Park voor dieren met
voortplantingsstress
finale
Het
Breeding
Centre
van
Jan en
Hanneke
Louwman
Autobiografie
van een heks
ZATERDAG 1 NOVEMBER 1986
LONDEN - De uitgeverij Corgi heeft gis
teren in paperback De Autobiografie van
een JJpks gepubliceerd. Corgi had er een
reden voor dit standaardwerk, geschreven
door de Engelse heks Lois Bourne, die
dag op de markt te brengen. Het was gis
teren 31 oktober en op die datum vieren
de Engelsen - zij het in mindere mate
dan de Amerikanen - suyonds Hallo-
ween. Aan de vooravond van-Allerheili
gen wordt inderdaad in Angelsaksische
landen ijverig gespookt. Bij gelegenheid
van Halloween parkeren de heksen hun
bezemstelen tegen de voorgevel van hun
Engelse cottages en vieren ze samen ge
zellig feest. Lois Bourne weet daar alles
van. Zij is een heks op leeftijd, die trou
wens kleinkinderen heeft. Haar autobio
grafie schreef ze aan hel einde van de ja
ren zeventig. De eerste uitgave van het
boek verscheen toen ingenaaid en ver
kocht goed. want ze is nu uitverkocht.
Maar voor twee en een halve pond kun
nen de Engelsen zich sinds gisteren op
nieuw verdiepen in de heruitgave van
deze onthullingen van een landgenote,
die vast gelooft dat ze geen gewone ster
veling is. Lois Bourne heeft psychische
aanleg, zegt ze. „Ik kan toveren ten gun
ste van mijn medemensen. Dat is een
kunst, een wetenschap. Hoewel je die als
heks so wie so in je vermogen hebt, moet
je toch leren haar te beoefenen. Wanneer
je niet in de gepaste stemming verkeert oj
je je niet lekker voelt, dan lukt het niet..
Ook komt het er telkens op aan het echt
te willen". Lois Bourne wordt als heks
geraadpleegd door diverse klanten. Na
tuurlijk brengt dit geld op, want heksen
moeten ook leven. Vooral mensen die
pas beroofd zijn van iemand die hun
dierbaar was. roepen haar hulp in. Zij
verkeren in de mening dat een heks zoals
Lois Bourne allicht een stapje dichter bij
het hiernamaals staat dan zij. „Soms
spijl het mij een heks te zijn", schrijft ze
in haar boek, „want ik word dagelijks ge
confronteerd met een hoop menselijke el
lende. Ik probeer het lijden van mijn me
demensen te verlichten en hen over de
moeilijkheden heen te helpen, tot ze weer
op hun eigen benen kunnen staan. Daar
na voel ik mij opnieuw gelukkig omdat
ik een heks ben die een doel heeft in het
leven en de mensheid grote diensten kan
bewijzen". Maar je moet Lois Bourne
niet vragen voor jou een huis goed te ver
kopen, want dat soort opdrachten vindt
ze beneden haar waardigheid. Op het ter
rein van wat sommige Engelsen nog als
toverij beschouwen, heeft ze onder meer
de plotse verdwijning van een stel wrat
ten op haar conto. Een vriend die naar
Brazilië moest vliegen, wat toch een dure
reis is. wist ze te helpen door ervoor te
zorgen dal hij geen extra bagagekosten
moest betalen. Het was gewoon een
kwestie van op de Londense luchthaven
Heathrow enkele beambten te beheksen.
Ooit werd haar hulp ingeroepen door een
man, die met een bittere vervloeking op
het lijf zat. Hij had deze opgedaan door
ongevraagd getuige te zijn van een blote-
heksenritueel. Maar Lois Bourne hielp
hem prompt van zijn straf af Het slacht
offer was dolblij. „Natuurlijk zijn dit
maar banale dingen", schrijft Lóis in
haar autobiografie, „maar als ik iemand
gelukkig kan maken, dan stralen zij hun
geluk en tevredenheid ook uit in hun om
geving, met het gevolg dat uiteindelijk
vele mensen voordeel kunnen halen uit
mijn kleine inspanningen".
Wat doen heksen op Halloween? „Dat is
ons grootste feest", zegt Lois Bourne.
„De oude Kelten vierden dan nieuwjaar.
