„Wie weet wat
Nederlands is?
Ik echt niet".
Sanders
WERELDPREMIERE
OPERA VAN ZOLA
dagpuzzel
Mick Jagger start met
opname tweede solo-elpee
n
Kort geding over verfilming van roman van Vestdijk
KUNST
KvAuxM^owuvnt
WOENSDAG 22 OKTOBER 1986 PAGINA 11
WASHINGTON In Washington is de wereldpremiè
re gegeven van „Lazare", een opera op libretto van
Emile Zola en muziek van zijn vriend Alfred Bruneau.
Zola schreef „Lazarus" in 1893. maar het „lyrisch dra
ma" kwam nooit tot een uitvoering. De leerlingen van
de muziekfaculteit van de Katholieke Universiteit van
Amerika in Washington hebben het werk uitgevoerd
in de kathedraal van St. Matthew, in het kader van
een eeuwfeest waaraan door een tachtigtal weten
schappers en onderzoekers uit Frankrijk, de Verenigde
Staten. Groot-Brittannië en Canada is meegedaan. Pa
rallel met de première van „Lazare" liepen een ten
toonstelling van schilderijen van vrienden en tijdgeno
ten van Zola in de Phillips Gallery en een reeks films
naar romans van de auteur in het American Film In
stitute.
Oostenrijkse schrijver
Hochwalder overleden
ZÜRICH De Oostenrijkse
schrijver en drarhaturg Fritz
Hochwalder is maandag in zijn
woonplaats Zurich aan de ge
volgen van een hartinfarct
overleden. Hij is 75 jaar ge
worden. Hochwalder schreef
meer dan twintig toneelstuk
ken. Een succes op wereld
schaal werd het in 1941 ge
schreven stuk „Het heilige ex
periment". dat handelde over
de jezuietenstaat in Paraguay,
die met instemming van de
paus en op bevel van de gene
raal van de orde der jezuïeten
uiteindelijk ten offer viel aan
het wereldlijke Spanje. Het
werd onder meer in Londen
en óp Broadway opgevoerd.
Horizontaal: 1. muziekinstrument; 8.
senior (afk.); 9. stoot; 10. vorm van
mij. 11. oosterlengte (afk.); 13. kunst-
produkt; 15. dieregeluid; 16. lichte
bedwelming door sterke drank; 18.
naaldboom; 20. ogenblik; 21. slang
vormige vis; 22. vloeistof; 24. stad in
Spanie (provincie Almeria); 25. mo
torschip (afk 26. boom; 28. de on
bekende (afk. Latijn); 29. voorzetsel;
31. spoedig; 33. muzieknoot; 34.
soort dolfijn in de Atlantische
Oceaan.
Verticaal 1. gevarieerde voorraad
goederen: 2. symbool van chroom; 3.
voorzetsel: 4. schoorsteenzwart: 5. ti
tel (afk.): 6. voorzetsel; 7. Europeaan;
12. een weinig scheel: 13. boom; 14.
stoomschip (afk.); 15. plaats in
Utrecht; 17. onbepaald vnw.; 19.
smalle weg: 23. voorzetsel; 24. ver
brandingsrest; 27. vreemde munt; 30.
uitroep; 31. lengtemaat (afk.): 32.
hoewel; 33. dwarshout aan een mast.
•bj e€ :|B zz :wp ie :ne OE :aJ!l
LZ -se pz :si ZZ :pBd et 'W* li
ujeeg gi ss n :sa ei tsuaoi zi
ijapuepapaN L 'wo 9 :ua s !19OJ 't>
:do e J0 'Z '.luauigjosse 1 tieeoiuBA
"jeejauj
-inj pz ZZ :bjp ie -eu 62 "N N
92 :sia 92 s UJ 92 :ejpv PZ "W"!
