Oud hout en
roestvrij staal
h
SUNGALOWS
reactie op
povere
architectuur
„Ik wil slechts
op mijn werk
worden beoordeeld"
DONDERDAG 25 SEPTEMBER 1986
VROUWENBEDRIJF MAAKT
NIEUWE MEUBELLIJN
ze meubels doen iets
je, zeker als je daar
jelig voor bent. Je
er niet neutraal tegen
staan", zegt Aster de
chef van meubelma-
De Lijn in Amster-
De Lijn is een bedrijf
jeheel uit vrouwen be
en dat nu werkt aan
nieuwe interieurlijn. De
we meubels een ta-
een bank en een
zijn strak van ont-
en geheel gemaakt
oud grenenhout en
tvrij staal.
neubelmaaksters gebruik-
>ud hout voor de nieuwe
eurlijn omdat ze dat bij
ontwerp vonden passen,
ndien is aan het materiaal
geschiedenis verbonden,
s als het ware omgeven
sen zekere romantiek. As-
e Vos: ,,We hebben bij-
seeld driehonderd jaar
grenenhout verwerkt, dat
e voormalige koninklijke
&n in Utrecht komt. Maar
partijen hout van Monu-
lenzorg worden gebruikt,
hout heeft een verleden,
-aliteit is ook erg goed".
W imis
ne zeep
imische middelen gebrui-
we niet bij de bewerking
werking van het hout. We
en dat beter passen bij
(arakter van de meubels
jvendien zijn er veel men-
die iets tegen al die chemi-
middelen hebben. We
>en de meubels toen ze
waren bewerkt met groe-
eep en kalk. Dat hebben
we met water opgebracht en
toen ingewreven. Die methode
is ideaal, want vlekken zijn zo
weg. Bovendien zijn de meu
bels makkelijk te onderhou
den, want groene zeep is bij
elke kruidenier te krijgen".
„Het ontwerp van deze meu
bels is van de ontwerpers Gün-
ther Frank en Mieke de Bock.
Wij kwamen via via in contact
met Mieke de Bock, die werkt
bij een stylingbureau. Zij leer
de ons Frank kennen, een ont
werper die oorspronkelijk uit
de modewereld komt. Hij was
toen al bezig met het ontwer
pen van de nieuwe meubels.
Wij van De Lijn hebben het
ontwerp toen uitgevoerd. De
bank en de tafel zijn al klaar.
Nu staat er nog een kast op
stapel. We zijn wel van plan
deze serie ontwerpen uit te
breiden met meer meubels,
maar daar wordt nog hard aan
gewerkt. Die plannen zijn nog
niet concreet".
Concurrentieslag
De vrouwenmeubelmakerij De
Lijn bestaat nu drie jaar. Aster:
„Het idee voor dit bedrijf
kwam van vrouwenwerkwinkel
De Paarse Kinker in Amster
dam. Dat is een instelling die
zich onder meer inspant om
vrouwen aan werk te helpen.
En in de meubelmakerij is echt
niet zoveel werk voor vrouwe
lijke vaklieden. We zijn met zes
meubelmaaksters, allemaal ge
diplomeerd, en een manager.
Ook een vrouw ja. Zo'n vrou-
wenbedrijf binnen de meubel
makerij is natuurlijk vrij onge
woon. Dat we met alleen vrou
wen werken is trouwens geen
principekwestie. We zijn abso
luut niet anti-man. We werken
op allerlei vlakken samen met
mannen, met ontwerpers bij
voorbeeld. Maar in het bedrijf
zou het toch niet werken, ik
denk dat de verhoudingen dan
moeilijker zouden liggen, dat
mannen bijvoorbeeld het
grootste deel van het werk op
zich zouden nemen".
„Oorspronkelijk waren we met
twaalf vrouwen, want er was
ook nog een mode-afdeling bij.
