het CDA versloegen
„Met het weer
willen we geld
verdienen"
lij UJ
owumi
Nederland boycot
Chileense receptie
Veroordeling Nederlands asielbeleid
A UTEUR MUNITIEBOEK:
Ik word er bi jna
pacifistisch door
m
n@n
Rechter: geen discriminatie
3ij joods lyceum Maimonides
JIN N hiNI L AN b U1 i hiN LAN D
VRIJDAG 19 SEPTEMBER 1986 PAGINA 7
ïN HAAG Geen enkele vertegenwoordiger van het minis-
lie van buitenlandse zaken was gisteren aanwezig bij de recep-
die de Chileense ambassadeur in Den Haag, Hernan Rios de
Jrimon, gaf ter gelegenheid van de nationale Chileense feest-
g, het uitroepen van de onafhankelijkheid in 1810. De Neder-
[dse-Chileense betrekkingen zijn de laatste tijd door de arres-
je van de vier studenten die in de ambassade een zitstaking
[den houden onder spanning komen te staan. Ondanks een
begging van het Chileense ministerie van buitenlandse zaken
de studenten ongehinderd naar het bureau van de rooms-
jholieke mensenrechtenorganisatie zouden mogen gaan, wer-
h zij in strijd met de regels voor diplomatieke onschendbaar-
d met geweld uit de ambassade-auto's gesleurd. De studenten
h nog steeds niet vrij en volgens hun familieleden beestachtig
narteld.
INTERNATIONALE JURISTEN:
AMSTERDAM Het Ne
derlandse asielbeleid voor
vluchtelingen is strijdig
met het Vluchtelingen
verdrag zoals dat in 1951
ook door Nederland is on
dertekend. Met name het
begrip „land van eerste
opvang" wordt door de
Nederlandse staat te strak
uitgelegd.
Dat is de conclusie van een in
ternationale groep juristen die
zich op verzoek van Vluchte
lingenwerk Nederland heeft
gebogen over het Nederlandse
toelatingsbeleid. Het juristen
comité is onderdeel van de Eu
ropese Vluchtelingenraad.
Volgens Vluchtelingenwerk
Nederland worden steeds
meer asielzoekers niet toegela
ten in Nederland. De staat be
roept zich daarbij op het land
van eerste opvang: de vluchte
ling is door een ander land
naar Nederland gereisd en hij
had ook daar asiel kunnen
aanvragen. Voorwaarde voor
terugsturing hierbij is volgens
de Nederlandse regering wel
dat dit eerste land de vluchte
ling niet terugstuurt naar het
land dat hij ontvlucht is.
Vluchtelingenwerk constateert
sinds de komst van de Tamils
begin vorig jaar een aanzienlij
ke verscherping in het Neder
landse toelatingsbeleid. Voor
die tijd werden vluchtelingen
niet teruggestuurd naar zoge
noemde doorreislanden, nu is
soms een uurtje vertraging op
een buitenlands vliegveld al
voldoende om een land als op-
vangland te kwalificeren, al
dus Vluchtelingenwerk.
Opvallend is volgens Vluchte
lingenwerk dat Nederland
zonder toestemming van de
Duitse regering vrijwel geen
vluchtelingen terugstuurt naar
de Bondsrepubliek. De meeste
Tamils zijn via West-Berlijn
naar Europa gekomen. De
Duitse regering neemt slechts
mondjesmaat Tamils terug.
koningen
vergeet"
ermelding
Wereldoorlog
jtONINGEN Burge-
iester Staatsen van Gro-
hgen heeft besloten een
iitstalige promotiekrant
n die stad, bestemd
br het Duitse Oost-
iesland, uit de roulatie
jhalen.
de krant, getiteld Gronin-
f Gaste Zeitung, wordt ter
leiding van de Groninger
jstdag Bommen Berend, de
haam van de bisschop van
[nster die de stad Gronin-
h in 1672 belegerde, gesteld
dit beleg de enige keer was
t de betrekkingen tussen
foningen en haar Oosterbu-
n „enigszins verstoord" wa
ll, Van de Tweede Wereld-
dog wordt geen melding ge-
jakt.
j woordvoerder van de ge-
lente wijt de fout aan de late
Jilevering van het krantje
^ór een reclamebureau. Dit
^eau ontkent dat de ge-
»ente onvoldoende tijd heeft
had om de tekst te controle-
ji. Bovendien vindt het bu-
f au dat er helemaal geen
rake is van een blunder.
