IN EN DM DE KflS I
Broccoli-teelt sterk uitgebreid
LAND EN TUINBOUW
Kl&SHBH!£PM6VPPS
Bollenkwekers
moeten het zonder
Captafol doen
Marius Varekamp bij LTB-Westland
Wit folie bij de sla-teelt
LEI en Naaldwijks
Proefstation naar
zelfstandheid
ACTIVITEIT IN TUINBOUWSTREEK IN ALMERIA
KERKDIENSTEN
QeidteQowuvnt
VRIJDAG 24 OKTOBER 1986 PAGINA
Het bloembollenvak zit in zak
en as. In het vervolg moet
men het stellen zonder Capta
fol, het wondermiddel dat on
der meer het gevreesde peni-
cillium en fusarium zo doel
treffend bestreed dat er niets
te wensen overbleef. Wat nu?
Specialisten van het Labora
torium voor Bloembollenon-
derzoek te Lisse zijn met man,
macht en geestdrift op zoek
naar alternatieven. Een half
jaar is men daarmee bezig,
maar de resultaten zijn pover
tjes. Een goede vervanger
voor Captafol zit er op korte
termijn in ieder geval niet
aan te komen. En er mag met
recht aan worden getwijfeld
of het ooit zo ver zal komen.
Deze week hebben twee me
dewerkers van het Laborato
rium. de heren Chiel de Rooy
en Aad Koster tijdens een
vakbijeenkomst opening van
zaken gegeven.
Captafol is de afgelopen vijf
tien jaar driftig gebruikt in de
bloembollenteelt, de bloem
kwekerijen. de volle grond-
sgroententeelt, de boomkwe
kerij, de akkerbouw en de
fruitteelt. Alleen voor het
nog enkele ontheffingen ver
leend, maar voor de andere
sectoren is het middel plomp
verloren verboden.
Het een en ander gebeurde
onder grote druk van de pu
blieke opinie. Zodra bekend
wordt dat er heel misschien
sprake kan zijn van kanker
verwekkende stoffen, valt
half Nederland over je heen.
Kritiek komt dan met name
uit de hoek van lieden die
niet gehinderd worden door
enige deskundigheid. De be
drijfstak wordt overstroomd
met adviezen die niet op te
volgen zijn. Onder meer
wordt men vriendelijk maar
dringend aangeraden naar
biologische bestrijding om te
zien. Deze kretologie is niet
nieuw. En wat is er op dit ge
bied de afgelopen twintig jaar
nu bereikt? Alleen het inzet
ten van sluipwespen in de
glastuinbouw bleek perspec
tieven te openen voor de be
strijding van bepaalde plagen,
maar daar hield het zo onge
veer wel mee op. Wie meent
dat iets dergelijks ook moge
lijk is in de volle grondsteel-
ten in de open lucht, praat na
tuurlijk als een kip zonder
kop. Dat is gewoon uitgeslo
ten.
Omdat het bloembollen vak
voor onoverkomelijke proble
men zou komen als men het
onmiddellijk zonder Captafol
moest stellen, is na moeizame
besprekingen voor bepaalde
gevallen een éénmalige ont
heffing verleend. De ontsmet
ting mag alleen plaats vinden
in een beperkt aantal bedrij
ven, dat aan heel hoge eisen
voldoet Met ingang van 1 ja
nuari loopt de ontheffingspe
riode af. Voor leliekwekers
die gewend zijn hun bollen in
het voorjaar voor het planten
te ontsmetten, komt deze da
tum hoogst ongelukkig uit.
Want men zal zich verplicht
zien in 1987 opnieuw een ont
heffing aan te vragen. En of
die dan verleend wordt is een
vraag waarop vandaag nie
mand een zinnig woord weet
te zeggen. Er moeten niet
minder dan vier ministeries
aan te pas komen!
„De glastuinbouw op weg
naar het iaar 2000". Onder
deze titel heeft de voorzitter
van het KNLC, Marius Vare
kamp gisteravond bij de afde
ling Westland van de katho
lieke Land- en Tuinbouw-
bond in „De Kandelaar" in
Naaldwijk een inleiding ge
houden. Daarin bracht hij tal
van onderwerpen ter sprake.
zoals de toetreding van Spanje
en Portugal tot de Eurpese
Gemeenschap en de strijd om
het behoud en de vergroting
van de afzetmarkten. De
kwaliteit moet dan onvermin
derd hoog in het vaandel blij
ven staan en de (keten-)kwa-
liteitsbewaking van producent
tot consument noemde hij een
steeds belangrijker begrip.
Gemeenschappelijke Europe
se normen kunnen de export
naar niet-EEG-landen aan
zienlijk vergemakkelijken.
Het CDA-kamerlid P. van der
Sanden was als land- en tuin-
bouwspecialist aanwezig om
de vergadering mee te delen,
dt hij aan de minister vragen
had gesteld over de water
voorziening in het Westland.
Hij verwachtte in dezember
hierop een antwoord. Tevoren
had voorzitter Jan Barendse
in zijn toespraak de overheid,
een dikke onvoldoende gege
ven als het gaat om het on
dersteunen van individuele
ondernemers als er bijzondere
omstandigheden zijn, zoals bij
de ramp met de kerncentrale
in Tsjernobyl.
In het afgelopen seizoen is er
bij de teelt van sla in de don
kere maanden van het jaar,
met wit kunststoffolie geëxpe
rimenteerd. Men heeft hier
verschillende goede ervarin
gen mee opgedaan. Zoals on
der meer een hoger gewicht
van de sla. Er was ook sprake
van minder afvalblad, waar
door er sneller kon worden
geoogst Verder was er sprake
van een kortere teeltduur. Bij
een hersfstteelt bleek het mo
gelijk om in plaats van negen
tien planten per vierkante
meter, tweeëntwintig planten
per vierkante meter te poten.
Of dit grotere aantal planten
een goede ontwikkeling is, is
nog maar de vraag. Als men
een proef met de teelt van sla
op wit folie wil opzetten, dan
vraagt vooral het gieten tij
dens de teelt extra aandacht
In het bijzoner in de periode
na het uitplanten. Behalve ge
noemde voordelen bestaan er
ook nadelen. Er is extra ar
beid nodig voor hte uitrollen
van het folie. Het poten van
de sla gaat wat moeilijker.
