Hongarije na dertig jaar
land met halve vrijheid
Villa-zionisme
op bezette
Jordaanoever
NEDERZETTINGEN
BLIJVEN OMSTREDEN
PRESIDENT REAGAN VECHT VOOR CONTROLE OVER SENAAT
BUITENLAND
EcidócSommit
VRIJDAG 24 OKTOBER 1986 PAGINA 1U
an Foto rechts: In de Hongaar-
JL'.J I se hoofdstad geen comunis-
tische slagzinnen, wel „kapi
talistische" reclame.
Foto links: Titelpagina van
Antal Veghs kritische best
seller „Ongeneeslijk?".
éi^ertig jaar geleden kwamen de Hongaren
opstand tegen een onmenselijk
•linistisch regiem. De poging om een
democratisch, onafhankelijk en neutraal
'ongarije op te bouwen werd in bloed
gesmoord. Sovjetrussische tanks walsten de
"jlongaarse revolutie plat. Nu, dertig jaar
erater, is Hongarije het meest liberale land
js/an het Oostblok, maar de idealen van
4956 zijn nog steeds niet verwezenlijkt.
Hfgelopen dinsdag publiceerden wij een
'fyrugblik van onze redacteur Leo van
Vlijmen naar het tragische verleden van
'fyongarije. Vandaag aandacht voor het
ewnniger heden van de Hongaren.
dsl
•EDAPEST Het
jiurt even voordat de
feine oude man op de
~knk in het Varosliget
itadspark) begrijpt wat
je zoeken. „Kein Stalin
jehr!", zegt hij verwij
fd. Maar dan springt hij
i, pakt zijn met bloem-
•1 en een fles water ge
ilde tas, roept zijn
art-wit gevlekte hond
tot de orde en ontpopt
h als bedrijvige gids.
'iij blijft staan bij een ste
en podium, waar op na-
onale hoogtijdagen Ja-
os Kadar Hongaarse eli-
l-troepen, doch vooral
klichende mannen en
wouwen met nationale
Haggetjes zwaaiend aan
Bh voorbij ziet trekken.
Vt podium diende in 1956 als
kkel voor het vijftien meter
ige Stalin-standbeeld. „Sta-
nicht mehr durfen"
zegt de oude man vol over
ging. Vervolgens wijst hij
ïr een uit rood graniet op-
rokken monument hon-
rd meter verderop, met
arvoor onmiskenbaar een
?r meter hoge Lenin. „Le-
n durfen". legt de man be-
idwillig uit. En dan, na enig
denken: „Lenin mussen
rfen."
er en daar een Lenin, soms
een fabriek een ster, dat
kt alles wat in Boedapest
»g aan het communisme
iet denken. Slagzinnen en
üzen waarmee in andere
Osteuropese hoofdsteden
listig gestrooid wordt, zijn
Boedapest al lang vervan-
in door reusachtige reclame
erden van Pepsi-Cola, Ko
of florerende Hongaarse
ia's. Zelfs de rode vlaggen
de kapitalistische lading
ten dekken wapperen al-
in nog maar op de 1ste mei
verplichte feestdag 7
ivember, de verjaardag van
Russische revolutie,
osteuropeanen die naar
pngarije komen mogen in
jedapest een flink stuk gro-
wijde wereld van het Wes-
n snuiven. Maar zij kunnen
jet, als menige Hongaar, een
)pje koffie drinken op het
Iras van Hilton, een taartje
ën in de tea-room van het
)rum-hotel, laat staan (met
irde valuta) een gokje wa
in in het Casino dat in de to
ri van de voormalige fran-
fcanen-kerk in de boven-
ad van Boeda is onderge-
facht. Want Oosteuropese
ünt is in Hongarije niet veel
Bard. De roebel waarvoor je
Moskou 3,80 moet neertel-
h, doet in Boedapest nog
et de helft; de Oostduitse
jark staat in de Hongaarse
Isselkantoren drie tegen een
(estduitse Mark.
