nae
Het heilzame
ongeduld van
Hahnemann
m
tv
Jr
fi
£eidóc(Bou^ant
ZATERDAG 4 OKTOBER
De Vereniging Homeopathie
Nederland staat voor zijn
eeuwfeest. Want zo oud en nog
ouder is een alternatieve
geneeswijze al die het onder
meer moet hebben van
herhaald, krachtig schudden
met flesjes en die er niet voor
terugdeinst bestanddelen van
giftige spinnen of slangen door
zijn druppels te doen. Geen
officiële erkenning tot dusver,
dus ruim baan voor
kwakzalvers. Maar dat valt
mee, zegt voorzitter De Boer
van het jubilerende
genootschap.
hl
c-
/Jr
/T'-
VJ
4
Voorzitter De Boer van de jubilerende vereniging: „De homeopathie is een zachte manier van genezen:die een grote, diepe uitwerking op de mens heeft - die zijn lichaam totaal gezond maakt en zijn geest verlost van kwalijke zaken als fobieën en w
RIJSWIJK. - Jonkheer Beelaerts van
Blokland, commissaris van de koningin
in Utrecht, opent op zaterdag 11 oktober
de grootschalige informatiemarkt waar
mee de Vereniging Homeopathie Neder
land zijn honderdjarig bestaan luister
bijzet. Maar zou hij het ook weten van
dat schudden? Voorwaar een magisch fe
nomeen. Homeopathische geneesmidde
len bevatten, net als de gewone, werkza
me stoften, zij het in soms onvoorstel
baar verdunde vorm. En nu het verschil.
Na elke stap van-het verdunningsproces
dient het geneesmiddel krachtig geschud
te wordeji. Niet schudden voor het ge
bruik dus, nee, schudden tijdens de be
reiding. „Omdat je daar op den duur na
tuurlijk een lam handje van krijgt, heb
ben wc er tegenwoordig machines voor",
zegt de heer W. de Boer uit Rijswijk,,
voorzitter van de jubilerende vereniging.
Waarom dit eeuwige geschud, dat in me
disch potjeslatijn potentiëren heet,
krachtig maken? ,,Wij nemen aan dat er
door die herhaalde handeling meer ener
gie aan het geneesmiddel wordt toege
voegd. Krachtig schudden, dat gaat ge
paard met nogal wat energie en iets van
die energie komt in de verdunnings
vloeistof terecht. We gebruiken veel al
cohol om bederFvan het middel tegen te
gaan, maar met water werkt het even
goed. Dat schudden is eigenlijk het typi
sche wat dr. Samuel Hahnemann, de
grondlegger van de homeopathie, rond
1800 ontdekte. Wanneer hij een stof al
leen rtraar verdunde, merkte hij, was de
werkzaamheid minder krachtig dan wan
neer hij had geschud. Merkwaardig ge
noeg weet niemand hoe hij oorspronke
lijk op de gedachte gekomen is. Maar,
hem kennende uit wat er omtrent hem is
overgeleverd, lijkt het me waarschijnlijk
dat er gewoon toeval achter heeft geze
ten. Hahnemann was een impulsief
mens. Ongeduldig. Hij zal wel eens, om
het proces te versnellen, met zo'n flesje
hebben geschud als hij aan het verdun
nen was. Dat deed ik als kind met drop
water ook".
Spinnen
Zou jonkheer Beelaerts van Blokland,
aanwezig op de feestelijke informatie
markt daar in het futuristische Mercury
Nleuwegein, het vervolgens ook
an die
Hotel te
weten van die spinnen? Van de gevrees
de tarantella die in sommige homeopa
thische middelen zit verwerkt? De gif
slangen do bijen, de mieren, de Spaanse
vlieg en de inktvis? Want bestanddelen
daarvan worden ook tot medicijn ver
dund en gepotentieerd. Leken verwarren
de homeopathie nogal eens met de fyto-
therapic. zijnde de kruidengeneeskunde.
