finale
Bevallen
doe je thuis,
ziekenhuis is
voor zieken
Wegenkaart
in computer
met verse
route
gegevens
CeidócGouoatit'
Pleidooi
voor
geboorte-
registratie
baby's tot
duizend
gram
Van onze
correspondent"
Hoe komt het toch dat ik altijd een on
verklaarbaar soort verlegenheid voel zo
dra iemand me vraagt wat dat eigenlijk
is: buitenlands correspondentDe vraag
is eerder gesteld dan beantwoord. En als
ik uitleg wat ik doe. heb ik het gevoel dat
men mij niet helemaal vertrouwt. Er zijn
mensen die denken dat ik hier in Was
hington eigenlijk maar een beetje zit te
niksen, om aan het einde van de dag
gauw een verhaaltje aan de krant door te
geven dat ik natuurlijk uit de New York
Times moet hebben gepikt. Er is ook een
groep die denkt dat ik een merkwaardig
soort journalistieke almacht bezit, dat
Shultz me dus opbelt en ik allerlei vragen
mag stellen aan Reagan. Dan is er nog
een categorie mensen die me gewoon niet
gelooft en denkt dat ik waarschijnlijk de
een of andere charlatan ben die. met een
vervalste perskaart in de hand. de mede
mens wijsmaakt dat ik ..onze correspon
dent" in Washington ben.
Ik heb dus enige reden tot verlegenheid.
En die verlegenheid wordt nog vergroot
door het feit dat ik - behalve aan colle
ga's - inderdaad nauwelijks kan uitleg
gen wat ik precies doe.
Ik kijk. luister, lees en praat. Ik reis op
z 'n tijd. Ik maak erg veel gebruik van de
telefoon. Ik bezoek briefings, seminars en
persconj'erenties. Daar word ik dus wat
wijzer 'van. Als ik het stadium van ..wij
zer geworden" heb bereikt, ga ik achter
mijn computer zitten cm een verhaal te
schrijven. En dat verhaal geef ik dan
- voorzien van dat raadselachtige boven
schrift ..van onze correspondent" - door
aan de krant.
Soms vraagt de krant mij om het een en
ander na te pluizen of mijn licht eens te
laten schijnen over een bepaalde zaak
Dat doe ik dan, want een verzoek van de
krant leg ik uit als een rechtstreekse
vraag van de lezers.
De diepere zin van het bestaan van ..onze
correspondent" is dat hij met Nederland
se ogen kijkt naar de werkelijkheid van
het Tand waarin hij werkt. De correspon
dent is de vooruitgeschoven post van het
krantelezerslegioen. hij is hel brugge-
hoofd dat de vaderlandse nieuwsgierig
heid in een ver buitenland heeft geslagen.
De correspondent maakt waar wat iedere
afzonderlijke krantelezer zo graag zou
willen waarmaken: met de neus vooraan
staan.
Die Nederlandse krantelezer mag dan
z'n hebbelijkheden hebben, hij is niette
min een geoefend, vaardig en kritisch le
zer die je niks hoeft wijs te maken. Het is
dus een eer hem ie mogen vertegenwoor
digen.
I 'raag me evengoed niet wat een buiten
lands correspondent nu eigenlijk is. Daar
word ik verlegen van. Vraag me liever
wat ik voel als ik namens die Nederland
se krantelezers met de neus vooraan sta.
ZATERDAG 16 AUGUSTUS 1986
Mijn antwoord: ik voel me apetrots. En
heel gelukkig.
Wat ..onze correspondent" persoonlijk
denkt en voelt is niet zo erg belangrijk.
Een correspondent is er niet voor om zijn
lezers te overtuigen, hij is er veer ont zijn
lezers te informeren. Met dat laatste heb
ik het verschrikkelijk druk. Elke dag op
nieuw. Want de injormatiehonger van de
Nederlandse lezer is zo groot, dat ..onze
correspondenter slechts zelden in slaagt
die geheel te bevredigen.
Ik zou zeggen: houwen zo!
