Onfeilbaarheid paus blijft steen des aanstoots £cid6c(3omcmt SeictaeCotfia/fit kerk werield OUD-KATHOLIEKEN CONGRESSEREN IN MUNSTER Verontwaardiging groeit over marteling Mkhatshwa Amerikaanse protestanten in slangekuil beroepingen Curran neemt handschoen op aan tafel brieven 'P I lezers rWEET WAAROM U GEEFT./ ACHTERGROND MAANDAG 1 SEPTEMBER 1986 PAGINA 2 Duitse Evangelische Kerk helpt bij herbouw synagoge De regionale Evangelische Kerk van Hessen en Nassau heeft besloten de herbouw van de synagoge van Gieszen, die in de Reichskristallnacht van 1938 in vlammen opging, financieel mogelijk te maken. De joodse gemeente van Gieszen is in 1978 hersticht en telt ongeveer honderd leden. Tot dusver worden de synagogediensten gehouden in een voor dat doel aangepast woonhuis. In 1933 woonden er nog 1.265 joden in Gieszen. Voorzitter Helmut Spengler uit Darmstadt van de Evangeli sche Kerk van Hessen en Nassau heeft op uitnodiging van de joodse gemeente van Gieszen in een synagogedienst gesproken. Hij verklaarde dat een nauwe samenwerking tussen joodse en christelijke gemeenten het beste wapen is tegen antisemitisme. Amerikaanse Lutheranen één Met overweldigende meerderheid hebben de gelijktijdig gehouden algemene vergaderingen van de Amerikaanse Lutherse Kerk, de Lutherse Kerk in Amerika en de Evangelisch-Lutherse Kerken, het agelopen weekeinde besloten etnische verschillen achter zich te la ten en samen te gaan in de 5,3 miljoen leden tellende Evangelisch- Lutherse Kerk in Amerika. De gedelegeerden gingen, om ook zwar ten voor het kerklidmaatschap te winnen, akkoord met de bepaling dat tien procent van de zetels in organen waar beleidsbeslissingen vallen, moeten worden toebedeeld aan vertegenwoordigers van minderheden. De nieuwe kerk is van de protestantse Kerken in de Verenigde Staten per 1 januari 1987 de vierde in grootte. Ze komt na de Zuidelijke Baptisten, de Verenigde Methodisten en de Nationale Baptisten. Wat baat het diepzinnig over de Drieëenheid te redeneren, indien gij de deemoed mist en daarom aan de Driëenheid mishaagt. Thomas a Kempis Sommige liturgische, ker krechtelijke en dogmati sche praktijken in de Rooms-Katholieke Kerk wekken de indruk alsof het Tweede Vaticaanse Concilie in het geheel niet heeft plaatsgevon den. „Het zuurdeeg van de vernieuwing is in die kerk nog lang niet overal doorgedrongen." Deze kritiek was vorige week te beluisteren op het vie rentwintigste internatio nale congres van Oud- Katholieken, dat eens in de vier jaar wordt gehou den. Aan het woord was de Zwitserse Oud-Katho lieke theoloog dr. Hans Frei. Ook uit de bijdragen van andere sprekers bleek dat de Oud-Katho lieken de oecumene en de kerkvernieuwing hoog in hun vaandel hebben staan. Frei oefende kritiek uit op de reizen van de paus, die vol gens hem alleen maar ten doel hebben het dogma van de pauselijke onfeilbaarheid voor deze tijd wereldwijd ac tueel te maken. Na de uit spraak van het Eerste Vati caanse Concilie over de pau selijke onfeilbaarheid in 1870 zijn de Oud-Katholieken uit de Rooms-Katholieke Kerk In de protestantse kerken be staat volgens Frei de neiging het geloof steeds meer als een privé-zaak te beschouwen. Dit gaat volgens hem gepaard met anti-katholieke en anti-oecu menische ressentimenten. Mr. G.Chr. Kok uit Rotter dam schetste het verloop van de oecumene in de Oud-Ka tholieke Kerk. „Voor onze kerken leidde de deelname aan het internationaal oecu menisch gesprek niet alleen tot theologische discussies, maar ook tot een geweldige verbreding van de horizon." De Oud-Katholieke gemeen schap, bestaande uit welva rende blanke christenen in West-Europa en Noord-Ame- rika, kreeg door de oecumene oog voor rassendiscriminatie, uitbuiting en onderdrukking, aldus Kok, die namens de Oud-Katholieken