„Ik kom toch steeds
terug op de bijbel'
aan tafel
fieidócSoivuml
H
ACHTERGROND
kerk
wereld
V redes
fietstocht
Bekering Augustinus: monumentale invloed
beroepingen
y!
'4
kr
Complexe zaak
weer
£eidóc@outant
ZATERDAG 27 SEPTEMBER 1986 PAGINfr
Wereldraad naar Canberra
De volgende algemene vergadering van de Wereldraad van
Kerken zal in 1991 in de Australische hoofdstad Canberra wor
den gehouden. Het uitvoerend comité (dagelijks bestuur) had
de keuze uit tien steden in zeven landen. Behalve Canberra
waren de volgende steden voorgesteld: Birmingham (Enge
land), Hamburg (West-Duitsland), Harare (Zimbabwe). Manila
(Filipijnen), Perth en Sydney (Australië), Seoel (Zuid-Korea),
Tokio en Kyoto (Japan). De zesde algemene vergadering werd
in 1983 in de Canadese stad Vancouver gehouden. Daarvoor
vergaderde de Wereldraad in Nairobi. Kenia (1975). Uppsala,
Zweden (1968), New Delhi. India (1961), Evanston, Verenigde
Staten (1954) en Amsterdam, waar in 1948 de Wereldraad offi
cieel werd opgericht.
MEER VERZET IN TSJECHOSLOWAKJJEE
TEGEN ABORTUSWET
Nadat in Slowakije vele katholieken hadden geprotesteerd te
gen de nieuwe abortuswet in Tsjecho-Slowakije hebben nu ook
katholieken in Bohemen en Moravië hun afkeuring van de wet
laten blijken door mee te doen aan een handtekeningenactie.
De nieuwe wet maakt abortus zonder opgave van redenen mo
gelijk tot de twaalfde week van de zwangerschap. Kardinaal
Frantisek Tomasek, eiste in juli een herziening van de wet. Hij
meende dat de regering „in een land waar de meerderheid van
de bevolking katholiek is" de „principiële katholieke houding"
ten aanzien van abortus moet respecteren. Het communistische
weekblad Tribuna noemde het protest van Tomasek een „on
toelaatbare religieuze poging tot beïnvloeding".
Complimenten kosten
niets en toch betalen
velen er er duur veter
In Vasse, in Albergen. op het
raam van de pastorie tegen
over mijn flat. werd mijn aan
dacht getrokken door een affi
che, dat uitnodigt en melding
maakt van de vredesfietstocht
naar Hertme. Ik ben nog nooit
naar die vredesfietstocht ge
weest, maar ik wil nu van de
partij zijn. De partij van men
sen die de vrede ter harte
gaat. Ik ken wel enkele men
sen die jaarlijks aan deze vre
desfietstocht deelnemen. Als
ik hen er over hoor, doet het
me denken aan mensen die
vertellen van hun jaarlijkse be
devaart naar Overdinkel of
naar Kevelaer. Op bedevaart
gaan, pelgrimeren is een ge
loofstraditie van eeuwen. „Be
devaartgangers hebben een
„innige overtuiging". Uit zulk
een overtuiging spreekt „ver
wachting".
Verwachting is het vertrouwen
dat de toekomst iets in zich
draagt dat zich aan onze ei
genmachtigheid onttrekt en
dat niettemin geboren zal
worden wanneer wij onderne
men wat ons te doen staat.
Het is een „innige overtui
ging". Het woord innig bete
kent „binnenst-devoot-op-
recht-vertrouwelijk-
gelijksoortig".
Ik lees deze gedachten in het
boek van Herman Andriessen:
„Naar het land dat Ik u zal wij
zen". de spiritualiteit van het
pelgrimeren (Lannoo-Tielt,
1986). Mensen die op bede
vaart gaan, zijn mensen die
verwachtingen hebben. Ze
hebben de verwachting iets te
vinden wat er niet is als ze
blijven zitten waar ze zitten. In
het woord bede-vaart, hoor ik
twee woorden: bidden, sme
ken, aandringen en de vaart
er in houden, varen, op weg
gaan. Dat lijkt me een ken
merk van mensen die het ge
loof in de vrede niet hebben
opgegeven, mensen die niet
aan de kant zijn gaan staan en
zeggen: „ze zoeken het maar
uit".