En inderdaad is het merendeel van de
homeopathische medicijnen - op het
ogenblik zo'n tweeduizend verschillen
de - van planten afgeleid, van kamille,
haver, goudsbloemen, tot en met het
nietige madeliefje. Daarnaast echter
wendt men ook mineralen aan die in de
natuur voorkomen: jodium, zwavel, gra-
/fiet. En dierlijke stoffen dus. Uit al deze
bestanddelen wordt een zogenaamde
oertinctuur of stamtinctuur bereid. En
daarmee slaat men aan het potentiëren.
Dat geschiedt volgens een strikt decima
le schaal. D 1 is één op tien delen, D 2
staat voor één op honderd delen enzo
voort. D 6 bijvoorbeeld, toch nog steeds
tot de lagere potenties gerekend, is één
op een miljoen delen. Voor een hoge po
tentie als D 30 komt een mens nullen tej
kort. Maar zo werkt het. Hoe sterker de
verdunning, hoe krachtiger het middel.
Dat komt door het voortdurende schud
den tijdens het aanlengen. De toevoer
van steeds meer energie, dank zij uitvin
der Hahnemann het energetisclrapnnci-
pe genoemd.
Abacadabra allemaal? Hocus-pocus?
Tienduizend Nederlanders blijken er in
elk geval hun vertrouwen op gesteld te
hebben, want zoveel leden telt het jubel-
jarige genootschap. Honderdduizend
consulten die de naam van echte
homeopathie verdienen, vinden er jaar
lijks plaats, schat voorzitter De Boer.
Hij heeft tweehonderd erkende homeo
pathische artsen op zijn lijst staan. De
vijf jaar oude Stichting Homeopathische
Opleidingen te Ede is bovendien voor
het eerst dit bestand komen uitbreiden
met geslaagde eindexamenkandidaten,
vierenveertig in getal. Allemaal echte
dokters met een gewone artsenopleiding
die zich vervolgens in de homeopathie
hebben bekwaamd. Gespecialiseerde
huisartsen noemt De Boer ze. Voorts
vermeldt hij het bestaan van homeopa
thische dierenartsen. En er bestaan le-
kentherapeuten. Hoeveel? „Oei. Daar
zou ik geen gooi naar durven doen. Het
jengoed vijfhonderd als dui-
hebben we geen lijst
Wonde plek
Het komt - hier wordt een wonde plek
geraakt - doordat de homeopathie geen
officiële erk®ning geniet. Het ministerie
van welzij n Jfolkseezondheid en cultuur
begint de laatste tijd weliswaar ietsje
ontvankelijk te worden voor de theo
rieën en praktijken van alternatieve ge
neeswijzen):- hetgeen ook de homeopa
thie ten departemente ingangen op ver-
schillendejy niveaus heeft verschaft -
maar overhouden doet het nauwelijks.
„Zeg maar dat de deur half open staat.
Er wordt hier en daar een subsidietjè ge
geven, maar echt niet met volle handen.
beren we nog steeds een volwaar-
ferstoel aan een van onze universi-
Wanneer de mensen dus denken:
!en officiële erkenning; wat een kan
voor kwakzalvers", dan moet ik ze
gelijk geven. Het terrein ligt wijd open
^oor kwakzalvers, want iedereen mag
zich homeopaat noemen. Een kwalijke
zaak. ja. Officiële erkenning staat dan
ook hoog op onze verlanglijst. Want als
er ergens iets onoirbaars gebeurt, krijgen
de goede homeopaten het op hun boter
ham. Maar ik moet zeggen: het valt mee.
We worden niet bestormd met klachten.
Uitwassen houd je altijd. Denk maar
aan die kruidendokter Moosdijk. Maar
het is geen rotzooitje. Zou het dat zijn,
dan zouden we het als argument kunnen
gebruiken om op officiële erkenning te
hameren. Bij gebrek aan wantoestanden
kunnen we dat dus niet".
