Beklemmende beelden Duitse
geschiedenis in het Stedelijk
Mulisch aan het woord, verbolgen vrouwen en relatiegeschenken
£cidó<2 Soutaut
AVRO blijft grootste omroep
kunstagenda
KUNST
ZATERDAG 3 JANUARI 1987 PAGINA F
Elton John onder het mes,
zegt concert-afspraken af
SYDNEY De Britse pop-zanger Elton
John zal volgende week in een Austra
lisch ziekenhuis worden geopereerd aan
zijn keel. In verband daarmee heeft hij al
zijn concert-afspraken voor 1987 afge
zegd. Johns agent, Patti Mostyn, ver
klaarde dat de 39-jarige zanger al geruime
tijd klaagt over keelproblemen. Hij heeft
vier specialisten bezocht, maar geen van
hen kon een diagnose stellen. De operatie
zou dienen om de oorzaak van de proble
men te ontdekken. Berichten dat de zan
ger poliepen op zijn stembanden zou heb
ben, wees Mostyn als speculatief van de
hand. Zij verklaarde dat de naam van het
ziekenhuis op verzoek van de zanger ge
heim wordt gehouden.
Pastoor vindt oude Vlaamse meester
BRUSSEL Een Brusselse pastoor
heeft zijn gemeente een schilderij
uit de 17de eeuw getoond dat hij
een jaar geleden tussen de bezittin
gen van de kerk had gevonden en
in het geheim had laten restaure
ren. Volgens pastoor Alois Linde
mans gaat het om een doek uit 1630
van de hand van de Vlaamse mees
ter Antoon van Dyck. Lindemans
vond het 2,97 bii 2 meter metende
schilderij opgerold op de zolder van
zijn pastorie in St. Agatha-Ber-
chem, een van de 19 gemeenten die
Brussel vormen, vertelde hij de
Brusselse krant Het Laatste
Nieuws.Het ongedateerde en onge
signeerde schilderij toont Jozef,
Maria en Jezus, die vanonder een
boom kijken naar een kind dat
wordt omgeven door zeven spelen
de engelen. De afbeelding is vrij
wel identiek aan van Dyck's doek
„Madonna met Patrijzen" dat in de
Hermitage in Leningrad hangt. Het
schilderij in Leningrad is iets klei
ner en toont in de rechterboven
hoek twee patrijzen in de vlucht,
die op het in Brussel gevonden
schilderij ontbreken.Volgens Lin
demans hadden schilders in vroe
ger tijden de gewoonte van een
doek dat bij hen werd besteld een
kopie te maken voor de verkoop.
Hij suggereerde dat het door hem
gevonden doek zo'n kopie - of mo
gelijk zelfs het origineel - was van
het schilderij dat van Dyck maakte
in opdracht van het Engelse hof, en
dat later in handen kwam van de
Russische tsaren.
HILVERSUM De AVRO blijft
de grootste omroep. Dat blijkt uit
de opgaven van de ledenbestan
den van de zeven omroeporgani
saties per 31 december 1986. Vero
nica had weer de grootste stijging
in het ledenbestand en verdrong
de TROS van de tweede plaats.
De KRO meldde het hoogste aan
tal leden in zijn bestaan te hebben
geregistreerd. De VPRO telt het
minste aantal leden en verkeert
zelfs in de gevarenzone waar het
gaat om behoud van de B-status.
De EO heeft een wat ruimere
marge, maar moet het voorname
lijk hebben van de zogenoemde
tientjesleden. De VARA meldt dat
de sterke daling van het ledenbe
stand van 1985 vrijwel tot staan is
gebracht.
De ledentallen van de omroepor
ganisaties zijn volgens hun eigen
opgave nu als volgt (tussen de
haakjes het bestand van het jaar
daarvoor).
AVRO: 795.847 leden (787.227).
Veronica: 726.000 leden (650.000).
TROS: 723.056 (721.314). KRO:
639.156 leden (632.870). VARA:
513.290 leden (515.145). EO:
328.395 leden (326.561). VPRO:
317.689 leden (318.689). Van de
NCRV kon gisteren nog geen op
gave van het ledenbestand wor
den verkregen.
