ossad is niet zo groot
Js tegenstanders denken
dviseur Albeda legt bom onder kabinet
Milieu kan wel tegen snellere auto's
Po
Pa
Twee
ongevallen
met
helikopters
NENLAND
EcidócSoivuvnt
ZATERDAG 8 NOVEMBER 1986 PAGINA 7
T
1AAG Het vorige kabinet-Lub-
id er om bekend soms op een ge-
jen wijze om te springen met ad-
die het krijgt uitgebracht. Vooral
ging om bezuinigen hebben de mi-
iin het verleden nog al eens de nei-
ehad dwars tegen de maatschappe-
j-oom in te roeien en haast onwrik-
pst te houden aan hun eigen opvat-
Adviezen zijn natuurlijk welkom
"rdevol, maar het blijven adviezen
maken de dienst uit, is vaak de re-
ng op de Haagse departementen,
yeek was er weer een advies; dat
commissie-Albeda. De overheid
jjn werknemers beter behandelen,
Ie commissie, en dat moet vooral in
temonnee tot uitdrukking worden
iL Opnieuw een advies dus over
[gingen en als we het eerste com-
ir van de eerstverantwoordelijke
ir Van Dijk (Binnenlandse Zaken)
ibben verstaan, voelt de bewinds-
niet zoveel voor om het advies
jbeda op te volgen. Hij haastte zich
te verklaren dat Albeda de zaak
;1 wat eenzijdig voorstelt,
tijds erkent de minister dat het ad-
ferstrekkend" is. Als er op 19 no
vember met de bonden over wordt ge
sproken, kan hij dus moeilijk met lege
handen komen. Albeda mag dan alleen
maar adviseur zijn, de bonden zullen uit
zijn advies halen wat er in zit en dat is
niet weinig. Acties ziin onafwendbaar als
Van Dijk niet toegeeft en de ambtenaren
hebben daarbij de redelijkheid momenteel
aan hun zijde. Ze staan al 2-0 op het kabi
net voor. Eerst was er een onafhankelijk
rapport dat hun lonen vergeleek met die
in het bedrijfsleven en tot de conclusie
kwam dat de ambtenaren schromelijk on
derbetaald worden. Daar komt nu het
vernietigend oordeel van Albeda c.s. bo
venop. Het zal dus niet meevallen dit alles
maar te negeren, gewoon door te gaan
met bezuinigen en dit ook nog eens voor
de publieke opinie aanvaardbaar te ver
pakken. Albeda gaat immers bepaald niet
voorbij aan de financiële noden van de
overheid maar vindt desondanks dat amb
tenaren ten onrechte worden uitgekne
pen.
Onrust
Daarmee wordt duidelijk dat Albeda en
de zijnen een bom hebben gelegd bij het
teert het kostbare arbeidsonrust en zal
het nog moeilijker worden capabel perso
neel te werven en te houden. Dat onvol
doende ambtelijke deskundigheid de
schatkist miljarden kan kosten, heeft het
tekort aan belastinginspecteurs en accoun
tants aangetoond. Legt het kabinet wel
geld op tafel dan ondergraaft het op een
aantal wezenlijke punten zijn eigen bezui
nigingsbeleid. Afgezien van het gezichts
verlies betekent dit waarschijnlijk een ho
ger tekort of meer belastingen. Het gaat
immers niet alleen om meer geld voor de
ambtenaren, maar de honderdduizenden
trendvolgers kunnen dan niet achterblij
ven. En vervolgens doet zich de vraag
voor of dan ook de sociale uitkeringen
niet omhoog moeten. Met andere woor
den; het hek is dan al gauw van de dam.
Daarbij moet bedacht worden dat het niet
om kleine bedragen gaat. We praten al
gauw over honderden miljoenen en, als de
ambtenarenbonden echt nun zin kriigen,
over anderhalf tot twee miljard. En dat is
niet eenmalig, maar keert elk jaar terug.
Van bezuinigen op de ambtenarensalaris
sen (1986 twee miljard en 1987 1,2 miljard)
komt dus niets meer terecht. Wil Onno
Ruding nog een knip voor zijn neus waard
zijn, dan gaat hij daar natuurlijk nimmer
mee akkoord.
Banen
Zo lijkt minister Van Dijk in een schier
onmogelijke positie te zijn gemanoeu
vreerd, wat hij vooral te wijten heeft aan
zijn kortstondige voorganger, de VVD'er
De Korte. Die wekte dit vooijaar in zijn
verkiezingskoorts wat al te gemakkelijk
de indruk dat de magere tijden voor het
overheidspersoneel voorbij waren. Van
Dijks eenvoudigste uitweg loopt echter
evenzeer in de richting van De Kortes er
fenis. Die bevat immers een visie die er
kort gezegd op neer komt de ambtenaren
zelf de keuze te laten tussen meer werk of
meer centen.