B schoolkinderen uit Praag
frgapen zich aan groepjes
hgferen die op straat rock-,
)p- en western-muziek spe-
n. Hun begeleiders drukken
I neus plat tegen goed gevul-
i etalages en wanneer ze een
ik naar binnen werpen, zien
i dat de toonbanken en
happen even goed gevuld
in: groente, fruit, worst,
noenen, de nieuwste mode
e trouwens niet alleen in de
inkels hangt maar ook op
?t vroege middaguur al vlot
idragen wordt door Hon-
larse schonen.
en bus met Poolse toeristen
bpt voor een supermarkt. Na
een kwartier komen ze weer
allemaal naar buiten, een ta
blet chocolade en een pakje
koffie rijker, maar een groot
deel van hun duur gekochte
Hongaars geld armer.
Hongaarse schoolklassen op
excursie in de hoofdstad zijn
gemakkelijk van de andere
Oosteuropese te onderschei
den: bijna de helft van de
kleine Magyaren heeft een
walkman bij zich.
Miljonairs
De Hongaren beseffen dat
hun land meer is dan een sa
lami-paradijs; het is een oase
in Oost-Europa. Er wordt in
Hongarije al niet meer ge
praat over goulash-communis-
me, maar over Hilton-socialis-
me en de Hongaren weten dat
zij hun welvaart danken aan
Janos Kadar die hen een
groot aantal kleine vrijheden
heeft bezorgd.
Een stukje kleine vrijheid de
monstreren de privé-winkel-
tjes en service-bedrijfjes die
evenals boetiekjes en eethuis
jes in de passages van de grote
winkelstraten of op pleintjes
als paddestoelen uit de grond
schieten. Ook menige taxi-
-chauffeur heeft met een paar
collega's een eigen vervoers
bedrijf je opgezet. Doch het
terrein waarop het particulier
initiatief het weligst tiert is de
bouwsector. De heuvels ten
noorden van Boedapest zijn
bezaaid met kleine en grote
buitenhuisjes, de hobby van
de Hongaarse stedeling. Het
bouwmateriaal kan men offi
cieel betrekken, maar menig
een organiseert het liever en
niet zelden moet bijvoorbeeld
sanitair op de zwarte markt
gekocht worden. Een heel le
ger zwart-werkers staat
voortdurend paraat om te
worden ingezet. En wie acht
uur in de heuvels heeft ge
werkt kan daarna altijd nog
in de tijd van zijn staats-baas
uitrusten.
Vrijdags tegen de middag
komt de karavaan autootjes
op gang veelal nog van so
cialistische kwaliteit, maar
toch ook al Volkswagens,
Opeis of Fiats. Op zondaga
vond verstopt dezelfde stoet
de wegen en straten in omge
keerde richting.
Menige Hongaar gaat het
goed tot zeer goed, enkelen
maken het zelfs opperbest.
Boedapest telt al meer dan
een handvol miljonairs, niet
onder de partijbonzen, want
die kunnen nauwelijks van
het liberale economische sy
steem profiteren, maar onder
de vrije ondernemers die het
soms groot aanpakken. Doch
daarnaast heeft Boedapest ook
een leger armen, bijvoorbeeld
de gepensioneerden, die even
als de Oosteuropese toeristen
constateren, dat alles wat er te
koop is aan hun smalle beurs
voorbij gaat.
Hongaarse oppositie herdenkt '56 in stilte
BOEDAPEST Enkele tientallen vooraanstaande dissiden
ten en studenten hebben gisteravond in een woning in Boe
dapest de 30e verjaardag van het begin van de Hongaarse
opstand herdacht. Het was voor zover bekend de enige her
denking van de tragische gebeurtenissen van dertig jaar ge
leden. De politie was waakzaam om mogelijke incidenten te
voorkomen.