22 :iee 12 i|ai 02 aeds -gi -.saoj 91
:aq 91 :s»a ei "TO li '01 aod
6 vjs '8 :uoapjoooe 1 rieejuozuoH
HILVERSUM Rolling Stones-zanger Mick Jagger start bin
nenkort met opnamen van zijn tweede solo-elpee. Hij heeft
daarvoor de, inmiddels wereldvermaarde. Wisseloord Studio's in
het Gooi gekozen om het materiaal vast te leggen. Jagger heeft
de studio voor zes weken afgehuurd. Omdat het gezinsleven een
stimulerende werking heeft op MickS creativiteit en hij zijn
vrouw Jerry Hall en zijn twee zoontjes niet zo lang alleen wil
laten, is hij momenteel op zoek naar een optrekje in de buurt
van de studio. Hij stelt wel enkele eisen aan het pand. Zo moe
ten zijn muzikale vrienden bij hem kunnen logeren en moet hij
niet elke keer lastig worden gevallen door de politie in verband
met burengerucht. Daar tegenover staat dat Mick bereid is om
voor de periode 25.000 gulden aan huur neer te tellen. Mick Jag
ger is overigens niet de eerste artiest die gedurende zijn werk
zaamheden in Wisseloord een huis huurt in het Gooi. The Poli
ce, Status Quo. Elton John, Frankie Goes To Hollywood en vele
anderen gingen hem voor.
Voorstellingen
van „Bruid in de
morgen" afgelast
DEN HAAG Wegens
gescheurde enkelbanden
van Victor Low, de hoofd
rolspeler uit „Een bruid in
de morgen" van de Haagse
Comedie. vervallen de
voorstellingen op donder
dag 23 en vrijdag 24 okto
ber van dit stuk van Hugo
Claus. Low speelt een rol
waarbij hij veel moet lo
pen, springen en klimmen.
In plaats van „Een bruid
in de morgen" wordt vrij
dag een andere voorstel
ling van de Haagse Come
die gespeeld. „Don Juan".
Hogenbijl - prijzen
voor film en muziek
HAARLEM Hel bestuur van de
Hendrik Casper Hogenbijl-stichting
heeft prijzen van 20.000 gulden toe
gekend voor klassieke muziek aan
Ine Jellema, directeur van de Vere
niging voor Huismuziek in IJssel-
stein. en voor de amateur-smalfilme-
rij aan Jan Hoogland in Purmerend.
De prijzen worden 21 november in
het Concertgebouw in Haarlem uit
gereikt. Eerder zijn Hogenbijl-prij-
zen uitgereikt aan Willem Noske.
Reinbert de Leeuw. Davina van
Wely en de heer en mevrouw Rester
in de categorie muziek, en aan het
echtpaar Tietjens. Jan van Weeszen-
berg en Hans Plas in de categorie
smalfilm.
DR. DREWES SCHRIJFT EIGENTIJDS WOORDENBOEK
AMSTERDAM Twaalf
jaar lang is dr. J. B. Dre-
wes zeven dagen per
week vroeg opgestaan en
nam hij om kwart over
acht plaats achter zijn bu
reau. Op zoek naar
woorden die een plaats
verdienden in zijn levens
werk, de Grote Koenen,
Wolters' woordenboek
van het „eigentijds Neder
lands". Het 78-jarige „let-
terbeest" presenteerde het
gisteren en legde trots uit
waarom de „onwijs gave
..Yuppie, EngelsYoung
Urban Professional),
jeugdige carrièremaker''
klunende yuppie" een
plaats op het lexicaal al
taar verdient. Maar naar
een „tientjeslid" zoek je in
de Grote Koenen ver
geefs; het risico dat over
vijf jaar sprake is van een
„vijftientjeslid" is te groot
om hem op te nemen in
een woordenboek.
Dr. Drewes ziet natuurlijk
graag dat zijn woordenboek,
waarin honderdduizend tref
woorden worden verklaard,
veel ter hand wordt genomen.
Maar liever niet bij de scrab-
ble-tafel. „Ik ben geen scheids
rechter die bepaalt welke
woorden goed zijn en welke
niet. Ik registreer het eigen
tijdse taalgebruik en ik geef er
geen oordeel over. Wie weet
trouwens wat Nederlands is?
Ik niet. Wie bepaalt wat wel of
niet mag? Ik zie in steeds meer
kranten woorden voluit ge
schreven die ik thuis nooit zou
gebruiken. Maar ze horen wel
bij de taal".
Zo heeft Drewes in één van
zijn zakken een briefje met de
historische gang van het
woord „kont". Koenen behan
delde dat in 1940 nog niet, in
1952 werd het wel in het
woordenboek opgenomen, ter
wijl het in 1960 weer werd ge
schrapt. „Ik besteed er nu ne
gentien regels aan. Dat zegt
niets over mijn mening over
het woord. Ik wil niet het taal
gebruik van een ander rege
len".