Bede-vaart-gangers zijn men
sen die in beweging blijven,
die blijven aandringen. Ze
hebben een innige overtui
ging. Mensen die op bede
vaart gaan zijn bijna altijd
mensen die hun zorgen van
elke dag. hun pijn, worsteling
met ziekte, met levensvragen
meenemen op hun tocht om
ze voor iemand neer te leg
gen. Ze doen dat vanuit een
overtuiging dat ze niet in de
steek gelaten worden, maar
dat er Hulp is.
Een vrouw, die heel wat te
verwerken heeft in haar leven,
vertelde me: „Iedere morgen
kijk ik naar het Mariabeeld en
zeg ik: „Marietje, je moet me
weer helpen." Dit vragen om
hulp, wil niet zeggen dat je zelf
niets moet doen. Dat is het
grote misverstand. Ik werd ge
troffen door de directe ver
trouwelijkheid waarmee zij
zich tot Maria wendde. Op be
devaart gaan, is vertrouwen
uitspreken. Hertme is voor mij
de plaats waar vroeger in de
zestiger jaren, duizenden naar
toe trokken voor het zien van
de Passie-spelen. Het verhaal
van het lijden van Christus.
Dat de vredes-fietstocht naar
Hertme gaat, lijkt me in de
zelfde lijn te liggen. De afwe
zigheid van vrede, de opvoe
ring van de bewapening, bete
kent dagelijks lijden voor mil
jarden mensen. Zou al het
geld dat aan deze bewapening
wordt besteed niet veel beter
besteed kunnen worden voor
hen die in armoede leven. Het
is nauwelijks een vraag. De
weg naar de vrede, die ock
gerechtigheid brengt, is lang,
moeizaam en zelfs vol tegen
stellingen. De vredesfietstocht
is een uitdrukking van vertrou
wen dat die weg leidt tot een
nieuwe toekomst, ook al zien
we die toekomst nog niet. De
affiches voor deze fietstocht
zag ik hier in de stad, maar
ook in de dorpen tijdens een
ontspannende fietsmiddag in
het afgelopen zonnige herfst-
weekend. Komend vanuit Tub-
bergen zag ik Vasse met de
kerktoren die wijst naar om
hoog en me deed denken:
„deze aarde is toch te mooi
om verwoest te worden". Ik
vermoed dat de affiches zijn
opgehangen door mensen die
van ditzelfde geloof zijn be
zield. Fietsen zelf is trouwens
ook al een stukje vrede.
MARINUS VAN DEN BERG
AFSLUITING SERIE HERDENKINGEN
In Gent vindt vandaag de af
sluitende bijeenkomst plaats
van een serie herdenkingen
rond het feit dat het nu 1600
jaar geleden is dat Augustinus
zich bekeerde tot het christe
lijk geloof.
De reden voor al die activitei
ten is dat deze Latijnse ker
kleraar die leefde van 354 tot
430 een monumentale invloed
gehad heeft op het leven van
de Kerk, niet alleen in zijn
tijd maar ook en vooral in de
tijd van vele generaties na
hem.
Toen de ommekeer zich voor
deed een heuglijke maar
voor Augustinus verscheuren
de gebeurtenis was hij al 32
jaar oud en had hij een bewo
gen leven achter de rug. Hij
was namelijk een man met
krachtige gevoelens, om niet
te zeggen felle passies en hij
had ook de gave meegekregen
van een scherp verstand. Hij
kreeg volop de gelegenheid
zijn grote begaafdheid tot ont
plooiing te brengen en schit
terde in het maatschappelijk
leven. Zijn grote behoefte aan
tederheid bracht hem al op
17-jarige leeftijd bij een jonge
vrouw met wie hij vijftien ja
ren zou samenleven en van
31ste. Óp zijn 18de had hij een
ongewenst kind, van wie hij
zielsveel ging houden en dat
nog meer begaafd was dan
hij...
