Sneeuwkanonnen
garanderen lange,
witte winter
Telefoongerinkel
luidt voor ANWB
winterseizoen in
Vergelijking van
reisgidsen verwarrend
Verkeerspolitie
en helmen op
de piste?
Complete
Informatie
bljANWB
In toenemende mate durven
wintersportplaatsen, vooral in
Frankrijk en Italië, het aan om
in hun brochures de vermel
ding „honderd procent
sneeuwzeker" op te nemen.
Dat betekent in veel gevallen
dat deze plaatsen zijn overge
gaan tot de aanschaf van ma
chines die kunstmatig sneeuw
produceren. Investeringen
waarmee vaak veel geld is ge
moeid, maar die zich wel laten
terugverdienen.
Met name wintersporters die vroeg
of laat in het seizoen gaan skiën la
ten hun keuze mede afhangen van
de aanwezigheid van sneeuwka
nonnen. Die kunnen namelijk in
betrekkelijk korte tijd voor een min
of meer aanvaardbare piste zorgen
als Moeder Natuur het laat afwe
ten. En aangezien dat laatste de
afgelopen jaren nog als eens is ge
beurd en trouwens niet alleen
in het voor- en naseizoen heeft
de piste met een sneeuwkanon een
streepje voor. Overigens loopt Eu
ropa op dit terrein ver achter op de
Verenigde Staten, waar langs vrij
wel elke piste sneeuwkanonnen
staan opgesteld.
In met name Frankrijk en Italië
hebben niet alleen de laaggelegen
plaatsen, maar ook tal van middel
hoog- en hooggelegen ski-oorden
in hoog tempo kunstsneeuwinstal
laties aangeschaft. Zo willen zij de
skiër de garantie bieden, dat hij bij
een afdaling niet opeens een paar
honderd meter voor het dalstation
strandt op rotsen en keien of in het
modderige gras van een bergwei.
De lengte en de kwaliteit van de
kunstsneeuwpistes loopt sterk uit
een. Een en ander hangt natuurlijk
af van de capaciteit van de machi
nes. De ene plaats heeft maar een
paar kanonnen staan voor het be
handelen van enkele sneeuwarme
plekjes en in andere plaatsen staan
tal van kanonnen opgesteld, waar
mee vele hectaren kunnen worden
besneeuwd. Uiteraard speelt ook
de temperatuur een belangrijke rol.
Als deze onder nul Is en dat is
in het hooggebergte 's winters al
gauw het geval maar het wil
niet sneeuwen, dan bieden
sneeuwkanonnen een ware uit
komst. Wanneer de temperatuur
eenmaal boven nul is, wordt ook
het produkt van de kunstsneeuwin-
al gauw papperig en
vormt het bepaald geen ideale ba
sis om plezierig over omlaag te we-
delen. Van ruime bochten draaien
kan dan helemaal geen sprake zijn.
De kunstsneeuwpistes zijn in de
meeste gevallen namelijk toch al
veel smaller dan wenselijk is en er
moet uiteraard ook door vrij veel
skiërs tegelijkertijd gebruik van ge
maakt worden.
Al valt de beschikbare ruimte soms
ook wel mee. In Les Menuires bij
voorbeeld, een van de modernere
Franse wintersportplaatsen dat
deel uitmaakt van de in Haute Sa-
voie gelegen Les Trois Vallées, zijn
dit jaar voor maar liefst dertien
miljoen gulden 126 sneeuwkanon
nen aangeschaft die dertig hectare
kunnen bedekken met kunst
sneeuw, een piste dus van pakweg
van twaalf kilometer lengte en 25
meter breedte. Mede dank zij de
sneeuwkanonnen in Courchevel,
Meribel en Val-Thorens kan er in
Les Trois Vallées vanaf begin de
cember worden geskied. In Val-
Thorens wordt bovendien aan de
voet van de Plecet-gletscher
waarop aan de top het hele jaar
kan worden geskied een opper
vlakte van circa veertigduizend
vierkante meter onder het witte
goedje gespoten. Sinds begin ok
tober wordt daar al geskied.