AMSTERDAM Na de
indrukwekkende terug
blik op de schilderijen
van de „grote onbekende"
Franse schilder Jean Fau-
trier, begin 1986, heeft het
Stedelijk Museum Amster
dam eindelijk weer een
belangrijke tentoonstel
ling in huis. Het is de eer
ste expositie van betekenis
die de nieuwe directeur
Wim Beeren sinds zijn
overstap van het Rotter
damse Museum Boymans-
-van Beuningen naar Am
sterdam, nu anderhalf jaar
geleden, het Stedelijk
heeft binnengeloodst,
want Fautrier was nog on
der Beerens voorganger
Edy de Wilde voorbereid.
Het betreft een groot
overzicht van schilderijen
van Duitse schilder An-
selm Kiefer, die vanaf cir
ca 1980 bekendheid en
roem vergaarde met zijn
persoonlijke schilderkun
stige verkenningen van de
Duitse geschiedenis. Met
name Kiefers aandacht
voor de zwarte episode
van het Derde Rijk in zijn
werk heeft tot diepgaande
controverses en misver
standen over de ware in
tenties van de schilder ge
leid.
In zijn uitzonderlijk grote for
maten, ontstaan in de periode
1980-1986, is Kiefer op zoek
naar de historische, culturele,
filosofische en mythologische
bronnen van het Duitse volk,
dat enerzijds grote geesten als
Goethe, Heine of Kant voort
bracht, maar anderzijds kon
ontaarden in de wreedheden
en verschrikkingen van Hit-
ler-Duitsland.
Trauma
Kiefer, geboren in 1945 in Do-
naueschingen, beschouwt het
Derde Riik als zijn eigen re
cente verleden, een ingrijpend
historisch trauma waarmee hij
als naoorlogs beeldend kunste
naar persoonlijk in het reine
tracht te komen niet door
de geschiedenis dood te zwij
gen, zoals de meeste Duitsers,
ook van zijn eigen generatie,
nog altijd geneigd zijn te doen,
maar door de dingen op zijn
manier bij hun naam te noe
men. In zijn schilderijen tre
den naast figuren en symbolen
uit oeroude Germaanse my
thologieën dan ook regelmatig
de meest pijnlijke en dubieuze
symbolen van het Deutschtum
op. Zo verwijst een aantal
schilderijen naar de „Her-
mannslacht", de legende over
de overwinning van Germaan
se krijgers op een Romeins le
ger in het Teuroburgerwoud
die de geboorte van de Duitse
natie zou markeren. Het
zwaard Nortung herinnert aan
de Siegfried-idylle. Elders
krijgt de smart van Brunhilde
gestalte in de barheid van een
bevroren akker. De echo's van
het onder Hitler-soldaten ge
liefde marslied Markischer
Heide, Markischer Sand klin
ken na in het schilderij Marki
scher Sand, dat het Stedelijk
Museum in 1983 voor zijn vas
te collectie verwierf.
Rijkskanselarij
En in een ander bekend schil
derij uit de vaste collectie van
het Stedelijk, Innenraum,
eveneens uit 1983, staat de mo
zaïekzaal van Adolf Speers in
1943 in brand gestoken Rijks
kanselarij afgebeeld, een be
klemmend, volstrekt trooste
loos beeld van een lege, gebla
kerde neoklassicistische bin
nenruimte, waarin het bluswa
ter nog van het bovenlicht op
de symmetrische tegelvloer
druipt. Een veelzeggend mo
tief in Kiefers schilderijen is
Anselm Kiefer: Eisen-Steig uit 1986
een gevleugeld schilderspalet,
zoals in het doek Malerei der
verbrannten Erde uit 1974,
waar de kunstenaar refereert
aan de tactiek Van de ver
schroeide aarde, waarop alles
opnieuw tot leven moet ko
men. Het schilderspalet werd
door de kunstenaar ook vorm
gegeven in een driedimensio
nale loodsculptuur, die een
plaats heeft gekregen in de
Erezaal. De in totaal 35 schil
derijen in het Stedelijk zijn
zonder uitzondering kolossale
schilderkunstige enscenerin
gen van het Duitse verleden,
die in hun overdonderende,
panoramische wijdsheid doen
denken aan de muziekdrama's
van Richard Wagner. In Kie
fers geobsedeerde aandacht
voor het Duitse verleden
speelt het vuur een domine
rende rol. Zijn het geen sacrale
vuren op met grote precisie
geschilderde bruine balkenzol-
ders of nasmeulende ruïnes
van Nazi-bouwwerken, dan
wel asgrauwe luchten boven
afgebrande stoppelvelden of
uit de hemel neerdalende
rookkolommen op de aardzee.
