„Deetman krijgt een
zware dobber aan ons!"
Komst duizenden asielzoekers „hoogst onwaarschijnlijk"
Ik hoop echt
dat ik word
vergeten
EcidócSommit
3
SJARANSKI:
Bommelding bij Anne-Frankhuis
GRATIS DRIE BIJZONDERE WILHELMINA
MUNTEN ALS U NÜ EEN SPAARREKENING OPENT.
Overheid reageerde goed op kernramp Tsjernobyl
BINNENLAND/BUITENLAND
DINSDAG 30 SEPTEMBER 1?% PAGIN,
DEN HAAG „Ik ben sterker be
nieuwd naar de oorsprong van een
dergelijk verhaal dan naar de even
tuele gevolgen". Dat is de zeer scep
tische reactie van de heer F. Florin,
voorlichter bij de Vereniging
Vluchtelingenwerk Nederland
(VVN) in Amsterdam, naar aanlei
ding van het bericht dat op dit mo
ment 27.000 vluchtelingen in bussen
en met Oosteuropese luchtvaart
maatschappijen op weg zouden zijn
naar Oost-Berlijn.
De vluchtelingen, met name afkomstig uit
Libanon. Iran en Sri Lanka, zouden pro
beren vóór middernacht Berlijn te berei
ken, omdat de DDR per 1 oktober geen
transitvisa meer verleent. De mogelijkhe
den om via Oost-Berlijn naar West-Euro
pa te vluchten worden daarmee vrijwel
nihil. Tot voor kort nam de Bondsrepu
bliek alle niet-Duitse vluchtelingen op,
die door de DDR over de Berlijnse grens
werden geschoven. De stroom vuchtelin-
gen via deze Berlijnse route werd volgens
de Westduitsers echter te groot zodat, na
overleg met de DDR, de grens vannacht
wordt afgesloten voor al diegenen, die
geen visum voor West-Duitsland kunnen
overleggen.
Onwaarschijnlijk
Frits Florin: „Het is natuurlijk mogelijk
dat mensen op de valreep besluiten via
Oost-Berlijn naar het Westen te komen,
maar 27.000.dat lijkt me zeer onwaar
schijnlijk". Ook woordvoerder Holtes van
het ministerie van justitie in Den Haag is
nauwelijks onder de indruk van het be
richt: „Als het bericht al waar is ik zeg
als dan nóg zal Nederland niet zo snel
stringentere maatregelen nemen. De offi
ciële toegangswegen (de grensposten met
Duitsland) tot Nederland zijn bemand en
veel meer kunnen wij niet doen. Iemand
die koste wat kost toch ons land binnen
wil komen, lukt dat toch wel".
Op het ministerie zijn geen cijfers bekend
van vluchtelingen die in Nederland ko
men via Oost-Berlijn. Frits Florin van de
VVN komt, zoals hij zelf zegt „met een
heel natte vinger tot maximaal tien pro
cent". Erg groot kan het percentage in ie
der geval niet zijn want volgens het mi
nisterie van justitie is er in Nederland
geen merkbare stijging van asielaanvra
gen geweest toen twee maanden geleden
in West-Berlijn zich een ware hausse van
vluchtelingen aandiende.
Absurditeit
Het blijft vooralsnog enkele uren afwach
ten of er zich voor het middernachtelijk
uur een massa vluchtelingen bij de poort
van West-Europa aandient. De Bondsre
publiek zou inmiddels diplomatieke po
gingen in het werk hebben gesteld bussen
met vluchtelingen te laten tegenhouden.
Maar de Bondsrepubliek krijgt dan ook
jaarlijks tussen de 80.000 en 100.000 asiel
aanvragen te verstouwen. Ter vergelij
king: Nederland zal dit jaar tussen de
vier- en vijfduizend asielprocedures in be
handeling nemen. Procedures die zeker
drie, maar ook vier tot zes jaar in beslag
kunnen nemen en waarvan er bijvoor
beeld vorig jaar nog geen twintig procent
werden gehonoreerd met een verblijfsver
gunning.