Voor meer werk onder de ambtenaren
heeft het kabinet twee miljard uitgetrok
ken. Dat geldt voor de hele regeerperiode.
Het is niet veel, maar ook niet niks. Die
twee miljard is bestemd voor het herver
delen van het werk onder de overheids
dienaren. Voor korter werken en herbe
zetting van opengevallen plaatsen dus.
Twintig tot vijfentwintig duizend banen
zou dat in vier jaar moeten opleveren.
Maar de ambtenaren willen op dit mo
ment helemaal niet meer korter werken.
Ze willen nu eerst geld zien. Wat ligt dan
meer voor de hand dan ze dat geld ook te
geven? Zeker als de commissie Albeda
verwijtend vaststelt dat de ambtenaren
bonden in het overleg met de minister de
laatste jaren alleen maar lege briefjes heb
ben mogen inbrengen en nooit écht heb
ben kunnen meepraten.
Politiek gezien zit er ruimte in die twee
miljard. Het kabinet schoof er al een beet
je mee toen het een week geleden in het
overleg met werkgevers en werknemers
liet doorschemeren een deel van het voor
de komende jaren uitgetrokken geld naar
voren te willen halen. Om korter werken
en meer banen mogelijk te maken, zo
heette het toen nog, maar andere toepas
singen werden niet geheel uitgesloten.
Heilige koe
Inmiddels ziin we een week verder en een
overduidelijk advies rijker. Het kabinet
en met name het CDA mag de werktijd
verkorting dan nog zo tot heilige koe heb
)k
Ifffffl
HH
ben gebombardeerd in het beleid, de
maatschappelijke realiteit noopt toch tot
het geleidelijk verzetten van de bakens.
Ook in de marktsector is het proces van
korter werken immers stil komen te lig
gen en worden nu eerst gematigde salaris-
verbeteringen gevraagd. In dit licht zou
het politiek onverstandig zijn blindelings
vast te blijven houden aan de oorspronke
lijke bestemming van die twee miljard
gulden. Zeker na het advies van Albeda
lijkt het van meer inzicht te getuigen als
de overheid haar dienaren eens wat gun-,
stiger zou pogen te stemmen. Een andere
keuze zou per saldo alleen maar meer
brokken maken. In een later stadium is er
dan misschien weer wel een vruchtbaar
gesprek met de ambtenaren over korter
werken mogelijk en kan de ambitieuze
werkgelegenheidsdoelstelling van de
overheid alsnog een stapje dichterbij wor
den gebracht.
ARJEN BROEKHUIZEN
i september 1986. Mordechai Vanunu verdwijnt spoorloos uit zijn hotelkamer
nden, nadat hij tegenover de Sunday Times onthullingen heeft gedaan over
rerk als technicus in een Israëlische kerncentrale. In de dagen voor zijn ver
eng zei hij bang te zijndat de Israëlische inlichtendienst Mossad hem op het
^was. Het duurt niet lang of er verschijnen in de pers berichten dat Vanunu is
-ierd en in Israël op zijn berechting wacht. De Mossad zou hem naar Zuid-
icrijk hebben gelokt en hem op een jacht in internationale wateren hebben
tteesterd. Een andere versie wil dat Mossad-agenten de atoom-technicus in een
paar Israël hebben gebracht.
Israëlische geheime dienst
gevreesd en bewonderd
in
KjpV onze correspondent
Ad Bloemendaal)
h
AVIV Zesentwin-
voerd door agenten van deze
dienst, vaak met medewerking
van andere organisaties.
Isser Harel
195> W"Ch.e Mossad
ring van oorlogs- dan}u zijn reputatie in belang-
er Adolf Eich- rijke mate aan het werk van
uit Argentinië, de legendarische Isser Harel,
[kt' het werk van de die de eerste tien jaar de touw-
ad, de Israëlische ge- in handen had. De kleine
e dienst nntr <?teeH«! kale man met de 8rote oren
J? heeft van het begin af aan het
e verbeelding. De re-
lie van de dienst be-
i lieden met kwade
;hten of een slecht
ken een paranoïde
|t Ze lijkt alom aan-
g en beschikt vaak als
|e over waardevolle
ivens. Geen enkele
[erse anti-terreurbri-
kan het stellen zon-
jde informatie van de
ilische geheime dien-
I
DP
or nkelijkheid van derden is
9t Ben in het verleden maar
vaak fataal geworden.