lid is van het Centraal Comité van de Wereldraad van Kerken. Vooral dank zij de Wereld raad van Kerken, die een centrale rol speelt bij de op bouw van nieuwe solidariteit tussen de kerken, leerden Oud-Katholieken dat zij ook de eigen samenleving kriti scher moeten bezien. Kok is namens de Oud-Katholieken lid van het Centraal Comité van de Wereldraad van Ker ken. Zending is niet alleen een taak in de Derde Wereld, maar allereerst in eigen land, waar zovelen de kerk de rug toekeren. Christenen moeten de onderdrukten in Zuid- Afrika helpen, maar vooral het racisme in eigen land." Kok waarschuwde de Oud- Katholieken dat zij niet met alles tegelijk bezig moeten zijn. „Als kleine gemeenten hebben wij daar ook niet de deskundigheid en de man kracht voor. Wij moeten ons niet laten opjagen aan alles mee te doen en daarvoor dan op ons Hollands vervoermid del de fiets 50 km per uur te gaan rijden." De Oud-Katholieke Kerk telt wereldwijd ongeveer 450.000 leden. „Eerste onder zijns ge lijken" is de aartsbisschop van Utrecht, momenteel mgr. A.J. Glazemaker. De Oud-Katholieke Kerk is ontstaan uit drie stromingen: een 18e-eeuwse beweging in Nederland die verwant was met het Jansenisme (in 1653 en 1713 door het Vaticaan veroordeeld), groepen in Oos tenrijk, Zwitserland en Duits land, die de uitspraken uit 1870 van het Eerste Vaticaan se Concilie over de pauselijke onfeilbaarheid afwezen, en de Poolse Nationale Katholieke Kerk, die omstreeks de eeuw wisseling in Amerika werd opgericht. De Oud-Katholieken is de oe cumene met de paplepel inge goten, zo zei de Zwitserse theoloog dr. Hans Frei uit Bern. In 1874 en 1875 organi seerden de Oud-Katholieken de overigens mislukte hereni- ngingsconferenties te Bonn, waaraan theologen uit de Oosters-Orthodoxe, Angli caanse en Protestantse Ker ken deelnamen. Meer succes hadden de be sprekingen met de Anglica nen, die in 1931 leidden tot de overeenkomst van Bonn. Daarbij erkennen beide ge meenschappen eikaars katho liciteit en mogen de leden deelnemen aan de sacramen ten in de andere kerk. Tot de 13 kerken die in 1938 te Utrecht tot de oprichting van de Wereldraad van Ker ken besloten, behoorden de Oud-Katholieke Kerken van Nederland, Zwitserland en de Verenigde Staten. Behalve deze drie zijn ook de Oud-Ka tholieke Kerken van de Duit se Bondsrepubliek, Oostenrijk en Polen lid van de Wereld raad geworden. Op uitnodiging van Rome heeft een oud-katholieke waarnemer deelgenomen aan het Tweede Vaticaans Conci lie (1962-1965). Daaruit kwa men gesprekken tussen Rooms-Katholieken en Oud- Katholieken voort, die leid den tot de opstelling van de zogenaamde Nota van Zürich, waarbij in noodgevallen we derzijdse pastorale hulp moge lijk is. Het Vaticaan heeft echter geweigerd deze nota te bekrachtigen. Aartsbisschop Glazemaker heeft paus Jo hannes Paulus II daar nog eens op gewezen tijdens diens bezoek vorig jaar aan Neder- Honderd jaar na het Eerste Vaticaans Concilie heeft de internationale oud-katholieke theologenconferentie „zeven stellingen over het primaat schap" opgesteld, die het uit gangspunt vormden voor de verklaring van de Internatio nale Oud-Katholieke Bis schopsconferentie. Daarin wordt opnieuw het historisch primaatschap van de bisschop van Rome erkend, maar wor den de Vaticaanse dogma's over de paus afgewezen als onverenigbaar met de leer en de werkelijkheid van de oude, ongedeelde kerk. De verontwaardiging groeit in kerkelijke kring over de martelingen, waaraan de Zuidafrikaanse veiligheids politie de zwarte secretaris generaal van de rooms-ka- tholieke bisschoppenconfe rentie van zuidelijk Afrika, pater Smangaliso Mkhatshwa bloot staat. De pater zit se dert 12 juni in hechtenis. Paus Johannes Paulus II heeft in een zaterdag verzon den telegram aan voorzitter