Kiefer creëert zijn even in
dringende als verontrustende
beelden in een trefzekere sa
menvoeging van uiteenlopen
de materialen zoals verf, zand,
stro, fotoafdrukken, verkoolde
houtresten en recentelijk Ook
gesmolten lood en gedroogde
varens. Okergeel, bruin, lood
grijs en asgrauw zijn de gebla
kerde kleurrestanten die zijn
werk domineren.
Duitse thema's
Naast de loodzware Duitse
thema's vallen recentelijk niet
minder loodzwaar uitgewerkte
onderwerpen uit de bijbelse
mythologie en joodse mystiek
in het werk van Kiefer op. In
het schilderij Emanation
(1984/1986) daalt de geest van
God in een wolkachtige lood-
straal op de desolate aardzee
neer. In het gehavende verf-
landschap van het schilderij
Jerusalem (1986) voeren spoor
staven schijnbaar naar een
goudgekleurde horizon, maar
vlakbij de goudgloed splitst het
enkelvoudige spoor zich in
twee sporen die naar links en
rechts afbuigen. Halverwege
de spoorstaven heeft Kiefer
twee klimijzers bevestigd, als
of hij wil zeggen dat het
spoortracé misleidend is en het
licht elders, in een verticalere
richting moet worden gezocht.
Maar ook minder hachelijke
en riskante thema's in krijgen
in Kiefers oeuvre de ruimte,
bijvoorbeeld in Die Frauen der
Revolution (1986), dat bestaat
uit uitgewalste loodplaten in
een stalen frame en waarvan
het oppervlak met zuren werd
bewerkt waardoor grillige, or
ganische figuraties zijn ont
staan. De vrouwen van de re-
Morgen afsluiting
Monet-expositie
AMSTERDAM Mis
schien geholpen door de
vrije feestdagen en gedre
ven door het druilerige
weer van de laatste dagen,
hebben de grote musea
niet te klagen over gebrek
aan belangstelling. Zo zal
de Monettentoonstelling in
het Van Goghmuseum in
Amsterdam, met werken
die de Franse schilder in
Nederland heeft gemaakt,
morgen bij de afsluiting
rond de 200.000 belangstel
lenden hebben getrokken,
waarmee volgens de
woordvoerder het recor
daantal bezoekers van de
Grande Parade in het Ste
delijk zou worden geëven
aard. De expositie wordt,
ondanks veelvuldig ver
zoek uit het publiek, niet
verlengd.
volutie Marie-Antoinette,
Madame de Staël, Louise Gily
en anderen zijn niet gepor
tretteerd in de traditionele zin,
maar Kiefer volstaat met ach
ter glas gezette en ingeraamde
loodplaten met hun namen.
Hier en daar heeft de kunste
naar gedroogde lelietjes van
dalen en rozen achter het glaz
gezet, zodat het geheel sterke
associaties wekt met een Frans
kerkhof.
Vraag
„Is dit de poëzie van een Duu-
se gymnasiast die een Ger
maans vuur oprakelt?" vraagt
inleider Wim Beeren zich er
gens in de prachtig uitgevoer
de tentoonstellingscatalogus af.
„Of worden we door hem bin
nengesmokkeld in de lugubere
ruimte van een sekte die in
schuilkerken zijn relikwieën
koestert?" Beeren verwoordt
hier precies de beklemmende
ambivalentie die Kiefers schil
derijen bij de beschouwer op
roepen en die nauwelijks
wordt verlicht door Beerens
wat merkwaardige, als legiti
matie bedoelde opmerking:
„Wij, die de slachtoffers zijn
van een fragment Duitse ge
schiedenis, hoeven niet be
schaamd te zijn onze allergie
voor Duitse mythen. Wij ston
den verbijsterd".
Het is volstrekt duidelijk, dat
Kiefer op geen enkele manier
kan worden verdacht van
sympathieën voor bepaalde as
pecten van het Duitse verle
den die hij in zijn doeken met
zoveel kracht oproept.
GODERT VAN COLMJON
Voor een uitgebreide agen
da, ook voor de komende
dagen, raadplege men
„UIT", de gratis wekelijkse
bijlage van deze krant.
ALPHEN AAN DEN RIJN EURO-
CINEMA I (Van Boetzelaerstraat 6,
tel. 01720-20800): Flodder (al); vr.
t/m zo. 13.45, 16.15, 18.30, 21.15.
ma. t/m wo. 13.45, 18.30, 21.15.