Naast deze arbeidskosten ko
men daar de kosten van het
folie bij. De meningen over
deze teeltmethode zijn op het
ogenblik nogal verdeeld. Er
zijn warme voorstanders en
mensenm die ht niet zien zit
ten. Een nauwkeurig onder
zoek naar het kosten- en op
brengstplaatje is nodig om een
goed inzicht te verkrijgen om
de vraag of deze teeltwijze
economisch verantwoord is te
kunnen beantwoorden.
Voor het eind van dit jaar
wordt op het ministerie van
landbouw in Den Haag een
beslissing genomen om 24 in
stituten die zich bezig houden
met landbouwkundig onder
zoek alsmede tien proefsta
tions af te stoten. Daaronder
bevinden zich het Landbouw
Economische Instituut in Den
Haag en het Proefstation voor
de tuinbouw onder glas in
Naaldwiik.
Het is de bedoeling dat alle
instellingen in verzelfstandig
de vorm los van de overheid
hun werk voortzetten. Met
deze operatie moet slagvaardi
ger ingespeeld kunnen wor
den op behoeften van het
bedrijfsleven.
Bij de betrokken instellingen
werken op dit moment onge
veer 3600 mensen. Op de be
groting van Landbouw voor
1987 is een bedrag van 293
miljoen gulden uitgetrokken
voor landbouwkundig onder
zoek en de financiering van
proefstations.
Een struikelblok voor de ope
ratie lijken vooralsnog de ar
beidsvoorwaarden van het
personeel te zijn. Voor het
overgrote deel gaat het om
ambtenaren. Bovendien moet
nog bezien worden wat de fi
nanciële consequenties zijn
BRUSSELS LOF VAN GOEDE KWALITEIT
k
Het Belgische witlofseizoen is vroeger begonnen dan vorig jaaf
Door de goede weersomstandigheden deze zomer, het wl
warm en droog, zijn de wortels vroeg rijp. Bovendien is er'
kwaliteit van het Brussels lof goed. Dat biedt goede perspectii
ven voor de export, aldus de bestuurders van het VCTV (Vet,
bond Tuinbouw Veilingen in België). Met name geldt dat voq
de Verenigde Staten. Daar kwaliteit vooral op deze markt zee,
belangrijk is, heeft men besloten ook dit jaark een verbd in ti
testellen op de export van witlof Klasse II naar de VS.
BETER SEIZOEN VOOR UIENTEELT
Er zijn duidelijke aanwijzingen aan het uienfront dat het s<
zoen 1986/87 beter verloopt dan het vorige. Niet alleen in Ni
derland, maar ook in diverse andere landen is het aanbod kir
ner. Bovendien is het weer in ons land zodanig geweest dat
nu een goede kwaliteit Nederlandse uien in de bewaarplaats©
ligt. Er zijn tot op heden vrijwel evenveel Nederlandse uiej
verhandeld als vorig seizoen. Het prijspeil was hoger. Wel wa
er zoals meestal een geleidelijke prijsdaling. Sinds medio okU
ber is er daar echter een einde aan gekomen. En volgens ht
produktschap voor groenten en fruit is dat veel eerder dak
normaal.
De teelt van broccoli vindt
hoofdzakelijk plaats in de vol
le grond. De afzetmogelijkhe
den op zowel de binnen- als
buitenlandse markt hebben
een sterke groei van de teelt
mogelijk gemaakt. Sinds 1980
is het areaal gegroeid van 20
hectare naar ongeveer 160
hectare in 1986. De veilin-
gaanvoer groeide van 465 ton
naar bijna 1100 ton in 1985.
De maanden juli, augustus,
september en oktober zijn de
topmaanden wat de aanvoer
betreft.
De prijsdruk neemt in die
maanden dan ook sterk toe.
Toch kan er ook niet gesteld
worden dat de prijs evenredig
daalt met het toenemen van
de aanvoer. De gemiddelde
prijs kwam in 1985 uit op
f 2,95 per kilo. Over de eerste
negen maanden van 1986
komt de gemiddelde prijs
W3KC.
Niet meer dan tien van de honderd huishoudingen halen wel
eens broccoli in huis.
voorlopig uit op 2,60 per
kilo. Uit een onderzoek van
het NIAM consumentenpanel
blijkt dat niet meer dan 10%
van de huishoudingen in Ne
derland een keer broccoli
koopt. West-Duitsland is ver
reweg de belangrijkste bui
tenlandse afnemer" van dit
produkt. De export naar de
Scandinavische landen la^
nog steeds een groei zien. Ei
geland, een belangrijke afm
mer van een aantal Hollandi
produkten, teelt zelf vei
broccoli. De oppervlakte
Engeland is maar liefst 14!
ha groot. Verreweg de gri
ste broccoli-producent is I1
lië.
In 1984 werd er ruim 8800 ij
broccoli geteeld. Italië expo}
teerde onder andere naar Ni
derland. Een andere belanr
rijke broccoli-producent 1
Spanje. De teelt van dit gewj
groeit ook hier. In 1986 heq
Spanj de plaats van Italj
overgenomen wat betreft c
export naar Nederland. Vo|
dit gewas kan er dus wel gf
zegd worden dat niet alleé
de Nederlandse telers aktil
zijn, maar dat men in het bi^
tenland ook beslist niet st
zit. i
Er komen dit jaar weliswaar
wat minder komkommers en
paparika's uit het Zuidspaanse
Almeria, maar daar staat te
genover dat het aanbod au
bergines, bonen en courgettes
uit die tuinbouwstreek toe
neemt. De export van papri
ka's is inmiddels al wel be
gonnen, maar bij de komkom
mers neemt men een afwach
tende houding aan. Er wordt
gevreesd dat de marktprijzen uit, maar experts verwachtd
in de Europese Gemeenschap dat op de lange duur de e)J
niet het zogenaamde referen- port voor de grotere bedrijvfll
tieniveau halen. Diverse fir- toch niet winstgevend blijl
qja's in Almeria breiden in- te zijn. 1
middels hun activiteiten flink
zondagsmissen
en avondmissen
LEIDEN - O.L VR. HEMELVAART/
ST. JOZEF: za.: 19 u.. zo.: 9.30 u., 11
u. Hoogmis.