Schoenendozen
De Grote Koenen, turf vol in
formatie. is eigenlijk een sa
menvatting van alle informa
tie die Drewes in de loop van
de jaren verzameld heeft.
Veertig schoenendozen vol
aantekeningen en knipsels
heeft hij bij elkaar gesprok
keld. En nog zitten zijn zakken
vol met briefjes waarop hij
snel en actueel een nieuw
woord kan vastleggen; ..Wat
zegt u? Te turbo? Genoteerd".
Het nieuwe woordenboek be
vat 100.000 trefwoorden. De
Grote Koenen verscheen voor
het eerst in 1897. In 1974 ver
scheen de 27ste en tot dinsdag
laatste druk. In totaal werden
van het woordenboek bijna
twee miljoen exemplaren uit
gegeven.
Naast een open oor voor het
taalgebruik van alledag heeft
Drewes een fijn oog gehad
voor de media en alle politieke
nota's. „In de ontwikkelingen
van nieuwe woorden zie ik
een Jijn, die loopt langs allerlei
stukken van ministers. Die
worden geschreven door des
kundigen, die niet in het
luchtledige spreken en contact
hebben met de ons omringen
de landen. Zo komen nieuwe
begrippen en omschrijvingen
ons taalgebied binnen". Bij een
van de laatste bezuinigings
maatregelen kwam Drewes op
die manier het woord „uitver-
dienen" tegen. Dat kende hij
niet, dus nam hij contact op
met een kennis op een van de
departementen. Die kon hem
vertellen dat het daarbij gaat
om „geld derven op grond van
geringer inkomsten en nieuwe
verplichte uitgaven als gevolg
van bezuinigingen". Zo staat
het nu in Koenen en het
wordt door het volgende voor-
„Bodywarmer. mouw
loos, ruimzittend, warm
kledingstuk voor het bo
venlichaam
„Klunen, met de schaat
sen onder de voeten over
het land lopen, waar de
ijsbaan onberijdbaar
wordt of niet aansluit
met de verder te volgen
baan
beeld toegelicht: „Bij een be
zuinigingsoperatie van tien
miljard in overheidsuitgaven
worden enige miljarden uit-
verdiend door geringer belas
tingopbrengst en nieuwe ver
plichte sociale uitkeringen".
Mao
Drewes. die zichzelf van natu
re achterdochtig noemt, nam
niet snel genoegen met een
omschrijving. Hij wilde overal
honderd procent zeker van
zijn. Zijn woordenboek heeft
daardoor wel wat weg van een
encyclopedie. „Als ik bijvoor
beeld de Lange Mars van Mao
memoreer vermeld ik daarbij
van wanneer tot wanneer Mao
leefde, want de jongeren we
ten daar niets meer van. Daar
door werd ik gedwongen dat
zelf allemaal nog eens uit te
zoeken".
Ook ging Drewes de etymolo
gie (oorsprong) van verschil
lende woorden na. hoewel hij
daar in het woordenboek niet
uitgebreid op in gaat. Bij het
woord Holocaust citeert hij de
Delfste bijbel uit 1477, waarin
het werd gebruikt in de bete
kenis van een groot brandof
fer. Daaruit blijkt dat het
woord ten onrechte is toege
schreven aan Elie Wiesel. die
verleden week een Nobelprijs
ontving. „In de bijbelvertalin
gen zijn wel vaker Hebreeuw
se en Griekse woorden ge
handhaafd. omdat men er
geen Nederlands synoniem
„Hatsikidee, voor een
plotseling geluid, gebaar,
een onverwachte bewe
ging of uitval".
voor kende. Denk maar aan de
woorden „hosanna" en „halle
lujah".
Geen mens
De feministische tendens 'om
in alle woorden waarin het
deel „man" voorkomt dat te
veranderen in „mens" heeft
Drewes niet gevolgd. Niet om
dat hij tegen het feminisme is,
maar omdat hij vindt dat die
vrouwvriendelijke taal nog
niet is ingeburgerd en dus
(nog) niet eigentijds is. „Ik kan
alleen maar constateren dat
die mensuren, menskrachten
en dergelijke het niet doen in
de samenleving". Ook aan het
taaipurisme heeft Drewes niet
toe willen geven. „Tot in deze
eeuw heeft men zich met huid
en haar teweer gesteld tegen
de invloed van het Duits. Van
daar de aanduiding „germanis
me" bij een woord dat uit het
Duits afkomstig was. Ik heb
die aanduiding geschrapt en er
voor in de plaats het Duitse
origineel geplaatst. Maar dat
Onwijs1. dwaas, onver
standig; mal.
