£Iugo Raes terug met een heldere roman
Nabokov doet weer van zich spreken
CcidaeSourant
Beethoven zet nieuwe
^jmponistenreeks voort
The Mission: boeiend,
maar nog te veel filmscript
Gouden
huwelijk
in woord
en beeld
Nieuwe Yrouwenlijfboek vol tips en informatie
DEKEN EN PLATEN
AJ?1""
VRIJDAG 9 JANUARI 1987 PAGINA 11
h raar en weelderig soort
3500>ster", zo wordt de lokatie
^lemd. waarin het grootste
utiaj^ van de onlangs versche-
8 ciL roman van Hugo Raes,
Te( goudwaterbron", zich af
rit. Het is een gloednieuwe,
^geelachtige bungalow in
Belgisch-Limburgs na
rt-Jgebied, gebouwd als een
524iiywood-decor. waar zich
ontdekt en uitgebaat
„Spa"
Die hoofdpersoon is Adri de
Kompel, afkomstig uit een
eenvoudig Vlaams gezin. Zijn
vader kon zijn grootse plannen
niet verwezenlijken door de
oorlog. Adri probeert het op
zijn manier, bouwt een carriè
re op, eerst in politieke krin-
mof luxueus leven afspeelt en gen, maar dat is allemaal niets
6662|r de groten van de wereld in vergelijking met wat hem
aan huis lijken. Al die daarna overkomt: de ontdek-
combjht staat gegroepeerd rond king van de goudwaterbron in
!e "/I Prachti8 zwembad, na- dat Limburgse natuurgebied.
rlijk. Het gaat om het goud- Adri en zijn nieuwe echtgeno-
"g^jjrige water in dat bad, dat te zetten hun „Spa" op, maar
TeT komt borrelen uit een dan op zo'n manier, dat louter
die door de hoofdper- de „upper ten" daar wordt toe-
dit verhaal wordt gelaten. Het luxe oord dat zij
boven de bron bouwen, wordt
een ontmoetingsplaats van po
litici, groot-industriëlen en an
dere lieden, die het lot van na
tie en wereld in handen heb
ben.
Gedurende enige tijd drijft
Adri dit luxe oord, samen met
zijn echtgenote en twee mooie
vriendinnen, op zeer succes
volle manier. Het viertal ge
niet van het leven. Onderling
hangt een sfeer van vriend
schap en vertrouwen, met al
lerlei erotische bijkomstighe
den. Maar wanneer Adri het
met een van de vrouwen met
wie hij geen wettige verbinte
nis heeft op een vrijen zet in
het levenskrachtige vijverwa
ter, gaat het allemaal al vrij
spoedig fout, ook al is tussen
die vrijpartij en de ondergang
van het gezondheidscentrum
geen direct verband. Alles gaat
fout en Vanessa, Adri's trouwe
echtgenote, kan blij zijn als ze
dramatisch detail! aan
het slot een baantje als werk
ster mag aannemen.
Cliché-matig
Dat klinkt allemaal wat cli
ché-matig. Het verhaal is bo
vendien verteld in een groot
aantal (meer dan vijftig) zeer
korte episoden, elk van een
pagina of drie, zodat het ge
heel een bijzonder fragmenta
rische indruk maakt, hetgeen
wel eens irritatie wekt. Maar
de lichte toon, de trefzeker
heid en de rake typeringen
maken veel goed. Bovendien
weet Raes heel doelmatig te
doseren en op te bouwen, het
geen onder meer te zien is aan
fiction verhalen schreef. Ze
ven jaar lang hoorden we niets
van hem. Nu hij met „De
goudwaterbron" terugkomt,
blijkt hij een veel grotere
de manier waarop de erotiek £reeP °P zijn jn^terj33^ te heb-
in het verhaal heel precies
wordt uitgebouwd
ben, een veel helderder ont
wikkeling van zijn situaties en
Deze heldere en aansprekende f'Suren tot stand te brengen
roman toont het vakmanschap dan voorheen. En een bijkom-
van Hugo Raes. die er een
soort „come-back" mee maakt.
