Televisie maakt rokerige
zaaltjes niet overbodig
PvdA: spoedige
start enquête
ABP-affaire
Gynaecologen verdeeld
over commerciële
vruchtbaarheidstest
binnenland
Lijsttrekkers blijven land intrekken
Onderhandelingen
Ambtenarencentrum
en MHP van de baan
Tien kilometer
papier
„Niet verzorgingstehuizen, maar verpleegtehuizen sluiten'
FRIEMELS
Ziekenhuizen weren soms tegenstanders abortus
EeidaeSomo/nt
VRIJDAG ÏOOKTOBER 1986PAGINA3
Alcoholgebruik in
Kamer moet minder
pEN HAAG In de Tweede Kamer
moeten regels worden opgesteld die leiden
ot een vermindering van het alcoholge
bruik. Deze aanbeveling is gedaan door
een werkgroep uit de Kamer, onder meer
bestaande uit de bedrijfsarts, de bedrijfs-
paatschappelijk werkster, het hoofd per-
oneelszaken en het PvdA-kamerlid Cas-
ricum. In een rapport constateert de
werkgroep dat het alcoholprobleem in het
er lemen tsgebouw lang onderschat is. In
Ie politieke wereld wordt de combinatie
van alcohol en werk vrij normaal gevon
den, zo stelt de werkgroep vast Volgens
|e werkgroep is een alcohol-matigingsbe-
|eid voor de Tweede Kamer zeer gewenst.
)ok wordt een betere interne voorlichting
iver de gevaren van alcohol aanbevolen.
Zuidafrikaanse
ambassadeur weg
PRETORIA De Zuidafri-
kaanse ambassadeur in Den
Haag, David Louw, wordt
ambassadeur in Spanje, zo
heeft het ministerie van
buitenlandse zaken in Pre
toria gemeld. Louw (62)
volgt in Madrid C. Prins op,
die naar elders wordt over
geplaatst.
Wie de opvolger van Louw
in Den Haag wordt, is niet
bekendgemaakt. Louw
heeft in België, Mozambi
que, de VS, het Verenigd
Koninkrijk en Paraguay
gediend.
Inentingspistool
blijkt onveilig
UTRECHT Het inentingspis
tool, dat wel bij grote inentings
acties zoals griepvaccinatie
wordt gebruikt, is onveilig. Het
is daarom volgens de genees
kundige hoofdinspectie van de
volksgezondheid beter om het
niet meer te gebruiken. Bij dier
proeven is gebleken dat het
inentingspistool virussen van
zieke dieren kan overdragen op
gezonde. In Amerika werd dat
kort geleden ook in de praktijk
duidelijk: na het gebruik van
een inentingspistool brak daar
onder de ingeente groep een
„epidemie" van de leveraandoe
ning hepatitis-B uit.
Staatssecretaris
tegen geen-bezwaar
systeem orgaandonors
UTRECHT Staatssecretaris Dees
(Volksgezondheid) wil dat er spoedig
een wettelijke regeling voor transplan
taties komt. In tegenstelling tot de Ge
zondheidsraad, die wetgeving heeft ge
adviseerd uitgaande van het „geen-be-
zwaar-systeem", wil Dees echter de si
tuatie handhaven waarbij het wegne
men van organen bij overledenen al
leen na voorafgaande toestemming ge
oorloofd is. Bij het geen-bezwaar-sy-
steem mogen organen (nieren, harten
en dergelijke) altijd worden weggeno
men tenzij de betrokkene vooraf na
drukkelijk heeft laten weten dat hij of
zij dat niet wil.
Van Vollenhoven wil
permanent verkeersonderwijs
DEN HAAG Automobilisten moeten
permanent verkeersonderwijs krijgen.