Zijn loopbaan lag als vanzelf
geëffend naar de belangrijke
cultuurcentra van zijn tijd:
eerst het Noordafrikaanse
Carthago voor universitaire
vorming, daarna Rome als
een eerste belangrijke benoe
ming en tenslotte met hulp
van Romeinse vrienden Mi
laan, dat toen de keizerlijke
residentie geworden was. De
leerstoel die hij er had, was
belangrijk genoeg om nadien
een grote rol te spelen in het
sociale en politieke leven van
het toenmalige Romeinse
Rijk. Hij had er zeer zeker het
verstand voor en voorname
lijk de eerzucht.
Inmiddels had hij ook langs
verschillende kanten gezocht
hoe een mens zijn geluk kan
vinden, negen jaar lang was
hij aanhanger geweest van
het manicheisme dat hem re
delijk inzicht had beloofd, te
leurgesteld keerde hij zich
dan een tijdie tot het scepticis
me om tenslotte meer voldoe
ning te vinden in de redelijk
heid van de Platoonse tradi
tie. Christen was Augustinus
niet en hij had zelfs minach
ting voor de Bijbel, die in zijn
ogen een boek was vol naïeve
verhalen, niet geloofwaardig
voor een man die goed gestu
deerd had... Zijn eerlijk zoe
ken naar waarheid botste
nochtans regelmatig met zijn
felle passies en na verschil
lende crisissen te zijn doorge
komen, overweldigt hem de
storm van de beslissende cri
sis in augustus 386.
Hij geeft zich gewonnen, zo
schrijft hij, gewonnen aan een
nieuwe vrijheid waar hij niet
meer de slaaf is van zijn pas
sies. Men kan het goed ver
staan dat hij bij zijn bekering
terugblikt op een verleden
waar drie passies een grote rol
speelden: die van de sexuali-
teit, die van de ambitie (eer,
macht) en die van het weten.
Een bekering die zich afkeert
van deze passies maar niet om
ze helemaal te vernietigen,
want Augustinus zal het ma
teriaal dat in die passies zit
behouden en ombouwen, an
ders richten, tot eer van God.
Bij zijn bekering wendde Au
gustinus zich ook meteen naar
het religieuze leven, waarbij
hij ook zijn vrienden voor zijn
ideaal veroverde. Samen zou
den zij in onthouding leven,
persoonlijk bezit afwijzen
evenals eigen roem en macht.
Hiermee had hij de eerste
fundamenten gelegd van een
augustijns monastiek leven,
dat tijdens en na zijn leven
een grote verspreiding zou
kennen in Noord-Afrika.
Contemplatie was voor Au
gustinus naast het gebed voor
al studie, een studie die zich
evenwel voltrok als een sa
menspraak met zijn vrienden,
een luisteren naar het woord,
het woord van God. Geen
eenzaam leven dus maar een
leven in gemeenschap en
vriendschap, waarvan God de
hoeksteen zou zijn.
Dit geliefkoosd ideaal van het
contemplatieve leven heeft
Augustinus snel moeten opge
ven, omdat hij door het kerk
volk werd opgeëist om het
priesterambt en kort daarop
het bisschopsambt op zich te
nemen.
Ondanks alles heeft hij zijn
actieve leven in de pastoraal
steeds blijven binden aan het
ideaal van het religieuze le
ven en eiste hij zelfs van zijn
priesters dat zij met hem in
gemeenschap zouden leven.
Zonder het goed te beseffen
had Augustinus door zijn ei
gen levensloop het fundament
gelegd voor wat de gemengde
weg in het religieuze leven
wordt genoemd: niet louter de
pastoraal en ook niet alleen
het contemplatieve leven,
maar beide verbonden in één
en dezelfde levensweg.
Naast die augustijnse kloosters
van priesters bleven er trou
wens ook augustijnse kloos
ters van leken bestaan, zowel
vrouwelijke als mannelijke.
Augustinus die zich van de
wereld had afgekeerd, moest
er tegen zijn wil naar terug.
Maar hij ging er nu wel heel
anders naartoe dan toen hij
verblind was door de schitte
ring van een beloftevolle
loopbaan. Zijn drie passies
waren intussen omgevormd
tot drie parels op de kroon
van de Kerk; hij had een flin
ke stoot gegeven aan het le
ven in echte vriendschap en
openheid voor alle mensen,
hij had aan het christelijk ge
loof een schitterende groei ge
geven waar de Kerk om ge
prezen werd en hij had een
indrukwekkende reeks ge
schriften opgesteld die een
verdieping van de geloofs
schat wilden zijn.