In de zestiger jaren maakte hij
stigheid: „De goud waterbron"
lijkt een verhaal dat heel ef
fectief zou kunnen zijn als
met een aantal boeken grondslag voor een heel boei-
over het meeslepende en ver- en°e speelfilm.
woestende leven dat mensen
in die tijd zochten („Een faun
met kille horentjes", „De vad
sige koningen"), waarna hij
een aantal merkwaardige en
heel fragmentarische science-
JAN VERSTAPPEN
Hugo Raes: „De goudwater-
bron" - een vertelling. Uitga
ve De Bezige Bij. Prijs
f27,50.
Volgens de
Weense Frau
vom Bernard,
in haar lite
raire salon
vertoefde hij
vaak, was
Ludwig von
Beethoven
ongema
nierd.
de nieuwe componisten-
ts van uitgeverij Gottmer
Haarlem, in oktober van
vorig jaar ingeluid met het
ichijnen van een biografie
r Mozart, is het tweede
itje uit, gewijd aan leven en
k van Ludwig van Beetho-
Binnenkort zal het derde
I in de reeks, over het le-
van Johannes Brahms,
ichijnen.
inieuwe componistenreeks
iangt de befaamde „blau-
bandjes", die in de vijftiger
h bij Gottmer verschenen,
hieuwde inzichten
boomd. De geest van Mozart
rouwt en treurt nog steeds om
de dood van zijn leerling. Hij
heeft een toevlucht gevonden
in de onvermoeibare Haydn,
maar geen activiteit; via hem
koestert hij zijn verlangen
weer met iemand te worden
verenigd. Ontvang Mozarts
geest uit de handen van
Haydn, door jouw steeds toe
nemende ijver".
Ongemanierd
Een andere, veelzeggende be-
jiwe feiten maakten een schrijving van de verschijning
van Beethoven is van Frau
vom Bernhard, in wier literai
re en muzikale salon Beetho
ven al vlak na zijft komst in
Wenen was toegelaten: „Wan
neer hij (Beethoven) bij ons
kwam, stak hij gewoonlijk zijn
hoofd om de deur en overtuig
de zich ervan dat er niemand
aanwezig was die hij niet
mocht. Hij was klein, gewoon
tjes, met een lelijk, rood en
pokdalig gezicht. Zijn haar
was donker en hing slordig om
zijn gezicht. Zijn kleren waren
erg alledaags, niet zeer afwij
kend van de mode in die da
gen, vooral in onze kringen.
Bovendien sprak hij een heel
plat dialect met een weinig
originele woordkeus. Zijn hele
voorkomen maakte in het al
gemeen geen bijzonder be
schaafde indruk; in feite was
hij ongemanierd. Hij was
hooghartig; ik heb zelf gezien
hoe de moeder van prins Lich-
nowsky, gravin Thun, op haar
knieen viel voor Beethoven,
die lui op de sofa lag, om hem
te smeken iets voor hem te
spelen. Maar Beethoven deed
het niet".
Maar ook talrijke herinnerin
gen van zijn leerling Czerny
en citaten uit recensies uit de
Weense kranten dragen in
aanzienlijke mate bij tot de au
thentieke, levensechte context
jnologisch overzicht van waarin Ate d'Arcy-Orga de fi-
tn en tijd alsmede een per- guur van Beethoven beschrijft.
Dat authentieke beeld is voor
al een verdienste van de laat
ste tjen hoofdstukken, waar de
eerste twee hoofstukken dui-
ustreerd met portretten, delijk lijden onder een al te
en voorstellingsaffi- grote zucht naar het opsom
men van zoveel mogelijk fei
ten, personen, data en jaartal
len binnen een zo kort moge
lijk bestek, waarvoor d'Arcy-
-Orga vele tussen haakjes no
dig heeft die de leesbaarheid
niet bepaald bevorderen. Die
beknoptheid heeft tevens, an
ders dan in het deeltje over
Mozart, geleid tot een nogal
gedrongen en onrustige typo
grafie, die de leesbaarheid van
dit deel in het algemeen wei
nig goed doet.
Dat neemt niet weg dat voor
de beginnende muziekliefheb
bers en vakmensen die hun
geheugen nog eens willen op
frissen ook Beethovens leven
en werk acceptabel en boeiend
door d'Arcy-Orga in kaart is
gebracht, waarbij het drie
hoofdstukken tellende biblio
grafische, chronologische en
personele supplement van Jos
van Leeuwen een welkome
en, voorzover ik heb kunnen
nagaan, betrouwbare aanvul
ling vormt.
