Sterker wordende islam in Afrika:
Zorg en uitdaging voor kerken
aan tafel
kerk
wereld
Alle r.-k. universiteiten
dicht voor Charles Curran
Bisschoppen bemoedigen Zuidafrikaanse collega's
De klim uit het dal
ACHTERGROND
QeidóC-Qomant
DINSDAG 26 AUGUSTUS 1986PAGINA!
Eén bekeerling na vijftien jaar zending
De door een Westduitse Baptistenorganisatie uitgezonden zen
deling Heinrich Berg heeft meegedeeld, dat hij na vijftien jaar
arbeid onder de 250 leden tellende stam der Nhambiquara-in-
dianen in de Braziliaanse provincie Mato Grosso zegge en
schrijve één bekeerling heeft gemaakt. De zendeling mag niet
terugkeren naar dit gebied, daar de Organisatie ter bescher
ming van indianen Funai dat heeft verboden. Voortaan kan hij
alleen nog heimelijk derwaarts gaan maar er zeker niet wonen.
Zendeling Berg hoopt nu, dat zijn bekeerling, de jonge Martin-
ho. in staat zal worden gesteld als evangelist de indiaanse ne
derzettingen af te reizen. De ambtenaren van Funai zijn hem
welgezind, zodat Martinho eerstdaags wel aan de slag zal kun
nen, aldus Berg.
Wiesenthal protesteert tegen bouw kerk in Sobibor
De nazi-jager Simon Wiesenthal heeft bij de apostolisch nunti
us in Wenen geprotesteerd tegen de bouw van een kerk op de
plaats van het vroegere concentratiekamp Sobibor in Oost-Po
len omdat de daar vermoorde joden op geen enkele wijze wor
den herdacht. Wiesenthal herinnert eraan dat na de oorlog
door de Poolse regering er een herdenkingsplaat is opgericht
ter herinnering aan de 250.000 vermoorde joden. Voor de aan
leg van het kamp stond er een kapel die door de nazi's in een
martelkamer werd veranderd. Volgens Wiesenthal wordt op-
die plek nu, in opdracht van de orde van Capucijnen met me
deweten en instemming van de bisschop van Lublin, een kerk
gebouwd waar op geen enkele wijze de dood van de tiendui
zenden joden herdacht.
Pijn, lijden zijn
onvermijdelijke feiten
in ons leven. Ze leren
je je morele basis, ze
leren je je moed te
ontdekken en te
vergroten.
R. van Hellenberg Hubar
DREIGENDE VERSTRENGELING ISLAM EN STAAT
Christenen in Nederland
moeten net als de chris
tenen in Afrika, in hun
ontmoeting met de in
aantal en „kracht"
groeiende islam leren om
de muren van onbegrip
en wantrouwen af te
breken. Dat zegt dr. J.
Haafkens, theoloog in
Nairobi.
„We kunnen wat dat betreft
lereh van Jezus die vanuit
zijn volstrekte echtheid in
geloof op een „vrije" manier
met iedereen kon omgaan:
tollenaars, religieuze leiders,
maar ook met de machtheb
bers, de Romeinen. Wanneer
het geloof dieper wortel
schiet in de waarheid van het
Evangelie, worden er geen
muren tussen mensen ge
bouwd. maar ontstaat er ech
te openheid naar anderen
ook naar andersgelovigen".
Dr. J. Haafkens, algemeen
secretaris van het „Islam in
Afrika Project" van de Afri
kaanse kerken, weet waaro
ver hij spreekt. Al bijna
twintig jaar woont hij in
Afrika en zijn werk is het
adviseren van de Afrikaanse
kerken over hun verhouding
met de islam.
„Je kunt moeilijk in het alge
meen spreken over de ver
houding tussen islam en
christendom in Afrika. Per
land liggen de omstandighe
den anders. Toch kun je wel
zeggen dat er sprake is van
een zich moderniserend en
een zich sterker manifeste
rende islam. Dat blijkt uit het
moderne islamitische onder
wijs dat zich ontwikkelt, uit
het zich sterker laten gelden
in het openbare leven en uit
het groeiend aantal moskee
ën, ook op plaatsen waar he
lemaal niet zoveel moslims
wonen".