BERNARD BRUNING O.S.A.
RUDISEIDEL EXPOSEERT IN BIJBELS MUSEUM
199
Met de alleroudste druktech
niek, de houtsnede, heeft
Rudi Seidel. beeldend kun
stenaar uit Assen, de afgelo
pen jaren diverse verhalen
uit de bijbel in beeld ge
bracht. Seidel beschouwt het
werken naar de bijbel als een
logisch gevolg van de door
hem gekoesterde „eerbied
voor het leven", die ook
doorwerkt in zijn kenmer
kende visie op zaken als
apartheid en kernbewape
ning.
Een collectie van 33 bijbel
prenten schonk hij onlangs
aan het Bijbels Museum in
Amsterdam, dat van 26 sep
tember tot en met 30 novem
ber een tentoonstelling wijdt
aan het werk van de 48-jari-
ge Drentse kunstenaar. Be
halve de aan de bijbel ont
leende prenten zijn dan ook
enkele originele houtsneden
te zien, en de gereedschappen
die bij het maken daarvan
zijn gebruikt. „Klapper" van
de expositie is een houtgesne-
den drieluik van twee bij
drie meter, voorstellende de
intocht van Christus.
„Ik houd me in mijn werk
bezig met de vragen van deze
tijd, die natuurlijk de vragen
van alle tijden zijn: leven,
dood, werk, geen werk, en
wie dat eigenlijk allemaal be
paalt. Dat zijn gigantische
problemen, waar de politici
zich nauwelijks aan wagen,
maar waar ik in mijn eentje
dus mee bezig probeer te zijn.
Ik heb altijd alles gelezen
wat los en vast zat en kwam
zo ook bij de bijbel terecht.
Het Oude Testament zag ik
niet zitten, veel te hard, te
wreed, en te moordzuchtig.
In het Nieuwe Testament
vond ik wel punten die nu
nog steeds aan de orde zijn:
de verdeling van goederen,
geweldloosheid, eerbied voor
het leven, en die terug te
voeren zijn op Christus. Ik
ben niet aangesloten bij een
kerkgenootschap, je moet al
les onafhankelijk kunnen be
zien. Het komt aan o je gewe
ten. Je kunt je daar niks van
aantrekken en alles op zijn
beloop laten, of je kunt pro
beren met je werk als kun
stenaar iets te bereiken".
Invloed
In zijn niet aflatende pogin
gen ooit de wereldvrede mee
te mogen maken, stort Rudi
Seidel zich al meer dan twin
tig jaar lang op acties en de
monstraties voor de goede
zaak, en gebruikt hij zijn
houtsneden om zijn filosofie
zo mogelijk ook op anderen
over te dragen. „Er zijn men-
Beeldend kunstenaar Rudi Seidel: „Ik kom steeds terug op de
bijbel en schaam mij daar niet voor"...
sen, die worden na een paar
jaar demonstreren .volwas
sen', die raken hun wilde ha
ren kwijt. Maar er zijn ook
lui, zoals ik dus, die hun ide
alen niet laten varen omdat
ze toevallig wat ouder wor
den. Natuurlijk ben je be
perkt en lijkt het soms of je
ergens machteloos tegenover
sta^t. Maar je hebt wel dege
lijk invloed.
Die zie je niet; je
moet er in geloven. Mijn affi
che tegen de apartheid in
Zuid-Afrika heeft overal ge
hangen, iedereen die dat
heeft gezien heeft daar vol
gens mij toch iets van meege
kregen".
Seidel kan zich niet vinden
in de gevestigde kerken. Het
heeft daar volgens hem vaak
niet zo veel meer te maken
met Jezus, die als een nietig
koninkje op een ezeltje Jeru
zalem binnenreed. „Ik heb
daar ook een drieluik van ge
maakt. Dat tafereel is toch zo
anders dan wat er in de kerk
van het geloof wordt ge
maakt". Daarom: „Ik heb al
les bestudeerd en ik zie de
bijbel als grondslag voor mijn
filosofie, hoe anarchistisch
die verder ook mag zijn. Ik
kom er steeds weer op terug,
en ik schaam me er niet
voor".