H. LEONARDUS: za. 19 u. Avondmis;
zo. 11 u. Euch. viering.
H. MIDDELARES: za. 19 u. Avondmis;
zo. 9.30 u. gezongen viering.
H. LODEWIJK: za. 10 u.. 19 u.; zo.
8.30 u.. 10 u. Hoogmis, 11.30 u. 18 u.,
19 u. Lo».
ST. ANTHONIUS VAN PADUA: za. 19
u. Euch. viering; zo. 9.30 u. Euch. vie
ring. 11 u. Euch. viering (gezongen).
H. PETRUS: za. 19 u. Euch. viering;
zo. 9 u. Euch. viering. 10.30 u. Hoog
mis.
O.L. VR. ONB. ONTV.: za. 19 u. gele
ren H. Mis: zo. 9.30 u. gelezen H. Mis.
10.45 u. Hoogmis. 12.15 u. gelezen H.
Mis.
OUD KATHOLIEKE KERK: za. geen;
10 u. Hoogmis.
AARLANDERVEEN HEILIGE PE
TRUS EN PAULUS: za. 19 u.; zo.
10.30 u. Hoogmis.
TITUS BRANDSMAKAPEL" za. geen;
zo. 9 u. Hoogmis. 12 u.
ALPHEN AAN DEN RIJN H. PIUS:
za. 19 u.; zo. 9 en 10.30 u.
H. BONIFATIUS: za. 19 u.; zo. 9.45 u..
11.30 u.
DE HEILIGE GEEST: za. 19 u.; zo. 9
u.. 11 u.
BOSKOOP ST. JAN DE DOPER:
za. 17.30 u. (de Stek). 19 u. (Kerk); zo.
9.30 u., 11 u. Oec. dienst b.g.v. be
zoek Jumelage-stad Bruchköbel.
HAZERSWOUDE H.H. ENGELBE
WAARDERS: za. 19 u.; zo. 9.30 u.
Hoogmis, 11.30 u. Dinsdag- en don
derdagavond een stille mis omn
19.00 uur.
HAZERSWOUDE RIJNDIJK BER-
NARDUSKERK: za. geen dienst; zo.
10 u. Volkszang.
DEP. HET ANKER: za. 19 u.; zo. 8.45
u.. 11.15 u.
HILLEGOM ST. JOZEFPAROCHIE:
za. 19 u. Ned. Liederen; zo. 10 u. 1e
communie m.m.v. kinderkoor, 11.30
u. Ned. liederen.
H. MARTINUS: za. 19 u.; zo. 9 u.. 11
HOOGMADE O.L. VR. GEBOOR
TE: za. 19 u.; zo. 10 u.
KATWUK AAN DEN RIJN H. JO
HANNES DE DOPER: za. 19 u.
Avondmis; zo. 9.30 u. Hoogmis, 11.15
u. Euch. viering.
DEP. RIJNSBURG: za. geen dienst:
zo. 10.30 u. Hoogmis.
BUITENKAAG JOHANNES EVAN
GELIST: za. 19 u.; zo. 10 u. Hoogmis.
LANGERAAR za. Herenkoor, zo.
10 u. 1e Communieviering.
LEIDERDORP DE MENSWOR
DING: za. 19 u. Jongerenmis; zo. 9 u.
Euch. met samenzang. 10.30 u. Euch.
met dames en herenkoor, kinderne-
vend 13 u. tot 15 u. Receptie.
LEIMUIDEN ST. JAN DE DOPER:
19 u.; zo. 9.30 u. Hoogmis. 11.15 u.
samenzang.
LISSE ST. AGATHA: za. 19 u.
Hoogmis; zo. 10 u. 1e Communievie
ring. 11.30 u. H. Mis.
DEP. POELPOLDER: za. 19 u. H. Mis;
zo. 9 u. H. Mis, 11.30 u. H. Mis.
MARIAKERK: za 19 u. Hoogmis; zo.
9 u.. 10.30 u.. Hoogmis.
H.H. ENGELBEWAARDERS (Beek
brug): za. 19 u. samenzang; zo. 9.30
u. hoogmis, 11 u. samenzang.
NIEUWKOOP O.L VR. HEMEL
VAART: za. 19 u.; zo. 10 u.. 10.45 u.
NIEUWVEEN H. NICOLAAS: za. 19
u.: zo. 9 u.. 11 u.
NIEUW VENNEP MARIA ONB.
ONTV.: za 19 u. Avondmis; zo. 10 u.
Hoogmis.
NOORDWIJK BINNEN ST. JE
ROEN: za. 19 u. H. Mis; 10 u. Hoog
mis, 11.30 u. H. Mis.
NOORDWIJK AAN ZEE MARIA
TER ZEE: za. 19 u. Euch. viering; zo.
10.30 u. Euch. viering.
NOORDWIJKERHOUT ST. VIC
TOR: za. 19 u. Euch. viering met
koorzang: zo. 9.00 u. Hoogmis. 11 u.
Euch. viering met samenzang, dl 19
u.. vr 19 u.
ST. JOZEF: za 19 u.; zo. 9 u.. 10.30
OEGSTGEEST ST. WILLIBRORD:
za. 19 u.; zo. 9 u.. 10.30 u. Hoogmis.
OUD ADE ST. BAVOKERK: za. 19
u. Gez. H. Mis; zo. 8.30 u. Stille H.
Mis, 10.30 u. Gez. Hoogmis.
OUDE WETERING JAC. DE MEER
DERE: za. 19 u.; zo. 9.30 u. Hoogmis,
11.30 u.
ROELOFARENDSVEEN MARIA
PRESENTATIE: za. 19 u.; zo. 9 en 11
ST. PETRUS BANDEN: za 19 u.; zo.
9.30 u. Hoogmis, 11.30 u.
RIJPWETERING O.L. VR. GE
BOORTE: za. 19 u. Avondmis; zo. 9 u.
Hoogmis. 10.30 u. H. Mis met samen
zang.
SASSENHEIM ST. PANCRATIUS:
za. 19 u. Hoogmis: zo. 9.30 u. Euch.
viering met samenzang, 11 u. Gezins
viering.
STOMPWIJK H. LAURENTIUS: za
19.30 u. Avondmis; zo. 9.30 u. Hoog
mis. 11 u. Stille H. Mis.