Daartoe moeten drie maatregelen worden
genomen: de eerste paar jaar is het rijbe
wijs voorlopig, er komt een puntensys
teem voor verkeersdelicten en elke vijf
jaar moet de automobilist terug naar de
rijschool voor enkele herhalingslessen. Op
deze manier kan de samenleving de mees
te verkeersveiligheid verkrijgen tegen ge
ringe kosten. De voorzitter van de Raad
voor de verkeersveiligheid, mr. Pieter
van Vollenhoven, zei dit vanmiddag op
een congres over rij-onderwijs in Oosten
de (België). Van Vollenhoven stelde voor
om aan een voorlopig rijbewijs nog enkele
extra eisen te koppelen zoals een verbod
op 's nachts rijden of het rijden met aan
hangwagens.
AMSTERDAM En toen
won het CDA de verkiezin
gen toch! Niet alleen tot wan
hoop van al die PvdA'ers die
de champagne-flessen al in de
koeler hadden staan; ook de
opiniepeilers trokken zich de
haren uit het hoofd. Eén van
tweeën: of de verkiezingen
waren ongeldig, of de peilin
gen zaten er mijlenver naast.
Het laatste dus. Maar denk
niet dat de verkiezing-goe
roe's, met Maurice de Hond
als opperhoofd, hun excuses
aanboden, zich schaamden en
hun biezen pakten. Nee, ze
hadden een verklaring: het
lijsttrekkersdebat dat de
NCRV uitzond op 20 mei, aan
de vooravond van de parle
mentsverkiezingen, lokte zo
veel zwevende kiezers het
CDA-kamp binnen dat alle
betrouwbare peilingen in één
klap achterhaald waren. Lub
bers op televisie was voor dui
zenden kiezers genoeg Den
Uyl te verlaten en het CDA-
hokje rood te kleuren. Aldus
de opiniepeilers.
n daarmee ook in Neder
land de televisie-democratie?
De stichting Burgerschaps
kunde (Nederlands centrum
voor politieke vorming) legde
dit vraag vanmiddag op een
fojeenkomst in de Amster
damse Meervaart voor aan de
campagneleiders van de drie
grote partijen. PvdA-campag-
neleider P. Kramer: „Natuur
lijk, de televisie heeft een
groeiende invloed, in de hele
samenleving, niet alleen in de
politiek. Maar om nu te spre
ken van een televisie-demo
cratie. nee, dat zou demagogie
zijn. Er is sprake van legende
vorming rond dat. laatste lijst
trekkersdebat, alsof dat bepa
lend zou zijn geweest. Dat was
het niet".
Ook CDA-kamerlid R. Smits,
die zijn partij naar de over
winning leidde, vindt het on
juist te spreken over een tele
visie-democratie. „In Neder
land zal de televisie nooit zo'n
grote rol gaan spelen als in
Amerika. Televisie zal nooit
de andere media en de toe
spraken van de lijsttrekker in
rokerige zaaltjes kunnen ver
vangen".
Zijn VVD-collega F. Houter
man: „Televisie is in de loop
van de jaren een heel belang
rijk medium geworden, maar
ik verwacht niet dat het nog
belangrijker zal worden. De
keuzemogelijkheden nemen
toe, zodat de politieke pro
gramma's steeds meer moeten
concurreren. Het laatste lijst
trekkersdebat had al een veel
lagere kijkdichtheid dan was
voorzien".
Bleek en zwetend
De .stichting Burgerschaps
kunde, die namens bijna alle
partijen de belangstelling
voor de politiek bij het pu
bliek tracht te bevorderen,
geeft zelf geen antwoord op
de vraag of Nederland wel of
niet een televisie-democratie
wordt. Chrisje Duyvis, organi
satrice van de bijeenkomst in
de Meervaart: „Ik denk niet
dat mijn mening er toe doet,
dus laat de campagneleiders
die vraag maar beantwoor
den. Wij vinden het interes
sant ontwikkelingen te signa
leren en vragen te stellen,
maar niet om die te beant
woorden".
Volgens Duyvis is er pas spra
ke van een televisie-democra
tie als het in de campagnes
niet meer gaat om de politie
ke boodschap, maar om de in
druk die de kandidaat op het
scherm achterlaat. Met name
in Amerika dicteert de came
ra de kansen voor de ver
schillende presidentskandida
ten. „We laten beelden zien
van de televisiedebatten tus
sen Nixon contra Kennedy
(1960) en Ford contra Carter
(1976). Dat zijn aardige voor
beelden van de grote invloed
van televisie. Kennedy lag in
de peilingen ver achter bij
Nixon, maar na het debat was
zijn aanhang verviervoudigd.