Frits Florin is blij dat bij het ministerie
van justitie onlangs dertig extra ambtena
ren zijn aangenomen om de aanvraagpro
cedures sneller af te handelen tot om en
nabij twee jaar. Maar afgezien van dat
Kamerbesluit heeft Florin weinig positiefs
te vertellen over het Nederlandse vluch-
telingbeleid. „Het is keihard. Als Neder
land ook maar even de kans krijgt aan
vragen af te wijzen, gebeurt dat. Vorig
jaar hebben nog geen duizend mensen
asiel gekregen in ons land. Dat is toch
geen aantal. Tamils die een jaar of langer
in Nederland moeten wachten tot een
aanvraag bekeken is en dan nog worden
ze terug gestuurd naar de Bondsrepubliek.
Dat kun je mensen toch gewoon niet aan
doen; vluchtelingen lopen al op hun tand
vlees.
Denemarken kan L
vluchtelingen
niet meer aan
KOPENHAGEN De Deense autorit^
ten hebben gisteren koortsachtig overlig
gepleegd over de voortgaande strooi
vluchtelingen uit het Midden-Oosten
het daaruit voortvloeiende huisvesting
probleem. De afgelopen week kreeg Dj
nemarken te maken met de grootste hoy
veelheid asielzoekers in een keer. OngL
veer duizend Libanezen en Iraniers kw^
men het land binnen. Omdat de dij
vluchtelingenkampen al overvol zittew
hebben de autoriteiten een passagiersschL
en een hotelplatform in de Noordzee g»,
huurd. Vanaf 7 oktober is in DenemarkZ
voor mensen uit niet-Europese landen e*r
inreisvisum vereist. Ook wordt overwL
gen de grenzen voor vluchtelingen vof
een jaar te sluiten. r
Anatoli Sjaranski leidt de fakkeloptocht voor joden in de Sovjet-
Unie, geflankeerd door kamervoorzitter Dolman (links) en PvdA-
kamerlid Harry van der Bergh.
AMSTERDAM Nathan
Sjaranski, beter bekend
onder zijn vroegere voor
naam Anatoli, heeft tij
dens zijn driedaags bezoek
aan Nederland niets meer
van het land kunnen zien
dan de route van de Dok
werker tot de Dam in
Amsterdam. Gisteravond
liep hij die afstand aan het
hoofd van een fakkelop
tocht voor de joden in de
Sovjet-Unie, waaraan tien
duizend mensen meedee
den Het overige gedeelte
van zijn driedaags bezoek
heeft hij vrijwel onafge
broken gepraat. Vanmid
dag met premier Lubbers
en andere politici en giste
ren met de ene journalist
na de andere.
Het begon gisterochtend om
kwart over acht en sindsdien
heeft hij vrijwel onafgebroken
de hand van journalisten ge
drukt, hun naam gehoord en
weer vergeten. En even vaak
heeft hij helder en indringend
gesproken over de mensen die
hij in de Sovjet-Unie achter
liet: de duizenden joden die
dat land willen verlaten en
daarom als parasieten worden
behandeld.
Zijn begeleiders dwingen hem
af en toe even uit te rusten,
tien minuutjes plat te gaan.
..Hij gaat te ver", zeggen ze,
„hij vraagt te veel van zich
zelf". Hoofdschuddend zien ze
hem de kamer in gaan, weer
bereid twintig minuten van
zijn eigen vrijheid te offeren
aan de persvrijheid.
Voordat Nathan Sjaranski in
1978 werd veroordeeld tot tien
jaar gevangenis en drie jaar
werkkamp kreeg hij de gele
genheid een laatste woord tot
de rechtbank te richten. Hij
zei toen: „Mijn volk is twee
duizend jaar lang over de hele
wereld verstrooid geweest.
Maar waar joden ook gevon
den worden, elk jaar herhalen
ze: „Volgend jaar in Jeruza
lem!" En nu, nu ik verder van
mijn volk en mijn vrouw Avi-
tal verwijderd ben dan ooit, nu
ik vele moeilijke jaren in ge
vangenschap tegemoet ga, nu
zeg ik tot mijn volk en mijn
Westen moet akkoord Stockholm opschorten
AMSTERDAM Volgens Sjaranski moeten de westerse landen
het akkoord van Stockholm over vertrouwekkende maatregelen
op militair gebied opschorten, zolang de Sovjet-Unie de afspra
ken over de mensenrechten niet naleeft. Daarmee kunnen die
landen voorkomen dat de Sovjet-Unie zijn uitleg over de Euro
pese veiligheid aan het Westen oplegt. Volgens Sjaranski moet
het Westen inzien dat het door afzonderlijke afspraken, zoals in
Stockholm, geen echte ontspanning kan bereiken.
