van Vlissingen
Fentener
vecht
nu voor
zijn
aow
na lë
Britse
schrijfster
ageert tegen
plichtmatige
seks
R ZATERDAG 27 SEPTEMBER 1986
Hein Fentener van
nissingen: uKyk,
ali et tets wreekt -
vaardigs bestmt, is
het deze schep-
ping".
miljonair
die
platzak
eindigde
HAARLEM - Ze hebben hem niet
allemaal laten zitten. Hein is niet
alles kwijt. Hij heeft z'n hondje
Ashley nog dat hem warm hield
toen hij tijdens de laatste koude
winter geen andere plek om te sla
pen had dan zijn gammele Peuge
ot. Hij heeft het „baronnehoedje"
nog, dat als een handelsmerk de
kale bovenkant van zijn melancho
lieke hoofd dekt. Maar voor de rest
heeft hij niets meer. De miljoenen
van Hein Fentener zijn op. Onder
meer aan de tientallen peperdure
processen tegen de Zwitserse auto
riteiten, aan de evenzovele advoca
ten die zich daarvoor graag door
hem in de arm lieten nemen. Voor
wie zich maar vaag de vele krante-
berichten over zijn turbulente be
staan herinnert, heeft schrijver
journalist Toon Kortooms het alle
maal nog eens uitgebreid op een
rijtje gezet. In een roman die waar
schijnlijk gaat dienen als basis voor
een speelfilm die volgend voorjaar
gemaakt gaat worden over Hein
Fentener.
„Heintje, hondje, hoedje'" heet Kor
tooms boek. Heintje met hondje en
hoedje gaan straks zichzelf spelen in de
hoofdrollen van de film die het allemaal
ragfijn uit de doeken moet doen. Hoe de
„rooie miljonair" berooid raakte, hoe de
vader van tien kinderen huizen en haar
den kwijt raakte, en waarom het enfant
terrible van een puissant rijke Helmond-
se textielfamilie om te beginnen Zwitser
land en tenslotte zijn Hollandse huis
werd uitgezet. „Levensgenieter, bohé
mien, vechter, minnaar, huisvader, mil
jonair, clochard, genie, domoor,
maarbovenal een goed mens!" zegt
Kortooms over hem. Vandaag reikt hij
het eerste exemplaar van zijn boek aan
zijn onderwerp uit in etablissement Het
Speelhuis op de Markt van Helmond.
„Het plan voor dat boek is al twintig
jaar oud", lacht romanschrijver Toon
Kortooms die al meer Ware Levens met
zijn krullige pen te boek stelde. Met als
hoogtepunt daartussen de internationale
hit naar het leven van Peel-arts Wiegers-
ma in „Help de dokter verzuipt".
Afspraak
„Ik heb indertijd, zoals zoveel journalis
ten, een stuk geschreven over Hein toen
hij uit Zwitserland verbannen werd. Ik
kreeg onmiddellijk een telefoontje van
hem persoonlijk. Van alle krantestukken
vönd hij dat in Panorama het aller-
warmste geschreven. „Dat komt dan
waarschijnlijk omdat we allebei uit oos
telijk Brabant komen", zei ik. Hij wilde
onmiddellijk een-afspraak met me ma
ken. „We gaan samen het boek over
mijn leven maken", riep hij. Hij zou in
Helmond in z'n auto stappen, ik moest
datzelfde in Bloemendaal doen en we
moesten elkaar halverwege in Vianen
ontmoeten. Dat kon niet doorgaan, want
ik had een weekeinde .vol afspraken.
„Jammer", riep Hein. „Maar dan bel ik
nog wel". Dat deed hij precies achttien
jaar later. Hij heeft hier in Bloemendaal
vijf weken in een hotel gezeten en is elke
dag naar mij toegekomen om me zijn
verhaal te vertellen. Hier in m'n werkka
mer. Zo heb ik hem goed leren kennen.
Een heel bijzondere man. Een nette
vent, een echte aristocraat. Ik heb opge
schreven wat hij kwijt wilde en dat in
romanvorm gegoten. Daarna heb ik hem
het boek voorgelezen en hebben we nog
wat bijgeschaafd. Hein is een man die
z'n hele leven 48 uur per dag heeft ge
leefd. Een man die koste wat het kost
zijn recht wilde halen. Op momenten
dal wij allang hadden afgehaakt, gooide
hij z'n kop in de wind. Als je alles in z'n
leven op een rij ziet, zie je ook dat hij
nog steeds rijk had kunnen zijn als hij
het allemaal net iets anders had aange
pakt".