GODERT VAN COLMJON
toitgave van de eerste
zelfs in een aangepaste
jn, onmogelijk, zodat Gott-
j besloot tot een geheel
jiwe opzet gebaseerd op re-
te Amerikaanse en Engelse
trafieën. Evenals de „blau-
ibandjes" vormen de nieu-
beknopte, biografieën een
lenhangende reeks van af-
derlijke, zelfstandige deel-
•Het is de bedoeling dat in
—periode 1986-1989 in totaal
len biografieën van beken-
componisten verschijnen,
tezamen een redelijk breed
rzicht van drie eeuwen Eu-
tse muziekgeschiedenis
(nen geven. Bach en Hön-
voor de barok, Haydn en
{art voor de Weense klas-
;en, Beethoven, Schubert
Schumann voor de vroege
{antiek, Liszt, Wagner,
hms, Verdi en Tsjaikovsky
r de hoogromantiek, Mah-
en Debussy voor de laat-ro-
Itiek en Stravinsky en
Itakovitsj voor de muziek
in onze dagen.
mpleet
afwijking van het Ameri-
ins/Engelse voorbeeld be
ten de Nederlandse verta
len een complete oeuvreca-
|gus, een bibliografie, een
pnregister met een korte
ensschets van alle figuren
lin het betreffende deel op-
ïen. Een en ander royaal
|s, topografische afbeeldin
i en fragmenten uit oor-
Dnkelijke partituren.
I eerste deeltje over Mozart
t een geslaagd voorbeeld
I de mogelijkheid om aan
hand van authentiek bron-
tmateriaal en mondelinge
schriftelijke opinies van
lega's en tijdgenoten een le-
»dig beeld van een compo-
t en zijn tijd te schetsen,
t nu verschenen deeltje
ir Beethoven is daarvan een
isequente voortzetting,
twaalf hoofdstukken be-
irijft de Engelse auteur Ates
Ifcy-Orga de ontwikkeling
de tamelijk eenvoudige
ar muzikaal begaafde jonge
ïthoven in Bonn tot een
de meest gevierde en te
ts eerste zelfstandige com-
tisten van het Wenen van
l tijd. Zijn vriendschap met
jonge, eveneens muzikale
iaf Waldstein leverde een
Ital mooie aantekeningen
zoals bij zijn vertrek in no-
fiber 1792 naar Wenen, als
üdstein in een „Liber
jercorum" voor Beethoven
jeert: „Beste Beethoven! Je
it nu naar Wenen, waarmee
t wens in vervulling gaat
1 al zo lang is gedwars-
D'Arcy-Orga en Jos van
Leeuwen: „Beethoven". Uit
geverij Gottmer, Haarlem.
Prijs ƒ32,50; bij intekening
25,—.
Wanneer de Rooms Katholie
ke Kerk in de achttiende eeuw
te maken krijgt met een af
brokkelend gezag, is dat niet
alleen voelbaar in Europa,
maar ook overzee in de verre
koloniën. Het gevolg: een di
lemma. Óf het missiewerk
voortzetten, óf redden wat er
te redden valt op het Europese
continent.
Dat is in het kort het thema
van de film „The Mission".
Scenarioschrijver Robert Bolt
zag er wel meer in dan alleen
een rolprent, zodat de film nu
ook in boekvorm verschenen
In vele aspecten overtreft het
boek de originele fimversie.
Allereerst uiteraard qua volle
digheid. In vergelijking met
het boek bevat de film veel hi
aten, teveel eigenlijk. Terwijl
de centrale persoon, de gewe
zen slavenhandelaar Mendoza,
slechts in grote lijnen overeen
komt met de rol die Robert de
Niro speelt. Veel belangrijke
ontwikkelingen worden on
voldoende gevisualiseerd.
Het verhaal - echt gebeurd
volgens de titelrol van de film
- speelt zich af rondom een
stukje Zuid-Amerika, in het
grensgebied van Brazillië, Ar
gentinië en Paraguay. De oor
spronkelijke bevolkingsgroep,
de Guarani, vormen een ge
liefkoosd handelsobject voor
zowel Portugezen als Span
jaarden. In het Spaanse gebied
weten ze zich echter be
schermd tegen de slavenhan
delaars door de missieposten
van de Jezuïeten.