Iet is expres zo geschreven.
»t is een uitnodigingskrantje
idaarin moetje niet op zulke
jnlijke punten wijzen", aldus
h woordvoerster. Zij noemt
|t daarnaast een „denkfout"
zich op „wereldniveau af-
elende oorlogen door te
•kken naar het niveau van
h relatie tussen een stad en
h streek".
rgarine goedkoper
!N HAAG De fabrikan-
h van margarine en halvari-
verlagen hun prijzen met
gang van aanstaande maan-
,g. De prijzen in de winkel
an een week later omlaag,
antaardige margarine wordt
p stuiver per 250 gram goed-
iper, andere margarines acht
nt per half pond. Met hoe-
lel de prijzen voor de consu-
Bnt zullen dalen, was van-
brgen nog niet duidelijk. Dat
ingt van de winkeliers af. De
>nd van Nederlandse Marga-
nefabrikanten verlaagt de
ijzen van plantaardige hal-
irine met twee cent per 25C
am. Andere halvarines gaan
er cent in prijs omlaag.
KNMI-WEERMAN BERNARD VOLGT
OTTEN NAAR BEDRIJFSLEVEN
LEUSDEN/DE BILT
Opnieuw vertrekt een
KNMI-weerman naar het
bedrijfsleven. John Ber
nard uit Leusden, be
kend als één van de pre
sentatoren van het weer-
praatje in het NOS-jour-
naal, is op donderdag 2
oktober voor het laatst in
die hoedanigheid te be
wonderen. Bernard gaat
naar Wageningen, waar
hij mede-eigenaar is gé
wordén van het commer
ciële bedrijf Meteo Con
sult. De andere eigenaar
is Harry Otten, tot voor
kort ook werkzaam bij
KNMI en NOS.
Voor John Bernard zelf is de
overstap van de overheid
naar het bedrijfsleven een lo
gische, mede ingegeven door
de bezuinigingsoperaties bij
het KNMI. Volgens de weer
man komt het KNMI daar
door steeds minder toe aan
die taken die Bernard essen
tieel vindt: klantgericht wer
ken.
„Het KNMI laat steeds meer
gaten vallen", zegt hij. „Dat
kan ook niet anders wanneer
ook deze overheidsinstantie
arbeidsplaatsen moet inleve
ren. Ik schat dat van de zes
honderd medewerkers de ko
mende jaren vijftig tot hon
derd mensen 'zullen moeten
afvloeien. Voor een instantie
die 24 uur per dag operatio
neel is heeft dat enorme con
sequenties".
Volgens de Leusdenaar is het
KNMI typisch een overheids
instelling, wat zich uit in een
log apparaat, weinig creativi
teit en het steevast achteraf
reageren op de feiten. Hij:
„Het KNMI gaat nooit naar
de klant toe met de medede
ling: dat hebben we te bie
den. Ze wachten af en reage
ren alleen op vragen. Dat
wordt nu, door die bezuini
gingen, steeds erger. In zo'n
situatie wilde ik niet tot aan
m'n pensioen blijven wer
ken".
„Nu liep ik, samen met Har
ry Otten, al een paar jaar met
het idee om een particulier
bureau te beginnen. Otten en
ik hadden in Amerika voor
beelden gezien. De overheid
daar zeg maar het Ameri
kaanse KNMI zorgt voor
de infrastructuur, research,
verzamelen van internatio
nale gegevens en deze gege
vens worden aan de particu
liere bureaus doorverkocht.
Die ontwikkeling zie je nu in
ons land ook een beetje. Het
KNMI zal zich steeds meer
terug gaan trekken op de ei
gen specifieke werkzaamhe
den. De dienst heeft een aan
tal zeer belangrijke nationale
taken, zoals waterstandmel
dingen, berichten over dijk
bewaking, stormwaarschu-
wingen en onderzoek. Aan
het bedienen van bedrijven,
landbouw, organisaties, radio,
televisie, kranten en tijd
schriften zal het KNMI
steeds minder toekomen. Ik
vind ook dat dat niet hoeft,
laat dat aan anderen over".