De visuele aspecten gaven
daarbij de doorslag. Kennedy
was een jonge man, gebruind
en goed in het pak, met een
charmante vrouw, terwijl
Nixon slecht overkwam:
bleek, zwetend, slecht ge
kleed", aldus Duyvis.
Tegenover elkaar
Zo doorslaggevend zijn de de
batten in Nederland niet,
maar de partijen hechten er
wel zoveel waarde aan dat ge
detailleerde afspraken wor
den gemaakt over tafelopstel
ling en onderwerpkeuze.
Duyvis: „De campagneleider
van de PvdA vroeg dit jaar
Den Uyl tegenover Nijpels en
Lubbers te plaatsen, om dui
delijk te maken dat de socia
listen voor een geheel ander
beleid kozen. Voor CDA en
VVD gold dezelfde overwe
ging. Zij wilden als coalitie
partners gezamenlijk het ge
voerde beleid verdedigen en
voortzetten. Nijpels viel Lub
bers niet aan en richtte zich
tegen Den Uyl. Die wist dat
Lubbers te populair was om
hard aan te vallen, dus ging
hij vooral in de clinch met
Nijpels. Al met al werd het
een debat waarbij Lubbers
veilig buiten schot bleef en
zich als de ervaren staatsman
kon opstellen. Hij concludeer
de aan het eind van het debat
dan ook dat het „vredelie
vend" was verlopen. Er werd
wat heen en weer gepraat
zonder ruzie, er werden argu
menten uitgewisseld. Dat
staat toch ver van Ameri
kaanse toestanden waarbij het
alleen gaat om het charmante
glimlachen, de show, de com
mercie".
Anti-Den Uyl
Hoewel CDA-campagneleider
Smits toegeeft dat het bij tele
visie-optredens meer om de
presentatie dan om de inhoud
gaat, heeft hij Lubbers nooit
laten opdraven in inhoudloze
programma's. Een optreden
bij André van Duin werd ge
weigerd, evenals een babbel
tje in RUR van Jan Lenfe-
rink. De betrouwbare staats
man liet zich ook niet, in te
genstelling tot Den Uyl, bij de
TROS vertonen in gezelschap
van vrouw en kinderen. „De
presentatie moet altijd ver
band houden met de bood
schap", verklaart Smits.
Hij gelooft overigens niet dat
het laatste lijsttrekkersdebat
een „Lubbers-effect" teweeg
bracht waardoor het CDA de
verkiezingen won. „De kijk
dichtheid (drie miljoen) viel
Chrisje Duyvis is de Nederlandse wijze van campagne
voeren meer dan alleen charmant glimlachen, show en com
mercie.
tegen en vooral mensen in de
Randstad en jongeren lieten
het afweten. Later bleek dat
de CDA-winst nu juist te dan
ken was aan mensen in de
Randstad en jongeren!"
Houterman spreekt liever
over een „anti-Den Uyl-ef-
fect", mede veroorzaakt door
lijsttrekker Nijpels. „Nijpels
heeft in alle uitzendingen ge
probeerd het imago van Den
Uyl te bevestigen, waardoor
die soms te fel reageerde en
drammerig op het publiek
overkwam. We hadden dat te
voren met Ed geoefend door
rollenspellen te doen, waarin
alle mogelijke reacties en ar
gumenten werden doorgeno
men".
Voor Kramer is het maar he
lemaal de vraag of er wel een
groot effect van het lijsttrek
kersdebat is uitgegaan, laat
staan een Lubbers- of een
anti-Den Uyl-effect. „In de
eerste plaats heeft maar twin
tig procent van het kijkerspu
bliek er naar gekeken, maar
bovendien heeft slechts drie
procent na afloop besloten op
een andere partij te gaan
stemmen dan men van plan
was. Dat betekent dat het de
bat nog niet eens één zetel
heeft opgeleverd. We moeten
dus met beide benen op de
grond blijven staan en niet
meteen gaan roepen dat we in
een televisie-democratie le
ven. Dat is een veel te zwaar
woord".