aartsbisschop Denis Hurley van Durban hierover zijn ontsteltenis uitgesproken. Op 28 augustus heeft de mi nister voor rust en orde, Louis le Grange, nadat de pa ter in Pretoria voor de rech ter van zijn mishandeling had getuigd, een onderzoek toegezegd en de strikte order doen uitgaan verdere marte lingen van de secretaris-ge neraal achterwege te laten. De Zuidafrikaanse bisschop pen hebben vandaag een nieuwe eis ingediend tot di recte invrijheidsstelling van Mkhatshwa. Namens de Amerikaanse bis schoppenconferentie heeft voorzitter aartsbisschop Ja mes Malone zaterdag presi dent Pieter Botha van Zuid- Afrika een telegram ge stuurd, waarin hij de marte lingen waaraan de pater heeft blootgestaan, scherp veroordeelt en zijn directe vrijlating eist. Kardinaal Basil Hume, aarts bisschop van Westminster, heeft in een telegram zijn verontwaardiging tot uit drukking gebracht over deze „monsterachtige behandeling door de hand van de Zuida frikaanse politie" en even eens Mkhatshwa's vrijlating verlangd „uit zijn onterechte hechtenis". „De vernederin gen die hij heeft ondergaan wekt legitieme en diepe be zorgdheid over de behande ling van minder vooraan staande personen' in verge lijkbare situaties", aldus de kardinaal. De strijd tegen pornografie in de Verenigde Staten blijkt zulke ingewikkelde vormen te hebben aangenomen, dat twee grote protestantse Ker ken en de Nationale Raad van Kerken, waarin 32 protestantse en orthodoxe Kerken samenwerken, zowel deel uitmaken van pornogra fie bestrijdende organisaties als van organen die zich te gen censuur keren. Deze slangekuil hebben de Verenigde Methodisten, de Nederlandse Hervormde Kerk: Beroepen te Amerongen parttime A.N. Rietveld, kandidaat te Woer den. Beroepen te Huizen A.W. van der Plas te Bergambacht. Verenigde Kerk van Christus en de Raad van Kerken be treden, door zich recentelijk aan te sluiten bij de mede standers van het slotdocu ment van de regeringscom missie tegen pornografie, klaarblijkelijk zonder zich te realiseren dat zij al lid waren van de reeds veel langer be staande Anti-Censuur Coali tie. De nieuwe organisatie „Amerikarten voor Constitu tionele Vrijheid" begon in juli als vrucht van samen werking tussen uitgevers van boeken en tijdschriften met een tegenoffensief om reli gieuze kritici van pornogra fie de pas af te snijden. En deze organisatie geniet de steun van de Anti-Censuur Coalitie, zodat de Kerken nu bezig zijn indirect een cam pagne te steunen tegen hun eigen strijd tegen pornogra fie. Vredesbeweging in beklaagdenbank „Niet alleen de Poolse groep .vrijheid en vrede', maar ook de hele Westeuropese vredes beweging staat in de beklaag denbank." Dit schrijft de Poolse vredesactivist Jacek Czaputowicz in een open brief aan IKV-secretaris M.J. Faber, die hem vorig jaar in Polen had ontmoet. Czaputo- wic moet binnenkort met Pjotr Niemczyk terecht staan. Zij worden ervan beschul digd dat ze de vredesbewe ging .vrijheid en vrede' in Polen hebben opgericht en dat ze contacten hebben ge zocht met personen die wer ken voor buitenlandse orga nisaties om zodoende schade aan de nationale belangen van de Poolse Volksrepu bliek toe te brengen. Zij kun nen worden veroordeeld tot een gevangenisstraf van mi nimaal twee en maximaal tien jaar. De brief van Czaputowicz is uit de gevangenis in War schau gesmokkeld en via de Nederlandse afdeling van So lidariteit in de publiciteit ge bracht. Faber zelf had de brief overigens nog niet ont vangen. Volgens de aanklacht beho ren het IKV alsmede de En gelse en Franse zusterorgani saties END en CODENE tot de verdachte organisaties. Met name wordt het project genoemd dat bedoeld is om de Helsinki-akkoorden nieuw leven in te blazen. Hierbij is het IKV betrokken. De begrippen vrijheid en vrede worden in Polen