EUROCINEMA II: Speurneuzen
(al); vr. t/m zo. 12.30, 14.30, 16.30.
ma. t/m wo. 14.30. EUROCINE
MA III: Running ecared (12); 19.00,
21.30. EUROCINEMA IV: Ruth
less people (al); vr. t/m zo. 14.15,
16.30, 18.45, 21.15. ma. t/m wo.
14.15, 18.45 21.15.
NACHTVOORSTELLINGEN
EUROCINEMA l: Flodder (16);
za. 24.00. e EUROCINEMA II:
Flodder (16); za. 24.00. EUROCI
NEMA lil: Zij die zondig leven (18);
za. 24.00. EUROCINEMA IV:
Flesh and extasy (18); za 24.00.
LEIDEN e LUXOR (Stationsweg 19.
tel. 071-121239); Crocodile dun-
dee (al); 14.30, 19.00, 21.15.
LIDO en STUDIO (Steenstraat
39, tel. 124130): Top gun en Ruth
less people (al); 19.00, 21.15.
Flodder (al); 14.30, 19.00. 21.15.
zo. ook 16.45. Ferris Bueller's day
off (al); Legal eagles (al); 14.30,
19.00, 21.15. De speurneuzen (al);
14.30. ZO. OOk 16.45. e TRIANON
(Breestraat 31. tel. 123875):
Shanghai surprise (16); 14.30,
19.00, 21.15. zo. 14.15, 16.30,
19.00, 21.15. REX (Haarlemmer
straat 52. tel. 071-125414); Every
woman's fantasy (16); 14.30,
19.00, 21.15.
NACHTVOORSTELLINGEN
REX: New wave hookers (18);
za. 23.30.
NOOROWIJK LIDO THEATER
(Pr. Bernhardstraat 56, tel. 01719-
12800): Money pit (al); za. ma.
19.00. zo. 20.15. The color purple
(al); za. ma. 21.15. zo. 15.00.
KINDERVOORSTELLING
LIDO: Sneeuwwitje en de 7 dwer
gen (al); 15.00.
KATWUK CITY THEATER I
(Badstraat 30. tel. 01718-74075):
Karate kid II (12); 14.45, 19.00,
21.15. ma. di. 19.00. 21.15. CITY
THEATER II: Running scared (al);
tijden zie City I. CITY THEATER
III: Legal eagles (al); tijden zie City
I. CITY THEATER IV: Hitcher
(16); tijden zie City I.
VOORSCHOTEN GREENWAY (tel.
01717-4354): Karate kid II (al); vr.
t/m zo. 15.45. wo. 15.45. Aliëns
(al); vr. za. 19.00, 21.15. zo. 19.00.
Kramer versus Kramer (al); zo.
21.15. ma. t/m wo 20.15.
KINDERVOORSTELLING
Peter Pan,: vr. t/m zo. en wo.
14.00.
WASSENAAR ASTA (tel. 01751-
13269): Big trouble in little China
(al); vr. t/m zo. 20.00. The color
purple (al); ma. di. wo. 20.00.
KINDERVOORSTELLING
De troetelbeertjes (al); vr. t/m zo.
14.00.
DEN HAAG* ASTA 1 (Spul 27, tel.
463500): Crocodile Dundee (al); vr.
t/m zo. 13.30, 16.00, 19.00, 21.30.
ma. t/m wo. 14.00, 19.00, 21.30.
ASTA 2: Labyrinth (al); vr. t/m
zo. 13.30, 16.00, 19.00, 21.30. ma.
t/m wo. 14.00, 19.00, 21.30.
ASTA 3: Jumpin' Jack Flash (al);
vr. t/m zo. 13.30, 16.00, 18.45,^
21.15. ma. t/m wo. 14.00, 18.45,
21.15. BABYLON 1 (Winkelcen-,
trum Babylon, tel. 471656): Rulh-U
less people (al); vr. t/m zo. 13.30,
16.00, 19.00, 21.30. ma. t/m wo.»
14.00, 19.00, 21.30. BABYLON 2.\
n:
14.00, 19.00, 21.30. BABYLON 2
Top gun (al); vr. t/m zo. 13.15,1'
15.45, 18.45, 21.15. ma. t/m wo.en
14.00, 18.45, 21.15. BABYLON 3:91
Heartburn (al); vr. t/m zo. 13.30.ki.