1977 gearresteerd werd. Toen
wist ik al veel meer over Is
raël dan de modale Sovjet-bur
ger".
Was Israël voor u een aantrek
kelijk land zoals Nederland
dat is voor een Nederlander,
of had het ook religieuze bete
kenis voor u?
„Ik voelde mezelf als jood
deelnemer aan het historisch
proces van terugkeer naar Is
raël, omdat ik een sterke spiri
tuele binding had met het
joodse volk en met mijn vrouw
gedurende de twaalf jaren
sinds mijn visumaanvraag in
1974".
Geloof
Uw vrouw A vital koos voor
het orthodoxe joodse geloof
toen u in de Russische gevan
genis zat. Bij uw aankomst in
Israël, afgelopen februari, zei
u studie van de religie te ma
ken. Hebt u uw conclusie al
getrokken?
„Zoals je ziet ben ik nog steeds
niet orthodox (Sjaranski
draagt niet het orthodoxe kep
peltje op zijn hoofdred.)
Maar ik weet niet of dat in de
toekomst misschien verandert.
Dat hangt af van mijn innerlij
ke behoefte, en niet van enige
politieke stellingname. Helaas
wordt er in politiek opzicht
over gespeculeerd in de pers.
Gelukkig hebben we er in ons
gezin geen problemen mee. Ik
respecteer de manier waarop
mijn vrouw haar geloof beleeft
en zij respecteert mijn levens
wijze".
Kunt u komen tot een eigen
onafhankelijke keuze, of
wordt u te veel onder druk ge
zet door de verschillende poli
tieke en religieuze partijen?
Het heeft acht jaar langer ge
duurd, maar nu bent u in Je
ruzalem. Is het zoals u ver
wachtte?
„Ja. En ik geniet enorm van
het leven in een vrije samenle
ving, in een Joodse democrati
sche staat, waarin je al je ge
dachten kunt uiten en waar
absoluut verschillende stand
punten openlijk bediscussieerd
worden. Natuurlijk, er zijn
problemen in Israël, in ver
band met de veiligheid van
het land. Hoe verdedig je het
recht van bestaan, hoe wapen
je je tegen de terrorische aan
vallen en blijf je tegelijk een
democratische samenleving?
Maar hoe groot ook, die pro
blemen zijn van een geheel
andere orde dan die van de jo
den in de Sovjet-Unie".
Werkelijkheid
De werkelijkheid in Israël is
in elk geval ronduit tegenge
steld aan de manier waarop
het land in de Sovjet-pers
wordt afgeschilderd, zegt Sja
ranski. „Ik wist er aanvanke
lijk vrijwel niets van, want de
enige informatie die Sovjet
kranten verschaffen is dat Is
raël een fascistische staat is,
waar de mensen geen enkele
rechten hebben. De enige boe
ken die je over Israël kunt le
zen zijn onfris, anti-zionistisch
en anti-joods. Maar na verloop
van tijd ging ik luisteren "naar
het radiostation Voice of Is
raël. En toen ik betrokken
raakte in de joodse emigratie
beweging kreeg ik informatie
van toeristen en van buiten
landse journalisten. Het con
tact dat ik met hen had was
onderdeel van de „criminele"
activiteiten waarvoor ik in
„Op dit moment willen veel
groeperingen mij inderdaad
inlijven. Maar het lukt me wel
mezelf te blijven, want ik ken
de methoden om mezelf te
blijven in alle omstandighe
den. In de gevangenis waren
de omstandigheden uiterst pri
mitief. Ik stond daar onder
sterke lichamelijke druk. Hon
ger, kou en isolatie. „Veran
der", zei de KGB, „dan zullen
we je niet meer martelen". In
die situatie was je geconcen
treerd op een paar dingen, de
belangrijkste dingen in je le
ven. Hier in vrijheid besteden
we een groot gedeelte van ons
leven aan secundaire dingen,
sommigen besteden daar zelfs
hun hele leven aan. Dat is het
gevaar van de vrije wereld.