VOORHOUT BARTHOLOMEUS
KERK: za. 19 u.; zo. 9.30 en 11 u.
VOORSCHOTEN H. LAURENTIUS:
za. 19 u. Euch. viering; zo. 11 u. Euch.
viering.
H. MOEDER GODS: 19 u. Euch. vie
ring; zo. 9.30 u. Euch. viering.
WARMOND ST. MATTHIAS KERK:
za. 19 u.; zo. 8.30 u.. 10.00 u. Hoog
mis. 11.30 u.
WOUBRUGGE GOEDE flERDER:
za. 19 O* zo. 10 u.
ZEVENHOVEN HEILIGE JOHAN
NES GEBOORTE: za 19 u. Avondmis;
zo. 9 u. Hoogmis. 10.45 u. Stille Mis.
ZOETERWOUDE-RIJNDIJK MEER
BURGPAROCHIE: za. 19 u. Misviering
(afwisselende koren); zo. 10.00 u.
Hoogmis (wisselende koren). 11.30 u.
Misviering (volkszang).
ZOETERWOUDE ST. JAN'S ONT
HOOFDING: za. 19.30 u. Avondmis;
zo. 9.30 u. Woord en Communie
dienst.
CHR. DIENAARKERK: za. 19 u.
Avondmis; zo. 10 u. Hoogmis.
DE ZILK HEILIGE HARTKERK: a.
19 u.; zo. 10 u. Hoogmis, 11.30 u.
Euch. viering.
STAD LEIDEN Herv. Gemeente:
Hooglandse kerk: 10 u. ds. E. M.
Pannekoek; 11.45 u. Oec. Studenten-
dienst. Marekerk: 10 u. dr. S. Meljers;
17 u. ds. M. van Campen, Vlaardin-
gen. Maranathakerk: 10 u. ds. A. Th.
Kramer. Regenboog: 9.30 en 11.15 u.
pastoor J. A. A. v. Well. Bethlehem-
kerk: 10 u. ds. A. Dronkers. Bevrij
dingskerk: 10 u. ds. L. C. Rietveld.
Vredeskerk: 10 u. ds. S. T. de Mey-
Meulendijk, H.D. Stevenshof: 10 u.
ds. R. J. Kooistra. Eglise Wallonne
(tijdelijk Rapenburg 6): pasteur D.
Ribs. Acad. Ziekenhuis: 10.15 u. ds.
G. J. Robbemond. Mellssant. Dlaco-
nessenhuis: 10.30 u. ds. H. B. van 't
Hof. Jeugdkapeldiensten: Vredes
kerk: 10 u. Bevrijdingskerk: 10 u. Pe-
trakerk (dienst voor doven): 10.30 u.
dhr. C. Terpstra.
Gereformeerde en andere kerken:
Vredeskerk: 10 u. ds. S. T. de Mey-
Meulendijk. H.D. Petrakerk: 10 u. ds.
H. Hortenslus. Oude Vest: 10 u. ds.
v.d. Velden. Maranathakerk: 10 u. ds.
A. Th. Kramer. Bevrijdingskerk: 10 u.
ds. L. C. Rietveld; 17 u. ds. H. Hor
tenslus. Bejaardenhuls Groenhoven:
10 u. ds. A. Verdoorn.
Geref. Kerk: 10 en 17 u. ds. G. C. den
Hertog. Geref. Kerk Vrijgem.: 10 u.'
ds. R. Heida: 17 u. ds. P. Houtman.
Doopsgez./Rem.kerk: 10.30 u. ds. E
H. de Clercq. Bapt. Gem.: 10 u.
Dienst des Woords. Evang. Luth.
Kerk: 10.15 u. ds. J, Mostert. Nieuw
Apost. Kerk: diensten 9.30 en 16 u.
Evang. Gemeenschap: 10 u. Evang.
Dikkes. Leger des Hells: 10 en 19 u.
Samenkomsten. Zevende-Dag-Ad
ventisten: zaterdag: 9.45 u. Bijbelstu
die. 10.45 u. Eredienst. Evang. Cen
trum - Zijlsingel 2a, 10 u. dhr. J. Zijl
stra. Zendingsgroep „Jeruel": samen
komst 17 u. Pinkstergemeente Oude
Vest 13: 10 u. evang. Joh. v. Wierln-
gen.
AARLANDERVEEN Herv. Gemeen
te: 10 u. ds. G. van Drlel; 19 u. ds. H.
J. Achterberg, Leiden. Geref. kerk: 10
u. ds. A. M. Brouwer. Krimpen a.d.
IJssel; 18.30 u. ds. A. Verdoorn. Wad-
dinxveen. Chr. Geref. kerk: 9 u. ds. J.
J. Lof; 14.30 u. ds. P. Roos.
TER AAR Herv. Gemeente: 9.30 u.
ds. L. A. Klootwijk. Raamsdonksveer;
19.30 u. kand. J. de Man. Sprang Ca-
pelle. Geref. kerk: 9.30 u. ds. P. J.
Stam. Ter Aar; 18.30 u. ds. G. Rang,
Nw. Vennep.
ALPHEN AAN DEN RIJN Herv. Ge
meente: Opstandingskerk: 10 u. ds. J.
J. v.d. Helden. H.A.; 18.30 u. ds. A.
Jonkman. Adventskerk: 10 u. ds. A.
Jonkman; 17 u. ds. F. Moll, dienst
met en voor verst, gehand. Kruiskerk:
10 u. ds. E. K. Teijgelaar. Geref. Kerk:
Maranathakerk: 10 u. drs. P. Wil
schut. H.A.; 18.30 u. ds. F. J. Boer.
H.A. Salvatorlkerk: 10 u. ds. F. J.
Boer. H.A.; 18.30 u. drs. P. Wilschut,
H.A. Baptistengemeente: 10 en 18.30
u. ds. H. G. Koekkoek. Leger des
Heils: 10 en 17 u. Samenkomsten.
Volle Evangelie Gem.: 10 u. ds. H. Lij-
zenga.
ALPHEN NOORD (Herv./Geref.
diensten): Goede Herder: 10 u. drs.