Maar die kon de concurrentie
slag niet aan. Bij ons is het tot
nu toe goed gegaan. We zijn
momenteel natuurlijk nog be
zig een plaats op de markt te
veroveren. Het is wel de be
doeling dat het bedrijf binnen
kort winstgevend wordt. We
gaan door met deze interieur-
lijn en we gaan aan nieuwe
vormen werken. We restaure
ren veel houten meubels. Ver
der maken we meubels op
maat voor particulieren en ook
wel voor winkels. Niet zo veel
natuurlijk, want er gaat echt
tijd in zitten. Het is geen serie
werk. De prijs is dan vaak ook
wat hoger. Meubels van de
nieuwe lijn kosten tussen de
zes- en zevenduizend gulden.
Niet weinig inderdaad, maar
toch zijn er al mensen die
meubels besteld hebben. We
hebben genoeg hout in voor
raad en we hebben ook al wat
kant-en-klare bladen voor de
banken en tafels".
Voor Aster de Vos is een meu
bel meer dan iets wat je zo
maar in de kamer zet: „Of ik
de meubels als kunstvoorwer
pen zie? Kijk, elk meubel is in
aanzet een kunstuiting die later
tot gebruiksvoorwerp wordt.
Het maken vereist creativiteit.
En goed materiaal. Dat wij oud
hout gebruiken is essentieel.
Dat zie je echt aan de meubels
af".
Strakke lijnen kenmerken de nieuwe meubels die vervaardigd werden door de zes vrouwen van meubelmakerij De Lijn.
ARCHITECT JÓN KRISTINSSON:
s oprichting van de
:hting Wonen van Mor-
Jl drie jaar geleden kan
tien worden als een re-
Ie op de povere archi-
tuur die we de laatste
!n om ons heen zien. Er
geen vernieuwing", al-
l L. Wassenaar, direc-
r van de stichting. Wo-
i van Morgen heeft on-
gs zijn eerste vernieu-
nde project voortge-
icht: de zogenaamde
jgalow, een lage woning
arvan de woonruimten
roepeerd zijn rond een
arium. Daarmee wordt
I niet de kunstzon be
tid, maar een glazen
re midden in de woon-
ner die optimaal van
zonlicht, maar ook ge-
itn daglicht profiteert.
r de eerste tien sungalows
en paar weken geleden in
derveld II in Alphen de eer-
paal geslagen. De wcnin-
kosten rond de 200.000
len. „In die prijsklasse kun
de regel een twee-onder-
•kapwoning krijgen. Veel
fnatieven heb je verder
Je hebt dan een woning
veel overruimte, zoals de
Ier, waar je weinig mee
t. Wij hebben met dezelfde
veelheid kubieke meters
ir willen doen, dichter bij
grond blijvend. Een grote
inkamer, een slaapkamer
3e begane grond, en verder
-en nog een eerste verdie-
J met badkamer en slaap-
"ers. Die opzet vraagt meer
~kd, maar de uiteindelijke
prijs van de woning valt toch
nog mee", aldus de heer Was
senaar.
De Stichting Wonen van Mor
gen heeft zich tot doel gesteld
de bouw van woningen te be
vorderen die inspelen op de
maatschappelijke ontwikkelin
gen. De Sungalow past in die
doelstelling. Het Nederlandse
klimaat staat buiten zitten in
herfst en winter niet toe. In de
sungalow kan dat wel, in de
zogenaamde warmtebel onder
glazen dak in het midden van
de woonkamer, of eventueel
ook nog in een aan te bouwen
glazen serre. Op een heldere
winterdag kan de temperatuur
in het solarium nog oplopen tot
25 graden Celcius. Veel toe
komstige bewoners maken ge
bruik van de mogelijkheid om
een gedeelte van de vloer
open te laten en daarin tropi
sche beplanting aan te bren
gen. Om een broeikaseffect in
de zomer te voorkomen kun
nen er ramen worden openge
zet. Inregenen bij onverwachte
buien levert, met een open
vloer met aarde, geen proble
men op.