De herdenking werd bijgewoond door onder anderen Lazlo
Rajk, de zoon van de in 1949 terechtgestelde minister van
binnenlandse zaken. Een Hongaar die een affiche met be
trekking tot '56 voor zijn raam had gehangen, is naar ver
luidt in een psychiatrische kliniek opgenomen. Verder werd
uit betrouwbare bron vernomen dat de autoriteiten het pas
poort hebben ingenomen van Ferenc Koszeg, de organisator
van een door oppositionelen in Tsjecho-Slowakije, de DDR,
Polen en Hongarije verspreide oproep de opstand van 1956
te herdenken. De Hongaarse staatstelevisie zond gisteren
een documentaire van een uur uit, waarin de officiële versie
van de opstand naar voren werd gebracht.
Tweeslachtig systeem
Hongaarse partij-ideologen
leggen er voortdurend de na
druk op, dat de liberalisatie
geen afwijking van de socia
listische weg betekent. Maar
in feite beweegt de Hongaarse
economie zich op twee sporen.
De staatsbedrijven en de pri-
vé-sector moeten elkaar aan
vullen, zo heet het officieel; in
werkelijkheid lopen zij elkaar
echter niet zelden voor de
voeten. Het enige dat beide
systemen gemeenschappelijk
hebben is de toenemende cor
ruptie.
De tweeslachtigheid komt
overigens niet alleen in
's lands economie tot uitdruk
king. De hele Hongaarse
maatschappij bevindt zich nog
steeds tussen twee stoelen en
in zekere zin lijden alle Hon
garen eronder dat ze slechts
de halve vrijheid hebben ge
kregen.
Alles wat in het Westen ge
drukt wordt mag in Hongarije
worden gelezen. In de sta
tions-kiosken zijn Duitse,
Franse en Engelse kranten te
koop. Maar soms slaat de cen
suur toe bij Hongaarse publi
caties. De grenzen zijn open
en in beginsel kan elke Hon
gaar naar het buitenland zon
der dat man, vrouw of kind
als onderpand moeten thuis
blijven. Maar het chronische
gebrek aan deviezen beperkt
het aantal reizen over de
grens aanzienlijk.
Aan mondelinge kritiek, in de
vorm van politiek cabaret,
maar ook in een café achter
een glas wijn, of thuis op een
warme zomeravond met open
ramen, lijkt paal noch pèrk
In Boedapest schieten boe
tiekjes en Hamburger-stalle
tjes als paddestoelen uit de
grond.
gesteld te worden. Er wordt
heel wat gekankerd, fel tegen
de regering en de partij, maar
tegen Kadar slechts met enige
omzichtigheid; men heeft
kennelijk consideratie met de
oude man die ondanks alles
toch nog steeds de vader des
vaderlands is. Communisten
en niet-communisten zijn er
van overtuigd dat Kadar bij
vrije verkiezingen gemakke
lijk de absolute meerderheid
zou behalen. De nu 74-jarige
Kadar die in de stalinistische
gevangenis heeft gezeten en
tijdens de opstand een nog
steeds niet geheel opgehelder
de rol heeft gespeeld, is in elk
geval de enige Oosteuropese
partijleider die bij zijn volk
werkelijk populair is.
Hoezeer kritiek „in" is bleek
vorige maand toen binnen en
kele dagen 250.000 exempla
ren van Antal Veghs boekje
„Ongeneeslijk" waren uitver
kocht. Ogenschijnlijk geeft
het boekje een analyse van de
ondergang van het Hongaarse
voetbal-elftal in Mexico. Het
land dat eens trots ging op
voetballers als Puskas die
met tal van andere topspor
ters in 1956 zijn land de rug
toekeerde is in Mexico
smadelijk ten onder gegaan,
aldus Vegh. En hoe komt dat?
„Omdat de Hongaarse maat
schappij corrupt, gedegene
reerd is. Voetballers maken
deel uit van die corrupte
maatschappij; zij zijn ook zelf
corrupt en dus is hun voetbal
len corrupt. Waarom ben je
dan zo verbaasd dat het Hon
gaarse elftal de eerste de beste
keer met 6-0 verliest?"