De vestiging van missionaire
islamitische instituten op
verschillende plaatsen'-in di
verse landen is ook een voor
beeld van het gegroeide zelf
bewustzijn en de drang tot
manifestatie van de islam.
Dat geldt ook voor de talrijke
nationale en internationale
moslimorganisaties die de
laatste jaren zijn opgericht.
Volgens dr. Haafkens, die
door de hervormde Raad
voor de Zending is uitgeleend
aan het „Islam in Africa Pro
ject", maakt de islam in haar
moderniseringsijver dank
baar gebruik van de metho
den die de christelijke ker
ken de afgelopen honderd
jaar hebben gebruikt bij hun
zendings- en missiepogingen.
En met succes: De christelij
ke kerk is de laatste honderd
jaar enorm gegroeid. „Het
neerzetten van een moskee
op een schoolcampus of bij
een ziekenhuis, is een voor
beeld hoe moslims van de
christenen hebben geleerd.
Ze hebben gemerkt hoe al
die kerken die in de loop der
jaren zijn gebouwd en teken
van presentie zijn van het
christendom". De moslims
hebben ook de enorme bete
kenis van alfabetisering ont
dekt en net als de christenen
met hun bijbel doen, publice
ren ze vertalingen van de
Koran (afgedrukt naast de
oorspronkelijke tekst) in di
verse (streek)talen.
De kerken in Afrika hebben,
vooral voorheen, veel steun
ontvangen van de kerken in
het westen; nu krijgen de
moslims in Afrika veel steun
van islamitische staten. „Het
komt voor dat als een mosli
morganisatie het nodig vindt
om bijvoorbeeld een islami
tisch multifunctioneel cen
trum op te richten, die orga
nisatie aanklopt bij de ambas
sade van een islamitisch
land. En vaak met succes".
„De ontwikkelingen binnen
de islam in Afrika zijn voor
de kerken in Afrika een
zorg. Vooral in gebieden
waar het zelfbewustzijn van
de moslims groot is, bestaat
het gevaar van overheersing.
In verschillende landen is die
dreiging reëel. Minderheids
groepen in de islam propage
ren het „islamisme": In Sene
gal en in Nigeria gaan stem
men op die het kapitalisme
en het marxisme afwijzen; zij
propageren de islam als na
tionale ideologie".
Het is nog een minderheid
die deze richting uit wil,
maar de kerken zijn juist
over deze tendens verontrust.
De Afrikaanse traditie is,
volgens dr. Haafkens, er een
van verdraagzaamheid, van
pluraliteit. Iedere stam had
z'n eigen godsdienst en die
kon bestaan in het veelkleu
rig religieus palet. Na de on
afhankelijkheidsstrijd moest
met vereende krachten in de
jonge staten gewerkt worden
aan de opbouw van het land,
moslim en christen hadden
elkaar hard nodig om het ge
meenschappelijke doel te be
reiken. Nu dreigt dat gevoel
van (nationale) saamhorig
heid te wijken voor een na
drukkelijke presentie van de
islam, in het openbare leven
en in het bestuur. In ver
schillende landen speelt de
overheid een stimulerende
rol bij het versterken van het
islamitisch bewustzijn: subsi
dies voor congressen, inter
nationale ontmoetingen of
door steunverlening bij mos
lim-projecten. De kerken zijn
vooral beducht voor een ver
strengeling van godsdienst en
staat. Want dan wordt de tot
nu toe bestaande pluraliteit
in de samenleving ook for
meel en politiek te niet ge
daan.
In veel situaties is de ver
standhouding tussen moslims
en christenen nog steeds uit
stekend. Haafkens: „Toen
een Anglicaanse priester in
Sierra Leone tot bisschop was
gewijd, kwam het hele dorp
bij de familie om feest te vie
ren. Ook de moslims. Of het
feit van die katholieke meis
jesschool, waar liefst vier
honderd moslims-meisjes
naar toe gaan".