Solarium
„In feite maak je passief ge
bruik van zonne-energie", stelt
architect L.T.A. van Veldhoven.
„Het solarium heeft een snelle
opwarmtijd, zonder dat daar
verder technologie aan te pas
komt. Bijkomend voordeel is
dat er minder energie wordt
verbruikt bij de verwarming
van de rest van het huis. Dat
gaat met name op als er ook
een serre aan de buitenkant
van het huis wordt gebouwd,
waardoor je een koudelek
dicht".
Het solarium is, hoewel domi
nerend, niet de enige vernieu
wende factor in de sungalow.
„De woonkamer is, met een
oppervlakte van bijna 30 vier
kante meter, extra groot, en
daar komt het solarium dan
nog met 12,5 vierkante meter
bij. Meestal is het moeilijk vol
doende daglicht te krijgen in
een diepe kamer, maar dat is
met het solarium geen pro
bleem. De royale grootte kan
worden gebruikt om activitei
ten van elkaar te scheiden,
met verscheidene zitplekken.
Naar de televisie moet vaak
ongestoord gekeken en geluis
terd kunnen worden. Daar is
dus een aparte hoek voor. Wie
De zon in het
hart van de
woning ia het
principe van
de sungalows.
geen televisie wil kijken kan in
het solarium gaan zitten, of in
een andere hoek van de woon
kamer iets gaan doen", aldus
de heer Van Veldhoven.
De architect is er zeker van dat
het ontwerp goed zal uitpak
ken. „Alle metingen wijzen
daarop. We hebben nog over
wogen luchtverwarming toe te
passen, maar het was niet he
lemaal zeker dat dat in dit huis
goed zou werken, dus dat idee
hebben we laten schieten".
De Alphense sungalows zijn
omstreeks februari 1987 klaar.
Het zal niet bij dit eerste tiental
blijven. „We zijn in onderhan
deling met diverse gemeenten
over nieuwe bouwprojecten",
vertelt architect Van Veldho
ven. „We hebben ook nog het
plan om een gestapelde vari
ant van de sungalows te gaan
maken. Dat wordt dan een ge
trapte bouw, hetgeen even
eens heel mooi kan gaan wor
den. Die woningen worden
goedkoper. Ik verwacht dat we
daar over een half jaar mee
kunnen gaan komen".
De Stichting Wonen van Mor
gen heeft nog geen concrete
plannen voor nog nieuwere va
rianten op het thema „het an
dere wonen". „We hebben wel
veel ideeën, maar voorlopig
blijft het bij de sungalows", al
dus de heer Wassenaar. De
belangstelling voor de sunga
lows is groot. Voorlopig komen
de geïnteresseerden op een
wachtlijst. Inlichtingen en een
brochure zijn verkrijgbaar bij
Van Veldhoven Partners, 1e
Sweelinckstraat 59, Postbus
17363, 2502 CJ Den Haag, tel.
070-469310, of bij de Stichting
Wonen van Morgen, Acacia
laan 31, Postbus 168, 2350 AD
Leiderdorp, tel. 071-411711.
DEVENTER Het statige he
renhuis aan de Deventer Noor-
denbergsingel is voorzien van
een koperen trekbel. Over
energiezuinig gesproken. Ook
de rest van het monumentale
pand waarin architect, indus
trieel vormgever en bouwfysi-
cus Jón Kristinsson met zijn
vijftien medewerkers vertoeft,
is zoveel mogelijk intact gela
ten. Het tekent de man Kris
tinsson en de filosofie van zijn
bureau: sober en bescheiden.
„Ik wil slechts op mijn werk
worden beoordeeld".
Toen hij pas in Deventer woon
de verklaarde iedereen hem
voor gek dat hij in de kelder
van zijn woning aan de Brink-
geverweg de woonkamer si
tueerde. Nu dalen we weer een
trap af voor ons gesprek in het
souterrain. De geboren IJslan
der schuwt het experimentele
niet, hetgeen ook blijkt uit het
juryrapport van zijn winnende
ontwerp voor een stadhuis an
nex bibliotheek in Leerdam.