JO WIJNEN
ROTTERDAM - De meningen
wisselen elkaar af. De een zegt dat
thuis bevallen goed is en ook nog
goedkoop, de ander vindt het maar
niks. Aan die bijna eeuwige discus
sie is deze week weer een nieuw as
pect toegevoegd. Het aantal kinde
ren dat sterft tijdens de geboorte of
uiterlijk een week daarna, zou niet
langer afnemen omdat nog te veel
vrouwen thuis bevallen. Dr. Hoog-
endoorn van de Stichting Informa
tiecentrum Gezondheidszorg lan
ceerde deze provocerende stelling.
Stemmingmakerij? Cijfermateriaal
leverde hij er in elk geval niet bij,
maar een logisch verband is er vol
gens hem wel. Die zogenoemde pe-
rinatale sterfte nam namelijk sterk
af in de periode dat ook het aantal
thuisbevallingen drastisch vermin
derde.
..Dat is hetzelfde verhaal als van de boer
die 's morgens wakker wordt, ziet dat
het gras op de weilanden plat is en roept:
mijn koeien hebben op het gras gelo
pen". Mevrouw Lems. voorzitter van de
vereniging van verloskundigen, is razend
op Hoogendoorn. „Net zo goed als die
boer helemaal niet weet dat zijn koeien
op het gras hebben gelopen - het kan
immers net zo goed door noodweer zijn
gebeurd - gaat ook Hoogenboom maar
van een veronderstelling uit. Hij zegt
duidelijk: alle bevallingen in het zieken
huis. tenzij het niet hoeft. Ik zeg het pre
cies andersom: alle bevallingen thuis,
tenzij het niet kan".
Tijdens een af en toe hoorbaar pittige
bevalling, reageert mevrouw Lems in het
Dijkzigt Ziekenhuis op de volgens haar
belachelijke opmerkingen van Hoogen
doorn. Zelf heeft ze zo'n zevenduizend
bevallingen gedaan en gesteund door die
ervaring leidt ze in het Rotterdamse
Academisch Ziekenhuis nog dagelijk
verloskundigen en co-assistenten op. Het
is niet de omgeving die ze zwangere
vrouwen zou aanraden.
„Als er niets aan de hand is, als er geen
complicaties zijn, kun je het best thuis
bevallen. Dat is vertrouwd en gezellig.
Een ziekenhuis is voor zieken. Als je
daar naartoe gaat zonder dat het nodig
is, krijgt het een hotelfunctie. Dat kost
niet alleen veel geld, maar je bevalt toch
ook niet in het Hilton?".
Medische indicatie
De enige reden om volgens haar in een
ziekenhuis te bevallen is als er iets niet
in orde is. De beoordeling daarvan ligt
doorgaans bij de huisarts of de verlos
kundige. Is er iets mis met de moeder
en/of de vrucht, dan volgt doorverwij
zing naar de gynaecoloog. De vrouw
wordt dan op medische indicatie verder
in het ziekenhuis gecontroleerd en bevalt
daar ook. Is alles in orde, dan begeleiden
de huisarts of de verloskundige de zwan
gerschap en geboorte, die thuis of in het
ziekenhuis plaatsvindt, al naar gelang de
wens van de patiënt.
Als de huisarts de zwangerschap bege
leidt worden de kosten niet vergoed
door het ziekenfonds. Evenals de toene
mende populariteit van de 24-uursbeval-
lingen in poliklinieken, die voor artsen
ondoenlijk zijn, heeft dat ertoe geleid
dat nog maar dertig procent van de huis
artsen bevallingen doet. De rest wordt
verzorgd door verloskundigen, die wel
in het ziekenfondspakket zitten en ook
veel meer ervaring hebben met bevallin
gen. Volgens mevrouw Lems is het daar
om beter dat huisartsen zich helemaal
niet meer met bevallingen bezig zouden
houden: „Als je een raam wilt hebben,
ga je toch ook naar de timmerman en
niet naar de ingenieur?".
Om goed te kunnen beoordelen of een
vrouw naar de specialist moet. is uiter
aard kennis nodig. Een verloskundige
moet weten wat de verschillen zijn tus
sen een normale en een abnormale
zwangerschap. Zo moeten vrouwen
ogenblikkelijk naar de gynaecoloog wor
den doorgestuurd als het kind bijvoor
beeld andersom, dus met het hoofd naar
boven in de baarmoeder ligt (stuitlig-
ging), als de vrouw in verwachting blijkt
van een tweeling, of als de vader <pf
moeder een ziekte hebben (gehad) die
van invloed op de vrucht kan zijn.