STEVO AKKERMAN
HOUTEN Onderhan
delingen over toetreding
van het Ambtenarencen
trum (AC) tot de MHP, de
vakcentrale van middel
baar en höger personeel,
zijn van de baan. De le
denraad van de MHP be
sloot gisteren in Houten
unaniem van de onder
handelingen af te zien.
Voornaamste reden is dat de
CMHA, een organisatie van
hogere ambtenaren die al lid
van de MHP is, onoverkomen-
lijke bezwaren had tegen toe
treding van het AC tot de
MHP. De CMHA had al ge
dreigd de MHP te zullen ver
laten als het AC toe zou tre
den. De andere organisaties
die lid zijn van de MHP, de
Unie BLHP en de NCHP, wa
ren in principe bereid de on
derhandelingen te starten.
Maar aangezien toelating van
nieuwe organisaties op grond
van unanimiteit moet gebue-
ren, achtte de ledenraad het
starten van onderhandelingen
niet zinvol en ook niet reëel
ten opzichte van het AC. Als
het AC tot de MHP zou zijn
toegetreden zou de MHP zijn
ledental ongeveer hebben
kunnen verdubbelen tot
200.000 man.
Voorzitter L. Kenter van het
Ambtenarencentrum (dik
100.000 leden) toonde zich ver
bijsterd over het feit dat aan
sluiting van het AC bij de
MHP nu van de baan is. Hij
meent dat de MHP-organisa-
ties zijn gezwicht voor chanta
ge van de kant van de CMHA.
Het AC gaat nu proberen met
andere organisaties een vierde
vakcentrale van de grond te
krijgen. Volgens Kenter zijn er
al contacten met de Federatie
van Hoger Ziekenhuis Perso
neel, de GOB (ook werkne
mers in de gezondheidszorg)
en de FSV (spoorwegperso
neel) die bij elkaar circa 60.000
leden hebben.
(Van onze
parlementaire redactie)
DEN HAAG Na D66
komt ook de PvdA steeds
meer tot de overtuiging
dat een parlementaire en
quête moet worden ge
start naar de fraude met
stichtingskosten door par
ticuliere beleggers. In een
nota aan de andere Twee
de Kamerfracties stelt het
PvdA-Kamerlid Hans Al
ders dat het parlement
met een beslissing over de
enquête niet hoeft te
wachten tot het strafrech
terlijk onderzoek naar het
ABP is afgerond.
In dat onderzoek is volgens
Alders mogelijk een rol weg
gelegd voor de Algemene
Rekenkamer, ten aanzien
van de wellicht jarenlang te
veel uitgekeerde rijkssubsi
dies voor woningbouwprojec
ten. Een dergelijke parle
mentaire enquête zou zich
moeten uitstrekken tot de
gehele beleggers- en bouw
wereld. Het PvdA-Kamerlid
erkent overigens wel dat het
een ongeschreven regel is
dat zolang zaken onder de
rechter zijn, geen parlemen
taire enquête wordt gestart.
Het belang van de parlemen
taire controle op de beste
ding van overheidsgelden is
evenwel groter dan die onge
schreven regel, zo meent Al
ders. De PvdA-nota dient als
discussiestuk voor het over
leg volgende week woens
dag, als de Kamercommissies
voor Volkshuisvesting en
voor de Rijksuitgaven zich
gezamenlijk beraden over
een eventueel onderzoek
naar deze kwestie. Het CDA-
Kamerlid Wolters heeft er
inmiddels op aangedrongen
dat de resultaten van het in
terne ABP-onderzoek zo snel
mogelijk liefst vóór
woensdag aan de Tweede
Kamer worden toegezonden.
