eer gif in de Rijn
Anti-Stalin film ontroert Russen
Fraaie
reiswekker
Spanningen in Israël na
terugkeer vredesactivisten
Buitenland"
Jieo-nazfs
-/oor rechter
Computer spreekt
treinreizigers toe
Tumult om Miss Amerika
met onthullend kostuum
Sovjets:
nieuwe
wapen-
voorstellen
AFREKENING MET DE „RODE DICTATOR"
Enrile: Ik weet niets
van complot tegen Aquino
"feiJ
CekLc Qowuvnt
CeicbcSommit
ZATERDAG 8 NOVEMBER 1986 PAGINA 5
a^HLi
it p\<
,_.IJN In West-Berlijn is gisteren
proces gestart tegen vijf mannen die
[n plan waren de nationaal-socialistische
tij NSDAP nieuw leven in te blazen
de vestiging van een Groot-Duits Rijk
reiken. De vermeende leider van de
5, Reinhard Golibersuch (24), zou in
zeker tien bijeenkomsten belegd heb-
waarbij hij de ideeën van de NSDAP
iropageerd had. Hij zou ook pamfletten
ipreid hebben met teksten als „Weg
de terreurcratie" en „Men noemt ons
nazi's. Nou en?" De overige leden van
groep variëren in leeftijd van 21 tot 47
Het proces zal waarschijnlijk tot mid-
december duren.
Zwarte doos
helikopter gevonden
SUMBURGH Duikers hebben giste
ren de zwarte doos gevonden van de
Chinook helicopter die donderdag voor
de kust van Sumburgh verongelukte.
Bij het ongeluk kwamen zeker 19 van
de in totaal 47 inzittenden om het le
ven. Van de 26 mensen die nog vermist
worden, wordt aangenomen dat zij
eveneens omgekomen zijn. In de zwar
te doos zit een geluidsband die mogelijk
helderheid zal kunnen geven over de
toedracht van het ongeluk. Mogelijk
kunnen de twee overlevenden, piloot
Pusht Vaid (45) en Shell-werknemer
Eric Morans (20), belangrijke informa
tie geven. De twee zijn in bevredigende
conditie maar nog niet in staat vragen
te beantwoorden.
Groep Brunswijk
onderschept explosieven
PARAMARIBO De groep-Brunswijk
heeft gisteren in het gebied ten oosten van
Paramaribo een transport van chemica
liën en materiaal voor de aanmaak van
explosieven onderschept. De lading werd
door een auto van het bauxietbedrijf Su-
ralco, een dochteronderneming van de
Amerikaanse Alcoa, vervoerd naar de
mijn waar veel springstoffen gebruikt
worden om bauxiet te winnen. De diefstal
had plaats in het dorpje Moengo op 90 ki
lometer ten oosten van Paramaribo, het
gebied waar de groep-Brunswijk voorna
melijk opereert. De autoriteiten hebben
een beroep gedaan op de burgerij om mee
te werken bij het opsporen van de verdwe
nen hoeveelheid explosieven.
Waldheim ontkent
betrokkenheid
bij deportaties
WENEN Een woordvoerder van
president Kurt Waldheim heeft giste
ren ontkend dat de voormalige secre
taris-generaal van de Verenigde Na
ties tijdens de Tweede Wereldoorlog
betrokken is geweest bij deportaties
van Joegoslaven naar concentratie
kampen. „Hij droeg geen verantwoor
delijkheid voor dergelijke deportaties
en nam ook niet aan deze transporten
deel". De Washington Post berichtte
gisteren dat Waldheim heeft gediend
in een Duitse legereenheid die direct
verantwoordelijk was voor massale
deportaties van Joegoslaven naar con
centratiekampen.
BRUSSEL Reizigers op de drie voornaamste
Brusselse spoorwegstations zullen tegen het eind
van dit jaar inlichtingen over de treinenloop via
een computer krijgen. Een „mechanische stera"
gaat op die drie stations informatie geven. De Bel
gische spoorwegen hebben daarvoor een speciaal
systeem laten ontwikkelen dat SES (Systeem voor
Elektronische Sonorisatie) is gedoopt. De Belgi
sche spoorwegen spreken van een wereldprimeur.