A. Brombacher; 17 u. ds. F. Moll. De
Bron: 9.15 u. ds. F. Moll; 10.15 en
18.30 u. ds. P. Taselaar. Ashramcolle-
ge: 10 u. ds. G. Mulder. Drlehoorne:
geen dienst. Herv. Gem. Sionskerk:
9.30 en 18.30 u. ds. J. Ouwendljk.
Oudhoornseweg: 10 u. ds. J. Bakho
ven, Leiden, m.m.v. Cantorij.
BODEGRAVEN Herv. Gemeente:
Dorpskerk: 10 u. ds. J. Wieman;
18.30 u. ds. G. Pettlnga, Utrecht. Sal-
vatorkerk: 10 u. ds. H. K. de Witte,
Soest. Bethlehemkerk: 10 u. ds. R. J.
v.d. Hoef; 18.30 u. ds. H. v.d. Pol.
Boskoop. Geref. Kerk: 10 u. ds. W. A.
v.d. Berg; 18.30 u. ds. D. N. Ver
schoor. Culemborg. ontmoetlngs-
dienst m.m.v. jongerenkoor The Brid
ge.
BOSKOOP Herv. Gemeente:
Dorpskerk: 9.30 u. ds. H. A. v.d. Pol;
18.30 u. ds. W. A. Vlasblom. De Stek
(Herv. Gem.): 9.30 u. dr. J. Haitsma.
Geref. Kerk: 9.30 u. ds. G. de Jong,
17 u. ds. J. Mondeel. Chr. Geref.
Kerk: 9.30 en 17 u. ds. W. de Joode,
's-Gravenhage.
HAZERSWOUDE Herv. Gem.: 9.30
u. ds. T. Eijsenga. Zwammerdam;
18.30 u. ds. Z. de Graaf. Geref. Kerk:
9.30 u. ds. P. Huisman. 17 u. ds. C.
v.d. Woude, Wassenaar.
KATWIJK AAN DEN RIJN Herv.
Gemeente: Dorpskerk: 10 u. ds. A. J.
Kret. Sassenheim; 18 u. ds. B. Krol.
Ontmoetingskerk: 10 u. ds. J. H. v.d.
Bank, Ede; 18.30 u. kand. A. Lagen
dijk. Leiden.
KATWIJK AAN ZEE Herv. Ge
meente: Nieuwe Kerk: 10 u. ds. C.
van Sliedregt; 18 u. ds. D. Drieber
gen. Oud Kerk: 10 u. ds. Ch. J. Sjolle-
ma; 18 u. ds. W. Chr. Hovius. Ichthus-
kerk: 10 u. ds. C. B. Schuurman; 17
u. ds. J. VroegindewelJ. Pnlëlkerk:
9.30 u. ds. W. Chr. Hovius; 18 u. ds.
Ch. J. Sjollema. Maranathakerk: 10 u.
ds. D. Driebergen; 18 u. ds. H. Visser.
Kapel Overduin: 14.15 u. ds. H. v.d.
Beid. Geref. kerk: Open Hof: 9.30 u.
ds. P. v.d. Horst; 17 u. Dienst des
Woords. Trlumphator: 10 u. dhr. D. J.
Brouwer; 17 u. ds. P. v.d. Horst. Vre
deskerk: 10 u. Dienst des Woords:
17.00 u. proL dr. A. v.d. Beek. Val
kenburg. Chr. Geref. Kerk: 10 en 17
u. ds. D. Slagboom.
alle diensten In Geref. kerk.
kerk: 9 u.. 10.30 u. en 19 u. ds. A. L.
Lapré. Samen op Weg zondag, alle
diensten In Geref. kerk.
LEIDERDORP (Herv./Geref. dien
sten) Dorpskerk: 10 en 18.30 u. ds. A.
W. J. A. Knorth. H.A. Hoofdstraat: 10
u. ds. TJ. Doesburg, H.A. Scheppings-
kerk: 9 en 10.30 u. ds. J. J. v.d. Born,
bijzondere dienst. Dinsdag 28 okt. De
Dillenburg: 14.30 u. ds. Tj. Doesburg,
H.A.
LEIMUIDEN Herv. Gem.: 9.30 u.
ds. J. de Korte. Geref. kerk.: 9.30 u.
ds. C. v.d. Kooi; 19 u. ds. T. de Boer,
Hoofddorp.
LISSE Herv. Gemeente: Dorps
kerk: 10 u. ds. P. C. 't Hooft: 19 u. ds.
E. Boswijk, Jeugddienst. Pauluskerk:
10 u. ds. B. C. de Gelder. H.D. Geref.
kerk: 10 u. ds. E. Boswijk; 17 u. geen
dienst. Jeugddienst In Herv. Kerk.
Chr. Geref. Kerk: 10 u. ds. J. van Dij
ken. gez. met N.G.K.; 19 u. ds. J. v.
Dijken, dienst voor iedereen. Geref.
Gem.: 10 en 16 u. Leesdienst. Ned.
Geref. Kerk (Salvatori) 10 u. ds. J. v.
Dijken, gecomb. met C.G.K.; 17 u. ds.
A. W. Vos.
NIEUWKOOP Herv. Gem.: 9.30 u.
Dienst des Woords; 18.30 u. ds. J. A.
Wegerif. Geref. kerk: 9.30 u. ds. W. E.
Hoekstra, A'veen; 17 u. geen dienst.
NIEUWVEEN Herv. Gem.: 0.30 u.
kand. A. Rietveld; 18.30 u. kand. C.
Bregman, Jeugddienst.
NIEUW VENNEP Herv. Gem.: 9.30
u. ds. C. Trouwborst, Vlaardingen; 19
u. ds. M. Bergsma. Lekkerkerk. Ge
ref. Kerk: 9.30 u. ds. N. Wijngaarden;
16.30 u. ds. G. Rang. Chr. Geref.
kerk: 9.30 en 16.30 u. ds. D. Visser.
NOORDWIJK Herv. Gemeente:
Grote Kerk: 10 u. ds. J. Veen. Leus
den; 17 u. ds. C. van Sliedregt. Kat
wijk. Kerk aan Zee: 10 u. ds. G. J.
Ruitenburg; 17 u. ds. J. J. Kuiper
G.D. De Rank: 10 u. prof. dr. C.
Graafland. Gouda. Geref. kerk:
Hoofdstraat (Buurtkerk) 10 u. ds. J. J.