Wasknijpers
Toon Kortooms ziet in zijn smeuïge bio
grafische roman toch nog kans een posi
tieve rode draad in Heintjes warrige we
dervaren te ontdekken. De Bloemen-
daalse Brabander ontwaart hoog boven
Hein Fentener van Vlissingen een engel
bewaarder, die hem heelhuids langs de
klippen van het leven leidde. Langs dok
ter Kollewijn die bij Heins geboorte nog
even terug naar huis moest om een na
velklem te vinden zodat de wasknijper
van grootmoeder de kleine Hein van
doodbloeden redde, langs pistoolkogels,
langs een vliegtuig met te weinig brand
stof en langs neervallende betonnen
bouwblokken. Helaas voor Hein hebben
engelbewaarders weinig of geen financië
le zeggenschap anders had het er anders
voor hem uitgezien. Hoewel. Kortooms
schetst Fentener van Vlissingen als een
aanhanger van het „communisme zon
der communisten", een man die zijn
geld graag deelde met wie dat nodig had,
die in Helmond acties ondernam tegen
de krottenwijken, een briefje van dui
zend onder het koffiekopje van een sol
daat van het Legér des Heils verstopte
en niet te beroerd was om een gezellige
avond te verlengen door met complete
zigeunerorkesten op stap te gaan. Die
man wilde gewoon van z'n geld af, lijkt
de bijna onontkoombare conclusie,
Koeien
Maar Hein Fenteners verhouding tot
geld was ook nogal onregelmatig vap op
bouw. Geboortig uit het geslacht van
Helmondse textielbaronnen en eigenaren
van de firma Vlisco, werd hij opgevoed
op een drilschool voor rijkeluiskinderen
in het Zwitserse Zuoz, maar mocht hij
na de oorlog een aanstaande echtgenote
verdienen door onervaren, eigenhandig
en platzak een carrière op te bouwen in
Amerika. Alles heeft de jonge Fentener
er gedaan. Hij stond achtenzestig koeien
te melken in Kingston aan de Hudson,
was gelegenheidschauffeur voor een rijke
gierigaard die uit het ziekenhuis van
daan tweeduizend kilometers huiswaarts
gereden moest worden in een Ford sta
tionwagen, colporteerde met platen in
Los Angeles, verkocht er geen maar gaf
Bing Crosby's „White Christmas" gratis
weg, was butler bij een ex-Nederlander
met een te aanhalige echtgenote in Santa
Barbara, mocht noten oprapen die van
de lopende band waren gevallen in de
Californian Wallnut Packing Factory,
was kabellegger in de Nevada woestijn,
stond achter het fornuis bij houthakkers
in Redgwood City aan de Golden Gate
bij San Francisco, werd bijlenslijper bij
de boswachterij in Redding. Zomaar een
greep uit dertien baantjes en geen cent
de makke. Een vaste baan plus de Ame
rikaanse nationaliteit leken Heins red
ding toen hij zich aanmeldde voor het
Amerikaanse leger: als sergeant op weg
naar de Korea-oorlog, maar teruggeroe
pen omdat zijn vader ernstig ziek was,
daarna verbindingsman in Bremerha
ven. Aldaar in z'n vrije tijd kraandrijver
in de haven, nachtfotograaf in het uit-
gaanswereldje en vooral levensgenieter
voor wie nauwelijks iets te gek was.
Maar pas als hij terug is in het familie
nest lijken de allergrootste moeilijkhe
den te komen.
Toon Kortooms schetst het bizarre leven
van Hein Fentener van Vlissingen als
een kruising tussen een heiligenleven,
een hedendaagse Robin-Hoodversie en
een lijdensverhaal. Alles overgoten met
het Brabantse spraakwater waarmee
dorpsvertellers bij een goed glas de clien
tèle tot ver over sluitingstijd in de her
berg gekluisterd houden/ Sterke verha
len, visserslatijn, maar nog waar ook.
Natuurlijk is het Heintjes kant die je
hoort. En zelfs als daar maar vijftig pro
cent als voldongen feit aangemerkt zou
kunnen worden, is dat genoeg om het
land van Wilhelm Teil, banken en koe
koeksklokken definitief te wantrouwen.