Nieuwe kans
De positie van de kerken in
Afrika verandert door de
zich sterker manifesterende
islam. De kerken staan vol
gens dr. Haafkens aan het
begin van een periode waar
in zij opnieuw hun plaats
moeten bepalen in de Afri
kaanse samenlevingen. „Het
gevaar is dat de christenen
zich afzetten tegen de islam.
Dat zou onjuist zijn. De nieu
we situatie zou eerder moe
ten leiden tot een vernieuw
de poging om, in de omgang
met elkaar, duidelijk te ma
ken wie Christus is dan tot
een soort kruistochtenmenta
liteit jegens de moslims".
Naar zijn mening bieden de
andere omstandigheden kan
sen op een authentieker bele
ven van het geloof in de God
van de bijbel, met name in de
vertaling naar de samenle
ving. „Veel hoge posten wor
den bezet door christenen.
Op hen ligt een grote verant
woordelijkheid om in hun
werk de betekenis van het
christelijk geloof duidelijk te
maken: Hoe gaan christenen
om met hun „machtsposities"
in de economie, in het be
stuur en in de educatie?
Daarbij moeten we ook be
denken dat de oplevende is
lam zichzelf en de kerken de
vraag stelt: „Wat hebben de
christenen eigenlijk gedaan
met de „talenten" die ze heb
ben ontvangen: hun betere
opleidingen, hun topposities
en de hulp van buitenlandse
kerken?"
LÜTSEN KOOISTRA
Alleen
gewijden in
priesterraad
Den Bosch
In een brief aan alle priesters
van het bisdom 's-Hertogen-
bosch heeft bisschop J.G. ter
Schure laten weten dat hij
zal overgaan tot vorming van
een nieuwe priesterraad
overeenkomstig de bepalin
gen van het Tweede Vati
caans Concilie. Dat betekent
dat de nieuwe raad in te
genstelling tot die onder de
vorige bisschop mgr. Bluys-
sen uitsluitend uit pries
ters zal zijn samengesteld. Op
de laatstgehouden dekenver
gadering hadden de dekens
erop aangedrongen bij de
kerkelijke instanties te vra
gen, of deelneming van niet-
priesters mogelijk kan wor
den gemaakt. De pauselijke
commissie voor kerkelijk
recht heeft per brief van 8
juli jl. laten weten dat dit niet
kan. Ook aanwezigheid van
leken als „min of meer vaste
waarnemers" bij de vergade
ringen van de priesterraad
acht zij „niet in overeenstem
ming met de natuur van de
raad".
De bisschop wil nu mogelijk
heden openen voor vorming
van een aparte raad of com
missie van leken, zoals pasto
raal werkers en werksters,
districtscatecheten en derge
lijke. die een kerkelijke zen
ding van de bisschop hebben
ontvangen. De binnenkort te
houden verkiezing zal elf
van de twintig leden van de
priesterraad omvatten. De
overige negen leden zijn de
vicaris-generaal, de bisschop
pelijke vicarissen en priesters
die de bisschop naar vrije
keuze benoemt.
Synode Chr.
Gereformeerde
Kerken in Den Haag
geopend
In de Haagse Eben Haëzer-
kerk is vanochtend de gene
rale synode van de Christelij
ke Gereformeerde Kerken
geopend. Het eerste agenda
punt is de verkiezing van een
moderamen (bestuur). De zit
ting wordt morgenavond ge
sloten en heropend op 16
september, wanneer nog
eens vier dagen vergaderd
wordt. Belangrijk agendapunt
is de „Amersfoortse kwes
tie", naar aanleiding van het
te ruim geachte abortus
standpunt van de predikan
ten Rebel en Harder. Gister
avond kwamen de tweeënvijf
tig afgevaardigden (via ge
trapte verkiezingen) in Den
Haag bijeen voor een ge
bedsdienst, waarin voorging
ds. M.C. Tanis uit Sliedrecht.
Prof. Charles Curran (52), de
r.-k. moraal-theoloog die zijn
ieerboevoegdheid kwijtraak
te, mag geen onderwijs meer
geven aan enige rooms-ka-
tholieke universiteit.