RONALD HOOYENGA
Zestig geestelijken
gearresteerd onder
noodtoestand
in Zuid-Afrika
geroepen, zijn tenminste zes
tig geestelijken uit verschil
lende kerken gearresteerd.
Onder hen bevinden zich ook
twee aartsbisschoppen. Dit
heeft een woordvoerder van
de Zuidafrikaanse Raad van
Kerken verklaard.
In dezelfde periode zijn ook
52 leken die in kerkelijk ver
band werken, opgepakt. De
woordvoerder bestempelde dit
politieoptreden, met name
ook tegen de kerken, als „on
derdrukking die zijn weerga
niet kent".
Nederlands» Hervormde Kerk
Benoemd: tot pastoraal medewer
ker te Katwijk ad Rijn parttime,
H.van Oostende te Veenendaal, die
deze benoeming heeft aangenomen.
Bedankt voor Scherpenzeel (Gld)
toezegging, H.F.KIok te Rijssen. Be
roepen te Almelo O. Mulder, predi
kant van buitengewone werkzaam
heden te Emmen.
Christelijke Gereformeerde Ker-
De predikant (midden) met zijn mede-paalzitters.
PAALZITTENDE DOMINEE WIL
GELD VERDIENEN VOOR ZIJN KERK
Dominee K. de Graaf, her
vormd predikant in het Drent
se De Krim, zit sinds donder
dagavond op een paal voor
zijn kerk. Hij doet dat samen
met een aantal gemeentele
den. Doel is met deze actie
geld bijeen te krijgen voor
een opknapbeurt van het
kerkgebouw. Hoe langer de
groep blijft zitten, des te
meer geld ze krijgen van de
vele geldschieters.
Ds. De Graaf is vastbesloten
om tot vanavond of zondag
morgen te blijven zitten om
daarna rechtstreeks de kan
sel in de kerk te bestijgen. De
paalzittende herder heeft dan
zeker vijftienduizend gulden
verdiend. „En dat is het paal-
zitten, óók voor een dominee,
meer dan waard", vindt hij.
Amerikaanse
bisschoppen
willen grotere
theologische
vrijheid
Twee vooraanstaande bis
schoppen in de Verenigde
Staten hebben zich uitgespro
ken voor een grotere theologi
sche vrijheid. De „belangrijke
vragen van de moderne we
reld" moeten „objectiever"
worden besproken, schrijft de
aartsbisschop van Chicago,
kardinaal Joseph Bernardin,
in de jongste uitgave van zijn
bisdomblad.
Ook de bisschop van Albany,
Howard Hubbard, pleit voor
meèr speelruimte voor de the
ologie. „Ze moet een toonaan
gevender plaats krijgen om
het geloof begrijpelijk te ma
ken in de moderne wereld",
meent de bisschop.
In kerkelijke kringen wordt
aangenomen dat de bisschop
pen met hun uitspraken rea
geren op de problemen rond
de moraaltheoloog Charles E.
Curran. De Vaticaanse con
gregatie voor de Geloofsleer
ontnam hem zijn leerbevoegd
heid aan de Katholieke Uni
versiteit van Amerika, omdat
zijn standpunten inzake onder
meer seksualiteit volgens de
congregatie „in woord en ge
schrift' ingaan tegen de offi
ciële kerkleer.
Witlof met dipsaus - entrecóte met bloemkool en
aardappelen - peren met roomvla
Voor twee: 2 lepels mayonaise, 2 lepels tomatenketchup,
1 theelepel citroensap, zout, peper, cognac, 1 kort struik
je witlof, 1 wortel;
uitje, 30 g boter, 100 g champignons, zout, peper, paprika
poeder, 2 entrecótes;
bloemkool, zout, 5 g boter, peterselie;
0,5 tot 1 kg aardappelen;
1 a 2 rijpe handperen, 2 lepels Grand Marnier (of 1 lepel
citroensap en iets basterdsuiker), 0,5 dl slagroom, 10 g
basterdsuiker, 3 dl gele vla, 1 lepel chocoladevlokken.