Het systeem gaat gebruik maken van zo'n 4.000
digitaal opgeslagen woorden en zinsneden en stelt
daaruit zelf mededelingen samen die reizigers er
op attent moeten maken dat een bepaalde trein
binnenloopt, dat er vertragingen te verwachten
zijn enzovoorts. Op de drie stations worden op
werkdagen zo'n 300.000 reizigers verwerkt.
IEL Bij Bazel is gis-
:n weer gif in de Rijn
ihtgekomen. Het che-
:h bedrijf Sandoz
Idde dat „een kleine
•veelheid kwik bevat-
e vloeistof" uit een
[vangbekken op het ter-
van het bedrijf in de
was gestroomd. De
'ikconcentratie was
inder dan twee milli
gram per liter, aldus San-
^bot*
l(P ^ndspresident van Zwit-
land, Alphons Egli, heeft
]- tlren in telegrammen aan
ministers van milieuzaken
j$n' de Rijnoeverstaten
ijaronder Nederland zijn
„grote spijt" betuigd over de
gevolgen voor deze landen van
de brand bij het chemisch be
drijf bij Bazel, waardoor een
frote hoeveelheid gif in de
ijn terechtkwam.
Egli verklaarde zich bereid tot
besprekingen met getroffen
landen over kwesties die als
gevolg van het ongeluk zijn
ontstaan. Hij beloofde volledi
ge informatie over aard en
concentratie van de schadelij
ke stoffen die in het Rijnwater
terecht zijn gekomen.
De Duitse minister van mi
lieuzaken, Walter Wallrtiann,
wil dat het bestaande plan
voor noodmaatregelen voor de
Rijn in samenwerking met de
andere Rijnoeverstaten bin
nenkort opnieuw wordt beke
ken en dat de controle op de
chemische bedrijven langs de
rivier wordt versterkt. De be
windsman bekritiseerde Zwit
serland omdat dit land heeft
nagelaten tijdig om het in wer
king treden van de internatio
nale Rijnovereenkomst voor
noodsituaties te verzoeken.
Het industriële afvalwater
ontsnapte uit het bassin via de
pijpleiding die van het bassin
naar de Rijn loopt. Na de
brand van vorige week was de
pijpleiding provisorisch afge
sloten. Gisteren werd gecon
stateerd dat de afsluiting niet
volkomen waterdicht was. Dat
is nu hersteld. De politie van
Bazel verklaarde gisteren niet
door het bedrijf van het nieu-
Een nog onbekende oplossing
van rode kleurstof en bezink
sel van bluswater dat giftige
chemicaliën bevat zou gisteren
uit de fabriek zijn ontsnapt. De
Franse en Duitse autoriteiten
kondigden de alarmtoestand
af, wat door de Zwitserse poli
tie een overtrokken reactie
werd genoemd.
Over de exacte samenstelling
van de stoffen die uit de fa
briek lekten kon volgens San
doz nog niets worden meege
deeld. Het zou om enige dui
zenden liters gaan. Verder
stond evenmin vast hoe lang
het gif al in de Rijn stroomde.
De Zwitserse autoriteiten
maakten donderdag bekend
dat de vervuiling van de Rijn
ernstiger is dan eerst werd
aangenomen. Zeker 30 ton
landbouwgif, waaronder 200
kilo kwik, kwam bij de blus
werkzaamheden in de Rijn te
recht.