„Met Meteo Consult kunnen
we wel creatieve dingen
doen. Dat betekent een stuk
plezier in je werk. Aan de
andere kant zeg ik eerlijk:
ons produkt is het weer en
daar willen we geld mee ver
dienen. Zo simpel ligt dat. En
tot op heden lukt dat aardig,
er is veel belangstelling en
men is bereid ervoor te beta
len. Niet voor niets is het
aantal medewerkers uitge
breid van vijf naar acht".
Aardig détail: veel informatie
koopt het bedrijf van het
KNMI.
Naast diverse weersvoorspel
lingen voor de media, mag
Meteo Consult ettelijke be
drijven en bedrijfstakken tot
haar clientele rekenen. Aan
nemers, wegenbouwers, vei
lingbedrijven, transporton
dernemingen etc. zijn bereid
tienduizenden guldens te be
talen voor adviezen die ze, zij
het doorgaans minder regio-
en produktgericht, ook van
het KNMI kunnen krijgen.
Soms zelfs gratis.
Als voorbeelden van gerichte
adviezen noemt Bernard de
vraag van een steenfabrikant
of in zijn regio nachtvorst te
verwachten is, zodat de man
weet of hij zijn nieuw gebak
ken stenen af moet dekken
of niet. Of de stuwadoor in
Rotterdam die wil weten of
het droog blijft, zodat het zin
heeft om een legertje schi-
plossers op te trommelen. De
hamvraag blijft uiteraard hoe
betrouwbaar de voorspellin
gen zijn, zeker indien er
(veel) geld mee gemoeid is.
Bernard: „Wij wijzen altijd
op de beperking van onze
voorspelling. En wij aanvaar
den geen aansprakelijkheid
indien wij er naast zitten. Dat
spreken wij ook van tevoren
af. Maar een klant die door
ons gedupeerd is, kan na
tuurlijk altijd naar de rechter
stappen. Dat is onlangs in
Amerika ook gebeurd".
Bij het KNMI zijn nu nog
maar twee weermannen be
schikbaar voor de presentatie
van het weerpraatje in de
journaals. Komt het tv-praat-
je in gevaar? KNMI-woord-
voerder F. Emmink: „Nee,
niet direct. Er hebben zich
voldoende kandidaten ge-
Weerman John
Bernard: „Ons
produkt is het
weer en daar
willen we geld
mee verdienen".
meld. Het is jammer dat goe
de mensen weggaan, maar ik
kan ze niet tegenhouden.
Kijk, wij zijn een groot over
heidsbedrijf en we kunnen
nooit zo flexibel werken en
doelgericht aan de weg tim
meren als een jonge onderne
ming als Meteo Consult. Bo
vendien, hoe zuur dat na
tuurlijk ook is, wat nu ge
beurt past helemaal in het
overheidbeleid, in datgene
wat de politiek wil: overheid
staken over laten nemen
door het bedrijfsleven. Ik
denk inderdaad dat het
KNMI steeds minder klant
gericht kan werken simpel
omdat wij er geen mensen
voor krijgen. Integendeel, het
is juist wat Bernard zegt dat
er mensen uit moeten. Zuur
natuurlijk als je dan ziet dat
er voor het weerbericht toch
kennelijk een groeiende
markt is".
GERARD CHEL
99
NIEUWEGEIN „Ik word er bijna pacifistisch door.
Als je ziet wat voor munitie er gemaakt is tegen de
mensheid... ik kan 't pacifistisch denken van mensen
bij het zien van al die munitie best begrijpen, hoewel
ik geen anti-militarist ben". Dit zegt bouwkundig inge
nieur W.H. de Hek, mede-auteur van het munitieboek
„Notes on small and medium military cartridges",
waarvan het eerste exemplaar vanmiddag in Delft offi
cieel is overhandigd aan generaal-majoor ir. J. van den
Bergh, directeur-materieel van de Koninklijke Land
macht.