als gelijkwaardig gezien, zo schrijft Czaputowicz, „omdat we geen vrede tot elke prijs willen. Wij willen geen conv munistische vrede die geba seerd is op geweld en die het geweten van de burgers breekt. Voor ons zijn een de mocratische maatschappij en respect voor de rechten van de mens noodzakelijk voor het bewaren van de vrede." Czaputowicz nodigt Faber uit als getuige op te treden zodat deze zelf kan verklaren dat de Westeuropese vredesbe weging geen handlanger van de CIA is. De IKV-secretaris zei desgevraagd dat hij zich hiervoor al had aangeboden. Verder heeft hij kortgeleden bij generaal Jaruzelski gepro testeerd tegen het feit dat deze vredesactivisten buiten de recente amnestieregeling vielen. „Wat er ook moge gebeuren, ik ben vast van plan mijn theologische arbeid voort te zetten'Met deze woorden heeft moraaltheoloog prof. Charles E. Curran in een brief aan aartsbisschop James Hickey van Washington, kanselier van de Katholieke Universiteit van Amerika, aangekondigd in beroep te komen tegen de beslissing van dé Vaticaanse congrega tie voor de Geloofsleer, de procedure in te luiden om hem vervallen te verklaren van zijn leerbevoegdheid aan enige katholieke Amerikaan se universiteit. Prof. Curran zegt in zijn brief zich alle academische en wettelijke rechten voor te behouden om hoogleraar in de theologie aan de Katholie ke Universiteit van Amerika te blijven, „met inbegrip van al mijn procesrechten onder de werking van de universi taire statuten". De procedures die hij nu gaat volgen zijn in wezen dezelfde als die welke zijn voorge schreven bij ontslagverlening aan een faculteitslid in vaste dienst van de universiteit. In zijn verklaring legt pater Curran er de nadruk op, dat hij nog altijd theologisch en praktisch afwijken van enige kerkelijke leer die niet on feilbaar is verklaard, geoor loofd acht en van levensbe lang voor wat betreft de aca demische vrijheid voor rooms-katholieke instellin gen en voor de katholieke theologie zelf. In juridische kringen ver luidt dat het door prof. Cur ran ingestelde beroep teke nend is voor de tweeslachtig heid van de situatie, daar de hoogleraar waarschijnlijk ge woon kan doorgaan met col lege geven, hoewel door de RK Kerk van zijn leerbe voegdheid beroofd. Ook prof. Curran zelf heeft al laten doorschemeren dat als hij zijn gelijk niet krijgt binnen de universiteit, hij zich tot de burgerlijke rechter zal wen den. The Tablet In de Londense Times van afgelopen zaterdag is de vooraanstaande Britse mo raaltheoloog Kevin Kelly in de bres gesprongen voor Cur ran. „Wat prof. Curran in feite heeft gedaan is dat hij ter harte heeft genomen waarop het Tweede Vati- Prof. C. Curran caans Concilie heeft aange stuurd, namelijk de stelling dat niemand kan oordelen over het goed of kwaad zijn van een handeling als die los wordt gezien van de persoon die deze handeling verricht. Als het geheel wordt onder gebracht in enig onderdeel van de persoonlijke moraal is wat officieel wordt geleerd nu niet bepaald bruikbaar in de Het is voor pater Kelly dui delijk dat waar hij met zijn gevolgtrekkingen uitkomt in de pastoraal, .spanning ont staat met de officiële leer van de RK Kerk. Het is evenwel zijn overtuiging, dat zijn be nadering geheel in overeen stemming is met de algemene benadering van morele vraagstukken, zoals die wordt aangetroffen in de of ficiële leer van Vaticanum II. Het Britse katholieke week blad The Tablet besteedt eveneens aandacht aan de zaak-Curran. Het blad noemt het „onheilspellend" dat de congregatie voor de Geloofs leer in haar oordeel er blijk van geeft niet te malen om vrijheid maar alles op gezag zet. De congregatie laat in haar optreden tegen prof. Curran zien dat niemand die op enigerlei wijze op de ge noemde punten afwijkt in haar ogen