16.00, 19.00, 21.30. ma. t/m wo.„'
14.00. 19.00, 21.30. CINEAC lBe
(Buitenhof 20. tel. 630637): Deaa
speurneuzen (al); vr. t/m zo. 12.15,1.1
14.30, 16.30. ma. t/m wo. 14.00.mi
Ferris Bueller's day off (al); 18.45,ci
21.30. CINEAC 2: Real genius1'1
(al), vr. t/m zo. 13.15, 16.00, 18.45,
21.30. ma. t/m wo. 14.00, 18.45,Bit
21.30. CINEAC 3: Fantasia (al);;cl
vr. t/m zo. 13.15, 16.00. Down and^e
out in Beverly Hills (al); 18.45
21.30. ma. t/m wo. ook 14.00."
EUROCINEMA (Leyweg 910, tel.P3
667066): Amadeus (al); 20.00. zo.sir
ook 16.00. Astérix contra Caesar
(al); 14.00. METROPOLE 1 (Car-—
negielaan, tel. 456756): Flodder
(al); vr. t/m zo. 13.15, 16.00, 18.45,
21.30. ma. t/m wo. 14.00, 18.45,
21.30. METROPOLE 2: De
speurneuzen (al); vr. t/m zo. 12.30,
14.30, 16.30. ma. t/m wo. 14.00.
The mission (al); 18.45, 21.30.^
METROPOLE 3: Ferris Bueller'sV
day off (al); vr. t/m zo. 13.15,
16.00, 18.45, 21.30. ma. t/m wo.
14.00, 18.45, 21.30. METROPO
LE 4: About last night (12); vr. t/m
zo. 13.15, 16.00, 18.45, 21.30. ma.
t/m wo. 14.00, 18.45. 21.30. ME
TROPOLE 5: Astérix contra Cae
sar (al); vr. t/m zo. 13.15, 16.00.
ma. t/m dl. 14.00. Biggies (al);
18.45, 21.30. ODEON 1 (Heren-i
gracht 13, tel. 462400): Flodder
(al); vr. t/m zo. 13.15, 16.00, 18.45,
21.30. ma. t/m wo. 14.00, 18.45,
21.30. ODEON 2: Running sea- r
red (12); vr. t/m zo. 13.15, 16.00,'A-
18.45, 21.30. ma. t/m wo. 14.00,tO<
18.45, 21.30. ODEON 3: De,e,
speurneuzen (al); vr. t/m zo. 13.45,
16.15, 18.45. ma. t/m wo. 13.45,161
18.45. Youngblood (al); 21.30.h;
ODEON 4: Howard (al); vr. t/m
zo. 13.45, 16.15, 18.45, 21.15. ma.'a<
t/m wo. 13.45, 18.45, 21.15. LBet
PARIS 1 (Kettingstraat 12b, tel«r
656402): Body girls (18); v.a?1
12.00. (do. zo. v.a. 13.30). LSei
PARIS 2: Pruimenbloesem (I8)}e
v.a. 12.15. (do. zo. v.a. 13.45k,
PARIS 3: It's my body (18); v.aTr
12.30. (do. zo. v.a. 14.00)5r
HAAGS FILMHUIS (Denneweg—
56. tel. 459900): Zaal 1: DivaL,
19.30, 22.00. Thunder on the hill|\
zo. 14.00.1 know where i'm going?-"
zo. 16.15. Zaal 2: Le lieu du crime>
Orfeu negro; za. Une histoire im
mortelle; zo. The ghost goe®p
west; ma. Der müde Tod; dl. Air
that money can buy; wo. ;e
BO1
NACHTVOORSTELLINGEN: pel
CINEAC 1: Ferris Beuller'a dayta
off (16); 00.15. CINEAC II: ReaL„
genius (16); za. 00.15. CINEAC?.
Ill: Down and out in Beverly Hills;1'
(16); za. 00.15. EUROCINEMAfVe
Een teiner ontdekt de erotiek (I8)£e;
za. 24.02. ODEON 1: Flodder«al
za. 00.15. L
KINDERVOORSTELLINGEN: l,ri
ASTA 2: Labyrinth; vr. t/m zoh
13.30, 16.00, 19.00, 21.30. ma. t/rrPe(
wo. 14.00, 19.00, 21.30. CINEAdan
1: De speurneuzen; vr. t/m zodat
12.15, 14.30, 16.30. ma. t/m wo»af
14.00. CINEAC 3: Fantasia; vr. tfipr
m zo. 13.15, 16.00. EURO CINEf?