In Oostenrijk behoort de „konink
lijke" wintersportplaats Lech thans
tot de sneeuwzekerste skigebieden
van Europa. De Lechter Hausberg
en de Schlegelkopf (populaire af-
dalingen voor beginners en gevor
derden) kunnen binnen een week
worden bedekt met circa veertig
centimeter sneeuw. Dit biedt niet
alleen perspectieven voor sportie
ve vakantiegangers, maar ook ze
kerheid voor de professionals die
hier straks mee doen aan de FIS-
Reuzenslalomkampioenschappen.
In Zwitserland waren de Nandro
Bergbahnen in Savognin (Graubun-
den) de eerste met een kunst
sneeuwinstallatie. Ze beschikken
thans nog steeds over de grootste
installaties van Europa. In Savog
nin kan men 3650 meter piste be
sneeuwen over een breedte van
tachtig tot honderd meter.
Hieronder een overzicht van de
wintersportplaatsen met kunst
sneeuwinstallaties in Duitsland,
Frankrijk, Italië, Oostenrijk en Zwit
serland, verstrekt door de ver
keersbureaus van deze landen.
DUITSLAND: Sankt-Andreasberg.
FRANKRIJK: Allos-le-Seignus, Au-
trans, Auron, Avoriaz, Chamonix,
Courchevel, Flaine, Font-Romeu,
Gourette, La Bresse-Hohneck, Le
Grand-Bornand, Le Bonhomme,
Les Menuires, Les Orres, Méribel,
Metabief/Mont-d'Or, Morzine, Or-
cières-Merlette, Pralognan-la-Van-
oise, Saint-Franpois-Longchamp,
Saint-Lary-Soulan, Val-Cenis, Val
d'lsère, Valloire, Villard-de-Lans en
Val-Thorens.
ITALIË: Andaio, Alba, Bressanone,
Brunico, Canazei, Cor Vara/Colfos-
co, Courmayeur, Dobbiaco, Friuli-
Venetizia/Giulia, Folgarita, Forni di
Sopra, Laces, La Villa, Madonna di
Campiglio, Maranza, Marilleva,
Obereggen, Ortisei, Piancavalla,
Pontechianale, Pozza di Fassa,
Plöse, Racines, Riscone, Sansica-
rio, Sauze d'Oulx, Selva, Sestriere,
Sesto, S. Candidi, S. Cristina, S.
Vigilio di Marebbe, St. Rè di Viola,
Valdora, Vititeno.
OOSTENRIJK: Gaschurn (Vorarl-
berg), Hinterglemm, Klein Walzer-
tal (op de helling van de Kanzel-
wand), Lech, Saalbach, Sankt An
ton am Arlberg en Schladming.
ZWITSERLAND: Bad Scuol, Flum-
serberg, Jakobsbad-Kronberg,
Rougemont, Saas Fee, Saas
Grund, St. Moritz, Thyon-Les Col-
lons, Zermatt.
JAN LEUNË
Telefoongerinkel vormt op 15 de
cember voor José Noordman,,
hulpverleenster bij de ANWB-
Alarmcentrale in Den Haag, het of
ficiële begin van het wintersport
seizoen. Vanaf het moment dat de
sneeuw de berghellingen wit kleurt
en de skiliften beginnen te draaien
staat zij, als hoofd van het winter
sport-steunpunt in Innsbruck, klaar
om in moeilijkheden geraakte win
tersporters in Oostenrijk te hulp te
schieten.
Omdat Pasen volgend jaar laat
valt, gaat het seizoen voor de
Haagse José Noordman bijna vijf
maanden duren. Begin december
verhuist zij met haar hele hebben
en houwen naar een dorpje in de
buurt van Innsbruck, om pas eind
april weer naar de Lage Landen af
te dalen. „Natuurlijk is het leuk om
vijf maanden in een ander land te
wonen", zegt zij, „anders zou ik
niet gaan. Maar je moet niet den
ken dat er elke dag geskied kan
worden. We werken in Innsbruck
met twee vaste en een halve
kracht. Dat betekent vijf dagen per
week hard werken, waarbij je aan
het eind van de middag niet voort
durend op de klok moet zitten kij
ken. En tijdens de krokusvakantie
is het een enorme drukte. Op je
vrije dagen kun je natuurlijk wel
gaan skiën. Maar ik ben niet zo ie
mand, die dan om acht uur naast
zijn bed staat om maar zoveel mo
gelijk afdalingen te kunnen maken.