Vegh illustreert zijn stelling
aldus: „Waarom zou een land
waar met staatsgelden en in
opdracht van de staat zulke
slechte wegen worden ge
bouwd niet zes doelpunten te
gen zich krijgen?" De Hon
gaarse wegenbouw is inder
daad berucht corrupt: er
wordt bij het leven materiaal
gestolen waardoor opdrachten
niet of niet tijdig kunnen
worden uitgevoerd.
Vegh begint elk hoofdstukje
met een Bijbelcitaat (bijvoor
beeld: „Heer help ons, wij
vergaan!") of met een vers
van een nationale dichter
(„Dit land wordt onderdrukt
door stoere sterke heren. Dit
land waar die heren de men
sen geketend hebben is van
ons allen! Laat elk bleek ar
beiderskind zich voorbereiden
op de oorlog!").
De omstandigheden die het
verschijnen van dit boekje be
geleidden waren bijna nog op
zienbarender dan de inhoud.
Hoewel „Ongeneeslijk" een
ongehoord kritisch schot
schrift is, werd het toch door
een staatsuitgeverij gedrukt
en wel in de record-tijd van
zeventien dagen. Het boekje
was slechts op één plaats in
Boedapest verkrijgbaar, bij
wat men een nauwelijks ge
ïmproviseerd stalletje zou
kunnen noemen achter het
metro-station Deak. Daar
stond, zo lang de voorraad
strekte, een lange rij (de enige
rij in heel Boedapest). Hoewel
de prijs voor Hongaarse ver
houdingen erg hoog was, gin
gen de boekjes met drie, vijf,
tien exemplaren tegelijk van
de hand. Toen de hele oplage
was uitverkocht brak er on
der degenen die achter het
net visten een soort paniek
uit. Veghs naam werd een ge
vleugeld woord: Veghunk,
wat zoveel betekent als: Wij
zijn ten einde raad.
De scherpste kritiek komt
van de jongeren die de revo
lutie van 1956 niet bewust
hebben meegemaakt en die
zich Praag-1968 nauwelijks
kunnen herinneren. Zij zijn
opgegroeid in een steeds libe
raler wordend klimaat en
hebben alleen maar weet van
een proces waarbij de touw
tjes geleidelijk werden ge
vierd.
Bij veel ouderen zit de schrik
van 1956 er nog steeds in. Om
het even of zij toen aan de
goede of aan de verkeerde
kant stonden: voor hen staat
vast dat een dergelijke cata
strofe zich nooit meer mag
herhalen. Bij hen leeft ook
heel sterk het besef, dat hun
land toch altijd op een of an
dere manier in het Oostblok
zal blijven ingebed en dat
men daarom al blij moet zijn
dat het Hongarije nu toch be
trekkelijk goed gaat en dat de
halve vrijheid die gerealiseerd
is meer is dan men in de eer
ste jaren na 1956 had durven
hopen.
Daarom ook, ondanks de kri
tiek van de oudere generatie,
hun waarschuwing aan het
adres van de jongeren, dat de
hele vrijheid voor de Honga
ren voorlopig niet het ideaal
en levensdoel kan zijn.
Toen de nu 30-jarige Laszlo
Rajk, de zoon van de man
wiens begrafenis in oktober
1956 de opmaat voor de op
stand werd, zich eerder dit
jaar als partijloze kandidaat
stelde voor het parlement,
werd dit door de oudere gene
ratie evenmin als door de par
tij in dank afgenomen. Poli
tiek pluralisme was in okto
ber 1956 immers een van de
eisen geweest die op de Rus
sen het effect had van een
rode lap op een stier. Laszlo
Rajk werd natuurlijk niet ge
kozen en hij kreeg „een milde
straf": eerst werd het optrekje
waarin hij dissidente litera
tuur voor het publiek ter be
schikking stelde gesloten (we
gens „een andere bestemming
van het pand") en vervolgens
verloor hij zijn baan bij het
staatsbedrijf waar hij al enke
le jaren in dienst was.