Gisteren hebben premier
Lubbers en minister Van
Dijk (binnenlandse zaken)
het ABP-bestuur overigens
toestemming gegeven de in
terne rapporten over de
ABP-affaire in te zien, op
voorwaarde van strikte ge
heimhouding. Bestuursvoor
zitter Reijnen had woensdag
opening van zaken geëist.
Inbreker elf uur
vast in lift
HENGELO Een inbre-
ker heeft afgelopen nacht
in Enschede ruim elf uur
opgesloten gezeten in een
goederenlift van een dis
cotheek. De lift van
slechts een meter lang en
halve meter breed was
'tijdens de inbraak blijven
steken. De brandweer van
Enschede moest er aan te
pas komen om de lift los te
branden en de inbreker
uit zijn benarde positie te
bevrijden. De twintigjarige
man, afkomstig uit En
schede, is inmiddels inge
sloten in een cel die hem
aanzienlijk meer bewe
gingsvrijheid biedt dan de
goederenlift.
Ook gisteren werd er weer op
verschillende plaatsen
geprotesteerd tegen de
bezuinigingsplannen van
minister Deetman van
onderwijs. In Amsterdam
rolden studenten van de
letterenfaculteit tien
kilometer papier uit, waarop
studenten hun grieven kwijt
TT5, konden.
HOOGLERAAR NOEMT KABINET KORTZICHTIG
GRONINGEN Het kabinet
leidt aan „kortzichtigheid en
bezuinigingsblindheid" als zij
>n plaats van verpleegtehui
zen, verzorgingstehuizen voor
bejaarden wil sluiten. Een te
genovergestelde operatie ver
dient de voorkeur. Niet alleen
is dat meer in overeenstem
ming met de wensen van be
jaarden, het zou tevens binnen
vijf jaar een miljard gulden
opbrengen.
Dit stelt prof. dr. W.J.A. van
den Heuvel, hoogleraar medi
sche sociologie aan de Rijksu
niversiteit Groningen. Hij
bracht zijn stelling vandaag
naar buiten op het symposium
„Gezond Ouder Worden" in
het Brabantse Nuenen. Vol
gens Van den Heuvel kan ze
ker de helft van de mensen
die nu in een verpleegtehuis
zitten, net zo goed in een goed
koper verzorgingstehuis wo
nen. Onderzoek heeft volgens
hem aangetoond dat de popu
latie van beide soorten tehui
zen elkaar overlappen. Het
wonen in een verzorgingste
huis strookt volgens Van den
Heuvel bovendien meer met
de steeds meer gehoorde op
vatting dat bejaarden zelfstan
diger en met meer eigen ver
antwoordelijkheid willen wo
nen.
Van den Heuvel pleit in d^t
verband voor een verzorgings
tehuis „nieuwe stijl", waar be
jaarden wel kunnen wonen,
eten en zich vermaken, maar
waar zij zelf meer dan nu ver
antwoordelijk zijn voor hun
verzorging. Zij zouden hun
huisarts, gezinszorg of wijk
verpleging „mee moeten ne
men". Volgens de hoogleraar
is het hierdoor mogelijk 22.000
bedden in verpleegtehuizen,
ongeveer de helft van het aan
bod, te sluiten. Dat zou een
bruto winst van twee miljard
gulden opleveren. De overblij
vende verpleegtehuizen zou
den zich dan bezig moeten
houden met hun behandel- en
reactiveringsfuncties. Zelfs na
aftrek van de naar schatting
miljard gulden extra kosten
die de operatie voor de verzor
gingstehuizen met zich mee zal
brengen, door het „verster
ken" van hun verpleegtaken,
blijft er over vijf jaar nog een
netto opbrengst over van rond
de miljard gulden, redeneert
prof. Van den Heuvel. De be
rekeningen zijn voorgelegd
aan het Centraal Plan Bureau,
dat de juistheid er van heeft
bevestigd, aldus de hoogleraar.
HILVERSUM Gynaco-
logen reageerden gisteren
verdeeld over de vrucht
baarheidstest „Discretest"
die de firma Chefaro op
de markt gaat brengen.