Kuiper. Vlnkenlaan: 10 u. ds. R. S. El-
gersma; 19 u. ds. G. J. Ruitenburg,
H.A. Gez.dlenst. Stlchtlngskerk: 11 u.
ds. E. E. Slofstra. Sole Mio: 9 u. ds.
G. J. Ruitenburg.
NOORDWIJKERHOUT Herv. Gem.:
10 u. ds. A. v.d. Mey, H.A. De Zllk: 10
u. ds. P. Slerat, Oegstgeest.
OEGSTGEEST (Herv./Geref. dien
sten): Endegeest: 10 u. ds. J. H. C.
Friederich. Maurltskerk: 10 u. ds. M.
Veenstra. Groene Kerkje: 10 u. ds. J.
J. Kooman. Pauluskerk: 10 u. mv. ds.
M. W. van Beinum. Gemeentecen
trum: 10.30 u. mv. ds. E. Visser; 19 u.
ds. fj. R. Plomp. Van Wljckersloot: 16
u. ds. J. J. Kooman. Acad. Zieken
huis: 10.15 u. ds. G. R. Robbemond.
Genootschap der Vrienden (Quakers):
geen dienst. Ned. Geref. kerk: 8.45 u.
ds. M. de Jong. Alphen a.d. Rijn; 16
u. ds. G. de Lange, H.A.
OUDE EN NIEUWE WETERING
Herv. Gem.: 9.30 u. ds. J. A. Schilt,
Leimulden. Geref. Kerk: 9.30 u. ds. J.
W. de Vos. Marken; 18.30 u. ds. J. W.
de Vos, Marken. Remonstrantse
Gem.: geen dienst.
RIJNSATERWOUDE Herv. Gem.:
9.30 u. ds. W. A. Vlasblom; 19 u. ds.
G. G. de Kruyf. R'dam.
RIJNSBURG Herv. Gemeente:
Grote kerk: 9.30 u. ds. van Niel, H.A.;
17 u. ds. Wagter, H.A. Bethelkerk:
9.30 u. ds. Wagter. Geref. kerk: Pe
trakerk: 9.30 u. ds. Damsma; 17 u.
ds. Snel. Immanuelkerk: 9 en 10.30 u.
ds. Ribberink; 17 u. ds. Baayen. Ma-
ranathakerk: 9.30 u. ds. Snel; 17 u.
ds. Damsma. Chr. Geref. kerk: 9.30
en 17 u. ds. W. van Sorge.
SASSENHEIM Herv. Gem.: 10 en
19 u. ds. G. H. N. Germans, H.A. Ge
ref. Kerk: 10 u. ds. W. Baas, H.A.; 19
u. ds. G. H. N. Germans. H.A. In Herv.
kerk. Chr. Geref. kerk: 10 en 17 u. ds.
J. M. Aarnoudse. Ned. Prot. Bond
Sassenheim/Llsse: 10.30 u. dhr. H.
Mesdag, A'dam.
VALKENBURG Herv. Gem.: 10 u.
prof. v.d. Beek; 18.30 u. ds. C. Ver
meulen, Jeugddienst. Geref. kerk:
9.30 u. ds. S. Oegema; 18.30 u. ds. R.
S. Elgersma. Noordwijk. jeugddienst.
VOORSCHOTEN Herv. Gem. Dorp:
10 u. ds. W. Blanken. H.A.; 19 u. ds.
E. Hammlnga In Geref. kerk. Geref.
kerk.: 10 u. ds. G. de Zeeuw; 19 u. ds.
E. Hamminga. „Ontmoeting" (Herv./
Geref.): 10 u. ds. J. D. A. de Zwart.
H.A.
WASSENAAR Herv. Gem.: Dorps
kerk: 10 u. ds. R. Steenstra. Oogst-
dienst; 16.30 u. ds. A. de Reuver,
Delft; 19 u. Muziekdienst. Kievietkerk:
10 u. dr. G. de Ru, Den Haag, Oogst-
dienst. Messiaskerk: 10 u. ds. W. van
Waasbergen, Oogstdlenst. Dorpscen
trum: 9.30 u. kand. C. N. van Dis. Ge
ref. Kerk: Bloemcampkerk: zie S.O.W.
dienst In Klevletskerk. Zijllaan 4: 10 u.
ds. C. v.d. Woude; 19 u. ds. P. Huls
man. Hazerswoude. Ned. Prot. Bond:
10.30 u. Bezlnnlngssamenkomst.
WOUBRUGGE Herv. Gem.: 9.30 u.
ds. C. A. v.h. 't Hof; 18.30 u. ds. W. J.
v.d. Sluys. A'dam. Geref. kerk: 9.30 u.
drs. M. J. Aalders; 18.30 u. drs. J.
Mondeel, Reeuwyk.
ZEVENHOVEN Herv. Gem.: 9.30 u.
dhr. J. de Haan; 17 u. eerw. hr. J.
Schreuder, Zevenhoven, gez.dlenst.
Geref. kerk: 9.30 u. ds. J. Cziria; 17 u.
eerw. hr. M. Schreuder, gez.dienst
Herv.kerk.
ZWAMMERDAM Herv. Gem.: 10 u.
ds. H. J. Achterberg, Lelden; 18.30 u.
ds. T. A. Eijsenga. Geref. Kerk: 10 u.
drs. P. B. Bulkema; 18.30 u. ds. T. de
Boer, Hoofddorp.
dienstverlening
ARTSEN Lelden: e Groep 1: Tan.
Janssen. Zwijnenburg. Meyer, R. van
Leeuwen. Verhage. Groeneveld en De
Ruiter: za. dr. Groeneveld. tel. 218661
en zo. dr. De Ruiter, tel. 125096
Groep 2: Bergmeyer. Pieterse. Van
Gent. Taytelbaum. Van Luyk, Klaas-
sen, Rus, Kruis en E. de Lange: za.
dr. dr. Van Luyk, tel. 122522 en zo.
dr. Van Gent. tel. 122538 Groep 3:
Pleiter, J. van Leeuwen. Smit, W. de
Bruijne. J. de BruIJne, Stolk. Jürgens,
Fogelberg en Muysenbergh: za. dr.
Vrijlandt, tel. 897577 en zo. dr. W. de
Bruijne, tel. 134345 Groep 4: Van
Wingerden. Lahr. Van Rijn, Bénlt.