Binnen enkele uren na het uit
breken van de brand vonden
duizenden vissen de dood,
moesten waterleidingbedrijven
sluiten, en talloze watermon
sters worden genomen. Des
kundigen sluiten niet uit dat
in grote delen van de boven-
stroom van de Rijn de hele
visfauna vernietigd is. Water
leidingbedrijven en visserij-
bonden overwegen het indie
nen van schadeclaims bij San
doz.
edrijven
Ïuid-Afrika:
.I partheid
ifschaffen
j)HANNESBURG De Ka
ders van Koophandel en In-
5 istrie hebben gisteren in een
•klaring aangedrongen op
volledige afschaffing van
Sendiscriminatie in alle ge-
I lingen van de Zuidafrikaan-
0 samenleving". De verkla-
Oig volgde na een besloten
ling van het „topberaad"
"n 200 ondernemers en rege-
gsfunctionarissen. De eco-
p mische adviseurs van de
idafrikaanse president Pie-
Botha hebben gisteren ge-
laarschuwd dat de stagneren-
economie van het land niet
vverbeteren totdat hij met
K n duidelijk programma
"imt om de rassenwetten te
srvormen en het rassenge-
eld te beëindigen.
Militaire
parade
De viering van
de 69e ver
jaardag van de
oktoberrevolu-
tie in Moskou
ging traditie
getrouw ge
paard met een
militaire para
de, waarbij ra
ketten werden
getoond. De
minister van
defensie So-
kolov was een
opvallende af
wezige bij de
parade. Ge
ruchten gaan
dat hij ziek is.
LONDEN Halle Berry, de 20-jarige miss Amerika, heeft giste
ren ophef veroorzaakt door in een vleeskleurige bodystocking te
verschijnen op een lunch, waarbij de deelneemsters aan de Miss
World-verkiezing van volgende week geacht werden in nationa
le klederdracht te verschijnen. Ceremoniemeester Peter Mars
hall verklaarde nog nooit zo'n onthullend tenue gezien te heb
ben in de zes jaar dat hij betrokken is bij de Miss World-verkie-
zingen. Berry verscheen in een Star Wars-kostuum met twee
strategisch aangebrachte sterren. Zij zei dat het ontwerp geïnspi
reerd was op Amerika's succes in de ruimte. Andere deelneem
sters reageerden woedend op Berry's gewaagde verschijning.
„We vinden het heel erg oneerlijk, zei een verontwaardigde
Janny Tervelde", de 17-jarige Miss Holland. „Ik loop er hele
maal ingepakt bij in de Nederlandse traditionele klederdracht
met klompen. Haar pak is precies het andere uiterste, heel
sexy".
Voorrang voor
niet-rokers
bij operatie
TRONDHEIM Het zieken
huis van Trondheim, in het
midden van Noorwegen, geeft
voortaan voorrang aan niet-
rokers als het om operaties
gaat. Deze maatregel is onder
deel van van de strikte anti-
tabakscampagne die in heel
Scandinavië al jaren loopt.
Mensen die het roken niet
kunnen laten, komen automa
tisch onderaan de wachtlijst te
staan als zij deze slechte ge
woonte niet ten minste dertig
dagen voor de datum van de
operatie opgeven. Het publiek
heeft gunstig op de maatregel
gereageerd omdat het zieken
huis in folders gewezen heeft
op de nadelen die het roken
kan hebben voor een goed
verloop van een operatie en op
de anesthesie die met name bij
hartoperaties nodig is. In
Scandinavië gelden strenge
anti-rokers wetten. Zo mag je
op het perron van metro's
geen sigaret, pijp of sigaar
meer opsteken. Wil je in kan
toren van onverheidsinstanties
of particulieren toch roken,
tian moet dat op de gang. Een
Scandinavische luchtvaart
maatschappij heeft vluchten
geïntroduceerd waarop geen
plaats meer is voor rokende
passagiers. De meeste tafels in
restaurants zijn voor niet-ro
kers gereserveerd. Verzeke
ringsmaatschappijen geven
korting aan „gezonde" klanten
en ook in hotels komen hoe
langer hoe meer kamers waar
roken niet is toegestaan.