De jonge regiem-critici willen
de hele vrijheid, maar zij
wensen geen revolutie. „Wij
zullen niet als in 1956 bij het
standbeeld van Sandor Petofi
bijeenkomen om zijn gedicht
„Hongaren, staat op!" voor te
lezen. Hij heeft ons ideaal
verwoord, maar we beseffen
dat we geduld, zeer veel ge
duld moeten hebben".
De oude man in het Varosli
get zal wel gelijk hebben: Le
nin mussen nog durfen, be
duidend langer dan de Hon
garen lief is.
LEO VAN VLIJMEN
99
99
(Van onze correspondent Ad Bloemendaal)
TEL AVIV Het aantal
joodse kolonisten op de
westelijke Jordaanoever
en in de Gazastrook is tij
dens de regering van de
socialistische Peres met
zo'n vijftig procent toege
nomen. Een gegeven,
waarmee de Arbeiders
partij niet aan de weg tim
mert, maar dat de Likoed
even fijntjes naar voren
haalde in de dagen van de
machtswisseling tussen
Peres en Shamir. De laat
ste heeft aangekondigd
dat het aantal Israëli's in
de bezette gebieden tij
dens zijn premierschap
nog sneller zal groeien.
Naar de ontwikkelingen
van de afgelopen paar jaar
te oordelen, zal hij daar in
slagen ook.
Er is al druk gespeculeerd
over op handen zijnde aanva
ringen tussen Shamirs Likoed
en Peres' Arbeiderspartij over
het nederzettingenbeleid.
Daaruit mag niet worden afge
leid, dat er sprake is van een
volstrekt tegengestelde poli
tiek. De geschillen gaan over
slechts een deel van de neder
zettingen. De Arbeiderspartij
wil de nederzettingen beperkt
houden tot een paar gebieden
die buiten de grote Arabische
bevolkingscentra liggen, ter
wijl de Likoed het noodzake
lijk acht „het hele land Israël"
te koloniseren. De stichting
van joodse kolonies op de
Westoever en in de Gaza
strook is in die laatste opvat
ting vooral een politieke daad,
die moet voorkomen dat het
land nog ooit van bezitter zal
wisselen.
Gush Emunim
Een provocerend voorbeeld is
het plan van de fanatieke reli
gieuze nederzettingenbewe
ging Gush Emunim om joodse
gemeenschappen te vestigen in
de belangrijkse Arabische ste
den op de westelijke Jordaan
oever. In Hebron is dat al ge
lukt en nu zullen de acties zich
concentreren op Nabloes, de
grootste stad op de Westoever.
Gush Emunim volgt in de re
gel een politiek van voldongen
feiten. Een aantal militante le
den bezet een gebouw of
plaatst een paar caravans en
daarna vliegen de politici el
kaar in de haren over de
vraag of het wenselijk is, daar
krachtdadig tegenop te treden.
Onder het premierschap van
Shamir zou Gush Emunim
weieens vaak aan het langste
eind kunnen trekken.
Het tussen de Arbeiderspartij
en de Likoed gesloten regeer-
accoord liet een ruime moge
lijkheid open voor uitbreiding
van het aantal nederzettingen.
De Likoed-regering van vóór
die tijd keurde op de valreep
de vestiging van 26 nieuwe
joods kolonies goed en de hui
dige regering heeft zich in
principe verplicht dót besluit
uit te voeren. Maar er geldt
één voorbehoud: het kabinet
bepaalt het tijdschema voor de
bouw. Wel zou in het eerste
regeringsjaar alvast met de
constructie van zes nieuwe ne
derzettingen worden begon
nen.