Volgens mevrouw Lems kunnen verlos
kundigen dat soort situaties uitstekend
beoordelen, ze worden er tenslotte voor
opgeleid. „Natuurlijk worden er wel eens
beoordelingsfouten gemaakt", geeft ze
toe, „maar die worden ook gemaakt
door gynaecologen, co-assistenten en
huisartsen. In gelijke mate. Want net zo
goed als een verloskundige eens niet ziet
dal een kind verkeerd ligt, kan een gy
naecoloog tot een keizersnee besluiten
die helemaal niet nodig is".
Enige land
Nederland is momenteel het enige land
in West-Europa waar vrouwen nog thuis
bevallen. Mevrouw Lems denkt dat het
in andere landen niet meer gebeurt, om
dat het daar te lang duurt eer mensen bij
een ziekenhuis kunnen zijn. „Het is een
gewetensvraag, iets anders zou ik niet
kunnen verzinnen. Wel weet ik dat in de
Verenigde Staten en Canada, waar het
ook niet meer gebeurt, mensen er spijt
van hebben. Kinderen krijgen is daar
meer en meer een kille, routineuze be
doening geworden. Net als de dood zijn
we hard bezig de geboorte te verbannen.
Het zijn alletwee fysiologische gebeurte
nissen en die horen niet in een zieken
huis, maar thuis".
„Dikwijls is het de vader die wil dat de
vrouw in het ziekenhuis bevalt. Die man
zegt dan: ik wil het beste voor mijn
vrouw en kind. Dat klinkt wel mooi,
maar het slaat nergens op. Bij een nor
male bevalling maakt het absoluut niet
uit of je nou thuis of in het ziekenhuis
bevalt. Soms hebben de ouders gewoon
geen zin in de vuile rommel die een be
valling nu eenmaal met zich mee
brengt".
Mensen die een kind verwachten zijn
vaak bang dat er iets misgaat. Als ze in
een ziekenhuis bevallen denken ze dat er
te allen tijde iemand klaar staat. Maar
bevallingen kunnen heel lang duren en
een specialist kan geen 24 uur per dag in
een ziekenhuis zijn. Die moet dan ook
wel eens gewoon van huis komen als er
complicaties zijn; midden in de nacht
bijvoorbeeld. Eer die ter plekke is, zijn
er ook snel vijftien of twintig minuten
voorbij. In die tijd kan bijna iedereen in
Nederland in een ziekenhuis zijn. Bo
vendien heeft iedere verloskundige bea
demingsapparatuur en zuurstof bij zich
(in de auto) vóór noodgevallen. Daarom
wordt alleen mensen die echt heel lang
onderweg zijn om in een ziekenhuis te
komen, altijd afgeraden om thuis te be
vallen.
Denkfout
Volgens mevrouw Lems maken veel va
ders en moeders een denkfout indien ze
kiezen voor een ziekenhuis. Als het kind
bij een thuisbevalling bijvoorbeeld een
open rug of een derde long heeft, menen
ze dat dit nooit zou zijn gebeurd bij een
bevalling in een ziekenhuis. „En dat is
natuurlijk niet waar. Dan heb je het over
aangeboren afwijkingen, waarmee nog
altijd zo'n vijf procent van de baby's
wordt geboren. En aangeboren afwijkin
gen hebben totaal niets te maken met de
plaats van bevallen", benadrukt me
vrouw Lems.
„Het is gewoon een gevoelsmatige keus,
de een vindt thuis fijner, de ander een
ziekenhuis. Maar daar worden dan heel
oneerlijke of zelfs domme motieven bij
gehaald. Kijk, ik geef de voorkeur aan
thuis bevallen, maar evenmin als Hoog
endoorn zijn mening kan staven met cij
fers, kan ik bewijzen dat thuis bevallen
beter is. Zo eerlijk moet ik wel zijn".