Nieuwenhuis, Roos. Boer. Van de
Waardt, Arnou. J. Zaaljer en R. ZaalJ-
er: za. dr. Van Rijn. tel. 314349 en zo.
dr. Arnou. tel. 311414 Groep 5:
Schaefer. Jasperse. Crul, Kooyman.
De Jong, Prince. Relnders. D. Ham-
merstein en A. Hammerstein: za. dr.
Hammerstein, tel. 720936 en zo. dr.
Kooyman, tel. 122268 Oegstgeest:
vanaf za. 10 uur: dr. Roelants, tel.
153747. Patiënten van dr. Steenho
ven of dr. Voorzaat: bellen naar
176867. Spreekuur za. en zo. 11.30-
12.30. Kaag - Abbenes* -Nieuw
Vennep: tel. 02526-72850 Leider-
dorp: za. dr. Van de Beek. tel.
894539 en zo. dr. Huikers. tel.
897577. Spreekuur van 12.30 tot
13.00 op Hoofdstraat 8. Voorscho
ten: za. dr. Koopmans, tel. 6352, en
zo. dr. Meiman. tel. 2493 Warmond
- Voorhout: hulsartsenpraktijk Oost
hout. tel. 02522-30697 Noordwijk:
Groepspraktijk tel. 19300. Katwijk
aan Zee: dr. Van Dijk. tel. 12336 e
Katwijk - Rijnsburg - Valkenburg:
dr. Huetlng, tel. 12102 Sassenheim:
dr. De Graaft,.tel. 12479 Alkemsde
- Rijnsaterwoude: dr. Beekhuls. tel.
01712-8202. Praktijk Saeys/van Mier-
lo/Roelen/Brock: dr. Roeien en dr.
Brock, tel. 01713-2329 Alphen:
groep 1, za. dr. Visser, tel. 22088 en
zo. dr. Stehouwer. tel. 22425. groep
2. za. dr. Wijnmaalen, tel. 72079 en
zo. dr. Van der Steen. tel. 72738
Hazerswoude-Koudekerk: dr. Har-
kes-Onderwater. tel. 01728-8790
Benthuizen - Boskoop: dr. J. en T.
Buiter, tel. 079-313737 Langeraar -
Nieuwveen - Ter Aar - Woubrugge:
dr. Van Dongen, tel. 01723-8101.
Nieuwkoop - Noorden: dr. Sanders,
tel. 01725-1555.
TANDARTSEN Lelden - Leider
dorp Oegstgeest: dr. Van de Welle,
tel. 175394, za en zo spreekuur om
13.00 uur. Alkemade Leimuiden:
eigen tandarts bellen voor 15.00 uur.
Leidschendam: Voor spoedgevallen
tel. 974491. e Bollenstreek: dr. Van
der Kaalj, tel. 02521-10939.
APOTHEKEN Lelden Leiderdorp
- Oegstgeest - Voorschoten: Apo
theek Zuid-West In Lelden en Apo
theek Linnaeus In Oegstgeest Alke
made: Apotheek Alkemade. open: zat
12-13, 17.30-18 u, zon feestdagen
12.30-13 en 17.30-18 u. e Noordwijk
- Katwijk: Apotheek Rijnsoever,
Hoornesplein 121-125. tel. 01718-
26457 Noordwijkerhout: za geo
pend van 9-13. u. en van 17-18 u. en
zo van 12-13 u. en 17-18 u. Spoedre-
cepten tel. 3511 of dienstbel. e Sas
senheim: 02522-10169.
WIJKVERPLEGING Lelden -
Noordwijkerhout - De Zilk - Voor
hout: tel. 071-122222. Bollen
streek: Wijkverpleging Gezondheids
centrum, tel. 02522-14147. Hille-
gom: Opgave vla het antwoordappa
raat, tel. 02520-16217. Leidschen
dam: Kruisvereniging, tel. 070-
455300. Oegstgeest: Kruisvereniging,
tel. 071-177444.
DIERENARTSEN Lelden: dr. Hel
der. tel. 220613 en dr. Vestjens. tel.
144323 Voorschoten - Leidschen
dam: dr. Frencken. tel. 070-271110
en dr. Birnie-Heringa, tel. 070-
275450.
ONGEVALLENDIENST ZIEKENHUI
ZEN LEIDEN Ongevallendlenst
elke dag Academisch Ziekenhuis be
halve van dinsdag 13.00 u. tot woens
dag 13.00 u. (Diaconessenhuis polikli
nieken tel 155543, afdeling S.C.U. tel
175639) en van vrijdag 13.00 u. tot
zaterdag 13.00 u. (Elisabeth-zleken-
huls).
BEZOEKUREN ZIEKENHUIZEN
Diaconessenhuis: Bezoekuur dage
lijks van 16.00 tot 17.00 uur en van
18.30 tot 19.30 uur. Kinderafdeling
dagelijks van 14.00 tot 20.00. Niet
meer dan twee bezoekers per patiënt.
Sint Elizabeth-ziekenhuis: Volwas
senen dagelijks van 14.00-14.45 u. en
van 18.30-19.30 u.; klasse-afdelingen
ook 11.15-12.00 u. Kraamafdeling:
dag. van 15.00-16.00 u. en van 18.30-
19.30 u. en van 19.30-21.00 u. alleen
voor vaders. Kinderafdeling dag.
15.00-18.30 u. CCU (hartbewaking)
dag. van 14.00-14.30 u. en van 19.00-
19.30 u. Intensieve verpleging: dag.
van 14.00-14.30 u. en van 18.30-
19.00 u. Sport-Medisch Adviescen
trum: Spreekuur ma. 19.30-20.30 u.
In het St. Ellsabeth-ziekenhuls. En
degeest: Di. en vr. 13.00-14.30 u.; zo.
11.00-12.00 u. en 14.00-15.00 u.; eer
ste klasse: de gehele dag: Jelgers-
makliniek: Jongerenteam: za. en zo.
14.00-17.00 u. Opname: werkdagen
16.45-17.45 u.; za. zo en feestdag.