In de eerste twee hoofdstuk
ken van het boek maken we
kennis met de twee hoofdper
sonen: de slavenhandelaar Ro-
drigo Mendoza en de missiona
ris Pater Gabriel. Er wordt
duidelijk gemaakt hoe zij in
deze verschillende milieus te
recht gekomen zijn. De con
frontatie tussen deze twee we
relden volgt, Mendoza komt
tot inkeer en wordt door de
Guarani opgenomen in hun
stam en door de jezuïetenorde
als lekenbroeder.
Deel drie speelt zich af in Por
tugal, waar de snode Carvalho
plannen smeedt om een einde
te maken aan de macht van de
kerk en de missieposten. Het
Verdrag van Madrid heeft tot
gevolg dat de gebieden waar
de missieposten zich bevinden
overgaan van Spaanse in Por
tugese handen. Carvalho en
Portugal zitten te springen om
inkomsten en zijn de kerk veel
minder goedgezind dan hun
Spaanse voorgangers. De gou
dopbrengsten uit de koloniën
vallen tegen voor de Portuge
zen, maar de slavenhandel zou
veel van dat financiële leed
kunnen vergoeden. Zolang de
Guarani echter onder bescher
ming staan van de missiepos
ten, valt er voor de Portuge
zen in het voormalige Spaanse
gebied niet veel te halen. Car
valho oefent druk uit op ker
kelijk afgezant Altamirano om
de missieposten op te heffen
en de gebieden over te dragen
aan de Portugezen, zodat de
Guarani weer vogelvrij zullen
zijn.
In deel vier en vijf neemt het
verhaal een beslissende wen
ding. De Vaticaanse vertegen
woordiger Altamirano arri
veert in het bedreigde gebied
met de keuze tussen de hand
having van de missieposten of
de instandhouding van de Je
zuïetenorde in Europa.
Hoewel een boeiend epos, is
„The Mission" nog teveel een
filmscript gebleven. Het boek
is eenvoudig van opbouw - de
gebeurtenissen worden keurig
chronologisch afgewikkeld -
en bevat aardige dialogen.
Voor wie het boek gelezen
heeft is het echter niet aan te
raden ook de film nog te be
zoeken, want die is dan alleen
nog maar een bron van erger-
Robert Bolt: „The Mission".
Uitgeverij Luithing,
Utrecht. Prijs ƒ22,90.
Robert de Niro. op bed, krijgt geestelijke bijstand van de jezuiet
Gabriel, een rol van Jeremy Irons in „The Mission".
„Het populairste echtpaar van
Nederland", zo worden prinses
Juliana en prins Bernhard ge
noemd in het boek „Het aan
zien, Het Gouden Huwelijk".
Het is een van de vele boeken
die dezer dagen uitkomen ter
ere van het deze week gevier
de vijftigjarig huwelijk van
het vorstelijk paar. Het boek
telt 112 bladzijden en is geïllu
streerd met tientallen kleuren-
en zwart-witfoto's. De tekst
van Annelien Goote is makke
lijk leesbaar. Het huwelijk
wordt per onderwerp beschre
ven, maar wel vrij chronolo
gisch. Zo worden onder andere
verloving en bruiloft, de ge
boorte van de dochters, de oor
logsjaren en de kleinkinderen
behandeld. Ook de Lockheed-
affaire en de gebeurtenissen
rond Greet Hofmans komen
aan bod.
Het Aanzien, Het Gouden
Huwelijk; samengesteld
door Richard F. Kaan met
tekst van Annelien Goote-
.Uitgeverij Het Spectrum,
Utrecht. Prijs ƒ29,90.
Voor wie als vrouw ontevre
den is met eigen lijf en leden,
is er het Nieuwe Vrouwenlijf
boek. Een boek vol tips en in
formatie voor vrouwen die er
goed uit willen zien en zich
ook zo willen voelen. Voor wie
dat nog niet geldt: met de
plooiproef op bovenarm, dij,
middenrif of bil kan worden
bepaald of men te zwaar is.
Daarna gaat men aan het
werk: calorieën tellen gecom
bineerd met lichaamsbeweging
en de kilo's moeten verdwij-
Het boek vermeldt wat men
beter wel en beter niet kan
eten en doet suggesties aan de
hand voor een voedzaam maar
niet zo vet ontbijtje, lunch of
avondmaal. Daarbij publiceert
het boek van talrijke voe
dingsmiddelen het aantal calo
rieën, zodat men ook zelf een
menu kan samenstellen. Na
een reeks van lichaamsoefe
ningen varieërend van ouder
wetse grondgymnastiek tot de
modern^ aerobics belandt men
bij de volgende fase in het
boek: de lichaamsverzorging.