Hoe zou De Boer de homeopathie willen
omschrijven? „Oei. Laat ik het zo zeg
gen. De homeopathie is een zachte ma
nier van genezen die een grote, diepe
uitwerking op de mens heeft - die zijn
lichaam totaal gezond maakt en zijn
geest verlost van kwalijke zaken als fo
bieën en wanen. En wanneer de buiten
kant is schoongemaakt, gaat de homeo
pathische genezer nog een beetje dieper
kijken. Het reinigen van de constitutie
noemen we dat. Ja hoor, ook bij Hahne
mann zat er dit element al in. Hij ont
dekte: ik kan nu wel de acute ziekte ge
nezen, maar ik blijf stuiten op verschijn
selen waar ik niet een twee drie een re-,
medie voor weet. Daar heeft hij toen
nog eens twintig jaar op gestudeerd. Hij
betrok niet alleen de vroegere ziektege
schiedenissen van een patient bij dat on
derzoek, maar zelfs die van ouders,
grootouders en zo mogelijk nog verder.
Iedere patiënt was voor hem steeds weer
een nieuw geval dat hij moest bestude
ren en daarbij bekeek hij niet zozeer de
klachten, als wel de gehele mens. Van
daag doen homeopathische artsen nog
precies hetzelfde. Dit verklaart hun lan
ge wachtlijsten, soms tot zes maanden
toe. Voor een homeopathische arts is de
mens een geheel en niet een soort optel
som van een aantal organen. Zijn lei
draad bij het kiezen van een geneesmid
del is de persoonlijkheid van iedere af
zonderlijke patiënt waarbij geestelijke en
emotionele uitingen even zwaar tellen
als lichamelijke reacties. Nou, in zo'n
consult gaat tijd zitten".
Het grondbeginsel van de homeopathie
laat zich als volgt samenvatten. Een
middel dat bij gezonde mensen bepaalde
klachten en ziekteverschijnselen veroor
zaakt, zal bij zieke mensen met deze
klachten als geneesmiddel werken, mits
het in uiterst kleine hoeveelheden wordt
toegediend. Ingewikkeld? Voor De Boer
niet. „U en ik weten dat veel mensen
's avonds geen koffie drinken omdat ze
bang zijn niet in slaap te kunnen komen.
Dus gebruiken we koffie - in een mi
nuscule hoeveelheid en op een speciale
homeopathische manier bewerkt - als
geneesmiddel tegen slapeloosheid. Of
een ander voorbeeld. Wie een grote do
sis arsenicum trioxide inneemt, zal een
acute vergiftiging krijgen. De sympto
men die daarbij optreden, vertonen veel
overeenkomst met de symptomen van
een lijder aan cholera. Groot verval van
krachten, hevige pijnen, waterachtige di
arree, een hevige dorst. Dus genezen we
cholera door het toedienen van een sterk
verdund arsenicumgeneesmiddel. Maar
dezelfde symptomen kunnen zich ook
voordoen in een ziektetoestand die niets
met cholera te maken heeft. Bijgevolg
kan hetzelfde geneesmiddel ook daar
worden gebruikt. Een bijesteek. Iedereen
kent de gevolgen. De huid zwelt op en
gaat geweldig jeuken. Daartegen hebben
we uit het gif van de bij een homeopa
thisch medicijn gemaakt, Apis Mellifica,
maar dit middel schrijven we ook voor
bij huidaandoeningen die dezelfde ver
schijnselen te zien geven als een bije
steek, hoewel ze niet door zo'n steek ver
oorzaakt zijn".
