa onderweg naar het
Westen. Voor volgende week
wordt, ook voor ons land,
strenge vorst verwacht. In
sommige delen van Zuid-Eu
ropa, dat volgende week ook
in de kou wordt gedompeld,
heeft de winter zich aange
kondigd in de vorm van zware
sneeuwval. Zo werd een uitge
strekt gebied in Noord-Grie
kenland gisteren onder een
meterdikke laag sneeuw be
dekt, waardoor honderden
dorpen van de buitenwereld
raakten afgesneden. De nood
toestand is uitgeroepen en mi
litairen zijn ingezet bij het
sneeuwvrij maken van de we
gen.
(Van onze correspondeni en
Rink Drost) gro
BONN De beneden lfe
van de Rijn vanaf Bade
lijkt minder ernstig di
hebben geleden van Êel
brand bij het chemiecf"
cern Sandoz dan tot vj.
kort werd aangenomi
Weliswaar is alle dierli£
leven afgestorven,
een deel van de vegeU
en van de micro-orgaij
men is in leven geblevr
Er is daarom nog ste*
sprake van een zelfreip
gend vermogen in de i "1
vier.
Dat meldt althans de Zwitse
organisatie voor waterrej
ging en -bescherming B
WAG in Liestal. Volgens f
instituut mag het komeet^
voorjaar de terugkeer van P
gewervelde dieren in de
worden verwacht. Over 4
jaar of drie zou dan weer kml
nen worden gedacht aan fh€
uitzetten van bepaalde soorW
vis. Aanvankelijk was uitL
gaan van opbouwperiode I»
een jaar of tien. ka
ef
Bejaarde
overleeft
dankzij bek
limonade ft
1
COLUMBUS Eerfjn
Amerikaanse vrouw van bi<
zeventig jaar, die op OuAge
dejaarsavond uit haar
stoel gevallen was en nieC~~
meer omhoog kon ko+
men, heeft het zes dager
uitgehouden op twee liter
limonade gazeuse, dit
nog net binnen haai
handbereik stonden. Dt
vrouw, die long- en hart
patiènte is, had ook no±
geprobeerd bij de tele
foon te komen, maar da
was haar niet gelukt. Ni
een week kwam de gas m
meteropnemer bij haat-
aan de deur. Toen hi
merkte dat er iets aan d
hand was, sloeg h
alarm.
Wethouder geef j
zijn wedde weg
SUSTEREN Dank zij I
tijdens de stembusslag dooB
54-jarige wethouder J. Storï
van Susteren gedane bell
vaart de plaatselijke gemJ
schap thans wel. Storken hi
de wedde plus vergoed in,
die hij het afgelopen jaarfl
wethouder en plaatsvervT
gend burgemeester heeft
vangen, in totaal 20.000
den, geschonken aan kerkt
ke en charitatieve instelliné
Zijn opstelling houdt verbT
met een toezegging die
deed toen kiezers hem miifc^
meer verweten nog meer J~'"'
te'willen verdienen, terwijT
als ondernemer toch
slecht bij kas zat. *y
Werkloosheid
boven 700.000 i
DEN HAAG De werkl,
heid is in december gesl
tot 705.300, een stijging
13.400 in vergelijking metfrvc
vember. Over het hele fcn:
1986 waren gemiddeld 710|b<
mensen als werklozen in
schreven, 50.300 minder jtai;
in 1985, aldus het ministfojd;
van sociale zaken. In deer
ber werden 56.800 mei»sv<
werkloos en verlieten 43ltele
het werklozenbestand. De (lag
ging van de werklooslfelu
deed zich alleen voor bijjnti
mannen (met 15.900). BijHjC£
vrouwen daalde de werkljéve
heid met 2500. Gecorrig^im
voor seizoensinvloeden si.
de werkloosheid met 2100 he
695.000. gan
SUSKE EN WISKE DE HELLEGATHONDEN
(c) Standaard Uitgeverij. Antwerpen-WMO
UTRECHT Onderne
mers die boeken, materia
len en andere praktische
zaken verkopen aan het
onderwijs in ons land
richten zich meer en meer
op de afzet van audio-vi-
suele-, technische- en
computerapparatuur. „De
techniek is de laatste jaren
sterk aan het oprukken.
Een vaktentoonstelling
kan voor de onderwijs
mensen orde scheppen in
de enorme informatiebrij
die op dat gebied op hun
af komt".
Volgens voorzitter drs. Th.
Jansen van de Stichting Natio
nale Onderwijs Tentoonstel
ling (NOT) kan de beurs, die
van 3 tot en met 7 februari in
de Jaarbeurs in Utrecht wordt
gehouden, een goed overzicht
geven van wat er in onder
wijsland allemaal te krijgen is.
Op deze tweejaarlijkse ten
toonstelling komt een groot
aantal praktische onderwijsza
ken aan de orde, zoals leer
pakketten en -methoden,
hulpmiddelen, creatieve vak
ken, scholenbouw en -inrich
ting, peuterspeelzalen en in
formatie over schoolmanage-
ment.
De tentoonstelling wordt voor
de vijftiende keer gehouden.
Dit jaar kunnen mensen uit
het onderwijs, het bedrijfs
leven en andere belangstellen
den kennismaken met wat 342
bedrijven en instellingen als
leverancier bieden. Hoewel de
stroom pessimistische berich
ten over bezuinigingen anders
zoud doen verwachten, is het
aantal exposanten groter dan
ooit Vorige keer waren het er
nog 296. Ook het bezoekers
aantal vertoont een stijgende
lijn. Vier jaar geleden kwamen
30.000 mensen kijken, in 1985
waren het er 45.000 en voor de
komende NOT verwacht men
50.000 bezoekers.
„De tentoonstelling is aller
eerst een commercieel gebeu
ren, er worden vaak ook za
ken gedaan. We hebben op de
NOT jarenlang weinig expo
santen gehad in de sector
scholenbouw, want er was
geen geld om scholen te bou
wen. Dat wordt dit jaar ver
moedelijk weer wat rechtge
trokken", aldus Jansen. „Zo
hebben we jaren gehad dat de
leveranciers op het gebied van
de biologie en natuurkunde
niet kwamen opdagen, omdat
er in het onderwijs toch geen
geld aan kon worden uitgege
ven. Gelukkig trekken de be
stedingen ook daar weer aan,
hetgeen het aantal exposanten
op de NOT ook weer omhoog
brengt".
„Veel mensen komen kijken
naar de nieuwste boeken op
hun onderwijsvakgebied. Som
migen komen zich oriënteren
op de nieuwste onderwijsme
thodes of praten met bouw
kundigen over scholenb
Ministeries geven op hunU
rein voorlichting, en alia
niet-commerciële. weinig J
pitaalkrachtige organisr
krijgen van ons gratis
druimte omdat ze van g|) T<
belang zijn voor de schflin,
De NOT is dus echt weloslii
meer dan alleen een com&tte
cieel gebeuren". en v
Op de NOT komen tiendutf' la
den mensen uit het onderfcsvi
een gunstige gelegenheid lijke
inhoudelijk eens door te
ten over allerlei onderwijfscj-
ken. Jansen en de zijnen Mac
ben daarom voor de beurfcek
gen lezingen van tal van ftnte
kundigen op het progradAcI
staan onder het centrale fdje
ma „Scholing werkt".