Met behulp van lineaal en
centimeter bepaalt men de ge
zichtsvorm en al naar gelang
men een vierkant, langwerpig
of ovaal gezicht heeft, past
men de make-up aan. Tot slot bladen dus niet leest, of wie
komt het haar aan bod. Niet alle tips, foefjes en andere we-
alleen worden de instrumen- tenswaardigheden nog eens bij
ten "getoond en beschreven elkaar wil hebben, kan zich
waarmee de vrouw zichzelf dus het boek aanschaffen,
het juiste kapsel kan aanme
ten, ook wordt een aantal sug- Enige voorzichtigheid bij het
gesties gedaan. openslaan, is overigens wel ge-
Het Nieuwe Vrouwenlijfboek boden. Het boek zit niet al te
kan een hulpmiddel zijn voor stevig in de kaft.
vrouwen die vinden dat ze aan NANDA TROOST
een nieuw uiterlijk toe zijn,
maar dat geldt eigenlijk alleen
voor vrouwen die nooit de zo- Het nieuwe vrouwenlijf-
genaamde damesbladen in kij- boek, oorspronkelijke titel:
ken. De onderdelen van het Woman's Body Care, verta-
vrouwenlijfboek komen daar- ling: A.J.H. Calame. Uitge-
in immers ook regelmatig aan verij Spectrum BV. Prijs
de orde. Maar wie dergelijke ƒ29,90.
Obligate
Elton John
Er is een periode geweest
dat ik met enig plezier naar
Elton John luisterde. Dat
was nog in de tijd dat hij sa
men met tekstschrijver Ber-
nie Taupin z'n creativiteit
benutte voor het schrijven
van zowel romantische pop
songs als steviger uptempo
werk, steevast voorzien van
een pompende piano. Maar
o jee, dat is al weer zo'n
vijftien jaar geleden. Tegen
woordig wendt Elton John
z'n creativiteit nog voorna
melijk aan voor het passen
van monsterachtige bril
monturen en al even op
zichtige hoofddeksels, waar
onder tegenwoordig zelfs
een weelderige haardos valt
te ontwaren. Of liever: ont
warren.
Na het verdwijnen van
Taupin maakte Elton John
nog slechts sporadisch een
sterke plaat en hoewel zijn
tekstdichter na een verblijf
in Amerika weer op het
oude nest is teruggekeerd, is
er nog niet veel veranderd.
Want ook op het nieuwe al
bum Leather Jackets (Roc
ket Records 830 487-1) komt
Elton John niet verder dan
het obligate roek-werk, op
tijd afgewisseld met (iets
smakelijker) ballads. Gypsy
Heart, dat tot de laatste ca
tegorie behoort, groeit
moeiteloos uit tot het leuk
ste nummer van dit album.
Een plaat, die een weinig
geinspireerde Elton John
laat horen, op zoek naar
kennelijk voor hem muzi
kaal onbegaanbare wegen.
En zo valt hij opnieuw in
herhalingen. En blijft alles
bij het oude.
sultaat van, een album op
genomen met popnamen als
Dave Stewart en Annie
Lennox, Brian Setzer. Ali
son Moyet, Midge Ure, Ru
pert Hine, Jools Holland en
Eric Clapton. Van Bob Gel-
dof mag je, gezien alle
drukte in het kader van zijn
barmhartige goedertieren
heid, niet verwachten dat-ie
veel tijd overhoudt om lied
jes te schrijven en op Deep
In The Heart Of Nowhere is
dat ook wel te merken.
Veel creatieve uitingen
staan er niet op: de plaat
kabbelt rustig voort in lek
ker meeslepend uptempo-
of wat rustiger werk. Zon
der één moment van echte
opwinding. Zo'n single als
This Is The World Calling
klinkt in eerste aanleg leuk,
maar gaat snel vervelen
Dan ben ik nog blij dat ik
de elpeeversie heb en niet
de cassette of compact disc,
waar de complete versies
van de twaalf nummers op
staan, plus nog drie titels. In
verband met de best possi
ble sound level and quality
of reproduction pasten ze
niet helemaal op de plaat.
Misschien een idee om de
volgende keer gewoon wat
minder nummers op te ne
men in plaats van deze fa
n-onvriendelijke methode
te hanteren?