GENÈVE De Sovjet-Unie
heeft gisteren in Genève een
nieuw wapenbeheersingspak-
ket ingediend. Het pakket
voorziet in de afschaffing van
alle strategische kernwapens
vóór 1996, de strikte beperking
van onderzoek naar ruimtewa
pens, en een verbod op kern
proeven. De onderhandelings
leider van de Sovjet-Unie,
Viktor Karpov, heeft de voor
stellen ingediend. De voorstel
len zijn gebaseerd op het we
derzijdse begrip dat werd be
reikt tijdens het topoverleg
van president Reagan en par*
tijleider Gorbatsjov in Reayk-
javik, aldus de Russen. De
Sovjet-Unie en de VS zijn het
echter volledig oneens over
wat er in Reykjavik is bereikt.
(Van onze correspondent
t Elfie Siegl)
■MOSKOU Het „Centrale
rHuis van de Cultuurwerkers"
*in Moskou dreigde uit zijn
woegen te barsten. Hoewel
jfolle stoelen in de kleine zaal
fal lang bezet waren en de
controle aan de ingang bij-
ponder streng was, probeer
den tal van mensen nog
steeds een plaatsje te be
machtigen. Velen moesten
penoegen nemen met een
paanplaats tegen een van de
puilen, om vandaar drie uur
lang naar een film te kunnen
(kijken.
jOok de volgende avond in
i het „Huis van de kunste
naars" en de avond daarop in
I het „Bioscoop-paleis" en later
in de club van de Schrijvers-
jbond hetzelfde schouwspel.
I Op deze premières worden
de toeschouwers tot tranen
toe geroerd door de nieuwe
film van de beroemde Geor
gische regisseur Tengiz Abu-
ladze (62). De rolprent draagt
de moeilijk te vertalen titel
„Pokajanije", wat in het Ne
derlands het midden houdt
tussen biecht, boete en be
rouw.
Abuladze's film is het derde
deel van een trilogie. Beide
eerste delen, „Het gebed"
(1968) en „Boom der wensen"
(1977) zijn kunstwerken, ge
baseerd op de geschiedenis,
literatuur en mentaliteit van
Georgië. Zij hebben de Geor
gische filmkunst wereldbe
roemd gemaakt. Zowel in
kunstzinnig als in politiek
opzicht vormen beide films
slechts het voorspel van wat
Abuladze „na jarenlang na
denken" in een draaitijd van
slechts vijf maanden aan het
celluloid heeft toevertrouwd.
Pokajanije is een anti-Stalin-
-film, eigënlijk een anti-dic
tator-film en een film over
het onverzoenlijke generatie-
-conflict. De rolprent heeft
een bewogen ontstaans-ge-
schiedenis gehad. In de Tsjer-
nenko-periode (1984-1985)
werd zij inderhaast en ille
gaal vervaardigd. Omdat nie
mand toen wist wat er de
volgende dag nog mogelijk
zou zijn, moest zij vervolgens
vernietigd worden. Maar
Abuladze kon een copie red
den. Ze werd op video-appa-
ratuur vermenigvuldigd en
circuleerde vorig jaar illegaal
in intellectuele kringen in
Georgië.
Elim Klimov, de nieuwe
voorzitter van de Filmliga,
raakte diep onder de indruk
van Pokajanije. Bij invloed
rijke functionarissen viel de
film ook in goede aarde. En
nadat partijleider Gorbatsjov
de film had bekeken, werd
hij voor iedereen vrijgege
ven.
In de Georgische partijkrant
werd Pokajanije geroemd als
een „symbool van de morele
vernieuwing van de maat
schappij". In intellectuele
kringen in Moskou wordt het
feit dat deze film nu overal
mag worden Vertoond als
„een ontluikende lente" na
een lange culturele winter
beschouwd.
Wanneer het licht in de zaal
weer aangaat heeft menige
toeschouwer tranen in de
ogen. Er klinkt enthousiaste
bijval bij zinnen als: „Wan
neer we dat willen, vangen
we de kat in een donkere ka
mer, zelfs als er helemaal
geen kat is", woorden waar
mee de dictator-hoofdfiguur
in de film zijn terreurmetho
den rechtvaardigt. En tegen
het einde van de film is ie
dereen ontroerd wanneer een
kerk is opgeblazen en een
oude vrouw vertwijfeld
vraagt: „Als deze straat niet
naar een godshuis leidt,
waarom zou ze dan zijn aan
gelegd?"