Proeven
Wie was Samuel Hahnemann? Hij werd
in 1775 geboren als zoon van een porse
leinschilder in Meissen en studeerde me
dicijnen te Leipzig. In het boek Materia
Medica over geneeskrachtige stoffen van
de Schotse arts Gullen kwam hij de be
wering tegen dat de bast van de kina
boom zou helpen tegen malaria. Hij
vond deze stelling zo merkwaardig dat
hij op-zichzelf proeven ging doen met
kinine, zijnde het extract van de kina
bast. Wat bleek? Door deze kinineproe-
ven kreeg hij verschijnselen die aan ma
laria deden denken. Hij kon het weten,
want hij had ooit malaria gehad. Geïn
spireerd door het resultaat ging hij meer
medicijnen of andere stoffen testen op
zichzelf, zijn studenten en zijn familiele
den. Alle betrokkenen moesten keer op
keer uitvoerig verslag doen van alle ver
anderingen en symptomen die ze bij
zichzelf bespeurden. Op die manier heeft
Hahnemann ruim honderd geneesmid
delen onderzocht. Het stempelde hem
tot een van de eerste experimentele far-
macologen uit de medische geschiedenis.
Na zijn dood ontstond er met name in
Amerika een grote homeopathische be
weging. Niet voor niets is er in Washing
ton een indrukwekkend monument voor
hem opgericht. De Amerikaanse arts
Kent zette zijn werk voort en stelde
maar liefst zeventigduizend symptomen
met hun bijbehorende homeopathische
geneesmiddelen te boek. De bijbel van
de homeopathie, nog steeds. De Boer
spreekt er met heilig ontzag over.
Brandijzer
Hahnemann, dat mag men wel zeggen,
vulde met zijn zachte geneeswijze een gi
gantisch gat in de markt. De heelkunde
was bij zijn leven een rauw bedrijf waar
in schreeuwende slachtoffers, rukkend
aan de riemen waarmee ze waren vastge
bonden. weinig benijdenswaardige
hoofdrollen vertolkten. Bloedverlies?
Het brandijzer erop. Doktershulp bete
kende vaak ijselijke verminkingen. Pas
in 1910, een eeuw nadat Hahnemann
met zijn homeopathie was gekomen,
ontdekte Paul Ehrlich een veilige stof
die de veroorzaker van syfilis kon op
sporen en doden in hel levende lichaam.
Daarmee werd eindelijk de basis gelegd
voor de technisch hoog ontwikkelde me
dische wetenschap van vandaag die er
naar streeft de zieke tot het uiterste te
sparen. Maar tot die tijd was het behel
pen en bij het beulswerk van de chirur-
gijnen stak de homeopathie van Hahne
mann heilzamer dan heilzaam af. Dit
verklaart het succes. Het verklaart te
vens waarom het succes ging tanen en
de homeopathie in het verdomhoekje
van de alternatieve geneeswijzen terecht
kwam toen Ehrlich eenmaal voor de gro
te medische doorbraak had gezorgd. De
homeopathie was achterhaald.
Maar is opnieuw in opmars. De Boer
meent tenminste te weten dat de laatste
jaren een verdubbeling te zien hebben
gegeven van de omzet in homeopathi
sche geneesmiddelen. Een oorzaak zou
kunnen zijn dat homeopathische artsen
minder doorverwijzen naar specialisten
en ziekenhuizen. Dat slaat aan in een
tijd waarin de medische macht steeds
meer voorwerp is van kritiek. Voorts
schijnen er nogal wat patiënten in uit
zichtloze situaties door aangetrokken te
worden. Van de reguliere geneeskunde
hebben ze de boodschap gekregen: „We
kunnen verder niets; u zult er mee
moeten leren leven". Zo'n definitieve
uitspraak zal de homeopathie niet in de
mond nemen. De homeopathische arts
immers wendt geen middelen aan tegen
een ziekte, maar middelen voor heel de
zieke mens. Ondertussen blijft de officië
le wetenschap met veel ongeloof tegen
de homeopathie aankijken. De kracht er
van, heet het daar, berust hoofdzakelijk
op de grote aandacht die aan subjectieve
klachten van de patiënt geschonken
wordt. De Boer heeft zijn antwoord pa
raat. Een Duits spreekwoord. „Wie ge
neest, heeft gelijk. De gewone man zal
het worst zijn hoe hij beter wordt. Als
hij maar beter wordt".
PIET SNOEREN
FOTO: CEES VERKERK
i r rt