Bob Geldof Jungklas
Twee jaar geleden ver
scheen het (voorlopig?) laat
ste album van de Boom-
town Rats, In The Long
Grass. Een aardige plaat,
vol met breed uitgesponnen
synthesizerklanken, die het
desondanks niet redde.
Voor zanger*Bob Geldof en
zijn Rats leek het gebeurd,
totdat de Ier zich ging inzet
ten voor de hongerige men
sen in Afrika. Het begon
met de kerstsingle Do They
Know It's Christmas? van
Band Aid, het leverde ver
volgens wereldwijde mani
festaties als Live Aid en
Sport Aid op en waar het
eindigt weet niemand.
Sindsdien kent iedereen
Bob Geldof en dus werd het
tijd dat Saint Bob onder z'n
eigen naam platen ging ma
ken. Deep In The Heart Of
Nowhere (Mercury 830
607-1) is daar het eerste re-
Met de lancering van Rob
Jungklas levert Amerika
zijn zoveelste vertegen
woordiger in het dynami
sche poprock-circuit af,
waarvan John Cougar-Mel-
lencamp en vooral Bryan
Adams de meest tot de ver
beelding sprekende voor
beelden zijn. Rob Jungklas
zal voorlopig niet aan hun
positie tornen, hoewel zijn
elpee Closer To The Flame
(Manhattan 064-24 0591-1)
niet echt vervelend is.
Jungklas zingt zeer geinspi-
reerd en met veel bezieling,
maar zijn composities mis
sen diepgang en vallen
daardoor niet op in de brij
van poprock, die vanuit de
States op ons afkomt. Want
ook Jungklas is typisch
Amerikaans: veel herhaling
van refreintjes, veel koor
tjes en precies op tijd een gi
taarsolo. Geen verrassing.
GERT MEIJER
Vladimir Nabokov
Ondanks het feit dat hij al
ruim negen jaar dood is, haalt
de Amerikaans-Russische
schrijver Vladimir Nabokov
nog regelmatig de wereldpers.
Twee keer besteedden de in
ternationale media in 1986
aandacht aan het fenomeen
Nabokov. In augustus ver
scheen er in Rusland -waar de
autoriteiten zijn publicaties tot
nu toe verboden- een frag
ment uit het verhaal „De Ver
dediging" in het schaaktijd
schrift '64'. Onlangs werd er
een tot nu toe onbekende no
velle van hem uitgegeven: „De
Tovenaar", geschreven in het
najaar van 1939 in het Rus
sisch, verloren gewaand, te
ruggevonden en vertaald door
zoon Dimitri, die er tevens een
uitgebreid nawoord aan toe
voegde. „De Tovenaar" is het
laatste verhaal dat Nabokov in
zijn moedertaal schreef, en
wordt gezien als een eerste
aanzet tot zijn meest bekende
roman ,,Lolita"(1955).
Vladimir Nabokov werd gebo
ren in 1899 als telg van een
welgesteld gezin uit Peters-
burg. De oktoberrevolutie ver
dreef de Nabokovs uit Rus
land. met achterlating van een
groot deel van hun kapitaal.
Vladimir Nabokov kwam, 20
jaar oud, terecht in Cambrid
ge, waar hij Frans en entomo
logie (insektenkunde) studeer
de. Van 1922 tot 1937 maakte
hij in Berlijn, deel uit van de
Russische emigrantenclan en
verdiende zijn geld met het
geven van Engels, tennis- en
bokslessen, en leverde onder
het pseudoniem Vladimir Si-
rin wekelijks bijdragen aan
een Russisch emigrantenblad.
Van zijn Parijse periode
(1937-1939) dateert de hervon
den novelle „De Tovenaar".
In 1940 emigreerde Nabokov
naar de Verenigde Staten,
waar hij onder andere Russi
sche literatuur doceerde aan
de Cornell University en zijn de eerste roerselen terug van
kennis van vlinders vergroot- Nabokov's beroemdste roman
te. Zijn eerste Engelstalige „Lolita". Nabokov zelf noemde
boek schreef hij in 1941: „The het de „pre-Lolita". De novel
le, 55 pagina's groot, werd in
eerste instantie niet gepubli-
waar hij zich de laatste jaren
van zijn leven samen met zijn
vrouw had afgezonderd.