Vorig jaar heb ik acht weken in
Oostenrijk gezeten. In die tijd ben
ik, geloof ik, een keer of acht we
zen skiën".
Omdat het Oostenrijkse ANWB-
kantoor in de zomermaanden is
gesloten, staande komende weken
voor José Noordman in het teken
van de meer administratieve voor
bereidingen. Weliswaar is het op
starten van het steunpunt een jaar
lijkse routine geworden, maar e
moet toch van alles worden geor
ganiseerd en uit Den Haag meege
nomen, om alles de gehele wintei
op rolletjes te laten verlopen. Zo
gaat er onder meer een fax-appa
raat mee, voor het razendsnel naar
Nederland overseinen van de ge
gevens over een ongelukkige win
tersporter. In Oostenrijk zelf volgt
begin december nog een ronde
langs bekende artsen en zieken
huizen: „De meeste contacten ver
lopen telefonisch, maar het kan
geen kwaad van tijd tot tijd je ge
zicht te laten zien". Wanneer ver
volgens de bureaus zijn afgestoft
en de fax is geïnstalleerd, kan wat
José Noordman betreft het winter
seizoen beginnen: honderden tele
foontjes afhandelen, waar nodig
hulp bieden, vervoer regelen en, zo
rond de krokusvakantie, een of
meer gipsvluchten organiseren.
„Over die gipsvluchten bestaat
nog wel eens onduidelijkheid. De
meeste patiënten worden door ons
gewoon op lijndiensten vanuit Inns
bruck, München of Zürich af
hankelijk van de plaats waar men
ligt naar Nederland gevlogen.
Alleen als er niet meer voldoende
stoelen beschikbaar zijn komt er
een „Gipsbomber", zoals de Oos
tenrijkers onze gipsvluchten noe
men", aldus José Noordman, die
daarbij overigens benadrukt dat
gebroken benen allang niet meer
de meest voorkomende winter
sportblessure zijn. Op de eerste
plaats staan tegenwoordig de pro
blemen met de kniebanden.
JOS TIMMERS
GEDRAGSREGELS
STEEDS VAKER
VERKEERSREGELS
De politie in Oostenrijk en Zwitser
land gaat er in toenemende mate
toe over de gedragsregels voor
skiërs van de Internationale Skife
deratie (FIS) als heuse verkeersre
gels te gebruiken. Wie, doordat hij
zich niet aan de regels houdt, een
ongeluk veroorzaakt op de skipis
te, wordt op dezelfde wijze behan
deld als een verkeersovertreder.
Wie daarbij een ander schade be
rokkent, kan rekenen op een forse
schadeclaim, waar bovendien niet
zelden de rechter aan te pas komt.
In sommige gevallen kunnen die
schadeclaims hoog oplopen: am
bulance- en ziekenhuiskosten, in
komstenderving en smartegeld. In
dergelijke gevallen biedt een aan
sprakelijkheidsverzekering particu
lieren (AVP) iets geheel anders
dan een reisverzekering uit
komst. Ook zo'n AVP is voor win
tersporters onontbeerlijk en wie er
een heeft, doet er goed aan te kij
ken of de polis ook geldt in het
buitenland en bij het beoefenen
van gevaarlijke sporten. Overigens:
ook bij botsingen tussen Nederlan
ders onderling is in principe het
recht van het land waar het onge
luk gebeurt van toepassing.
De wintersportindustrie doet alle
moeite ae nog steeds groeiende
aantallen wintertoeristen de baas
te blijven en steeds nieuwe gebie
den te ontsluiten. Maar in de druk
ste maanden van het jaar wil het in
sommige oorden een waar gekrioel
zijn, waar beginners, gevorderden
en zeer ervaren skiërs langs elkaar
heen razen. Dat zich daarbij onge
lukken voordoen is bijna onvermij
delijk, zelfs als iedereen zich aan
de FIS-regels zou houden. Feit is
echter, aldus Wim de Koning van
de Nederlandse Skivereniging, dat
de meeste Nederlandse winter
sporters de regels niet of nauwe
lijks kennen.