10.00-11.30 en 14.00-16.30 u. Team
A, C en D: dag. tot 21.00 u. met uit
zondering van behandeltijden en
etenstijden. Academisch Zieken
huis: Voor alle patiënten (behalve kin
deren) zijn de bezoekuren als volgt:
Dagelijks 14.15-15.00 u. en 18.30-
19.30 u. Avondbezoekuur afdeling
verloskunde: 18.00-19.00 u. De Prae-
maturenafdeling: voor ouders en fa
milie is na overleg met patiënten
doorlopend bezoek mogelijk. Bezoek
aan ernstige patiënten: wanneer aan
ernstige patiënten doorlopend be
zoek wordt toegestaan kan de hoofd
verpleegkundige hiervoor speciale
kaarten verstrekken. Kinderkliniek:
zalen voor peuters, kleuters en grote
kinderen 15.15-17.00. babyzaal en
boxenafdeling: volgens afspraak met
het verpleegkundig hoofd. Bezoektij
den kinderafdelingen: voor ouders
van opgenomen kinderen na overleg
met verpleegkundig hoofd. Voor an
dere bezoekers van kinderen: Keel-,
neus- en oorheelkunde en neurologie:
14.15-15.00 en 18.30-19.30. Oogheel
kunde en heelkunde: 14.15-15.00 en
18.30-19.00. Rijnoordziekenhuis:
Dagelijks 14.30-15.15 u. en 18.30-
19.30 u. Extra bezoek hartbewaking:
11.00-11.30 u. Extra bezoek vaders
kraamafdeling: 19.30-20.30 u. Kinder
afdeling 15.00-15.30 u. alleen voor
ouders 18.00-18.30 u.
LEIDSE RECHTSWINKEL Juri
disch Adviesbureau, Ketelboeters-
steeg 10, tel. 130775; afdeling belas
tingen: alleen op afspraak, klachten
bureau: di. en do. 18.30-20.30, afde
ling vreemdelingenrecht: ma. 13-15
en do. 18.30-20.30, afdeling vrouw:
vr. 10-12.
S.O.S.-DIENST Telefonische hulp
dienst. tel. 071-125202. Voor allen die
in moeilijkheden verkeren of eenzaam
zijn. Vertrouwelijk. Dag en nacht be
reikbaar.
BUREAU VOOR RECHTSHULP
Herengracht 50. tel. 123942; spreeku
ren ma. en di. 10.00-12.30 u., wo.
13.30-16.00 u.; do. 18.30-20.30 u.
DIERENHULP- EN AMBULANCE
DIENST Hulpverlening In Leiden,
Leiderdorp. Oegstgeest. Rijnsburg.
Valkenburg, Voorschoten. Warmond
en Zoeterwoude. Tel. 071-174141.
BURGERRAADSLIEDEN Ko'
brugsteeg 2. tel. 143171 (kanto(
ren). Spreekuren ma., di. en
11.00-12.00 u.. do. 18.30-20.00 u'
GEZINSVERZORGING Stich
gezinsverzorging Leiden. Aanvraj
hulp voor bejaarden en langdu
zieken en gezinsverzorging. Ri
brandtstraat 17. tel. 149441 (ma. I
vr. 9.00-10.00 u. en 13.00-14.00 i|
KINDER- EN JONGERENTELEFO
Op woensdag- en zaterdagmld|
van 14-18 u. telefoon 071 - 12061
MAATSCHAPPELIJK WERK SU
ting Maatschappelijk werk. Oude I
44c, spreekuur ma. t/m vr. 09l
10.00 u. en volgens afspraak. 1
142144. Gezondheidscentrum Mei
wijk, spreekuur ma. 11.00-12.00
do. 14.00-15.00, tel 2J2195. Gezö
heldscentrum Stevenshof. spreeH
do. 10.00-11.00. tel 311506. Bl
straat 24: spreekuur ma. t/m vr. 9
10.00 u. en volgens afspraak,
254782/254756.
MELDLIJN AGRESSIE EN DISCRl
NATIE HOMOSEXUAUTEIT
221008. zo. 20-24.
RAAD VAN ARBEID Hoge Ri|n
306. Lelden, tel 071-899375. Kan)
geopend ma. t/m vr. 9-12 u. 14-
Telefonische Informatie over kin|
bijslag: 8-12 u.
SOCIALE RAADSVROUW Spn
uren sociale raadsvrouw. Binnenj
Gerecht 10. wo. 17.00-18.00
Noord: Van Hogendorpstraat 36,i
10.30-11.30 u.; Kooi: Driftstraat l
dl. 10.30-11.30 u.; Morskwaf
Buurthuis Morskwartler, Topaasli
10.00-11.00 u. wo. 10.00-13.00
Tulnstadwijk: Herengracht 45.
10.30-11.30 u.
SOCIALE RAADSVROUW VO
SCHOTEN Spreekuren: ma. 19
20.00 u. wo. en vr. 9.00-10.30 u. II
seweg 33, Voorschoten. Tel. 325J
SP HULP- EN INFORMATIEDIEI
Groenesteeg 33, Lelden. Tel. I
134640 of 071-144600. Hulp en In
matie op medisch. Juridisch en ml
gebied, werk. sociale verzekerinj
huurkwestles. Spreekuur: elke I
derdag van 20.00-21.00 u.
STICHTING VRIJWILLIGERS C
TRALE Pallasstraat 1. Alphen
den Rijn. Tel. 01720-33033. Beg
ding en opvang van mensen, die
welke reden dan ook. tijdelijk
nodig hebben. Bovendien wordt II
matie verstrekt over andere mogf
heden van hulpverlening en de
reikbaarheld daarvan.
VRIJWILLIGERS CENTRALE
gegracht 246a. Leiden. Tel. 149
Dagelijks bereikbaar van 9.00-1
u. voor informatie over vrijwillij
werk en cursussen of een persofl
gesprek.
WERKENDE JONGEREN KI
ten- en informatieuur Elke dins
avond van 17.00 tot 20.00 u. H
kantoor Koppenhlnksteeg 2, Lei
Tel. 071-121139.
Borstvoeding Begeleidlngsgi
Leiden. Telefonische hulpdienst
praktische hulp en informatie):
170083. 215332 of 312556.
GRATIS ELKE WOENSDAG DE
BIJLAGE BIJ UW KRANT MH
INFORMATIE OVER FILMS,MUZIE
THEATER. RECREATIE, EXPOSITH
EN EEN COMPLETE AGENDA