De hoogleraar leest dit in de
brief, die de prefect van de
congregatie voor de Geloofs
leer, kardinaal Ratzinger,
Nederlandse Hervormde Kerk:
Beroepen: te Dirksland drs. A. Juf
fer. laatstelijk zendingspredikant in
Kenia, in dienst van de Gerefor
meerde Zendingsbond, wonende te
Stolwijk. Aangenomen: naar Katwijk
aan Zee, H. Visser te Woudenberg;
naar Nieuwer ter Aa A.L. van Zwet
kandidaat te Katwijk aan Zee; naar
Ridderkerk (wijkgemeente Goede
Herder kerk) J.P. Kraaijeveld te
Wijckel en Sloten; naar Ternaard C.
Cluistra, kandidaat te Woudenberg.
Gereformeerde Kerken:
Beroepen: te Nieuwe Pekela G.
Lubberts, kandidaat te Amsterdam;
te Zaandam (parttime) drs, K.
Stroop te Krabbendam en (partti
me) mevr. F.G. Groen, kandidaat te
Krabbendam.
Christelijke Gereformeerde Ker
ken:
Twegtal te Haarlem-Centr., H. van
den Heuvel te Biezelinge en M. Op
penhuizen te Dedemsvaart.
hem met instemming van de
paus heeft geschreven. Aarts
bisschop John Foley, presi
dent van de pauselijke com
missie voor sociale communi
catie, bevestigde deze inter
pretatie.
Naar de mening van prof.
Curran, wiens vrijere opvat
tingen inzake abortus, voor
behoedmiddelen, voorechte
lijk geslachtsverkeer en echt
scheiding hem het ongenoe
gen van de congregatie op de
hals hebben gehaald, zou het
gevolg van de maatregel wel
eens van verstrekkende aard
kunnen zijn. Hij acht het niet
uitgesloten dat als de tegen
hem genomen maatregel
overeind blijft, „katholieke
theologen zich gedwongen
kunnen voelen katholieke
instellingen verder links te
laten liggen".
Aartsbisschop Foley meent
dat prof. Curran in zijn ,pu-
blikaties en colleges steeds
binnen de perken is gebleven
van wat de rooms-katholieke
bisschoppen van de Verenig
de Staten in 1968 hebben uit
gesproken inzake seksuele
ethiek. Integendeel: De pun
ten waarop prof. Curran is
afgeweken van wat de Kerk
absoluut afwijst, zoals abortus
en onnatuurlijke geboortebe
perking, hebben opzien ge
baard en verwarring gezaaid,
aldus mgr. Foley.
In een boodschap aan de bis
schoppenconferentie van zui
delijk Afrika brengen de Ne
derlandse bisschoppen hun
medeleven tot uiting met het
lot van secretaris-generaal
pater Smangaliso Mkhats-
hwa, die zich sedert 12 juni
in hechtenis bevindt en vol
gens de jongste berichten
zwaar wordt gemarteld.
De Nederlandse bisschoppen
conferentie verklaart ervan
uit te gaan, dat er nog onaf
hankelijke en integere rech
ters zijn in Zuid-Afrika en
brengen de hoop tot uitdruk
king, dat die in staat zullen
zijn „het niets ontziende ge
weld in uw land in te to
men".
De Nederlandse bisschoppen
verklaren bij meer dan één
gelegenheid te hebben ge
tuigd van hun verdriet en
verontwaardiging over de
toestand in Zuid-Afrika.
Naar overtuiging van de Ne
derlandse bisschoppen kan
slechts behoedzaam optreden
met respect voor alle mensen
in Zuid-Afrika een vreedza
me, rechtvaardige en demo
cratische samenleving te
voorschijn roepen. „Wij ho
pen dat uw regering een
rechtvaardige en van respect
getuigende behandeling kan
en zal garanderen van allen
wier namen ons niet bekend
zijn, maar die wel worden
gekend door God hun Schep
per
Bij afwezigheid van kardi
naal A. Simonis, die met va
kantie buitenslands is, draagt
de boodschap de handteke
ning van de vice-voorzitter
van de Nederlandse bisschop
penconferentie, bisschop H.