Meng mayonaise, tomatenketchup en citroensap en voeg
naar smaak zout, peper en cognac toe. Verdeel het sausje
over wijnglazen en steek er de losgemaakte blaadjes witlof
in, met daartussen een paar reepjes wortel.
Fruit stukjes ui lichtbruin in een kwart van de boter, bak
nog even de in vieren gesneden champignons mee en doe er
zout, peper en paprikapoeder bij. Bak de entrecótes in de rest
van de boter in zes minuten bruin, leg ze op een warm bord,
strooi er zout en peper op en garneer ze met het champig
nonmengsel. Maak de jus af met weinig water en laat hem
ook nog even in de „champignonpan" koken.
Kook grove stukken bloemkool in ongeveer twaalf minuten
gaar in weinig water met zout. Leg in de schaal stukjes boter
op de groente en strooi er fijngeknipte peterselie over.
Snijd de geschilde peren in stukjes en meng die direkt met
de Grand Marnier. Klop de slagroom stijf met de basterdsui
ker en schep de helft door de vla. Leg de vla op de peren.
Garneer met de rest van de room en met chocoladevlokken.
Menutip voor maandag: karbonade met sperziebonen en
aardappelen - vanille-rijstevla.
JEANNE
OMDAT er geen objectieve normen zijn te geven voor |ji
passing van euthanasie, zo constateerde de Raad van Sfci
drie maanden geleden, kan de huidige wetgeving maar|e
best gehandhaafd worden. Per geval moet de rechter
maar beoordelen wat wel en niet zou kunnen, zo luidde*
redenering. Dat is dan ook gebeurd. Een reeks uitsprajj,
o9er dezelfde kwestie heeft inmiddels opzien gebaard, jo
EeN huisarts uit Purmerend, heeft in 1982 het leven ya
een 95-jarige vrouw op haar verzoek beëindigd, hoewelfc,
hoogbejaarde vrouw, die lichamelijk en geestelijk aftakel
niet in de stervensfase verkeerde. De kans dat ze „waan
zou kunnen sterven" werd echter kleiner, zodat er sprjj
was van geestelijk lijden. De arts werd de afgelopen jat
achtereenvolgens ontslagen van rechtsvervolging door
rechtbank in Alkmaar, in hoger beroep schuldig bevonf
door het Amsterdamse hof, een vonnis dat vernietigd \vj
door de Hoge Raad, en onlangs in laatste instantie doorj
gerechtshof in Den Haag vrijgesproken. J
Het was de eerste keer dat een euthanasiezaak tot in hq
ste instantie is uitgevochten. De uitspraak kreeg bovent}
een zeker gewicht doordat het gerechtshof in Den Haag d
deskundigen had ingeschakeld: een gerontoloog, een intf
nist en een psychiater. In lang niet elke kring echter zoifl
leen hun standpunt voldoende worden geacht. Bij orthod^
joden bijvoorbeeld worden kwesties van leven en dood nj
„overgelaten" aan de betrokkenen en medische deskundig
Altijd wordt er een rabbijn geraadpleegd. Vragen van leb'
en dood zijn immers bij uitstek religieuze vragen. L
T\ P3
L)E waardigheid van het sterven en het geestelijk lijden ft
de patiënt speelden in deze zaak een belissende rol, maar y%
is in dit verband waardig en wat is lijden? De uitspraak |\n
het gerechtshof in Den Haag heeft dan ook in politieke kfle
gen discussies uitgelokt. Terecht hebben woordvoerders jc
verschillende partijen zich afgevraagd of we wel op de gqy
weg zijn als we in ons land de rechter het laatste woord l$e
in zulke belangrijke kwesties. Wanneer vier gerechtelif;
colleges met wisselende argumenten tot andere uitspra[j{
komen ook al maakt het denken over eutahansie de l^n
ste jaren een snelle ontwikkeling door dan wordt de 2|e
er bovendien niet helderder door. rei
Tl'
-r—Ri,
DE grenzen die gesteld worden aan de rol van medicbe
het beëindigen van het leven dienen wettelijk, dus viade
volksvertegenwoordiging geregeld te zijn. „Het is niet aaiPf
rechter een keuze te maken", zo tekende het gerechtshof^
Den Haag zelf bij zijn uitspraak aan. En als de wetgever
praktijk min of meer de vrije hand laat, dan is dat een hot-
onbevredigende en onaanvaardbare situatie.