De Sovjetburgers hebben
kennelijk een sterke behoefte
aan een confrontatie met een
van de meest trieste hoofd
stukken uit de jongste ge
schiedenis het stalinisme
en (in de film onlosmakelijk
daarmee verbonden) het fas
cisme. Dat is ook de reden
waarom een naar inhoud en
vorm zo veelomvattende film
een enorme publiekstrekker
is geworden.
De film speelt zich af op drie
in elkaar overlopende ni-
veau's. Het zijn beelden die
nu eens als ikonen verschij
nen (het slachtoffer van de
terreur wordt een symbool
van Christus aan het kruis),
soms grotesk zijn (de gehei
me politie treedt op in een
middeleeuws riddertenue) en
dan weer een zeer realisti
sche vorm hebben (vrouwen
zoeken op Siberische boom
stammen naar ingekerfde le
venstekens van hun mannen,
die in een strafkamp verblij
ven).
De afzonderlijke elementen
van de film zijn tot een hel
der mozaïek samengevoegd;
zou men een van de steentjes
eruit nemen dan zou het hele
bouwwerk instorten. Dat is
ook de reden waarom Abu
ladze zich zo hardnekkig te
gen de censuur heeft verzet
en tenslotte slechts een veer
heeft gelaten: de politieke
proloog is geschrapt. Daarin
werd de communistische par
tij verweten in het verleden
grove fouten gemaakt te heb
ben. Dit zou de algemene
strekking van deze anti-ter-
reur- en anti-dictatuur-film
te zeer op de werkelijkheid
hebben toegespitst.
MIDJE VERHOLENKARELTJE KNETTER EN DE TOVERBUBBEL
I „Maar kom aan, vriendje", vervolgde de
lenant Haverzak, „laten we niet al te treurig
p. Ik zal de gevolgen van mijn emigratie naar
Mreberië zelf moeten dragen. En voor de rest
Hooi ik je, dat ik je alle mogelijke hulp zal bie-
'n om aan de greep van de Barreberische
achthebbers te ontkomen. Dat zou ik trou-
ins zelf ook wel willen". Hendrik Haverzak
'akte een zucht en vervolgde toen: „Jonge,
fge, jonge, och, och, stond ik maar weer met
Ijn stalletje op de Binnendam bij de schouw-
Irg. En als ik dan nog eens zou willen emigre-
dan ging ik naar Amerika. Ze kunnen me
duizend keer vertellen, dat de Amerikaanse
beiders slaven zijn, maar ik leef duizend keer
Ver in slavernij met een zak vol dollars en een
ire slee den in een paradijs met prikkeldraad,
tooei en leugens. Nou jijl Wat koop ik voor de
Wat heeft staatseigendom?
Ben ik daar even blij met het postkantoor, dat
van de staat is? Heb ik wat an dat postkantoor?
Nee, meneertje. Ik heb die auto of dat huis lie
ver dan dat de staat die heeft." „Bezitsvor
ming..." mompelde Kareltje Knetter. „Dat pro
pageert minister Rommelinck bij ons ook..."
„Dan is dat een verstandig man, die begrijpt
wat de mensen toekomt", zei Hendrik Haverzak.
„Maar kom. Nou zal ik je voor de grap eens
even de Futurafabrieken laten zien. Kun je la
chen!" De luitenant Haverzak was kennelijk
blij, dat-ie zijn hart eens had uitgestort en hij
nam Kareltje door een warnet van steegjes en
slopjes mee naar een groot fabrieksgebouw,
dat in de verte boven de huizen uittorende. In
felrode neonletters stond er Futura op het dak
en met al die verlichte ramen zag het bouwwerk
er indrukwekkend genoeg uit
JERUZALEM Vier leiders
van een 21 leden tellende
Israëlische delegatie van
vredesactivisten, die giste
ren van een dialoog met
vijftien Palestijnen uit
Roemenië terugkeerde,
kregen bij aankomst op
het Ben Goerion-vlieg-
veld in Tel Aviv een op
roep om zich volgende
week bij de politie te mel
den.