geschikt is als ka tholieke theoloog onderwijs te geven. Wie het dan eens is met kardinaal Hickey, aarts bisschop van Washington en kanselier van genoemde uni versiteit, dat de normen voor theologisch afwijken, in 1968 gesteld door de Amerikaanse bisschoppen in het kielzog van Humanae Vitae, „een voudig niet werken in de praktijk", moet tot de conclu sie komen dat enige van onze beste katholieke theologen hun lier maar beter aan de wilgen kunnen hangen, aldus „The Tablet". Naar het blad vreest bestaat thans het gevaar, dat het zicht teloor gaat op de correc ties, die Vaticanum II op de eenzijdigheden van Vatica num I heeft toegepast wat betreft het dieper en rijker verstaan van hoe gezag func tioneert en welke plaats dat heeft in de Kerk. Het Britse katholieke week blad „The Universe" legt alle nadruk op het recht en de plicht van de RK Kerk te verzekeren, dat wie in het openbaar in haar naam on derwijs geeft in feite haar au thentieke leer uitdraagt. „Welke organisatie of groe pering kan overleven als er een voortdurende uitholling plaats heeft van principes die Kerk betreft is de maatregel tegen prof. Curran volgens „The Tablet" niet een kwes tie van zelfbehoud, maar het verzekeren van het hoog houden van de menselijke waardigheid in wat zij leert. Gebakken ham met ananaswortelsalade en aardappelen - citroengries Nodig voor twee: 3 schijven ananas, 2 plakken gekookte ham a 100 g, 30 g margarine, peterselie, 0,5 dl ananassap, mespunt maizena, bruine basterdsuiker, zout, ketjap; 1 lepel rozijnen, 250 g wortels, zout, peper, suiker, 1 lepel azijn, 1 lepel olie, peterselie; 0,5 tot 1 kg aardappelen; 4 0,5 liter melk, 30 g 'griesmeel, 30 g suiker, 1 lepel citroen sap, -essencejam. Laat de ananas op een zeef uitlekken. Bak de plakken ham in margarine vlot bruin en leg ze op een warm bord. Bak twee schijven ananas kort in het overgebleven vet en leg ze op de ham. Garneer met een toef peterselie. Doe weinig wa ter bij het bakvet. Meng de maizena met het ananassap en roer dit mengseltje door de jus. Laat deze een minuut koken en maak hem vervolgens af met azijn, bruine basterdsuiker, zout, ketjap en de in kleine stukjes gesneden derde plak ana nas. Was de rozijnen, kook ze tien minuten in weinig water, laat Groeiend aantal banen Omdat ons land over voldoende mogelijkheden beschik» om de inspanningen op het gebied van de ruimtevaart uit te breiden, heeft het kabinet eind vorige week besloten voor dat doel aanzienlijk meer geld beschikbaar te stellen. Vijf'd( ministeries zullen daaraan bijdragen, maar het leeuwendeel komt van Economische Zaken. Het kan niet anders of ook onze werkgelegenheid zal daar wel bij varen. OoK los daarvan komen er trouwens voor het eerst sinds de jaren zestig in de industrie in ons land banen bij. Volgens onze kersverse minister van economische zaken, dr. Rudolf de Korte, zouden er dank zij het herstel van onze economie en met name van de industrie zo'n 100.000 mensen extra weer aan het werk kunnen, als daarbij wel het effect van de toenemende deeltijdarbeid wordt betrokken. De minister had nog meer optimistisch nieuws. Naast eeul verwachte stijging van vijf procent in omvang van onze ex port en een verbetering van onze concurrentiepositie is er ook een duidelijke toeneming van de particuliere consump tie. Er zijn bijvoorbeeld in de eerste helft van dit jaar aan zienlijk meer auto's en andere duurzame gebruiksartikelen gekocht dan was verwacht. Ook de burger heeft kennelijk meer vertrouwen in onze economie. MAAR de groei van onze economie had volgens de minister dit jaar nog best wat groter kunnen zijn. De 2,75 procent stij ging vindt hij niet genoeg, al komt ons land met dit cijfer uit boven het EG-gemiddelde. Voeg daar nog aan toe, dat de kosten van ons levensonderhoud