2. heel erg: onwijs veel
roken, een onwijs korte
jurk
wil niet zeggen dat die
woorden niet tot het Neder
lands behoren: ze worden ge
bruikt, dus na verloop van tijd
horen ze er gewoon bij. Het
heeft ook geen zin allerlei bui
tenlandse technische termen
te vertalen. Een verwarmings
ketel in plaats van een boiler?
Dat zegt toch geen mens".
STEVO AKKERMAN
Voor een uitgebreii
agenda, ook voor de k
mende dagen, raadplei
men „UIT", de gratis w
kelijkse bijlage van de
krant.
ALPHEN AAN DEN RIJN E
ROCINEMA 1 (Van Boetzelai
straat 6. tel 01720-20800): F
Made by Illusion (12): 18.<
21.15. wo ook 13 45. EUR
CINEMA II Top Gun (al); 18.<
21.15. wo ook 13 45 EUROI
NEMA III: American Ninja (1
18.30. 21.00. wo ook 14 00. E
ROCINEMA IV Color Purple (i
20 00
KINDERVOORSTELLINGEN
EUROCINEMA IV: Assepor
Ier (al); wo. 14.00
LEIDEN LUXOR (Stationsw
19. tel 071-121239): Runni
Scared (al); 19.00, 21.
LIDO en STUDIO (Steenstra
39, tel 124130): The color pt
ple (al); 20.00 Aliens (12); 14.!
18 45. 21.15; Hannah and h
sisters (al); 19.00. 21.15. rr
t/m wo. ook 14.30; Top Gun (i
Down and out in Beverly Hi
(al); 14.30. 19.00, 21.15 .TR|
NON (Breestraat 31. I
123875): Nummer vijl leeft (i
14 30, 19.00. 21.15. Rl
(Haarlemmerstraat 52. tel. 0!
125414); Sweet, Sweet Fr«
dom (16); 14.30, 19.00, 21.15.
KINDERVOORSTELLINGEN
LIDO: Sneeuwwitje en de ze*
dwergen (al);. 14.30
NOORDWIJK LIDO THEATl
(Pr Bernhardstraat 56. I
01719-12800): Enemy Mine
ma. 21.15 D.A.R.Y.L. (al); n
19.00. di. 20.15.
KATWIJK CITY THEATEF
(Badstraat 30. tel. 01718-7407
Teachers (al); wo. 14.45, 19.1
21.15. ma di. 19.00. 21.
CITY THEATER II: D.A.R.Ï
(al); tijden zie City I Cl
THEATER III: Venom (12) tijc
zie City I. CITY THEATER
Hot Resort (al); 19.00. 21.
Dolle avonturen in de Jun
(al); wo. 14.45
VOORSCHOTEN GREENW
(tel. 01717-4354) Witness
ma. t/m wo 20.15. E.T. (al); 1
15.45.
KINDERVOORSTELLING
Kuifje en het haaiemeer (N
gesprwo. 14.00.
WASSENAAR ASTRA
01751-13269) Terms of ende
ment (al); 20.00
KINDERVOORSTELLING
Sneeuwwitje; zo. 14 00
ZOETERMEER. PROMEN4
1.2 en 3: Top Gun (al);
20 00. ma. di. 19.00. 21.30.
14 00. Short circuit (al);
20 00. ma. 19 00. 21.30 Ui
upon a time in the west (12);
20.00. The color purple
20 00.
DEN HAAG* ASTA 1 (Spui
tel. 463500): Aliëns (12); 14
20.15. ASTA 2 (Spui 27.
463500): Top gun (al); 14
18.45. 21.15 ASTA 3: De
rate kid, deel II (al); 14
18.45. 21 15. BABYLON
(naast Centraal Station.
471656): The color purple
13.45. 20.00 BABYLON
The man with one red shoe
14.00. 19.15. 21.30 BABYl
3: Big trouble in little CI
(12) 14.00. 19.00. 21.15.
NEAC 1 (Buitenhof 20.
630637): F/X, Murder by illu:
(12): 14 00. 18 45. 21.30.