Dm beschikt Israël over
iterk leger en wordt het
»«i gevoed met informatie
misschien wel de best
iplichtingen-
t ter wereld. „Onze dienst
wel goed zijn", krijgen
[d-recruten in Tel Aviv
ren, „want het alternatief
verschrikkelijk om bij stil
en".
in de meeste landen is de
tingendienst in Israël ge
in drie onderdelen. Er is
tinnenlandse veiligheids-
bekend als de Sjin
die zich vooral bezig-
met de bestrijding van
isme en Palestijns verzet
n Israël en de bezette ge-
voordeel gehad te kunnen put
ten uit een groot reservoir aan
potentiële agenten, omdat de
jonge joodse staat emigranten
ontving uit vrijwel alle landen
ter wereld. Hij hoefde dus wei
nig moeite te doen om voor
een bepaalde opdracht een
man te vinden die elders op de
wereld volkomen thuis was,
met name ook in de Arabische
landen.
Harel was als leider van de
Mossad een man zonder hu
mor, zonder hobby en zonder
enige pretenties. Hij had wel
principes: zo weigerde hij kop
pig een' stropdas te dragen,
omdat hij dat een symbool
vond van de decadente bour-
goisie. Als hij in het buiten
land op missie was, was het ar
metierigste hotelletje nog te
duur en zijn agenten liet hij
uren zwoegen op hun declara
ties, die op de cent moesten
haast is er de militaire in-
igendienst, die informa-
erzamelt over troepenbe
lgen en militaire opbouw
Israël omringende Ara-
landen.
het meest tot de verbeel-
spreekt toch het werk
de Mossad, de geheime overleefden,
belast met „speciale op- z'jn door de
en". De spectaculairste Mossad om
ities sinds de vestiging het leven
le joodse staat zijn uitge- gebracht.
Onderhande
lingen met een
lid van de
Zwarte
September,
tijdens de op
een bloedbad
uitgelopen
gijzeling in
München in
1972. Alle
leden van het
betrokken
commando
van de Zwarte
September die
het drama
kloppen. Vóór alles wilde hij
voorkomen, dat leden van het
Mossad-korps „007-allures"
zouden krijgen. „Mijn jongens
doen zogenaamde helden als
James Bond verbleken tot
amateurs", zei hij ooit.
Een aantal van zijn spelregels
is tot op de dag van vandaag
in de Mossad gehandhaafd. Zo
accepteert de dienst in princi
pe geen mensen die zich vrij
willig aanmelden, uit angst
avonturiers aan te trekken.
Wie voor de Mossad werkt is
daartoe in de regel aangezocht.
Een ander principe is dat niet-
Israëlische joden in het buiten
land niet voor de Mossad of
voor een van de andere dien
sten kunnen werken.
Controle
Het toezicht op de Israëlische
inlichtingendiensten is op zijn
best miniem te noemen. Tot
ongeveer een jaar geleden
keurde de financiële commis
sie van de Knesset, het Israëli
sche parlement, de begroting
van de diensten automatisch
goed. Maar toen begonnen
twee commissieleden, van de
Arbeiderspartij en de Likoed,
lastige vragen te stellen. Ze
wilden wel eens weten waar
het geld voor werd gebruikt
en stelden voor, dat vertegen
woordigers van de twee grote
partijen jaarlijks een toelich
ting zouden krijgen.
De hoofden van de veilig
heidsdiensten wilden daar niet
van horen. Het gevolg was dat
met ingang van maart de fi
nanciële commissie niet langer
de budgets van de diensten
mag goedkeuren. Die taak is
nu toebedeeld aan een sub
commissie van de commissie
voor buitenlandse zaken en
defensie. Dat kleine comité is
het enige in de Knesset, dat af
en toe wat te horen krijgt over
het inlichtingenwerk. Maar
een van de commissieleden
omschreef die informatie als
„niet meer dan wat kruimels".
De vele activiteiten en de
spectaculaire operaties doen de
Mossad groter lijken dan ze in
werkelijkheid is. Dat imago is
de dienst niet onwelgevallig.
In de fantasie van haar tegen
standers beschikt de Mossad
over een groot aantal „hit-
Mordechai Vanunu, de verdwenen technicus.
teams": scherpschutters en ex-
plosievenexperts, die over de
wereldbol zwerven om defini
tief af'te rekenen met politie
ke tegenstanders. In werke
lijkheid is een van de princi
pes van de organisatie dat
mensen die graag doden, niet
als agenten worden gerecru-
teerd.
Moord en sabotage
Dat wil weer niet zeggen dat
de Mossad principieel terug
deinst voor moord en sabotage.