„Ik ben zo'n vijftien jaar geleden in de munitie gedoken", meldt
De Hek. „De trend is nu om het munitiekaliber te verkleinen;
minder bloedverlies, meer gericht op het shockeffect en het ze-
5,5-24-01 5,5-25-01 5.5-30-01
5,5-33-01
Het munitieboek, waarvan het eerste exemplaar vanmiddag in
Delft is overhandigd aan generaal-majoor ir. J. van den Bergh
van de Koninklijke Landmacht, bevat veel tekeningen en foto's
van patronen van allerlei vormen en afmetingen.
nuwgestel. Er zijn enorme dingen gebeurd in de loop der jaren;
grote kapitalen worden voor militaire research uitgegeven, voor
allerlei experimenten, voor het ontwikkelen van speciale lege
ringen en speciale munitie".
De Hek zegt ervan overtuigd te zijn dat het boek, dat over de
hele wereld verspreid wordt, minstens 20.000 keer over de toon
bank zal gaan, ondanks dat het duidelijk niet voor een groot pu
bliek geschikt lijkt. Het betreft immers vooral tekeningen, cij
fers, foto's en namen van munitie. Bovendien is de prijs (f 95,-)
op z'n zachtst gezegd aan de pittige kant.
De Hek echter: „Dit boek is interessant voor een grote groep
verzamelaars, voor legers en overheden en zelfs voor gewone
burgers. Dat laatste is 't leuke; dat deze boeken ook gekocht
worden door mensen die niks met munitie te maken hebben".
De uitgever is nog niet overtuigd: hij heeft in eerste instantie
slechts 2000 exemplaren laten drukken.
„De mensen die deze boeken verzamelen zijn eerzame burgers",
zo verdedigt De Hek zichzelf én die burgers. „De tendens is dat
dit vies en verdacht wordt gevonden, tot in m'n eigen familie
toe. Maar als ik het dan uitleg vinden ze het ook best interes
sant. Het is erg genoeg dat ze munitie maken, maar daarom kan
het nog wel interessant zijn".
De Hek is ook mede-oprichter van de vereniging van munitie-
verzamelaars, officieel de „Nederlandse vereniging ter bestude
ring van munitie en ballistiek". Die club telt nu 400 leden. Deze
mensen waren tot voor kort illegaal met hun hobby bezig, want
volgens de wet bestond de munitieverzamelaar niet eens, zo ver
telt De Hek meesmuilend. Het was immers verboden om muni
tie in huis te hebben zonder vergunning.
De schrijver geeft een voorbeeld van 't nut van zijn hobby:
„Toen de Zweedse premier Olof Palme werd neergeschoten,
toonde de Zweedse televisie de kogel waarmee dat gebeurde. De
politie tastte nog in 't duister wat voor kogel 't was, maar ik wist
dat toen al. Op grond daarvan kon al worden opgemaakt dat het
om een professionele moordenaar ging".
Schieten heeft De Hek (natuurlijk) zelf ook gedaan, maar daar is
hij van terug gekomen. „Ik werd kotsberoerd van 't schieten.
Voor mij hoeft 't niet meer, al dat geschiet. Nee, ik heb geen zin
om weer uit te leggen waarom niet. Overigens heb ik net een
compact-disc gekocht en ik ben bang dat ik anders Beethoven
niet meer kan horen. Dat zou toch heel erg zijn, als je Beethoven
niet meer kon horen".
MARTIN VOORN
„Notes on small and medi
um military cartridges"
J. Lenselink en W.H. de Hek
Uitgeverij Delf ia Press
Prijs ƒ95,-
MSTERDAM Het
Jaimonides-lyceum in
"Imsterdam maakt zich
[et schuldig aan racisme
discriminatie door een
-tngen van wie niet* vast
zat dat de moeder joods
te weigeren als leerling,
lit heeft de vice-presi-
ent van de Amsterdamse
ichtbank, mr. E.W. de
Iruijff, gisteren bepaald,
l een kort geding dat
oor de ouders van de ge
weigerde leerling, de 12-
jrige Aram Brücker, was
ingespannen tegen het
ceum.
De school weigert de jongen
toe te laten omdat zijn ouders
niet willen meewerken aan
een onderzoek naar de joodse
afkomst van de moeder. Vol
gens het Maimonides-lyceum,
dat streng de joodse wetten
de Halachawetten volgt,
worden alleen joodse kinderen
toegelaten Volgens de Hala-
cha is een kind alleen dan jood
wanneer de moeder een gebo
ren of toegetreden jodin is. Uit
principiële overwegingen wil
de moeder van Aram niet ver
tellen of zij jodin is.