Het zal volgens hem in Europa niet
zo ver komen als in de Verenigde
Staten. In een aantal Amerikaanse
skigebieden fungeert het personeel
van de liften als een soort ski-ver-
keerspolitie. Wie zich op de piste
misdraagt, wordt tot de orde ge
roepen en wie zich daar niets van
aantrekt, kan de skipas ontnomen
worden.
Er zijn volgens De Koning veel ef
fectievere methodes om de veilig
heid bij het skiën te vergroten. De
belangrijkste daarvan is een betere
controle van de bindingen. Veel
verwondingen van wintersporters
zijn immers het gevolg van niet
juist afgestelde bindingen. Het
gaat daarbij niet meer om voor
al enkel- en beenbreuken. Ver
rekte kniebanden waren de afgelo
pen winter de meest voorkomende
blessure.
In samenwerking met onder meer
het Normalisatie Instituut in Delft
werkt de Nederlandse Skivereni
ging momenteel aan een landelijke
norm voor de afstelling van skibin
dingen. Zodra die norm eenmaal is
vastgesteld, zullen verzekerings
maatschappijen die norm als voor
waarde in hun polissen kunnen op
nemen. Het ligt voor de hand dat
zij dat zullen doen. Zeker wanneer
later dit jaar de uitslag bekend
wordt van een onderzoek naar de
omvang van de economische scha
de als gevolg van wintersportonge-
\lukken; kosten waar verzekerings
maatschappijen en ziekenfondsen
uiteindelijk voor opdraaien. Wie
niet kan aantonen dat zijn bindin
gen op de juiste wijze waren afge
steld, zal in de toekomst mogelijk
zelf moeten betalen.
JOS TIMMERS
Onbegrijpelijk
Als God gewild had dat de mens
kon vliegen, had hij hem wel vleu
gels gegeven, zegt de groep gelo
vigen die tegen het bestaan van
vliegtuigen is. Anders gezegd: als
God gewild had dat de Nederlan
der kon skiën, had hij in ons land
wel een paar fatsoenlijke bergen
neergezet. Dat heeft Hij niet ge
daan, integendeel zelfs. Nederland
is een uiterst vlakke demonstratie
van Zijn scheppingsdrift geworden.
Zelfs de meest trotse Limburger
kan niet ontkennen dat Neerlands
recordheuveltje niet hoger is dan
320 meter en grote delen van Hol
land liggen zelfs onder zeeniveau.
Denk niet dat een Nederlander het
daar bij laat zitten. Deze laat zich
nimmer uit het veld slaan. Met de
zelfde bravoure waarmee hij in de
loop der eeuwen diverse exotische
volken aan zijn wil heeft onderwor
pen, probeert hij nu de bergvolkjes
van Oostenrijk en Zwitserland voor
de latten te skiën. Stapje voor
stapje verovert hij op de vele pis
tes terrein op de autochtonen en
veel buitenstaanders zijn verbaasd
dat in die landen niet het Neder
lands maar het Duits (denk aan
,,après-ski") nog de voertaal is.
Als Nederlander die al jaren de
vele voordelen van een zonnige zo
mervakantie aan den lijve heeft on
dervonden, vraag je je telkens
weer af wat die honderdduizenden
plattelandgenoten er toe brengt
toch te gaan skiën. Wie met skiën
valt, breekt moeiteloos een been of
een arm, terwijl kniegewrichten
nog maar bij enkele dappere maat
schappijen te verzekeren zijn. De
weerkaatsing van de zon op de
spierwitte velden van een helling
maakt je sneeuwblind. De dagen
zijn kort en de avonden ook, want
nachtelijke uitspattingen schijnen
de volgende skidag te verpesten.