Een voorbeeld vormen de
meedogenloze wraakacties te
gen de Zwarte September-or-
ganisatie, verantwoordelijk
voor een groot aantal terreur
acties in het begin van de ja
ren zeventig, waaronder de
aanslag op de Israëlische
Olympische ploeg in München.
De Mossad zelf bepaalde de
doelen en verzorgde het in
lichtingenwerk, terwijl de li
quidaties werden uitgevoerd
door speciaal voor de gelegen
heid samengestelde „wraakpe-
lotons". In de meeste gevallen
werden de slachtoffers van
korte afstand met een Baret-
ta.22 neergeschoten. Maar in
een paar gevallen gebruikten
de wraakteams ingenieuzere
methodes.
De Israëlische inlichtingen
dienst is weliswaar een goed
functionerende organisatie,
maar niet onfeilbaar. De La-
von-affaire in de jaren vijftig,
toen een Israëlische spionage-
net in Egypte werd opgerold,
en de moord op een onschuldi
ge Marokkaanse kelner in
Noorwegen met de daarop vol
gende arrestaties („het fiasco
van Lillihammer") ziin twee
van de bekendste voorbeelden.
En als de verhalen over Israels
nucleaire opbouw, zoals ver
teld door Mordechai Vanunu,
juist zijn, is er ook reden te
twijfelen aan het functioneren
van de Israëlische inlichtin
gendiensten in deze zaak.
Want hoe heeft een betrekke
lijk simpele technicus als Van
unu naar hartelust kunnen fo
tograferen in Israëls geheimste
bedrijven? En hoe kon hij in
dienst blijven toen hij lid werd
van de Communistische Partij?
Dat zijn twee vragen die het
rechtse parlementslid Geula
Cohen deze week had willen
stellen, ware het niet dat ze te
horen kreeg dat de regering
geen behoefte heeft aan een
discussie. Zo blijven veel vra
gen onbeantwoord en het is
mogelijk dat er ook nooit een
antwoord zal komen. Als de
autoriteiten gebruik willen
maken van een noodwet uit de
tijd van het Britse mandaat,
kunnen ze Vanunu zonder
proces voor onbepaalde tijd ge
vangen houden.
AD BLOEMENDAAL
DEN HELDER Binnen
twee dagen hebben zich bij de
Koninklijke Marine twee on
gevallen voorgedaan met heli
kopters, die met lieren opva
renden van schepen aan boord
hesen. Het eerste incident
deed zich dinsdag voor bij
Aberdeen onder de Schotse
kust. Een Britse Puma-heli-
kopter hees daar de comman
dant van de onderzeedienst
kolonel B. Fanoy op, na een
werkbezoek van de onder
zeeër „Hr.Ms. Zwaardvis".
Omdat de helikopter om nog
onbekende redenen plotseling
achteruit ging, werd de al in
de hijslier vastgesnoerde kolo
nel tegen de binnenzijde van
de onderzeeër-toren gesmakt
en vervolgens over de rand
gesleurd. Hij brak een heup.
Woensdag raakte een Lynx-
helicopter van „De Kooy" in
moeilijkheden bij de hulpver
lening aan de gewonde opva
rende van een viskotter. De
man zou naar een ziekenhuis
worden gebracht met een af
gerukte pink en een diepe
vleeswond. Een inzittende van
de Lynx werd op het dek
neergelaten maar bij het ophij
sen raakten redder en gewon
de verstrikt in het vistuig van
de kotter. De hijslijn werd di
rect gekapt en de redder viel
van zes meter hoogte op het
dek en raakte gewond aan een
been. De gewonde visser viel
in zee. Hij kon in veiligheid
worden gebracht en werd met
een andere helikopter naar
Den Helder vervoerd. De ge
wonde marineman wilde geen
gebruik meer maken van een
helikopter.
Kamerlid
hekelt
discriminatie
bij PTT
DEN HAAG Het PvdA-ka-
merlid Castricum heeft minis
ter Smit-Kroes van verkeer en
waterstaat schriftelijk ge
vraagd er bij de PTT op aan te
dringen niet langer onder
scheid te maken tussen ge
huwden en samenwonenden
die duurzaam samenleven. De
discriminatie treedt op bij het
overlijden van de partner op
wiens naam de telefoon is ge
steld. Bij gehuwden wordt de
telefoon kosteloos overge
schreven op de achterblijven
de partner, bij samenwonen
den wordt veertig gulden
overschrijvingskosten in reke
ning gebracht. Castricum
meent dat dit strijdig is met de
Grondwet.
n
SKE EN WISKE DE GLANZENDE GLETSJER
NIJPELS WIL HOGERE MAXIMUMSNELHEID FORCEREN
DRIEBERGEN In het voet
spoor van zijn ambts- en par
tijgenote Smit-Kroes (Verkeer
en Waterstaat) heeft VVD-mi-
nister Nijpels (Milieubeheer)
deze week het licht op groen
gezet voor een verhoging van
de maximumsnelheid van 100
naar 120 kilometer per uur.