We citeren: „Architect Kristins
son heeft een gedurfd maar in
zijn opzet helder en eenvoudig
ontwerp gemaakt. Hierdoor
krijgt het gebouw iets muzi
kaals. Het voldoet aan de he
dendaagse opvatting over mo
dern openbaar bestuur".
Zelf geen radde prater laat Jón
Kristinsson graag de feiten
voor zich spreken. „Wat dat
betreft laat ik misschien wel te
weinig van me horen. Ik ben nu
eenmaal geen Rotary-type met
invloedrijke relaties die goed
van pas komen bij het verkrij
gen van opdrachten. Daardoor
loop ik wel eens opdrachten
mis, zoals in 1977 het stadhuis
voor Lelystad waar oneigenlij
ke, politieke argumenten de
keus bepaalden".
Prijsvragen
Geen wonder dat hij graag in
schrijft op prijsvragen zoals in
Leerdam waar, zonder naams
vermelding, louter op de kwali
teit van het werk wordt gelet.
Ook de opdracht voor dë ver
nieuwbouw van het ingenieurs
bureau Witteveen en Bos in
Deventer kwam op die manier
bij hem terecht. „Maar die
werkwijze heeft natuurlijk al
leen zin met een brede, vakbe
kwame jury en dat ontbreekt
er ook nog wel eens aan. Ik
haal zo'n driekwart van mijn
opdrachten uit die concurren-
tiesfeer via prijsvragen. Door
bijvoorbeeld drie betaalde ar
chitecten een schetsontwerp te
laten maken wordt de op
drachtgever niet opgezadeld
met iets wat hij niet wil. Hij
heeft de keuze uit meer ont
werpen. Als architect mis je
hierdoor natuurlijk het overleg
met je toekomstige opdracht
gever, juist op het moment dat
diens inbreng en antwoord op
vragen het belangrijkst zijn.
Toch werk ik graag zo. Ik wil
slechts op mijn werk beoor
deeld worden".
Een gevolg van die werkwijze
is wel dat het werk van Archi
tectenbureau Kristinsson over
het hele land verspreid is. Kris
tinsson erkent dat de bedrijfs
voering hierdoor aanzienlijk
bemoeilijkt wordt. „Al is het al
leen maar door al die reisuren
die je moet maken. Het zou
misschien logischer zijn als we
uit Deventer zouden vertrek
ken en die mogelijkheid wil ik
ook niet helemaal uitsluiten,
maar aan de andere kant gaat
het bij ons toch meer om de
kwaliteit dan om de kwantiteit.
Ja, de cv-firma Slootweg,
waarmee we ondertussen dui
zenden cv-loze woningen in het
hele land hebben gebouwd, is
wel weggegaan omdat er uit de
regio Deventer geen opdrach
ten kwamen. Erg jammer, want
als er één snelgroeiend bedrijf
is, dan is dat Slootweg wel".
Kristinsson gaat niet in op uit
nodigingen uit het buitenland.
„Onlangs kwam er nog een uit
Groenland voor het bouwen
van energiezuinige woningen.
Maar als er een predikaat is
waar ik graag van af wil dan is
dat wel „energiezuinig". We
hebben daar natuurlijk de no
dige roem mee geoogst, maar
de mensen vergeten dat we
een all-round bedrijf zijn. Om
dat we steeds weer in dat
hoekje van laag-budgetbouw
worden geduwd, krijgen we te
weinig kansen om nieuwe ar
chitectonische en stedebouw-
kundige wegen in te slaan.
Daarom was ik ook zo blij met
de opdracht uit Leerdam".
Architect Jón Kristinsson: „Ik ben nu eenmaal geen Rotary-type met invloedrijke relaties die
goed van pas komen bij het verkrijgen van opdrachten".