De gynaecoloog prof. Es-
kes noemt het middel een
belangrijke stap voor
waarts. Maar zijn collega
De Vrieze uit Laren vindt
de doe-het-zelf test van
wege de prijs „gewoon be
lachelijk'
Voor een vrouw die graag
zwanger zou geraken, is het
van belang te weten op welk
moment zij vruchtbaar is. Dat
is zij per maand slechts 12 tot
24 uur vanaf het moment dat
de eisprong heeft plaats gehad.
Daarom is het handig te weten
wanneer de vruchtbare perio
de is aangebroken. Tot nu toe
kon dat alleen door middel
van de zogeheten „tempera-
tuur-methode", maar daarbij
werd de eisprong pas achteraf
geregistreerd. De Discretest
Prof. T. Eskes.
doet dit vooraf. De eisprong
wordt namelijk gestuurd door
het vrouwelijke hormoon LH
(voor de kenners: het Luteïni-
serings Hormoon) en de test
van Chefaro meet de hoeveel
heid van dit hormoon. De
vrouw moet daarvoor wel ze
ven dagen per maand in de
weer met buisjes ochtendurine
en daar 95 gulden voor neer
tellen.
De gynacoloog Eskes toonde
zich tevreden met de doe-het-
zelf middel: „Hoe minder
werk, hoe beter. De testen die
wij in het ziekenhuis doen zijn
kostbaar en gezien de budget
tering lijkt het me positief als
vrouwen dat zelf gaan doen".
Daar is De Vrieze, gynaeco
loog in Laren, het niet mee
eens. Hij vindt de test niet ge
schikt voor huis-, tuin- en
keukengebruik en bovendien
te duur.
De fabrikant gaf toe dat de
Discretest niet helemaal wa
terdicht is. Ook bij een zorg
vuldig gebruik kan de zoge
noemde „LH-piek" gemist
worden, bij voorbeeld doordat
de test op het verkeerde mo
ment van de dag is uitgevoerd.
Om die en andere redenen is
er een kans van ongeveer een
op drie dat de eisprong met de
Discretest niet kan worden
vastgesteld.
UTRECHT Mensen die
gewetensbezwaren heb
ben tegen abortus worden
nog wel eens afgewezen
voor de opleidingen tot
verpleegkundige en gy
naecoloog. Ook sollicite
ren ze soms vergeefs naar
een baan op de afdeling in
een ziekenhuis waar
zwangerschappen worden
afgebroken. De rechtspo
sitie van gewetensbe
zwaarden zal daarom be
ter beschermd moeten
worden. Dit staat in een
rapport van het Instituut
voor Sociale Geneeskunde
van de universiteit van
Amsterdam dat gisteren
naar de Tweede Kamer is
In dertien ziekenhuizen is het
instituut via vraaggesprekken
met directie, hoofdverpleeg
kundigen, personeelsfunctio
narissen, praktijkbegeleiders,
ondernemingsraden en gewe
tensbezwaarden zelf nagegaan,
hoe er wordt omgegaan met
werknemers die gewetensbe
zwaren hebben tegen abortus.
In het algemeen blijken die
bezwaren te worden gerespek-
teerd, maar sommige zieken
huizen meldden dat gewetens
bezwaarden op bepaalde afde
lingen niet kunnen functione
ren. Dat zou te grote proble
men geven voor de samenwer
king en de organisatie. Dat
heeft gevolgen voor het sollici-
tatiebeleid: op die afdelingen
worden geen gewetensbe
zwaarden aangenomen.
In de Wet Afbreking Zwan
gerschap.is een artikel opgeno
men dat werkers in de gezond
heidszorg uitdrukkelijk de ga
rantie wil geven dat ze nooit
tegen hun wil aan een abortus
hoeven mee te werken. Hun
positie is ook gewaarborgd in
de cao voor het ziekenhuiswe
zen. Het instituut heeft niette
min de indruk dat gewetens
bezwaarden in de praktijk
toch geregeld worden gediscri
mineerd bij opleiding, aanstel
ling, promotie en ontslag.