MA: Astérix contra Caesar; 14.00!m
METROPOLE 2: De speurneu^ei
zen; vr. t/m zo. 12.30, 14.30, 16.30Ma
ma. t/m wo. 14.00. METROPOLIS
5: Astérix contra Caesar; vr. t/nL,
zo. 13.15, 16.00. ma. t/m di. 14.00IIUI
ODEON 3: De speurneuzen; vrPnÉ
t/m zo. 13.45, 18.45, 21.30. ma thet
m wo. 13.45, 18.45. kn
(ADVERTENTIE)
DE APPEL SPEELT MARAT/DE SAl
"HET BESTE WAT IK TOT DUSVEl
HEB GEZIEN" (de telegraaf)
fpJE (ZELDZAME KLASSE" (het parool
v.a. 7 jan. elke wo t/m za 20.15
o 11 en zo 25 jan. 14.00 in het Appelthca
bel 070-502200
Ook uitgevers vieren de jaar
wisseling met nieuwigheden
en soms geschenken.
Jaarlijks zijn er kleine leuke
boekjes voor relaties. Uitgeve
rij Spectrum doet het dit jaar
heel markant met de start
van een geheel nieuwe afde
ling een „imprint", waar
mee mede het „Nieuwe Spec
trum" wordt geafficheerd. In
de Flint-edities komen literai
re auteurs uit Noord-Europa
aan bod. De eerste uitgave
hierin is een roman van Jan
Kjaerstad, een Noors auteur,
zoals al blijkt uit de los bijge
voegde plattegrond van Oslo,
die de lezer van de roman
„Homo Falsus" goed kan ge
bruiken in dit verhaal over
een vrouw die drie minnaars
laat verdwijnen na aan hen
een erotische oproep te heb
ben gericht. „Homo Falsus of
de perfecte moord", dat is de
volledige titel van het boek, is
een lijvige roman van bijna
500 pagina's. De vrouw speelt
onder de naam Greta allerlei
spelletjes die te maken heb
ben met beroemde rollen, ooit
gespeeld door Greta Garbo.
Het boek, een „Speciale editie
voor vrienden en relaties van
het Spectrum", is in deze
vorm kennelijk niet bestemd
voor de boekhandel. Het
wordt vergezeld door een
nieuwjaarskaart met een
kwatrijn van Max Dender-
monde:
Ach boeken, honderden boe
ken bedenken,
een vak vol bloeddruk,
vreugde en ellende.
Het mooiste, tweeënvijftig
deeltjes dik,
krijgt men 1 januari ten ge
schenke".
Prenten
In het Letterkundig museum
kan men op het ogenblik een
tentoonstelling zien, gewijd
aan de boeiende literator uit
de vorige eeuw, die bekend
werd als een groot, kritisch en
taalvaardig vernuft, Conrad
Busken Huet.
Bij gelegenheid van deze ten
toonstelling verscheen een
nieuw deel in de reeks
„Schrijversprentenboeken",
gewijd aan deze figuur, van
wie in het voorwoord van dit
boek direct wordt opgemerkt:
„Het gezegde over het negen-
tiende-eeuwse Nederland dat
te klein geweest zou zijn voor
grote geesten, lijkt vooral op
te gaan voor zijn twee in het
buitenland ^gestorven zonen:
Multatuli en Conrad Busken
Huet".
Samen met Potgieter een van
de drijvende figuren achter
het tijdschrift „De Gids", be
kend om zijn scherpe kritie
ken op literaire uitgaven, de
auteur van een reeks prachti
ge studies over Nederlandse
en buitenlandse auteurs („Li
terarische Fantasieën en Kri
tieken") en de man die een
basis legt voor de manier
waarop in Nederland over
cultuurhistorie wordt geschre
ven: „Het land van Rubens"
en „Het land van Rem
brandt".
Het boek bevat erg veel mate
riaal over Huet. Het begint in
1685, het jaar waarin een ze
ker Gideon Huet, dominee,
Frankrijk verlaat. Dat ge
beurt na het Edict van Nan
tes. Bijna 150 jaar later wordt
in Den Haag Conrad, als na
zaat van deze vluchteling ge
boren. Het prentenboek van
het Letterkundig Museum
volgt zijn persoonlijk' en lite
rair leven verder op de voet.
Slauerhoff
1986 is voorbijgegaan zonder
voldoende aandacht voor
Slauerhoff. 50 jaar geleden, op
5 oktober, overleed de dichter
en prozaïst, die even opnieuw
in de aandacht leek te komen.