Mevrouw Lems schrijft het niet verder
dalen van het perinatale sterftecijfer niet
toe aan thuisbevallingen, maar aan de
mogelijkheid dat kinderen steeds vroe
ger geboren kunnen worden. De tech
niek is zo ver dat kinderen die vroeger
niet eens geboren werden, nu wel levend
ter wereld komen en ook nog levenskan
sen hebben. De praktijk wijst echter uit,
dat veel van die vroeggeborenen, kinde
ren van soms amper twintig weken, toch
overlijden. In de categorie vroeggeboor
ten is het sterftecijfer derhalve toegeno
men, terwijl het bij baby's met de ge
bruikelijke zwangerschap van rond de 39
weken juist sterk is afgenomen. Daarin
is een zeker evenwicht, waardoor het al
gemene sterftecijfer niet meer daalt. Me
vrouw Lems: „Daarom zeg ik: pas als ik
harde cijfers heb waaruit duidelijk blijkt
dat er bij thuisbevallen meer baby's
overlijden dan bij bevallingen in het zie
kenhuis, wil ik mijn mening herzien".
„Het is dan ook noodzakelijk dat er een
internationale geboorte-registratie komt
van baby's tot duizend gram; kinderen
van ongeveer 26 weken. Ongeacht of die
a
X
nj
w
Is de Europese auto-industrie defi
nitief op z'n retour? Welnee, de
Europese fabrikanten hebben vol
doende kansen om zich hun Japan
se collega's van het lijf te houden.
De auto kan nog veel zuiniger, vei
liger en comfortabeler, want na
honderd jaar is de automobiel wel
iswaar zeer mobiel, maar nog wei
nig „auto". Vandaar dat fabrikan
ten als Daimler Benz, BMW, Fiat,
Renault, British Leyland en Volvo
wagens ontwikkelen met elektroni
sche breintjes onder de motorkap.
Digitale motor-elektronica is het tover
woord van de Europese autofabrikanten,
maar voorlopig zijn alleen prototypen
uitgevoerd met elektronische ontsteking,,
elektronische schakelcontrole, elektroni
sche anti-remblokkade, elektronische in
spuiting van benzine en dergelijke. En
ook de autocomputer, die op stemcom-
mando van de bestuurder de ramen, rui-
tewissers en claxon' bedient, bestaat nog
maar puur experimenteel. Al met al zal
het nog zeker vijf tot tien jaar duren
voordat chips in de meeste middenklas
se wagens zijn ingevoerd. Sinds kort
staat het vernieuwingsproces in een ho
gere versnelling omdat enkele projecten
van de Europese auto-industrie het Eu-
reka-stempel is verleend. Zoals Carmi-
nat, het Eureka-project waarin elektroni-
ca-producent Philips en autofabrikant
Renault gezamenlijk de ontwikkeling ter
hand nemen van een „automatische we
genkaart".
Carminat moet een internationaal sy
steem worden dat in de auto gesproken
aanwijzingen geeft om waar dan ook in
Europa van het ene adres naar het ande
re te rijden. Wil de bestuurder de meest
efficiënte route van A naar B kunnen
volgen, dan toetst hij vertrek en bestem
ming in op het toetsenbord van de auto
computer. Deze bepaalt met behulp van
een satelliet de plaats waar de wagen
zich bevindt en tovert dan aan de hand
van adres- en routegegevens (opgeslagen
in het compact-discgeheugen) de route
op het beeldscherm tevoorschijn.
Dank zij sensoren - elektronische „voe
lers" - die richting, snelheid en afgeleg
de afstand meten, kan de boordcompu
ter de chauffeur onderweg naar de opge
geven bestemming navigeren. Dat zal ge
beuren met de stemcomputer („Bij de
eerste straat links, dan bij het derde
stoplicht rechtsaf', enzovoort) opdat de
bestuurder niet tijdens het rijden op zijn
scherm zal turen.
Verse gegevens
Toepassing van het systeem zou het aan
tal ongevallen verminderen en een effi
ciënter gebruik van auto en wegen be
vorderen. De winst zit 'm echter vooral
in tijd en dus geld. „Vandaar", zegt inge
nieur H. Wessels van Philips Internatio
nal in Eindhoven, „dat we Carminat in
de eerste plaats voor het beroepsgoede-
renvervoer over de weg ontwikkelen.