De Israëlische politie zou op
grond van een aanklacht van
het „Comité van familieleden
van slachtoffers van vijande
lijke acties" een onderzoek in
stellen om uit te vinden of de
drie maanden oude wét tegen
ontmoetingen met vertegen
woordigers van terroristische
organisaties door de deelne
mers aan de Palestijns-Israëli
sche dialoog in Roemenië is
overtreden.
Uit voorzorg had de delegatie
een advocaat meegenomen die
cte Israëlische deelnemers ad
viseerde hoe de anti-PLO-wet
in de contacten met hun Pale
stijnse gesprekspartners kon
worden omzeild.
De delegatie werd overigens
behalve door de politie ook
door demonstranten van de
rechts-extremistische Kach-
beweging van rabbijn Kahane
opgewacht.
Als protest tegen de „hysterie
seth-lid Watad in strijd met de
officiële lijn van zijn socialisti
sche Mapam-partij ter begme-
ting van de delegatie op het
vliegveld aanwezig.
De door onderlinge konflikten
uitgedunde Israëlische delega
tie die oorspronkelijk 100 le
den zou tellen, is met bijzon
der magere resultaten uit Roe
menië teruggekeerd.
In verklaringen werd tot
voortzetting van de Palestijns-
Israëlische dialoog opgeroepen
en een internationale vredes
conferentie met deelname van
de PLO bepleit. Zowel PLO-
leider Yasser Arafat als diens
tweede man Abou Iyad kwa
men niet opdagen.
(Vervolg van voorpagina)
MANILLA Op het moment dat president Corazon Aquino
van de Filipijnen gisteren een verklaring aflegde, circuleerden
in de pers beweringen van een uit het communistische kamp
overgelopen opstandeling, Victor Corpuz.
Hij verklaarde dat een aanslag die in 1971 op een politieke bij
eenkomst van de Liberale Partij werd gepleegd het werk was
geweest van twee communistische rebellen die inmiddels door
Aquino uit de gevangenis zijn vrijgelaten. De aanslag werd des
tijds in de schoenen geschoven van de vermoorde echtgenoot
van Aquino, Benigno.
Een van de voormalige opstandelingenleiders, Jose Maria Sison.
ontkende de beweringen van Corpuz en zei dat die in de wereld
waren geholpen door minister van defensie Juan Ponce Enrile.
met als doel ondermijning van het overleg tussen de regering en
het communistische verzet.
Enrile zou in samenwerking met andere Marcos-getrouwen een
coup voorbereiden tijdens de afwezigheid van Aquino. Hij heeft
er in ieder geval nooit twijfel over laten bestaan dat hij Aquino's
houding jegens het verzet te zachtaardig vindt.
Enrile heeft gisteren gezegd dat hij niets weet van enig complot
om incapabele en linkse elementen binnen de regering te elimi
neren. Enrile zei dat hij streeft naar een eervolle vrede.
Eeze handige opvouwbare
Quartz reiswekker, uitgevoerd
in donkerbruin kunstleer, is
voor u wanneer u ons een
nieuwe abonnee opgeeft.
In opgevouwen toestand meet de
wekker slechts 8 x 8 x 1,5 centimeter.
De nieuwe abonnee wordt ook
hartelijk onthaald: deze krijgt de
krant de eerste twee weken gratis.
I Noteer als nieuwe abonnee ingaande.
I Naam:
Adres
Postcode/plaats:
Telejoon.fvoor controle bezorging)
Deze ontvangt de krant de eerste twee weken gratis.
Daarna wordt het abonnement betaald per
0 maand automatisch betalen f 23,04
0 kwartaal acceptgiro f 68,93
Stuur als dank de reiswekker naar
NaamVoori
Adres:
Postcode/plaats
Stuur deze bon ingevuld aan de Leidse Courant. Antwoordnummer
998, 2500 Vd Den Haag (postzegel betalen wij). A
fwui