Niet jezelf zijn, simpelweg om
dat je je richt op dingen die
niet belangrijk zijn".
Gevaar
Onder joden die de Sovjet
unie verlaten bestaat de nei
ging fel anti-socialistisch te
worden en zich bij zeer rechtse
groeperingen aan te sluiten.
Ziet u dat als een gevaar voor
u zelf?
„Ik heb absoluut geen sympa
thie voor het socialisme van
het Sovjet-type. Maar ik ben
het er mee eens dat er mensen
zijn die oprecht democratisch
het communisme nastreven.
Ik vind wel dat het Westen
erg naïef staat tegenover het
gevaar van het Sovjet-systeem
en de echte bedoelingen en
ambities van het Gorbatsjov-
regiem".
U hebt bij aankomst op Schip
hol gezegd dat de Westerse pu
blieke opinie een belangrijk
middel is om druk op de Sov
jet-autoriteiten uit te oefenen.
Nu staat u in het middelpunt
van de belangstelling en kunt
u de publieke opinie beïnvloe
den. Bent u niet bang over een
half jaar vergeten te zijn?
„Ik ben er niet bang voor, ik
hoop het van ganser harte!
Dan heb ik eindelijk tijd voor
mijn privé-leven. Maar ik
hoop dat de joden in de Sovjet-
Unie nooit vergeten worden.
Ik hoop dat steeds meer men
sen de Sovjet-Unie kunnen
verlaten; zij kunnen daar dan
beter over spreken dan ik".
STEVO AKKERMAN
KOV-VOORZITTER OVERBEEK: PROTEST NOG NOOIT ZO BREED
t
DEN HAAG „Op dit
moment is de onrust in
het land ongelooflijk
groot. Wij krijgen regel
matig berichten binnen
van scholen, die serieus
willen kappen met een
aantal essentiële onder
wijstaken. Zo langzamer
hand gaat het inderdaad
de richting van een boy
cot uit. Neem bijvoor
beeld de verdere ont
wikkeling van het basis
onderwijs: straks zal blij
ken dat de scholen het
gewoon niet meer aan
kunnen!"
Tot 1 september zat hij zelf
nog in het onderwijs als do
cent economie op de Acade
mie voor de Journalistiek in
Tilburg. Sinds kort is hij, drs
C. Overbeek, full-time voor
zitter van de grootste onder
wijsbond, de Katholieke On
derwijs Vakorganisatie
(KOV). In zijn toespraak op
de protestbijeenkomst in Den
Haag (het „Nationaal Onder
wijs Protest") trekt Overbeek
namens de gezamenlijke on
derwijsbonden fel van leer
tegen de 1 miljard aan bezui
nigingen die minister Deet-
man in het onderwijs wil
doorvoeren. Als we hem voor
een half uurtje buiten het ge
drang te spreken krijgen,
blijft de KOV-voorzitter met
dezelfde felheid argumente
ren. Het verwijt van Deet-
man aan de bonden, dat de
protestactie „demagogische
trekjes vertoont" vindt Over
beek regelrechte hypocrisie:
„Dat is notabene de pot die
de ketel verwijt! In wezen is
het Deetman zélf die dema
gogie bedrijft. Laatst hoorde
ik hem op de radio zeggen
dat de bonden in hun protest
geen onderwijskundige argu
menten zouden geven. Dat is
nu volstrekt onwaar: tijdens
de nationale ouderavond
hebben we de ouders exact
voorgehouden, wat gevolgen
van de bezuinigingen zullen
zijn voor hun kinderen op
hun school. En daar zijn die
ouders keihard van ge
schrokken".
Vooral de 4-jarigenmaatregel,
de beperking van het spe
KOV-voorzitter Overbeek: „ledereen is het erover eens dat
Deetman ditmaal te ver gaat. Het protest heeft nog nooit zo
breed geklonken als nu".
ciaal onderwijs en de beperk
te vervanging van zieke leer
krachten (samen goed voor
een half miljard minder) zijn
volgens de KOV-voorzitter
principieel onaanvaardbaar:
..Naar de mensen in de scho
len toe is het eenvoudig on
verantwoord dat de druk op
de leerkrachten nog groter
wordt. Onderwijskundig ge
zien staan deze voorstellen
haaks op de ideeën in bij
voorbeeld de wet op het ba
sisonderwijs. Daarin worden
allerlei prachtige idealen na
gestreefd. En wat zie je nu:
de kraan wordt gewoon
dichtgedraaid en van die ide
alen blijft zo goed als niets
meer over.