NEAC 2 Wildcats (al): 14
18 45. 21.30 CINEAC 3
nightmare on Elmstreet
18.45. 21 30 ma. di. ook 14
EUROCINEMA (Leyweg
tel. 667066): Aliëns (12): 14
20 15 METROPOLE 1 (Cai
gielaan, tel. 456756): Down
out in Beverly Hills (al); 14
18.45, 21.30 METROPOLI
Hannah and her sisters
14.00. 18.45, 21.30. MET
POLE 3: Walt Disney's „Fai
sia" (al); 14.00. 18.45. 21
METROPOLE 4: 9Va Wc
(16); 14.00. 18.45, 21.30.
TROPOLE 5: Abel (al); 14
18.45, 21 30 ODEON 1
rengracht 13, tel. 462400): F
ning scared (al). 13.45, 1£
21.30 ODEON 2 Haunted
neymoon; 13.45. 18.45: 21
ODEON 3 Poltergeist II
13 45. 18.45. 21.30 ODEO
The secrets of love (16); 1!
18 45. 21.30 LE PARIS 1
tingstraat 12b. tel 656402).
achter tralies (18); v a. 1!
IIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIHINIIIIIIIIIIIIIIIIHMIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIinilHinillUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIinilllllllllllllllll
,,My fair
lady"
In Apeldoorn is giste
ren de voorstelling
„My fair Lady" van
het Koninklijk Ballet
van Vlaanderen in Ne
derlandse première
gegaan, in aanwezig
heid van Prinses Mar
griet en mr. Pieter van
Vollenhoven. De prin
ses en haar man
maakten gisteren ach
ter de coulissen ken
nis met de sterren van
de musical, Linda Le-
pomme (Eliza Doolitt-
le, geheel links) en
Luc Lutz (Higgins). De
voorstelling van het
Koninklijk Ballet van
Vlaanderen staat van
avond en morgen
avond op het pro
gramma in het Circus
theater in Den Haag.
llllltllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllillllllllllMlllllllllllllllltlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllfllll""l""llllilll"lllllllllllllll""""""""""""""l"l"
AMSTERDAM Cineast
R. du Mée wil doorgaan
met de voorbereidingen
voor de verfilming van Si
mon Vestdijks roman „De
Ziener". De filmer eiste
gisteren in kort geding in
Amsterdam dat Vestdijks
weduwe en uitgeverij De
Bezige Bij de intussen ver
streken optie-overeen
komst voor de verfil
mingsrechten verlengen
en dat onderhandelingen
worden geopend over een
definitief contract voor de
verfilming van „De Zie
ner". Mevrouw Vestdijk
en de uitgeverij menen
echter dat Du Mée zijn
kans heeft gehad.
Eerdere opties liet hij aflopen,
zonder iets van zich te laten
horen. Na het aflopen van de
optieperiodes zijn er nog steeds
geen uitgewerkte plannen
voor zijn project en is ook de
financiering nog niet rond, al
dus de advocaat van mevrouw
Vestdijk en de uitgeverij. Du
Mée kan nu in concurrentie
met andere belangstellenden
voor de verfilming zijn plan
nen uitwerken. Volgens de
raadsman van Du Mée ligt de
fout bij uitgeverij De Bezige
Bij, die de verplichting om tij
dig en voor afloop van de op
tieperiode met Du Mée te on
derhandelen over een gede
tailleerd contract niet is nage
komen. Du Mée heeft al die ja
ren druk gehad met de Voor
bereidingen van de film. De
filmer zelf merkte nog op dat
mevrouw Vestdijk en De Bezi
ge Bij hem op zij willen schui
ven om met anderen in zee te
kunnen gaan. De president
van de rechtbank, mr. B.J. As-
scher, doet op 6 november uit
spraak.
Klassiekeiken wandmeubel. Zeer stijlvol. 190 hoog, 276 breed en 50/40 diep. 3-delig.
Normaal 2999 - nu 2499.- (De elementen zijn atzonderlijk leverbaar.)
U vindt onae winkels in Amsterdam, Berkel/Rodenrijs. Beverwijk, Groningen. Hattem
Kerkrade, Oosterhout, Utrecht en Vlaardingen U kunt ons ook bellen: 05206-42951.
Bij Sanders slaag ie sneller.
MEUB E LSTAD