met een half procent zijn gedaald en men zou geneigd zijn alleen nog maar een zonni ge toekomst te verwachten. NlET zo ver verwijderd van Den Haag, in Londen, ziet men in economisch opzicht echter zwaar weer naderen. De gezag hebbende Britse bankiers- en beleggingsgroep Charterhouse voorspelt zelfs een recessie in de wereldeconomie. De indus triële productie in de wereld stagneert als gevolg van de be zuinigingen in de olieproducerende landen, de dalende dol larkoers remt de internationale handel en de economische positie van de Verenigde Staten met grote tekorten op de be groting en de handelsbalans geven bepaald ook geen reden tot groot optimisme. ZoU deze verwachte zware bui inderdaad losbarsten, dan kan het ook in ons land nauwelijks droog blijven. Voorlopig echter zitten we, om met Rudolf de Korte te spreken, weer vóór in het peloton. En zware buien hebbe» ook nog wel eens de neiging over te drijven. Kans op regen DE BILT (KNMI) Een frontale zone behorend bij een lagedrukgebied bij IJsland passeerde vandaag ons land. Deze zone blijft in het zuiden echter dicht in onze omgeving en een storing kan morgen, vooral in het zuiden van het land, mogelijk wat regen bren gen. De wind waait uit weste lijke richting en is overwe gend matig, aan zee af en toe krachtig. Woensdag bereikt ons een storing die vanaf de zuidpunt van Groenland naar Denemarken koerst. Bij het passeren valt dan weer regen. Daarna breidt een hogedruk- gebied op de Oceaan zich uit boven ons land en brengt ons droog weer en perioden met zon. De temperaturen komen dan op een wat hoger niveau. Weersvooruitzichten voor di verse Europese landen, geldig voor woensdag en donderdag: Zuid-Scandinavië: Verander lijke bewolking en vooral dinsdag buien. Middagtempe- ratuur 13 tot 18 graden. Benelux en Noord-Frankrijk: Wisselend bewolkt en dinsdag enkele buien. Middagtempera- tuur omstreeks 20 graden. Duitsland: Half tot zwaar be wolkt en een enkele bui. Mid- dagtemperatuur 17 tot 21 gra den. Britse Eilanden: Eerst half tot zwaar bewolkt en wat regen, woensdag perioden met zon en droog. Middagtemperatuur 15 tot 22 graden. Midden- en Zuid Frankrijk: Zonnige perioden en droog. Middagtemperatuur van 22 tot 28 graden. Alpengebied: Veranderlijke bewolking en bijna overal droog. Middagtemperatuur in de dalen 22 tot 26 graden. Spanje en PortugalZonnig en droog. Middagtemperatuur 25 tot 32 graden. Italië en Joegoslavische kust Zonnig, maar in het zuiden een lokale onweersbui. Mid dagtemperatuur 25 tot 30 gra den. ze uitlekken en afkoelen. Was en borstel de wortels schoon, laat ze daarbij (om verlies aan smaak en vitaminen te voor komen) niet langer dan nodig is in het water staan. Rasp de groente grof en meng haar met de rozijnen en een sausje van zout, peper, suiker, azijn en olie. Strooi er fijngeknipte peter selie over. Breng de helft van de melk aan de kook en strooi er een mengsel van griesmeel en suiker in. Laat de vla onder gere geld roeren vijf minuten zacht koken. Doe er van het vuur de rest koude melk bij en laat de vla koud worden. Breng de griesmeelvla op smaak met citroensap en -essence en garneer haar met jam. JEANNE Brieven graag kort en duidelijk geschreven De redactie behoudt zich het recht voor ingezon den stukken te bekorten Discriminatie Hagenaars opgelet! Hebt u het gezien en gehoord via de TV, de aanhangers van FC Den Haag? Ze schreeuwden in koor naar hun tegenstanders na af loop van de wedstrijd tegen Ajax: „Jood! Jood! Jood!". Mensen laat het toch NOOIT meer gebeuren! J.C. van Veen-Nieuwenhui- DEN HAAG. Koningin Wilhelmina Fonds voor de Kankerbestrijding. Sophialaan 8, 1075 BR Amsterdam. Telefoon: 020-640991. Postgiro: 26000. Bankrekening: 70.70.70.007.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1986 | | pagina 2