Martijn Kageling een neer
landicus verdiept zich in
een boekje met de titel
„Slauerhoff tussen mare en
mythe" in vragen over deze
auteur als: „Wat voor beeld
heeft hij van zichzelf (prijs
gegeven en nagelaten?' Of:
„Hoe ziet het herinnerings
beeld eruit van hen die hem
hebben meegemaakt?"
In dit kleine boekje veel aar
dige, meestal aan het anekdo
tische grenzende details uit
zaken die Slauerhoff aangaan.
Vrouw als hoed
Onlangs werd in deze rubriek
melding gemaakt van een
boek van K. Schippers, waar
in een opstel gewijd was aan
de interessante Engelse neu
roloog dr. Oliver Sacks, die in
New York werkt. Een van de
merkwaardige gevallen onder
zijn patiënten, die hij in zijn
beschrijvingen van zijn werk
vermeldde was „De man die
zijn vrouw aanzag voor een
hoed", tegelijk dan ook de ti
tel van een bundel opstellen
van zijn hand, uitgegeven
door Meulenhoff. Sacks heeft
in het geheel geen literaire
bedoelingen, maar zijn versla
gen zijn zo beeldend geschre
ven, zo knap van observatie,
geraffineerd van vertelwijze,
dat ze veel verder reiken dan
de studeertafel van de psychi
ater. Het motto van dit boek:
„Over ziekten praten is een
vermaak in de trant van
„Duizend-en-één-nacht".
Verbolgen vrouwen
Een aardig boekje waarin al
lerlei vrouwen uit literatuur
- SPAANS-
AMERIKAANSE
LETTERKUNDE
OVfRZKXT VAN OF.
SfAANE M T4KAANSS U. t L MUUZ&
rr VANA? «I t ftr-GIN VAN DL «STSttDE
en historie bijeenkomen, werd
samengesteld door Christine
Brückner onder de titel „Als
je gesproken had, Desdemo-
na". Ze typeert het boekje als
„verborgen woorden van ver
bolgen vrouwen" en laat al
lerlei vrouwen aan het woord
onder een centraal thema:
hun verzwegen leven.
Het is natuurlijk een truc.
Laura een redevoering laten
houden tegen de dichter die
haar voor de eeuwigheid be
roemd maakte, Petrarca, of de
„tafelredes" van Katherina
Luther tegen haar gemaal
Martinus, daar kun je natuur
lijk bijzondere wendingen in
vlechten. Dat heeft iets aar
digs, maar het is vaak wel wat
voorspelbaar.
Eros
Uitgeverij Sun heeft een erg
mooi boek gemaakt van werk
van de Franse literator en fi
losoof Georges Bataille, onder
de titel „De tranen van Eros".
Lo Duca heeft in dit boek via
een aantal brieven een beeld
gegeven van de opvattingen
van Bataille over kunst, ero
tiek, heiligheid, geweld en ir
rationaliteit. Kunst ontspringt
volgens Bataille aan een im
puls tot overtreding van de
verboden die voor de profane
wereld van de arbeid gelden.
Aan de ene kant dus de gera
tionaliseerde wereld die door
verboden in stand wordt ge
houden, daartegenover een
andere, sacrale wereld, waar
in veel diepere dingen aan de
orde kunnen komen, hun weg
vinden.
Het is een mooi boek van
Sun, vol illustraties en repro-
dukties van allerlei etsen,
schilderijen, ander werk van
vele kunstenaars, uit huidige
tijden en uit het verleden.
Badkamer
Anderhalf jaar geleden ver
scheen in Parijs een opmerke
lijk debuut. Het was het eerste
boekje van de uit België af
komstige auteur Jean-Philip-
pe Toussaint, „De badkamer",
dat niet alleen in Frankrijk
direct een groot succes was,
maar dat al in meer dan tien
verschillende talen vertaald
is. Nu ook in het Nederlands,
yc
Jean-Philippe Toussaint -
De badkamer
waar dit ironische, in zeer
korte schetsen genoteerde le
ven van een merkwaardige
jonge Parijzenaar wordt ge
schetst. Het meest opmerkelij
ke van de man is dat hij zijn
dagen bij voorkeur slijt in de
badkamer van zijn apparte
ment. In die sanitaire ruimte
brengt hij zelfs een deel van
zijn boeken onder. Als zijn
vriendin een paar Poolse
kunstenaars vraagt om de
keuken wat op te knappen,
beginnen ze liever aan het be
reiden van inktvis, dan aan
deze taak.