Deze sector verliest jaarlijks grote som
men geld omdat de chauffeurs veel uren
en brandstof verspillen met omrijden en
langdurig zoeken in drukke stadscentra
en uitgestrekte industriegebieden".
Carminat maakt als Eureka-project kans
op een bijdrage van „Brussel" in de to-
taalkosten van 107 miljoen gulden.
Maar het Eureka-stempel vergroot voor
al de kans van slagen van het project.
De nationale overheden die aan Eureka
deelnemen, hebben immers beloofd de
initiatieven van de industrieën te beant
woorden met het wegnemen van natio
nale. bureaucratische barrières die het
ontstaan van één gemeenschappelijke
Europese markt in de weg staan.
Philips en Renault rekenen op een
krachtige memorie van de Europese mi
nisters omdat zij Europese normen voor
het satellietverkeer en Europese stan
daarden voor de apparatuur moeten
v3ststellen, twee belangrijke voorwaar
den voor Carminat. De twee partners
willen namelijk het gehele Europese we
gennet in het Carminat-geheugen stop
pen en het systeem bovendien „update"
maken. Via FM-radiokanalen (satelliet
transmissie) moet de computer automa
tisch informatie opnemen over verande
ringen in het wegennet zoals omleggin
gen, files en gladheid. De boordnaviga-
tor moet deze verse gegevens verwerken
tot een andere route die de chauffeur op
zijn beeldscherm krijgt voorgeschoteld.
Bovendien wil Philips - als grootste
producent van compact-discspelers -
dat alle Europese landen een compact
disc voor het Carminat-geheugen gaan
gebruiken.
Wat de elektronica betreft, lijkt Carmi
nat op Prometheus, het Eureka-project
blijven leven of niet. Pas als je over der
gelijke cijfers beschikt, kun je conclusies
gaan trekken. Het probleem is dat tegen
woordig lang niet alle baby's die niet
blijven leven, worden geregistreerd.
Want zodra dat gebeurt, ben je volgens
de wet verplicht ze te begraven of te cre
meren. Ouders willen dat vaak niet, ge
voelsmatig of omdat het een paar hon
derd gulden kost. Het ziekenhuis zorgt
er dan verder voor, wat doorgaans bete
kent dat het daar wordt gecremeerd. Die
baby's vind je dus niet terug in de statis
tieken. waardoor je een heel vertekend
beeld krijgt".
DICK HOFLAND
BIJ DE FOTO'S:
Links: In de Verenigde Staten en Canada
komen thuisbevallingen haast niet meer
voor. '/.'acvan men naar verluidt spijt
begint te krijgen. Want kinderen krijgen
is daar meer en meer een kille, routineuze
bedoening geworden.
Rechts: Als er niets aan de hand is, als
er geen complicaties zijn, kun je het best
thuis bevallen", vindt verloskundige Lems
uit Rotterdamm.
Truckchauffeurs zijn vaak uren kwijt met het zoeken naar de juiste weg. De automati
sche wegenkaart moet dat voorkomen.
waarin twaalf Europese autofabrikanten
- waaronder Renault - samenwerken.
Prometheus moet over vijf jaar de volle
dig gecomputeriseerde auto opleveren.
De Prometheus-deelnemers voelen er
niets voor Carminat - en daarmee elek
tronicagigant Philips - in hun project
onder te brengen. Pas in een later stadi
um willen zij elektronica-ondernemin-
gen opdragen de benodigde computer
systemen te ontwikkelen. Blijkbaar laat
Eureka, dat samenwerking tussen Euro
pese industrieën beoogt opdat de techno
logische achterstand op Japan en de VS
wordt ingelopen, nog ruimte voor onder
linge rivaliteit. Philips en Renault ont
wikkelen Carminat nu los van Promet-
heus en hopen in stilte op een voor
sprong. Wessels: „De nieuwe toepassin
gen die dank zij de geavanceerde elek
tronica mogelijk zijn, willen we niet af
remmen door ons louter te richten op
wat pas veel later haalbaar is".
HENK ENGELENBURG