En altijd die onzekerheid: ligt er te
weinig sneeuw of juist te veel. En:
kunnen mijn kennissen beter skiën
dan ik of niet? Hoe koud zal het dit
jaar weer zijn tijdens het lange
wachten op de skilift. Niet-skiërs
wordt vaak wijsgemaakt dat je
zelfs kunt zonnen in het hoogge
bergte, maar dat optimisme moet
beslist worden toegeschreven aan
de bijwerkingsverschijnselen van
pillen tegen hoogtevrees.
En was het allemaal nog maar
goedkoop, maar nee, alles kost
geld. Dat begint al in de zomer met
ski-aerobic, want zonder gymnas
tieklessen overleef je de heenreis
op dure sneeuwkettingen niet
eens. Droogskiën op omgekeerde
haarborstels hoort er ook bij. Maar
wie heeft ooit een zwemmer
's winters met z'n buik op een ta
fel zien spartelen? Daarna volgt de
jaarlijkse aanschaf van modieuze
skikleding, merkski's en rand-attri-
buten. Reis, hotel en eten schijnen
meestal nog wel betaalbaar te zijn,
maar ter plaatse komen daar nog
bij: skilessen, skipasjes, drankjes
en romances. En wat dat laatste'
kost hoef je als man niet te vragen.
Nog altijd heeft zich geen aanlei
ding aangediend om daadwerkelijk
met plezier en uit eigen vrije wil te
gaan skiën. Drankjes en romances
kunnen ook een zomervakantie
veraangenamen, dus daar is de
skisport niet per se voor nodig.
Lekker actief bezig zijn, heet ook
het grote voordeel van de winter
sport te zijn. Niet dat dat niet waar
is, maar veel skiërs zeggen het op
een toon alsof een zomervakantie
dat voordeel niet kent. Met hun in
gesneeuwde hersentjes zien skiërs
gemakshalve surfen, zwemmen,
fietsen, wandelen en kanovaren
over het hoofd.
Dat je het een keer probeert, dat
skiën, is tot daar aan toe. Maar de
meeste strandgangers keren van
hun eerste sneeuwvakantie terug
met een bekeerde smoel waar je
zonnebrandolie van gaat koken.
„Jij moet óók gaan skiën", zeggen
ze dan predikend. „Als je het een
maal hebt gedaan, wil je niet an
ders meer". Hun zwembroek han
gen ze voortaan aan de wilgen en
naakt huppelend brengen ze thuis
de zomertijd door, in afwachting
van de volgende skivakantie. Als
een (gips)vlucht uit de werkelijk
heid.
HERMAN JANSEN
Evenals voorgaande jaren brengt
de ANWB voor de wintersportlief
hebbers een complete informatie
map uit. Met name diegenen die
dit jaar voor het eerst deze vorm
van actieve vakantie beoefenen
vinden veel nuttige informatie in
deze ANWB-brochures. In de win
tersportmap onder meer uitgebrei
de informatie over wintersportarti
kelen als ski's, skibrillen, schoe
nen, bindingen, stokken, kleding
en de veiligheid. Diverse ski's wor
den met elkaar vergeleken. Verder
tips over wintercampings, sneeuw
kettingen, spijkerbanden, voor-
rangsregels in de bergen en auto
rijden op de gladde bergwegen. Er
zijn diverse koopgidsjes beschik
baar met onder meer technische
informatie over wintersportuitrus
tingen. Ook is er het boekje „Uit
en thuis in de Wintersport" met
nuttige tips voor sneeuwzoekers.
Tenslotte brengt de ANWB drie
kaartjes uit over de ski-mogelijkhe
den in Duitsland, Zwitserland, Oos
tenrijk en (dit jaar voor het eerst)
Frankrijk en Italië. De winterspor
tinformatiemap is voor ANWB-le-
den gratis op de kantoren te ver
krijgen.
ANWB SNEEUWLIJNEN:
Oostenrijk: 06-910.910.30
Frankrijk, Italië en Zwitserland: 06-
910.910.40
Ardennen, Eifel, Sauerland en
Harz: 06-910.910.20
ANWB-verkeersinfo Buitenland:
070-262626
■W1986/1987^^
Wie voor zijn wintersportva
kantie een aantal reisgidsen
heeft gehaald, dreigt het
spoor danig bijster te raken.