Nu is in het verleden al va
ker geroepen, dat niet verder
op het onderwijs bezuinigd
kon worden en toch gebeur
de het elke keer weer.
..Wij hebben ook niet voor
niets nu een dringend beroep
gedaan op de fracties in de
Tweede Kamer, om niet met
dit pakket bezuinigingen ak
koord te gaan. De volksver
tegenwoordiging mag deze
onzalige plannen niet voor
Maar CDA en VVD hebben
zich per regeerakkoord wèl
verplicht die miljard te be
zuinigen. Als onderwijsbond
kun je die maatregelen na
tuurlijk afwijzen, maar kun
nen de bonden geen alterna
tieven aangeven?
„Ten eerste is er de vraag, of
CDA en VVD zich bij de on
derhandelingen wel voldoen
de hebben gerealiseerd wat
de gevolgen zouden zijn van
de principiële afspraak om in
het onderwijs 1 miljard weg
te halen. Volgens mij heeft
men zich toen niet eens met
die vraag bezig gehouden.
Dat is,erg genoeg".
„Als wij nu zelf alternatieven
zouden aandragen, zo van:
„overal mag worden gekapt,
behalve in het basisonder
wijs". dan zouden we natuur
lijk verkeerd bezig zijn. Men
had zich in Den Haag eerst
maar eens moeten afvragen:
kan er überhaupt nog wel
bezuinigd worden! Daar had
de minister dan eerst met ons
over moeten praten. Het is
best mogelijk dat ergens pos-c
tjes van duizend of tiendui-s
zend gulden kunnen worden
geschrapt, zonder dat dat di-^,
reet schade toebrengt aan hetp
onderwijs. Maar het afkap-
pen van hele takken van on
derwijs, zoals Deetman nu;
doet. dat kan niet".
Minister Deetman heeft on-\
langs nog gezegd dat hij open
staat voor alternatieve bezui-t
nigingsvoorstellen
„Ja. en dat maakt pas echt*
duidelijk dat het hem onder-
wijskundig gezien worst zal»;
wezen, waar het geld van-I'
daan komt. als het er maar11
komt. Wij hebben al direct11
tegen Deetman gezegd: „Er is»
de laatste vijftien jaar zóveel'
bezuinigd in het onderwijs ens
er zijn te veel structurele1'
veranderingen gaande". De'
werkdruk voor de leerkrach-S
ten wordt zodanig groot dat',
verder korten niet meer mo
gelijk is".
„We wijzen nu elke bezuini-f
ging af, omdat de procedure»"
die Deetman heeft gevolgd,-I
volstrekt fout is. Eerst is hip
blindelings akkoord gegaan"
met een miljard en vervol-n
gens gaat hij pas kijken waart
het vandaan moet worden»1
geplukt Die maatregelen*
heeft hij in augustus eenvou-)
digweg in het land gedroptj!
zonder ook maar enige on-51
derwijskundige ondeibou-®
wing te leveren." jj
In het recente verleden zijnl
ondanks de massale protestenr
van de onderwijsbonden
toch telkens weer nieuwe 6e-l
zuinigingen in het onderwijs1
doorgevoerd Kunnen de4
bonden nu wèl een echte
vuist maken?
s
„Ik denk van wel. Nu is im-?
mers sprake van één geza4'
menlijke actie van zowel onJ'
derwijsbonden, schoolbestu'
ren als ouderorgahisaties, dié®
daarin nog eens worden ge-*1
steund door brede maat-"
schappelijke organisaties en»
wetenschappers Iedereen is
het erover eens dat Deetman»1
ditmaal te ver gaat. Het proJ
test heeft nog nooit zo breert
geklonken als nu. Minister?'
Deetman krijgt nog een zwa-j
re dobber aan ons!"
FRANS WEERT
AMSTERDAM Een be-
zoek van Sjaranski aan
het Anne-Frankhuis in
Amsterdam is gisteren
vertraagd omdat men in
het gebouw een verdacht
pakje in een prullenmand
had gevonden. De politie
ontruimde ogenblikkelijk
het pand en de Explosie
ven Opruimings Dienst.