Deze zou dan gaan gelden
voor de autowegen buiten de
stedelijke gebieden in de
Randstad. Bovendien dient er
streng op naleving te worden
gecontroleerd. „Als dat lukt en
we een aantal maatregelen ne
men, behoeft de milieuvervui
ling niet toe nemen" zei Nij
pels.
De minister erkent dat een
verruiming wel meer geluid
hinder tot gevolg heeft. In
overleg met Verkeer en Wa
terstaat moet dat volgens de
bewindsman echter wel te re
gelen zijn. Zo zullen er volgens
de laatste cijfers de komende
jaren minimaal 215.000 wonin
gen langs de snelwegen moe
ten worden geïsoleerd; met
overheidssubsidies. Bovendien
zal er nog zeker 150 kilometer
aan geluidwerende schermen
langs het asfalt moeten wor
den geplaatst.
Hoewel Nijpels er op wijst dat
zijn instemming met de nieu
we grens al in de regerings
verklaring werd aangeko-
nidgd, betekenen zijn uitspra
ken wel degelijk een beleids
ombuiging. Of, populair ge
zegd, een ommezwaai. Premier
Lubbers verklaarde afgelopen
zomer weliswaar dat werd ge
streefd naar een „gedifferen
tieerde verhoging" van de
maximumsnelheid op autowe
gen, bij voorkeur in Europees
verband. Een datum van in
voering noemde hij er niet bij.
Het heeft er daarom alle schijn
.omdat in de praktijk van alle
dag vrijwel niemand zich aan
de geldende grens van 120 ki
lometer houdt. Van de miljoe
nen automobilisten die ons
land rijk is, rijdt 67 procent
sneller dan 100 kilometer per
uur en ruim 40 procent door
gaans sneller dan 110. Daar
door komt het meer dan eens
voor dat wie zich wel aan de
geldende regel houdt, de kans
loopt vroeg of laat door een
rijkspolitieman te worden ge
maand harder te gaan rijden.
Want hij of zij brengt dan
zichzelf of andere verkeers
deelnemers in gevaar. Met an
dere woorden: dè praktijk
heeft de regel duidelijk achter
haald.
De Algemene Verkeersdienst
van de Rijkspolitie in Drieber
gen heeft het daar bepaald
moeilijk mee, al houdt men
dat liever binnenskamers.
Vooralsnog stelt men zich bij
monde van kolonel A. C. Vo
gel formeel behoudend op.
Toen minister Smit-Kfoes dit
voorjaar zei wel iets te voelen
voor een systeem van wisse
lende maximum snelheden,
was hij er als de kippen bij om
op de eventuele nadelige ge
volgen daarvan te wijzen. Vol
gens hem kun je de maxi
mumsnelheid beter niet al te
klakkeloos officieel opschroe
ven. Mocht het, alle voorspel
lingen ten spijt, toch. verkeerd
uitpakken, dan zijn veel grote
re problemen niet denkbeel
dig.
Vogel: „Je begint met overal
de snelheden vrij te geven.
Onmiddellijk daarna moet je
dan beperkingen invoeren.
Want niet op alle wegen is het
toegestaan ongelimiteerd hard
te rijden. En komt men over
de grens dan gelden weer an
dere regels. Je moet er natuur
lijk ook rekening mee houden
dat veel buitenlanders naar
ons land komen. Het is dus
zaak dat allemaal heel secuur
te doen".
Vogel bepleit daarom een sy
steem waarvoor het publiek
begrip heeft: de maximum
snelheid vrij geven waar dat
kan en alleen beperkingen op
weggedeeltes waar dat van
zelfsprekend is. Als er geen
praktische oplossingen worden
gevonden, dan komen er al
leen maar ongelukken van en
daar is niemand op uit, meent
de rijksdienst. „Halve oplossin
gen zijn in dit geval geen op
lossingen. Bovendien is het on
doenlijk voor controle door
heel Nederland radarwagens
neer te zetten. Dat kost niet al
leen veel mankracht, maar
ook veel geld. We moeten ge
woon naar een gesmeerd sy
steem, en dat krijg je niet door
alleen een hogere maximum
snelhéid in te voeren".