Want Heins schermutselingen in Zwit
serland om een huis gebouwd en goedge
keurd (nog met zijn vader) te krijgen in
het plaatsje St. Sulpice aan Jiet meer van
Genève grenzen aan het ongelooflijke.
Bouwplannen goedgekeurd, huis toch
veertig centimeter te hoog bevonden en
afbreken maar. Dat is in drieën de basis
van Heins ellende. Henri-Louis Fentener
van Vissingen begint het eerste proces.
Hoger beroep, veroordeling, weer een
proces, hoger beroep, veroordeling en
weer een proces. Er komt geen einde
aan. Hein wordt voorpaginanieuws in
Zwitserland en laat zich graag de rol van
de Robin Hood welgevallen die het te
gen de bovenbazen opneemt. De autori
teiten raken steeds verbitterder, Hein
steeds doldriester. Hij zal zijn recht heb
ben, koste wat het kost. Het kostte hem
uiteindelijk het hele fortuin dat hem in
middels door de erfenis van vader in de
schoot was geworpen. Het leverde hem
ook uitzetting uit Zwitserland op. Hein
kwam illegaal weer terug om zijn gram
te halen. Driemaal, waaronder eenmaal
verkleed als Wilhelm Teil.
Abnormale
De Zwitserse ambassade zond een sten
cil naar de Nederlandse pers achter hem
aan met onder meer een uitspraak van
de rechtbank van het arrondissement
Lausanne alsdat Hein „een querulant is
in die zin dat volgens een meer algeme
ne definitie sprake is van een abnorma
le, die wegens een werkelijk öf vermeend
onrecht een klacht indient, vervolgens
onbezonnen beschuldigt en zich tenslot
te in een reeks eindeloze processen
stort". „Abnormale". Dat woord had
Hein aangezet tot een tour de psychia
trie langs alle zielknijpers van Zwitser
land, hetgeen hem een telexrol met gees
telijke gezondheidsverklaringen oplever
de.
Op een „Knirpestein" gedoopte meneer
na, krijgt iedereen in het boek van het
Brabantse duo Toon en Hein z'n eigen
naam aangemeten. De vrolijke aanklach
ten tegen ambtenarij, geldbeluste advo
caten, valse vrienden die Hein z'n for
tuin kostten, zouden hier en daar nog
best wel eens nieuwe processen teweeg
kunnen brengen. Hein Fentener ligt er
niet wakker van. Voorlopig heeft hij een
bed om te slapen. Bij zijn vriend Jef
Vliegen, Maastrichtse horeca-exploitant
met filmambities, die eerder „Dokter
Vlimmen" financierde (waarin Hein
trefzeker een uit het leven gegrepen be
rooide baron neerzet) en nu onder de
voorlopige titel,,Ashley" (de naam van
Heins hondje) de levensloop van Hein
zelf voor de camera wil brengen.
Kortooms: „Jef Vliegen gaf hem twintig
jaar geleden de sleutel van z'n huis met
de tekst „Als je ooit in moeilijkheden
komt, kom dan bij mij aan". Toen Hein
die sleutel nodig had, was hij hem uiter
aard kwijt".
Geschonden
Hein Fentener van Vlissingen zelf neemt
de telefoon op in huize Vliegen. Ashley
geeft op de achtergrond blaffend com
mentaar. „Ik wilde het allemaal eens
kwijt. Wat er uit voortkomt kan me niet
schelen. Dan maar weer processen. Wat
ik Toon Kortooms verteld heb is nog
maar de helft van alles. Natuurlijk zijn
er een hoop mensen geweest die hebben
gedacht: „Die Hein die heeft geld ge
noeg, die pakken we even". Als ik een
aantal dingen niet gedaan had, als ik niet
m'n recht was blijven zoeken, was ik
nog een vermogend mens geweest. De
moeders van m'n kinderen komen er
ook niet helemaal brandschoon uit.
Maar ik blijf zelf toch ook niet onge
schonden. En ik heb het boek toch opge
dragen aan m'n tien kinderen. Kijk, als
er iets onrechtvaardigs bestaat, is het
deze schepping. En wat er ook gebeurt,
ik zal me nooit buigen voor onrecht. Ik
ben iemand die daar tegenaan moet, of
dat nu goed of slecht voor me is. En die
film komt er. Volgend voorjaar begin
nen we".