Zij beschouwden het als een goed tijdstip
om de doden te gedenken. Daarom had
den zij een ritus ter ere van de god van
de dood en de wederopstanding. De hek
sen van vandaag vieren Halloween om
dat de zomer voorbij is en de winter gaat
beginnen. „Op Halloween vragen wij de
terugkeer van de zon. niet omdat wij ge
loven dat deze afhankelijk is van onze
gebeden, maar wel omdat wij het als een
traditie beschouwen. Naar het heet is op
Halloween ook de sluier tussen deze we
reld en de volgende vee! dunner dan nor
maal. Wij roepen heksen uit het verleden
op; helderzienden nemen dan andere we
zens waar. die tussen ons in de cirkel zit
ten. De echte pret begint pas als de plech
tigheid afgelopen is. Dan doen wij de
gekste dingen, zoals appeltjes happen. De
appels hangen aan touwtjes boven ons
hoofd en je hapt er gemakkelijk naast.
Wij lachen ons een ongeluk, drinken een
borrel en eten een stukje pompoentaart.
Het gaat er helemaal niet geheimzinnig
aan toe".
ROGER SIMONS
'CcidócSomatit'
ding tussen het fokcentrum en het die
renpark alleen maar bevorderd. Volgens
Jan Louwman moest voorkomen wor
den dat de provinciale bijdragen ook
naar het Breeding Centre zouden gaan.
Al was het maar om de indruk te ver
mijden dat zij met overheidssubsidie
handel dreven.
Het kleine fokcentrum wordt door Jan
en Hanneke Louwman zelfstandig be
heerd. „En kleinschalig blijft het", zeg
gen zij uitdrukkelijk. „Ook al gaat het
nog zo goed. Want aan personeel, zoals
in het Dierenpark, hebben we geen be
hoefte meer".
Favorieten
Tijdens de rondleiding door dit fokcen
trum blijkt dat de cheetahs duidelijk fa
voriet zijn bij Hanneke. En omgekeerd.
De vijf maanden oude roofdieren ren
nen haar tegemoet op het moment dat
zij de kooi binnenstapt. Met veel gespin
en geknuffel worden de wederzijdse
sympathieën betuigd.
„Vader Mozes is nu in de Dierentuin
van Dortmund. Daar mag hij stoeien
met vrouwtjes cheetahs", zegt Hanneke.
In het naastgelegen hok zit het jonge F-
gezin. Drie serval-katten, Felix, Faroek
en Feisal en hun oude moeder Moja.
„De katjes zijn net getatoueerd en mis
schien nog een beetje duf van de verdo
ving. Deze tatouage is nodig om gesjoe
mel met hun stamboomnummer te
voorkomen. Pa is van zijn gezin geschei
den. Buiten de krolstijd kunnen de kat
ten niet zo goed met elkaar overweg.
Dan zijn vechtpartijen niet uitgesloten".
De cheetahs in het
park, een stukje
wildernis in het
hartje van de
Randstad, zijn de
favorieten van
Hanneke
Louw man.
Totaal zijn er 49 dieren in het Breeding
Centre. De Louwmannen willen op deze
manier zeldzame diersoorten in stand
houden. Enerzijds voor de dierentuinen
en anderzijds om in samenwerking met
het Wereldnatuurfonds hen weer in de
natuur uit te zetten. Maar ook „ordinai
re" bewoners van het voormalige Die
renpark verblijven er. Zo liggen in het
Junglehouse nog twee meterslange alliga
tors te wachten op hun reis naar Enge
land. VIP en de andere leden van de go
rillafamilie verblijven nog in de gesloten
dierentuin. Zij gaan over een paar maan
den naar Milwaukee in de Verenigde
Staten. „We zijn heel selectief geweest
met dê verkoop van de dieren en hebben
het geld niet de eerste prioriteit gegeven.
Miljoenenaanbiedingen uit Taiwan en
Saocdi-Arabiè zijn afgeslagen. „We wil
len het beste voor de beesten. Zelfs al
moeten ze dan langer in Wassenaar blij
ven".