Volgens de rechter heeft de
school als instituut voor bij
zonder onderwijs de vrijheid
het onderwijs naar eigen gods
dienstige leest schoeien. Dit
staat met zoveel woorden in de
grondwet. „Maar ook heeft de
school de vrijheid de kring
van leerlingen te beperken tot
die afkomstig uit naar reli
gieuze normen bepaalde eigen
groep", aldus De Kruijff. Bo
vendien zei De Kruijff in zijn
vonnis dat een toelatingscrite
rium dat de school hanteert,
ook al is dit op religieuze mo
tieven gebaseerd, een objectie
ve en redelijke rechtvaardi
ging is van het doel en het ef
fect daarvan. Dit doel van de
school is het geven van onder
wijs aan de eigen groep leer
lingen naar de richtlijnen van
de Halacha.
USKE EN WISKE DE GLANZENDE GLETSJER
'lembih 'W
Uu Itrtn ran de jattil tn de munfst.
jn de buurt it (en f root bergmeer,
daarin Hebben ue teil rit en robben
uitfezet l/e leren nierfilukhii
(c) Standaard Uitgeverij, Antwerpen-Weesp.
AMSTERDAM De abortuswet
die door het kabinet Van Agt is
ontworpen en in 1981 door het
parlement is aangenomen, is niets
minder dan een overwinning
voor de Dolle Mina's en andere
pro-abortus groepen. „Als je de
wet goed leest zie je dat wie een
abortus wil, dat krijgen kan. En
zo werkt het ook in de praktijk".
Dat is de conclusie die Joyce
Outshoorn trekt uit een studie
naar „de politieke strijd rondom
de abortuswetgeving in Neder
land". Ze promoveerde gisteren
op dit onderwerp aan de Vrije
Universiteit in Amsterdam tot
doctor in de politicologie.
„Als je de retoriek ervan afkrapt, blijkt
de abortuswet gewoon liberaal te zijn
en dus een nederlaag voor het CDA. De
praktijk is er niet door aan banden ge
legd. Officieel moet een vrouw vijf da
gen „bedenktijd" in acht nemen voor
ze zich laat aborteren, maar dat is een
dode letter in de wet. Meestal gaan er
met doorverwijzen alleen al vijf dagen
overheen voor een vrouw zich bij een
kliniek meldt," aldus Outshoorn.
Hoewel de „pro-life"-beweging de dis
cussie over abortus weer probeert aan
te zwengelen, verwacht de politicologe
niet dat de wet teruggedraaid zal wor
den. „De wet is zo moeizaam tot stand
gekomen dat de grote partijen zijn al
lang blij zijn dat hij er is". Alle tegen
stand is sindsdien „een achterhoedege
vecht dat eigenlijk al verloren is".
Zestien jaar geleden stond Joyce Outs
hoorn „op een druilige novemberdag"
op het Amsterdamse Waterlooplein met
andere Dolle Mina's appeltjes te verko
pen ten bate van de stichting Stimezo,
die in Rotterdam een abortuskliniek
wilde openen. Die kliniek werd inder
daad geopend en gevolgd door andere,
waaronder Bloemenhove. Hoewel het.
bij wet verboden was, werden daar
„zwangerschappen onderbroken", zoals
de aborteurs het eufemistisch noemden.
De Dolle Mina's hadden hun eerste
doel bereikt: ongewenste zwanger
schappen konden worden beëindigd.
Nu moest de wet nog worden gewijzigd,
zodat vrouwen echt „baas in eigen
buik" zouden worden. In haar proef
schrift beschrijft Outshoorn de moeiza
me weg die de samenleving daarvoor
heeft afgelegd.
Volgens Outshoorn had de strijd rond
abortus niet zo hevig hoeven zijn, als er
maar niet zo'n fundamentele betekenis
aan gegeven was. „Abortus is volgens
mij niet „by nature" moeilijk op te los
sen; medisch-technisch is het een een
voudige ingreep, maar regeling ervan
wordt bemoeilijkt door alle betekenis
sen die mensen eraan geven".