Hein Fentener van Vlissingen is in janu
ari vijfenzestig jaar geworden. Een be
baarde, donkerbruin getinte Nederlander
met de weemoedige donkere ogen van
iemand die z'n eigen land al jaren kwijt
is. Met hoedje, hondje en het opvouwba
re golfzitje. Een man die zijn leven lang
een „displaced person" is geweest. Met
of zonder geld, het maakte niet uit. Een
man die geld geen rol liet spelen in een
wereld waar het wel degelijk de meeste
tekst heeft. Tijdens het filmfestival van
Cannes liep hij rond met Jef Vliegen. In
donkerbruine outfit, plusfour en hoed.
Op het warmst van de dag op de terras
jes langs de Croisette. Een onaangepaste.
Een aow'er. die pas eenmaal de duiten
van Drees heeft mogen innlen. Want
zelfs daarvoor moest hij in het geweer
komen. Aow krijg je via de gemeente
waar je woont. Hein zegt in Helmond
ingeschreven te staan, maar Helmond
kan hem nergens meer in de boeken vin
den. Hein Fentener van Vlissingen is
een proces begonnen. Het lijkt zich alle
maal te herhalen. Met één groot verschil:
zijn advocaat werkt nu pro deo.
BERT JANSMA
Toon Kortooms: Heintje, hondje, hoed
je", een uitgave van J.H.Gottmer, Haar
lem, prijs 27,90 gulden.
LONDEN - „Geslachtsgemeenschap
heeft een mens nog nooit goed gedaan
en hij mag van geluk spreken als het
hem geen kwaad heeft gedaan", sprak
ooit de Griekse wijsgeer Epicurus. Vol
gens Liz Hodgkinson sloeg hij daarmee
de spijker op zijn kop. Zij heeft kortgele
den een boek gepubliceerd dat de lof
trompet steekt over de positieve effecten
van het celibaat.
Volgens haar zijn er bergen van dit soort
boeken nodig om onze „door seks geob
sedeerde maatschappij" enigszins te ver
anderen. Zij stelt dat veel vrouwen van
middelbare leeftijd heimelijk verlangen
naar het gefluit en de opmerkingen van
stratemakers die hen ervan overtuigen
dat ze nog steeds „vrouw" zijn. Het
wordt tijd om een andere koers te varen,
want zonder voortdurend aan seks te
denken, kun je ook een normaal mens
zijn, is de boodschap van Hodgkinson.
„Vroeger was het voor vrouwen een
schande om seks te bedrijven en dus he
lemaal om het prettig te vinden. De pe
riode tussen kinderjaren en meerderja
righeid werd altijd gedomineerd door
honden, pony's, Meccano en huiswerk.
Dat is nu anders. Iedereen moet zich nu
vanaf de puberteit tot de dood bezighou
den met seks. Niet eens plichtmatig, nee:
we moeten er dol op zijn. Als dit niet
het geval is, dan is er iets mis".
Hodgkinson zegt dat degene die het aan
durft het hele seksgebeuren te mijden op
de goede weg is. Zij legt uit dat ge
slachtsgemeenschap niet alleen slecht is
voor de gezondheid (lichamelijk èn gees
telijk), maar dat het vooral een tijdver
spilling is en niets tot stand brengt. „Het
enige dat door seks veroorzaakt wordt",
zegt ze, „is een onverzadigbaar verlan
gen naar meer. Het belemmert de ont
wikkeling van het verstandelijk vermo
gen en verstoort het evenwicht van de
hormonen. Seks, en het verlangen daar
naar, veroorzaakt ook een grote mate
van stress waardoor de weerstand van
het lichaam wordt aangetast. Daarbij
komt nog dat het de vrouw uitput, ter
wijl het de man versterkt. Seksuele om
gang vormt de grootste hindernis voor
een volledige bevrijding van de vrouw",
aldus Liz Hodgkinson. De schrijfster on
dersteunt haar uitspraken door eigen er
varingen en door medische en weten
schappelijke bewijzen.
Het zijn vrij boude beweringen, maar
dat is wel nodig om op te boksen tegen
tientallen jaren van een pro-sekshou-
ding, vindt zij zelf. Liz Hodgkinson wil
voornamelijk duidelijk maken dat seks
niet verplicht is en dat er perioden in ie
mands leven kunnen zijn dat onthou
ding van seks een positieve uitwerking
kan hebben. Wat is seks eigenlijk anders
dan „een hersenschim, een illusie, die
veel belooft maar weinig oplevert".