Vladimir Nabokov, op het eer
ste gezicht een aimabel man,
nauwelijks in staat een fat
soenlijk gesprek te houden. Of
zoals hij het zelf uitdrukte: „In
de conversatie ben ik een idi
oot". Interviews met journalis
ten werden dan ook altijd
schriftelijk gevoerd. Op papier
bezat. Bij herlezing in 1959
herzag hij zijn mening, maar
bood zijn werkschema hem
onvoldoende ruimte om het
werk te vertalen, waarna „De
Tovenaar" weer in de verge
telheid verdween.
In het kort gaat het verhaal
over een oudere man, een dia
mantenhandelaar, die sexueel
aangetrokken wordt door (pre-
)puberale meisjes. Hij wordt
was Nabokov echter een ware betoverd door de aanblik van
„Maitre" van de taal, onge- een rolschaatsend „nimphijn-
meen scherp en met een air
van arrogantie. Een indruk-
tje" en trouwt met haar zieke
lijke moeder om zijn verlan-
wekkende lijst auteurs is in de gen te kunnen bevredigen,
loop der tijd over de knie ge- Wanneer de vrouw plotseling
Dostojevski, Mann, O'Neill,
Pound, Faulkner, Camus. Het
meest bekend werd hij met
zijn sarcastische commentaren
over Lenin en het communis
me en over Freud („schertsfi
guur") met zijn psycho-analy
se.
Eerste roerselen
In „De Tovenaar" vinden we
Nabokoviaans
„De Tovenaar" is een typisch
Nabokoviaans verhaal. Nabo
kov heeft tijdens zijn leven al
tijd van een fascinatie voor
psychische afwijkingen blijk
gegeven en de hoofdfiguur in
„De Tovenaar" is daar een
duidelijk voorbeeld van. Zoon
lief Dimitri Nabokov refereert
er in het nawoord aan als „een
studie van waanzin gezien
door de ogen van een waan
zinnige". Met uiterste precisie
schetst Nabokóv een beeld van
een verziekte geest. Tijdens
het verhaal is telkens weer die
dreiging voelbaar, zoals in
vrijwel al zijn werken, dat er
gens een onverwachte klap
komt, iets banaals, wat zowel
hoofdpersoon als lezer volledig
uit het veld zal slaan. Het lot
(lees Nabokov) speelt rare
spelletjes met de naamloze
hoofdpersoon, is hem afwisse
lend goed en kwaad gezind,
om uiteindelijk toch al zijn
dromen voorgoed naar het rijk
der fabelen te verwijzen. De
rijke en precieze woordkeuze,
de ritmische zinnen, het
prachtige plot en de duidelijke
overheersende aanwezigheid
van de schepper geven „De
Tovenaar" een Nahokoviaanse
glans. Nabokov -overigens een
voortreffelijk schaker- speelt
een spel en wie zijn boeken
goed wil lezen, is gedwongen
mee te spelen. En dat betekent
goed opletten, want Nabokov's
valstrikken zijn talrijk en de
grootste zijn verborgen in klei
ne, onverwachte opduikende
hoekjes.
Dissonant
Het nawoord van vertaler Di
mitri Nabokov vormt een dis
sonant in het boek, een stuk
zelfverheerlijking, waarmee
hij geheel misplaatst in het
voetspoor van zijn vader
tracht te treden.
Naast enkele nog wel interes
sante feitelijkheden probeert
Dimitri Nabokov aan te tonen
dat er geen, of in elk geval ui
termate weinig, verwantschap
bestaat tussen „De Tovenaar
en „Lolita".
Waar Nabokov zelf in een
brief aan zijn uitgever schrijft
over een „pre-Lolita", pro
beert zijn zoon een dergelijk
stempel met alle macht ie ont
kennen. alsof de parallellen
tussen de twee boeken de na
gedachtenis van zijn vader
zouden besmeuren. Vanzelf
sprekend worden de vele
overeenkomsten afgewisseld
met opmerkelijke verschillen
tussen de twee werken, vooral
wat bijvoorbeeld de enscene
ring betreft. Het alom over
heersende Amerikaanse land
schap van „Lolita" staat lijn
recht tegenover de ondefi
nieerbare omgeving waarin
„De Tovenaar" zich afspeelt.
JOOST GALEMA
Vladimir Nabokov: „De To
venaar". Uitgeverij Bert
Bakker, Amsterdam. Prijs
ƒ24,90.