Uit een onderzoek van het
toeristische vakblad Travel-
Trend bleek onder meer, dat
er nog veel onnodige fouten
en onduidelijkheden in de gid
sen staan. Zelfs objectieve ge
gevens over aantallen skilif
ten, prijzen van passen en de
hoogte van bergtoppen blijken
verschillend. Zo is een zes
daagse liftpas in St. Johann in
Tirol bij de ene touroperator
twee maal zo duur als bij een
ander. Op veel kaarten in reis
gidsen is het piste-overzicht
onduidelijk.
Oostenrijk blijft, mede door de ge
ringe taalbarrière en de relatief la
gere prijzen, het geliefdste winter-
sportland. Dr. Winkler, directeur
van het Oostenrijks Verkeersbu
reau in Amsterdam, heeft weinig
noviteiten te melden. „Wij zoeken
het niet meer in uitbreiding van be-
staandê voorzieningen, maar in
een verbetering van de kwaliteit.
De liften worden sneller, de pistes
veiliger. Ook de hotels doen mee.
Meer kwaliteit voor vrijwel hetzelf
de geld als vorig jaar. In sommige
gevallen is men zelfs goedkoper
uit", aldus dr. Winkler. Van belang
voor de meer draagkrachtige win
tersporter is de rechtstreekse
vlucht van Schiphol naar Inns
bruck, die voortaan elke zaterdag
wordt uitgevoerd. Maar omdat het
vliegtuig slechts 48 plaatsen heeft,
moeten geïnteresseerden er wel
snel bij zijn.
West-Duitsland is na Oostenrijk
met 120.000 Nederlandse winter
sporters een goede tweede. Dat
aantal is voor een belangrijk deel
het gevolg van de vele korte win-
tervakanties die wij bij onze oos
terburen doorbrengen, met name
in Sauerland en de Eifel. Het Duits
Verkeersbureau in Amsterdam zal
dit seizoen met name de Harz en
Oost-Beieren onder de aandacht
gaan brengen, gebieden die goede
•mogelijkheden koppelen aan lage
prijzen.
Yuppies
Frankrijk heeft ook deze winter
veel geld gestoken in een campag
ne om meer Nederlandse winter
sporters aan te trekken. Hoewel de
mogelijkheden voor het hele gezin
daarbij niet onder stoelen of ban
ken worden gestoken, heeft Frank
rijk meer nog dan in het verleden
de zinnen gezet op het sportieve,
financieel draagkrachtige publiek.
„Wij zijn niet op zoek naar de
feestvierders. Die mogen de ande
ren hebben. Dat wil niet zeggen
dat er bij ons geen après-ski is.
Maar Frankrijk is en blijft anders.
Meer voor de sportieve skiërs, de
yuppies onder de wintersporters",
aldus de directie van het Frans
Verkeersbureau in Amsterdam.
Een van de wapens daarvoor is de
Ski Club de France. Het lidmaat
schap is gratis en biedt in Neder
land en in Frankrijk onder meer
kortingen op skikleding, ski aero
bic, verblijfskosten, restaurants en
skipassen.
Met name de taal zal in Frankrijk
echter voorlopig een hindernis blij
ven, ook al meldt het Frans Ver
keersbureau vol trots dat in vijf
Franse skistations deze winter Ne
derlandse skileraren aan de slag
gaan, Franse skileraren in Neder
land geweest zijn om vertrouwd te
raken met de Nederlandse skiter-1
minologie en de meeste Franse
VVV-kantoren een Nederlandstali
ge receptionist achter de balie
hebben. Maar de achterstand op
dit terrein op Oostenrijk blijft te
groot om aanzienlijke aantallen
Nederlanders tot de zoveel méér
skimogelijkheden biedende Franse
Alpen te bekeren.
JOS TIMMERS
Eifel zijn bij Ne
derlanders
bekend als doel
voor een korte
wintersportva
kantie. Maar ook
in Beieren, waar
deze foto is ge
nomen, is het
goed toeven.