Die ontdekte dat het ging
om een stofzuigerzak met
wat rommel. Volgens
voorzitter Dick Houwaart
van de Anne-Frankstich-
ting bestond er geen en
kel verband tussen dit
pakje en het bezoek van
Sjaranski. Een gestoorde
vrouw die dat wel eens
meer doet, zou het daar
volgens Houwaart hebben
neergelegd. Met anderhalf
uur vertraging bracht
Sjtsjaranski alsnog een be
zoek aan het Anne-Frank
huis.
SUSKE EN WISKE DE GLANZENDE GLETSJER
(cl Standaard Uitgeverij, Antwerpen-Wóesp.
ADVERTENTIE
Zilveren kuurtje 19-11 - '4i
Geslagen in Amerika.
Diameter 19 mm
Zilvergehalte &I0/10Q0
Zilveren dubbeltje
'926 - '44. Beeltenis ook
Vierkante nikkelen stuiver 1943 wel 'opgestoken haar
(met afgeronde hoeken) genoemd Diam. 15 mm
Doorsnede 18 mm Zilvergehalte 6-10/1000
Nü een spaarrekening openen bij de NMB betekent dub
bel voordeel. Want naast de aantrekkelijke rente
profiteert u meteen van een uitzonderlijk aktie-aanbod.
Gratis een fraaie set met drie munten uit de
regeringsperiode van Koningin Wilhelmina
De set bestaat uit een unieke vierkante stuiver, een
zilveren dubbeltje en kwartje.
Met luxe cassette.
U ontvangt deze set gratis als u nü een NMB spaarreke
ning opent met een eerste inleg van ten minste f 100,-.
Of als u automatisch gaat sparen met minimaal
f25,- per maand.
Profiteer meteen van dit unieke aanbod en open
vandaag nog een spaarrekening. Om de waardevolle
munten te bewaren
krijgt u een luxe NiMB BANBv
S*blJge" DENMBDENKTMETUMEE
Deze aktie loopt t/m 31 oktober 1986 zolang de voorraad strekt Wees er dus snel bij.
(Van onze
parlementaire redactie)
DEN HAAG De over
heid heeft doeltreffend
gereageerd op de kern
ramp in Tsjemobyl. De
problemen werden naar
waarde ingeschat en er
werden tijdig voorzorgs
maatregelen genomen. De
organisatie en de inhoud
van de voorlichting ijn
de burgers had wel beter
gekund. Veel onnodige
onrust onder de bevolking
had voorkomen kunnen
worden. Dit concludeert
het onderzoeksbureau Be
renschot in een gisteren
verschenen studie.
Projectleider Van den Wall
Bake zei dat het onderzoek
niet is bedoeld om het over
heidsoptreden van een rap
portcijfer te voorzien. Wel kan
de overheid uit het onderzoek
lessen trekken voor het han
delen bij soortgelijke ongeval
len in de toekomst. „We zijn er
nog goed van af gekomen. We
hadden hier de tijd om na te
denken over de maatregelen
die genomen moesten worden
Maar we mogen nu niet op
onze lauweren gaan rusten in
de gedachte dat wij het er
goed vanaf hebben gebracht",
aldus de projectleider.
In zijn rapport doet het Bu
reau Berenschot onder méér
de aanbeveling dat de over
heid moet investeren in „cri-
sisbestendige" ambtenaren en
apparatuur die in crisissitua
ties alle relevante gegevens
snel kan verwerken. Het ne
men van politieke besluiten
zou uitsluitend overgelaten
moeten worden aan de be
windslieden. Volgens Beren
schot werd dat na Tsjernobyl
soms overgelaten aan de amb
telijke coördinatiegroep, die
toch al erg zwaar belast was.
Uit het Berenschot-onderzoek
i<
'kwam naar voren dat bij I
geven van informatie over
ramp in verhouding tot and?
landen grote openheid is F
tracht. Zeker in het begin t
de coördinatie tussen de div
se instanties echter gebrek#
Overigens wilde mini^1
Winsemius al drie dagen na!1
ramp het Nederlandse kerf'
nergieprogramma opschorr
Premier Lubbers en mini#1
Van Aardenne (EZ) gingen j!
twee weken later over 11
boeg, aldus het bureau.