De schildpadden zijn van het Dieren
park naar het Breeding Centre overge
bracht. Het verblijf voor deze exotische
lobbesen is zelfs geheel vernieuwd en be
staat nu uit mooie buiten- en binnenvcr-
blijven. „Ach, misschien dat sommige
exemplaren in de toekomst nog verkocht
worden. Tenslotte heeft het Rotterdamse
Blijdorp a! een zeldzaam exemplaar van
ons overgenomen", deelt Jan Louwman
mee. Aehter zijn rug schudt Hanneke
driftig haar hoofd. „Dat moetje niet ge
loven hoor", fluistert ze. „Schildpadden
zijn de liefhebberij van mijn man. Hij
gaat ze heus niet verkopen. Dat zou hem
echt aan zijn hart gaan". Zo heeft ieder
zijn hobby.
FRANS BOTHOF
FOTO'S: MILAN KONVALINKA
WASSENAAR - Paren gaat in de
dierenwereld niet altijd even ge
makkelijk. Sommige beesten doen
„het" overal en op elk moment
van de dag. Onverschillig of ze in
gevangenschap zitten dan wel vrij
in de natuur rondlopen. Zelfs wan
neer tientallen schoolkinderen zich
staan te vergapen bij hun noeste
arbeid blijven deze beestjes hitsig.
Andere doen het ook met gemak,
maar zijn met de resultaten iets te
enthousiast. Zoals de Zuidameri-
kaanse hokko's, loopvogels die hun
legsels gewoon opvreten. Sommige
beestjes doen „het" echter héél
voorzichtig. Zij moeten eerst aan
elkaar wennen en kunnen pas in
volledige rust en duisternis even
tueel tot de daad overgaan. Ook
van die laatste categorie is een aan
tal in het Breeding Centre van Jan
en Hanneke Louwman onderge
bracht. Een besloten dierenpark
aan de Raaphorstlaan, direct achter
het gesloten Dierenpark Wasse
naar. Niet toegankelijk voor bezoe
kers en speciaal ingericht voor die
ren met „voortplantingsstress".
Het krijgen van nazaten is met name bij
bepaalde vogelssoorten een probleem.
Een bijzonder project in dit Breeding
Centre. - „we hanteren deze Engelse
naam vanwege de vele contacten met
buitenlandse dierentuinen", zegt eige
naar Jan Louwman - is de lammergier.
Deze zeldzame vogel vliegt sinds kop
weer vrij in Europa rond. Vorig jaar is
een in Wassenaar geboren lammergiertje
uitgezet in de Oostenrijkse Alpen. Lam
mergieren horen daar en in de Pyrene
eën thuis. Mede dank zij Louwmans
Breeding Centre en het Wereldnatuur
fonds vliegen weer een aantal van deze
grootste Europese vogels vrij rond. Maar
het zijn niet alleen de lammergieren die
bijzondere aandacht krijgen. Ook mon-
niksgieren krijgen aan de Raaphorstlaan
alle gelegenheid hun voortplantingsdrif-
ten bot te vieren. Enig resultaat van dit
paar is mogelijk in de wintermaanden te
zien.
Uitkomst
Een andere vogelfamilie die wat moeite
heeft met de zorg voor het nageslacht is
die van de vasa-papegaaien. Het echt
paar houdt zich schuil in het donkerste
hoekje van het houten vertrek. De grijze
beestjes zijn al een tijd in stille afwach
ting van het moment suprème. Maar dit
,kan, volgens Jan Louwman, nog wel ja
ren duren.
Het fokcentrum in Wassenaar is uniek
in Nederland. En voor Jan en Hanqeke
Louwman een ideale uitkomst na de
sluiting van de zoo. Want een leven zon
der dieren zou voor hen onvoorstelbaar
zijn.
„We zijn in 1982 met dit Breeding Cen
tre begonnen", zegt Jan Louwman.
„Toen ging het al heel slecht met het
dierenpark en was de kans op sluiting
zeer dichtbij. We wilden in elk geval iets
van het dierenverblijf in stand houden.
Mijn vrouw en ik wisten toen niet dat
het nog drie jaar zou duren eer het von-
Een van de twee
zwartvoetkatjes in
het breeding centre.
I nis definitief geveld zou worden".
De miljoenen aan overheidssubsidie die
daarna aan de nieuwe eigenaar, broer
I Evert, zijn gegeven, hebben een schei