Ernst van Breda.
Macaroni met bolognesesaus en ijsbergsla
luchtige vanillevla
Nodig voor twee: 1 grote ui, knoflook, 1 lepel olie, 150 g
gehakt, 500 g tomaten, zout, peper, rozemarijn, laurier
blad, tijm. basilicum, 250 g macaroni, zachte margarine,
ammc» cflelfrii 50 f frpmsnte nittirre kaas:
1 ei, 30 g suiker, 25 g maïzena, 0,5 liter melk, 1 pakje van
illesuiker.
Fruit de kleingesneden ui met de geperste knoflook licht
bruin in de olie. Bak vervolgens het gehakt mee tot het bruin
begint te worden. Leg de tomaten en tel in kokend water,
ontvel ze en snijd ze in grove stukken. Doe de tomaten met
zout en kruiden bij het gehaktmengsel en laat de massa een
kwartier sudderen. Zet de pan op een sudderplaatje om aan
branden te voorkomen.
Kook de macaroni volgens de gebruiksaanwijzing gaar.
Vet een ovenschaal in met zachte margarine. Maak de toma-
peper, suiker, ten-gehaktsaus op smaak af met zout, aroma en fijngeknipte
selderij. Leg de helft van de macaroni in de ovenschaal met
daarop de helft van de saus en herhaal deze lagen een keer.
Bestrooi het gerecht met geraspte kaas en laat die onder een
hete grill of in een hete oven smelten.
Maak de in grove repen gesneden ijsbergsla aan met een
sausje van azijn, zout, peper, suiker, mosterd en olie en strooi
er kleingesneden ui en fijngeknipte peterselie over.
Splits het ei. Roer eigeel en suiker schuimig, voeg de maïze
na toe en maak er met weinig koude melk een papje van. Zet
de rest van de melk op. Klop het eiwit stijf. Schenk al roe
rende wat hete melk bij het eigeelpapje, doe het mengsel in
de pan en laat de vla een minuut koken. Schep de hete vla
luchtig door het eiwit en voeg de vanillesuiker toe. Laat de
vla onder af en toe voorzichtig (ze moet luchtig blijven!) om
scheppen afkoelen. JEANNE
De plannen van het tweede kabinet-Lubbers, die op Pr
jesdag in hun volle omvang zullen worden gepresentei ae
zijn in hoofdlijnen al bekend nu de ministerraad het ber «cj
over de begroting voor het volgend jaar heeft afgerond,
daarover bekend is geworden, is niet verrassend en lei jF
geen al te rooskleurig beeld op. We zijn weliswaar b n
moeizaam uit een diep dal te klauteren, maar de top is
lang niet bereikt.
BEKEND was al dat we ondanks alle bezuinigingen var5l!
afgelopen vier jaar niet aan een nieuwe bezuinigingsro
zouden ontkomen. Via een rijk gevarieerd programma wi -
nieuwe regeringsploeg volgend jaar elf miljard bezuiniger
ondanks dit gigantische bedrag zal het financieringstek.
het bedrag dat de staat tekort komt, nog iets oplopen,
van de grote verdiensten van het vorige kabinet was juist
het overheidstekort in nauwelijks vier jaar werd teru| -
bracht van ongeveer twaalf naar circa zeven en een half j
cent. Gelukkig zal in de jaren na 1987 het financiering
kort, als alles volgens de regeringsplannen verloopt,
ingrijpend dalen.
Het tweede kabinet-Lubbers hanteert het beproefde
cept: vrijwel alle ministeries moeten inleveren en de soc
uitkeringen en de salarissen van ambtenaren en trendvolj
(de werkers in de gezondheidszorg, de bejaardenhuizen,
welzijnssector en het openbaar vervoer) worden bevroi
Dat zal ertoe leiden dat het verschil in inkomen tussen ei
zijds de mensen in het particuliere bedrijfsleven en an<
zijds de groep ambtenaren en trendvolgers groter wordt,
betekent ook dat de mensen met een uitkering wederom
een extra achterstand worden gezet. Terecht dringt pren
Lubbers er in dit verband op aan looneisen, die hier en
in het bedrijfsleven al opklinken, te matigen. Solidari
blijft een harde noodzaak.