Premier Shamir beseft, dat de
vestiging van de overige ne
derzettingen telkens politieke
discussie zal uitlokken, vooral
als het gaat om kolonies in ge
bieden waar de Arbeiders
partij ze liever niet ziet. Dat
betekent politiek risico. Daar
om heeft hij de afgelopen we
ken steeds vermeden de na
druk te leggen op opvoering
van het aantal nederzettingen
en liever gesproken over „een
vergroting van de joodse aan
wezigheid".
Sterke lobby
Die aanwezigheid is onder Pe
res dus met vijftig procent toe
genomen. Belangwekkend in
dit verband is dat 85 procent
van de groei in de afgelopen
twee jaar tot stand kwam in
gebieden waarover tussen de
socialisten en de Likoed geen
verschil van mening heerst.
Het zijn de delen van de wes
telijke Jordaanoever, die vol
gens de gangbare socialistische
opvatting bij Israel zullen blij
ven, ook als er ooit een rege-
ling zal worden getroffen met
Jordanië.
De voorstanders van een ster
ke joodse aanwezigheid in de
in 1967 bezette gebieden, zijn
erin geslaagd de nederzettin-
genbouw een eigen dynamiek
te geven. Dat wil zeggen, dat
de mogelijkheid van de Israë
lische regering om ontwikke
lingen tegen te houden, laat
staan terug te draaien, met het
jaar geringer is geworden.
Om te beginnen is er een ster
ke politieke lobby gegroeid.
Gush Emunim heeft op de
westelijke Jordaanoever en in
de Gazastrook een kader opge
bouwd dat sterk begint te lij- i
ken op een staat in wording.
Gush Emunim vertegenwoor
digt een minderheid van de to-
tale joodse bevolking op de
westelijke Jordaanoever. Maar
haar politieke macht werkt
sterk door in de Likoed en in
de kleine rechtste partijen, ter
wijl in het verleden meer dan
eens is gebleken dat öok de ij
Arbeiderspartij er niet im-j|
muun voor is.
Wat aantallen betreft is een
andere ontwikkeling van
groot belang: de liberalisering
en commercialisering van de
nederzettingenbouw. In 1979,
toen de regering Begin twee
jaar aan de macht was, werd
de aankoop van land in bezet I
gebied vrijgegeven voor parti-
culiere ondernemingen. In de
buurt van Tel Aviv en Jeruza
lem stegen de grondprijzen
vervolgens tot het vijf- of zes-1
voudige. In 1982 werd ook de
bouw geliberaliseerd en daar
mee was het hek compleet van
de dam. De spectaculaire groei
van het aantal kolonisten (in
de afgelopen twee jaar van
40.000 naar 60.000) is vooral
het gevolg van die ontwikke
ling. Israëli's trekken nu naar
de westelijke Jordaanoever uit
economische motieven en niet
zozeer uit ideologische bevlo-
genheid. Royale regeringssub
sidies zorgen ervoor dat wie,
een villa op de westelijke Jor
daanoever bouwt, dicht bij een
van de grote Israëlische ste
den, daarvoor niet meer be
taalt dan voor een vierkamer-
flat in een middenstandswijk
in Tel Aviv. En voor die laat
ste is met geen mogelijkheid
een hypotheek te krijgen, ter
wijl de regering voor een huis
op de Westoever graag een le
ning van 75 procent van de
koopsom verstrekt.
Activist
Het type kolonist dat op een
steenworp afstand van een
Arabische stad in een stacara
van gaat wonen, blijft natuur
lijk bestaan. Maar zijn functie
is die van politiek activist Of
provocateur. Als het om joodse
aanwezigheid in aantallen
gaat, is de toekomst aan het
„villa-zionisme". Shamir weet
daar alles van. Op de eerste
dag van zijn premierschap
verzorgde hij de inwijding van
een nederzetting van het nieu
we type, Kochav Yair. Ge
noemd naar een vermoorde
commandant van Lechi, de
joodse ondergrondse beweging
waarin Shamir zelf een lei
dinggevende rol speelde.