Sinds de jaren zestig wordt er een actie
vere seksbeleving gepropageerd, maar de
wereld is er niet gelukkiger door gewor
den, zegt Hodgkinson. Integendeel: het
aantal echtscheidingen, verkrachtingen,
zelfmoorden, drugsverslavingen en hart
aanvallen (om aids maar niet eens te
noemen) zijn sindsdien alleen maar toe
genomen. Het niveau van het onderwijs
is daarentegen gedaald: de universiteiten
zijn „broeikassen geworden van onge
remde seksuele activiteiten".
Maar kan een mens dan geen plezier be
leven aan seks? „Seks is geen bezigheid
die puur genot brengt", zegt ze streng.
„Natuurlijk is het wel een plezierige sen
satie, maar dat is het gebruik van heroï
ne ook en daar proberen we tenslotte
een eind aan te maken. Bovendien heb
je bij het gebruik van drugs geen ander
nodig, terwijl dat bij seks wel het geval
is; uit vrije wil, overgehaald of gekocht.
Voor de rest heeft seks nét zo'n versla
vende werking als drugs dat hebben.
Waarom zou jé toegeven aan een versla
ving?".
Twintig jaar geleden was Liz Hodgkin
son nog niet zo anti-seks. Toen ze op
een gegeven moment merkte dat haar
seksuele verlangens verflauwden, dacht
ze, net als miljoenen anderen, dat er iets
mis met haar was. Op een of andere ma
nier waren haar functies gestoord, mis
schien door te hard te werken, een slecht
bed of verkeerde voeding. De gebruike
lijke procedure die men in zo'n geval
volgt is: naar de huisarts, naar de thera
peut, de exotische lingerie aan, dinertjes
bij kaarslicht, het seksuele handboek er
bij, allemaal om het magische gevoel
weer terug te brengen.
„Nee", zegt Liz, „dat komt niet meer te
rug. Dit soort kunstgrepen hebben geen
enkel effect. Het magische gevoel is voor
altijd verdwenen. Het is net als bij lego
en de speeltuin: op een bepaald moment
ben je het ontgroeid. Het is het begin
van een nieuwe fase en aangezien het
onvermijdelijk is, kun je het maar beter
accepteren". Wat Liz Hodgkinson dan
ook heeft gedaan.
Echtgenoot
Nu zal men zich wel afvragen hoe haar
echtgenoot er over denkt. Welnu, hij
geeft haar volkomen gelijk: seks maakt
mannen zowel als vrouwen „verschrik
kelijk afhankelijk. Men moet erom vFa-
gen of ervoor betalen, met het risico dat
men afgewezen wordt. Dit kan tot grote
woede, frustratie en een heel scala aan
negatieve emoties leiden".
Er zijn legio vrouwen die zonder moeite
afstand doen van seksueel verkeer. Het
aantal mannen is echter beduidend klei
ner. Hen kost het meer moeite er geheel
van af te zien. Ze zijn vaak niet alleen
verslaafd aan het zinnelijke lustgevoel,
maar ook aan het gevoel van macht en
bezit dat zij uit geslachtelijke omgang
putten. In veel gevallen ruilen zij zelfs
hun „uitgedoofde" oude echtgenote in
voor een „nieuwer model".
Seksuele onthouding mag echter niet op
gedrongen zijn. „Het moet een vrije, po
sitieve keuze zijn", zegt Liz Hodgkinson.
„Het mag geen masochistische zelfopof
fering betekenen, waarbij men zich met
doornentakken moet kastijden om de
vleselijke lusten uit te bannen. Mensen
verzinnen altijd wel excuses om onder
de „huwelijkse plicht" uit te komen.
Toch wordt het hoog tijd dat iedereen
die dat wil een schaamteloos celibatair
leven kan leiden, misschien voor een
poosje, misschien voor altijd". Liz
Hodgkinson heeft de eerste stap gezet
om haar gevoelens op te biechten. Haar
boek heeft inmiddels veel reacties losge
maakt: vooralsnog zijn de meeste spot
tend of woedend. Maar de schrijfster
verwacht ook veel positieve reacties.
Want zij is ervan overtuigd dat er grote
groepen mensen zijn die hun afwezig
heid van seksuele verlangens verborgen
houden. Misschien zullen zij zich er niet
meer voor schamen na het lezen van
Hodgkinsons boek „Sex is Not Compul
sory". Het is verschenen bij Columbus
Books.
MICHELLE HANSON
Copyright The Guardian
CeidóeSouACMit