De beide btw-tarieven worden met één procent verho<
Dat besluit van het kabinet zal resulteren in een licht
wakkeren van de inflatie, die de laatste twaalf maanden j
volledig was uitgebannen. Desondanks zal de koopkra
van grote groepen burgers er volgend jaar licht op voo
gaan. Een nadeel van de btw-verhoging is ongetwijfeld,
het een nieuwe stimulans vormt voor zwartwerkers en be
tingontduikers.
TWEE ministers, Brinkman en Deetman, hebben Prins
dag niet afgewacht maar in de afgelopen weken al omva
rijke bezuinigingen in gevoelige sectoren als het club-
buurthuiswerk en het basis- en speciaal onderwijs aangek
digd. Die maatregelen treffen kwetsbare groepen in onze
menleving. In deze kolom hebben wij erop gewezen, dat
een regeringspartij als het CDA, dat terecht een schild i
de zwakkeren in de samenleving wil zijn, andere oplossip
mogen worden verwacht, althans een serieuze poging om
dere mogelijkheden te vinden. Dit standpunt schijnt ook
deel van de CDA-fractie in de Tweede Kamer te huldij
zodat het laatste woord over deze kwestie nog niet is gezi
Wind en buien
DE BILT (KNMI) Een res
tant van de wervelstorm
Charley, afkomstig van Flori
da, heeft zich ontwikkeld tot
een diepe depressie; deze pas
seert net ten noorden van ons
land en trekt naar Denemar
ken. Hoewel vandaag de fron
ten van het systeem zijn ge
passeerd, blijft het morgen
toch buiig weer, waarbij ook
op een enkele plaats onweer
kan voorkomen. Door de na
bijheid van het lagedrukge
bied staat er veel wind, in het
binnenland krachtig, aan de
kust zelfs af en toe stormach
tig, uit zuidwest tot west In de
komende dagen wordt de bui
igheid maar geleidelijk min
der. Het blijft vrij koel weer.
Weersvooruitzichten voor de
Europese landen, geldig voor
donderdag en vrijdag:
Zuid-Scandinavië: Veel bewol
king en enkele buien. Middag-
temperatuur tussen 15 en 19
graden.
Groot-Britannië, Ierland: Pe
rioden met zon. Woensdag in
Engeland nog een bui. Mid-
dagtemperatuur van 14 graden
in het noorden tot 18 in het
zuiden.
Benelux: Half tot zwaar be
wolkt en van tijd tot tijd re
gen. Middagtemperatuur rond
18 graden.
Duitsland: Veel bewolking en
van tijd tot tijd regen. Middag-
temperatuur rond 18 graden.
Frankrijk: Half tot zwaar be
wolkt en van tijd tot tijd regen
en kans op onweer. In de loop
van donderdag van het westen
uit opklaringen. Middagtempe
ratuur van 16 graden in het
noordwesten tot 27 aan de Ri-
vièra.
Spanje, Portugal: Zonnig, maar
in het noorden meer bewol
king en kans op een bui. Mid
dagtemperatuur van 18 graden
in het noorden tot 30 in het
midden en zuiden.
Italië, Joegoslavië: Perioden
met zon, maar vooral donder
dag ook een regen- of on
weersbui. Middagtemperatuur
van 23 graden in het noorden
tot 35 in het zuiden.
Alpenlanden: Veel bewolking
en van tijd tot tijd regen,
gelijk onweer. Middagten y
ratuur tussen 18 en 22 gra< (j
WEERRAPPORT HEDENMORGEN
Weer Ma* Min Rj
Amsterdam regen 17
Eindhoven
Den Helder
Rotterdam
Barcelona
Berlijn
Brussel
Dublin
Frankfort
Helsinki
Innsbruck
Klagenfurt
Kopenhagen
-v.bew. 20 11
regenbui 29 18
Malta
MUnchen
tv.bew. 19 11
(ADVERTENTIE)
Deleave