Op dezelfde dag volgde ook
ex-premier Peres het spoor te
rug. In de Negev herdacht hij
de honderd jaar geleden gebo
ren David Ben Goerion, eri
pleitte hij, in de geest van Isr
raëls eerste premier, voor een
verdere ontwikkeling van het
woestijngebied. Het is jammer
voor Peres dat de Negev niet
wat dichter bij Tel Aviv ligt.
!N HAAG Een De-
icratische meerderheid
de Amerikaanse Senaat
tekent mogelijk het
rupte einde van de
JÊagan-revolutie". Deze
Ifpraak van de Ameri-
(pnse president zelf
-eft de centrale vraag
1 bij de Congresverkie-
igen op dinsdag 4 no-
inber: welke partij
ijgt de meerderheid in
f Senaat, de Democraten
of de Republikeinen.
Volgens Reagan is het een „al
les of niets"-verkiezing. „De
uitslag zal bepalen of alles
waar we voor gewerkt, gestre
den en gezweet hebben, een
kans zal krijgen of wordt on
dermijnd door mensen die ge
kant zijn tegen alles waar wij
in geloven", zei Reagan on
langs in een verkiezingstoe
spraak. „Ik kan het mij niet
veroorloven dat mijn handen
gebonden worden door een
volledige vijandig gezind Con
gres. De komende jaren zullen
moeten uitmaken of al onze
vooruitgang sinds 1980 in be
ton wordt vervat of alleen in
het zand wordt geschreven.
Indien we niet de controle
over de Senaat behouden, zul
len we op een morgen wakker
worden en moeten constateren
dat alles met de wind is weg
geblazen".
De Republikeinen hebben nu
53 van de 100 zetels in de Se
naat. Op 4 november zijn 34
plaatsen verkiesbaar. De De
mocraten zijn daarbij in het
voordeel omdat zij ditmaal
maar 12 zetels hoeven te ver
dedigen, tegenover de Repu
blikeinen 22. Een deel van de
Republikeinen -werd in 1980
gekozen in het kielzog van Re-
agans overweldigende verkie
zingsoverwinning op Jimmy
Carter. Dit voordeel moeten zij
deze keer ontberen. De Con
gresverkiezingen vallen niet
samen met die voor het presi
dentschap en Reagan is bezig
aan zijn laatste ambtstermijn.
De verkiezingen in 1980 lever
den de Republikeinen voor de
eerste keer in 26 jaar de meer
derheid in de Senaat op.
Hoewel de Democraten maar
vier zetels nodig hebben voor
het door hun gewenste resul
taat staat de uitslag volgens
waarnemers niet bij voorbaat
vast. In ten minste vier staten
Idaho, Washington, Noord-
Dakota en Louisiana ligt de
strijd nog volledig open. Om
dat de naoorlogse geschiedenis
leert dat tussentijdse verkie
zingen bijna altijd nadelig zijn
voor de regerende partij wor
den de kansen op een Demo
cratische meerderheid hoog
aangeslagen. Desondanks
wordt een uiterst krappe over
winning voor de Republikei
nen niet geheel uitgesloten.
Ten slotte bestaat er nog de
mogelijkheid dat beide partij
en elk 50 zetels in de wacht
slepen. In dat geval blijven de
Republikeinen de lakens uit
delen omdat de stem van vice-
resident George Bush, die de
enaat voorzit, de doorslag zal
gaan geven.
Gelet op zijn ambities voor het
presidentschap in 1988 zou een
dergelijke patstelling Bush
slecht uitkomen. Niet alleen
wil hij zijn handen vrijhouden
om zich in het land onder de
kiezers te begeven, maar te
vens zal hij dan gedwongen
worden in de Senaat duidelij
ke standpunten in te nemen.
Dat laatste zou hem in de cam
pagne voor het presidentschap
veel stemmen kunnnen gaan
kosten.