Hoewel het er bij zo'n be
schrijving van de inhoud naar
lijkt, is „De badkamer" geen
voortzetting van het absurdis
me uit de jaren zestig of van
de nieuwe roman. Het is in
derdaad een opmerkelijk ei
gen benadering, waarin de
humoristische, wat cynische
kijk op de dingen het meest
opvalt.
Mulisch
Zeven opmerkelijke toespra
ken die Harry Mulisch de af
gelopen acht jaar hield zijn
verzameld in een aardig
boekje „Aan het woord". De
teksten van die lezingen zijn
indertijd wel eens als apart
boekje gepubliceerd, de lief
hebber kon ze ook wel in
week- of dagbladen vinden,
maar ze zullen blij zijn dat
deze teksten nu bijeen ge
bracht zijn. Mulisch vertelt in
een „Woord vooraf" hoe hij in
het verleden met lezingen
omging: „Mijn hemel, honder*
den toespraken heb ik in mijn
leven gehouden. Er was een
tijd dat ik er grotendeels van
moest bestaan. In de jaren
vijftig met de trein en later
gelukkig met een pijlsnelle
sportwagen, het dak liefst
open, ging ik soms drie keer
per week naar al die scholen,
studentenverenigingen,
kunstkringen Enzo
voorts. Het werd een automa
tisme waarin veel geïmprovi
seerd werd en waarna met
plezier door de spreker aan
een „galant avontuur" met
een van de aanwezige dames
begonnen werd.
Niet echter ging het zo met
deze zeven toespraken. Mu
lisch verzekert zijn lezers dat
hier duchtig over gedacht is,
dat elk woord van tevoren is
neergeschreven en dat niets
aan het toeval werd overgela
ten. De enige geïmproviseer
de toespraak van de laatste
acht jaar, over de vertaling in
het Engels van „De aanslag",
is zelfs „een verschrikking"
geweest, vindt Mulisch. Hij
staat dan ook niet in „Aan het
woord".
Van vele landen
Terug naar het Spectrum, om
dat daar een serie in pocket
formaat verschenen is, die ze
ker de aandacht moet krijgen.
Aula-boeken, gewijd aan de
„Russische letterkunde"
verzorgd door Dr. E. Waege-
mans - „Duitse Letterkunde"
twee deeltjes, die bedrieg
lijk op elkaar lijken, alleen in
de bespreking van de heden
daagse stromingen is het enl
boekje veel uitvoeriger dafli
het andere en „Spaan^
Amerikaanse letterkunde"
besproken vanaf de zestiend
eeuw. Het is maar een kleBA!
ne greep uit de lange rij deelie
tjes die in deze reeks te viri
den zijn. Zonder meer de be&an
te manier om je te informerej
over literaire stromingen
perioden, over schrijvers
werken van heden en verliet
den in vele landen.
In deze rubriek genoemd|
en besproken boeken:
Jan Kjaerstad: „Homo faper
sus of de perfecte moord,,
Speciale editie voor vrieifrai
den en relaties van Hefat
Spectrum in de
„Flint".
Schrijversprentenboek dedak
25: „Conrad Busken Huetle
Uitgave Nederlands Lette<esl
kundig Museum en Doct^
mentatiecentrum.
ƒ12.50.
Martin Kageling: „Slauef
hoff tussen mare en mj
the". Uitgave Nijgh en Va)
Ditmar. Prijs 15.-.
Oliver Sacks: „De man di|
zijn vrouw voor een ho-
hield". Uitgave Meulenhofl
Prijs ƒ34.50.
Christine Brückner: „Als j
gesproken had, Desdemoni
verborgen woorden vaj^
verbolgen vrouwen." Uitg;
ve Wereldbibliotheek. Prijl
ƒ24.50.
Georges Bataille: „De tri
nen van Eros" Uitgavj
SUN. Prijs 34.50.
Jean-Philippe Toussainfe
„De badkamer". Uitgavl.
Van Gennep. Prijs 24.50. fner
Harry Mulisch: „Aan hdwa
woord" zeven lezingetfiep
Uitgave De Bezige Bijlen
Prijs 22.50. giet
Aula-deeltjes: „Spaanfle c
Amerikaanse letterkundeltwa
Prijs 29.90. „Russische lelde i
terkunde", prijs ƒ29.90; eltior
twee deeltjes „Duitse Lei
terkunde", prijs per deeltjPlks
ƒ22.50. Uitgaven van Htf0}'
Spectrum.re,c