Breinaalden
In de jaren vijftig bestond abortus nog
niet. Er werd in elk geval niet over ge
sproken. Niemand pleitte er voor het te
verbieden: het was al verboden. Nie
mand wilde het vrijgeven; dat was ner
gens voor nodig. Maar volgens Out-
hoorn. werd er intussen wel degelijk ge
aborteerd, in het geniep, op zolderka
mertjes en met breinaalden. Pas met de
aanloop tot de jaren zestig, waarin de
seksuele revolutie zou plaatsvinden,
werd abortus een gespreksonderwerp.
Het bestond en werd openlijk bespro
ken, zij het slechts in gezelschap van
„deskundigen". De eerste barrière naar
een vrije abortuswetgeving was daar
mee genomen. Voor voorstanders van
een vrije abortusregeling was het ver- Versluiering
volgens zaak het publiek bij de discus
sie te betrekken en de politiek in te
schakelen. Dat lukte langzaam maar
zeker.
op het CDA en moesten ze water in
hun wijn doen, aldus Outshoorn.
Nadat artsen onderling in de besloten
heid van hun beroepsgroep hadden ge
debatteerd over de ruimte voor abortus
(hoe groot moet de nood van de vrouw
zijn voor ongeboren leven mag worden-
afgebroken?), liet de Nederlandse Vere
niging voor Seksuele Hervorming
(NVSH) als eerste publieksgroep zijn
stem horen. Nood of geen nood, de
vrouw zelf heeft het recht over abortus
te beslissen, was het standpunt van de
seksuele hervormers. „Het duurde niet
lang voordat andere groepen dit stand
punt overnamen en hun eis de politie
ke arena indroegen", schrijft Outs
hoorn.
De eis van de NVSH, overgenomen
door allerlei vrouwengroepen en door
de Dolle Mina's ludiek onder de aan
dacht gebracht, werd in de Tweede Ka
mer verwoordt door de PvdA. De VVD
volgde aarzelend. De confessionele par
tijen ARP, CHU en KVP bleven abor
tus, in navolging van kerkelijke uit
spraken, in eerste instantie afwijzen.
Maar omdat de abortuspraktijk intus
sen welig tierde en noch de VVD noch
de PvdA met de confessionele partijen
mee wilde gaan, kwam een compromis-
wet halverwege de jaren zeventig on
herroepelijk in zicht. Niet eerder, om
dat de PvdA en de VVD (samen een
meerderheid in de Kamer) niet samen
een wetsvoorstel indienden, maar een
akkoord met de drie confessionele par
tijen, later het CDA, bleven zoeken.
Omdat PvdA en VVD niet met elkaar
wilden regeren, waren ze aangewezen
Dit betekent niet dat het CDA de abor
tustouwtjes geheel in handen had. De
dreiging van een PvdA/VVD-voorstel
(waarin abortus een zaak van de vrouw
alleen zou worden) was zo groot, dat
het CDA besloot één stap mee te gaan
om verdere stappen te voorkomen. De
ministers Ginjaar (VVD) en De Ruiter
(CDA), bewindslieden in het eerste ka
binet Van Agt, dienden in 1979 een
voorstel in waarin abortus werd toege
staan onder bepaalde voorwaarden.
Premier Van Agt en fractievoorzitter
Lubbers verdedigden dit voorstel in het
CDA-partijblad door te stellen dat als
„men aan de kant blijft staan, de CDA-
opvattingen helemaal niet meer terug
te vinden zijn". De meeste CDA-ka-
merleden deeiden deze visie, zodat het
wetsvoorstel uiteindelijk in 1981 werd
aangenomen, met 76 stemmen vóór en
74 stemmen tegen. Twee CDA'ers, Van
Leijenhorst en Couprie, stemden tegen
het regeringsvoorstel. Ook de Eerste
Kamer nam het voorstel met de kleinst
mogelijk meerderheid aan: 38 tegen 37
stemmen.
Volgens Outshoorn betekent dit dat de
Dolle Mina's de strijd gewonnen heb
ben. De abortuspraktijk werd niet aan
getast en het wettelijk verbod was ge
schrapt. Met instemming citeert Outs
hoorn de vroegere CDA-fractievoorzit-
ter Aantjes: „Kijk, je moet er door heen
zien. Er zijn velen in het CDA, die wil
len het wetsontwerp Ginjaar/De Ruiter
wel en daarom maken ze het veel
mooier dan het is. Maar als je het van
die versluiering ontdoet, blijkt gewoon
dat de vrouw beslist".
STEVO AKKERMAN