UlT de uitspraak en verklaringen achteraf van de arts bfl
overduidelijk, dat de vraag of hulp bij euthanasie ethiH
medisch verantwoord is, naar twee kanten toe uiterst sulj
tieve elementen bevat. Geen ziektegeval is gelijk aan een
der. Persoonlijke omstandigheden en achtergronden var.-
patiënt en de arts zijn bovendien van grote invloed. De vi 1
wat ondraaglijk lijden is kan in zijn algemeenheid niet
antwoord worden, zeker niet als het zoals in het ondei
vige geval om een combinatie van lichamelijk en n
chisch lijden gaat, waarbij bovendien de angst voor of d< j
keer van toekomstig lijden zo'n belangrijke rol speelt, ll
complicatie maakt het moeilijk algemene richtlijnen vajH
stellen en bevat daarnaast het gevaar van te ruime marj
TJ
XlET advies van de Raad van State de tijd te nemenj)0
naar duidelijke criteria te zoeken blijkt in de praktijk ge
garantie te zijn om willekeur te voorkomen. Het is ,de vl^
of die heldere normen ooit zullen worden gevonden, ztye
als er geen eenduidigheid is in de ethische (religieuze)
gangspunten. Na de Haagse uitspraak lijkt de euthan^j
kwestie complexer dan ooit. ge
de
Rustig herfstweer
DE BILT (KNMI) Een
zwakke storing die gisteren
over het noorden van het land
lag, zorgt ook vandaag in het
noorden voor de meeste be
wolking. Het zal er niet of
nauwelijks uit regenen. De
storing zal verder verzwakken
zodat ook daar geleidelijk wat
minder wolkenvelden komen.
Een uitgestrekt hogedrukge-
bied in onze omgeving zorgt
overigens voor rustig najaars
weer met zonnige perioden en
weinig wind. De komende da
gen blijft het hogedrukgebied
het weer bepalen en loopt de
temperatuur geleidelijk op tot
19 graden.
Weersvooruitzichten voor di
verse Europese landen, geldig
voor morgen en maandag:
Middagtemperatuur meestXe
25 graden. de
Alpengebied: in de oost-j
en langs de Alpen-zuidï
bewolking maar overwep
droog, elders zonnig. Midi»)
temperatuur in de dalen
sen 17 graden in het noordta
ten tot 23 graden in het zK'f
westen. Ste
lie
Spanje, Portugal: overwefe<
zonnig. Middagtemperabti
tussen 20 graden langstta
noordkust tot 30 graden de
dinwaarts in het zuidwestJar
va
Italië, Adriatische kustRs
midden-en zuid-Italië en
Joegoslavië af en toe regege
onweersbuien, in het nohe
westen. Italië vrij zonnig. No
dagtemperatuur tussen 20 pie
den in net noorden tot 26 pil
den in het zuiden. rir
Zuid-Skandinavië: morgen in
het westen wat regen, maar in
het oosten vrij zonnig, maan
dag veel bewolking en nu en
dan regen. Middagtempera- Weerrapporten 26
tuur 13-17 graden.
Eelt
Denemarken: veel bewolking E'h1
en nu en dan regen of motre-
gen, morgen in oost-Denemar- Twt
ken eerst nog zon. Middagtem- ^is
peratuur rond 16 graden. ai*
Britse Eilanden: in west-
Schotland en noordwest-Ier-
land bewolkt met regen, elders
af en toe zon, vooral in het
zuidoosten. Middagtempera
tuur van 16 graden in het
noordwesten tot 23 graden
plaatselijk in het zuiden en
oosten.
Weer Max.
Benelux, noord-Duitsland:
wolkenvelden, maar geen re
gen van betekenis. Vooral
meer naar het zuiden ook zon.
Middagtemperatuur rond 18
graden.
Zuid-Duitsland: flinke zonnige
perioden. Droog. Middagtem
peratuur ongeveer 18 graden.
Maandag in het zuidwesten tot
23 graden.
Frankrijk: zonnig. In de nacht
en ochtend plaatselijk mist.
Dublin
Frankfort
Kopenhagen lb
Malta
Munchen
