Vriendelijkheid kenmerk van
beeld Wim Kan en Corry Vonk
Renate
Dorrestein
maakt het
moeilijk
Breedgeschilderd
historisch landschap
EEN
VISIOEN
VOLGENS DE BIOLOGIEBOEKJES ZIJN DE
OERWOUDEN ROND DE AMAZONE DE LONGEN VAN DE MENSHEID.
DE KRANT WEET HOE LANG NOG.
CeidaeGou/icwt
i'Record-
bezoek
Flevo-
estival
Jerry Lee Lewis
in de problemen
bioscopen
(UNST
ZATERDAG 16 AUGUSTUS 1986 PAGINA 13
Achtmaal scheepsrecht
n/oorZsaZsaGabor
irOe Hongaars-Amerikaanse filmactrice Zsa
/B 'sa Gabor in een voor haar vertrouwde
ge. iose: als bruid. Het was de achtste keer, en
intde bruidegom was dit keer ene Robert
m lans Lichtenberg, champagnehandelaar en
?n inds tien jaar tevens prins Frederic von An-
ialt, hertog van Saksen. Titels die hij zich
folgens Westduitse kranten verwierf door
di ich tegen betaling te laten adopteren door
ien dame van echte adel. De plechtigheid
fond plaats in Gabors villa. De bruid had
jen jurk aan die was gemaakt door de vas-
ed e ontwerper van Imelda Marcos. Onder de
leworige echtgenoten van Gabor waren wijlen
en |e hotelmagnaat Conrad Hilton, de filmac-
nii eur George Sanders en een Turkse minis-
taUer. Volgens haar zeggen is zij nu voor de
jn jatste keer in het huwelijk getreden.
ér BIDDINGHUIZEN Het
;en([ospelrock-festival in de Fle-
vopolder beleefde een fraaie
Is* start, met een bezoekersaantal
,endat ver lag boven dat van
/ej voorgaande jaren. Als enige
ge. tegenvaller gold het wegblij-
ven van de Amerikaanse gos-
de >elzangeres Leslie Phillips, die
muzikale hoogtepunt van
5e» het festival moest worden.
in. IVaren in de ene hoek van het
terrein jonge gezinnen bezig
serzich te installeren, elder sloe-
er.gen punkers haringen in de
[rond. Deze verscheidenheid
l0 s juist een van de doelstellin-
ru gen van het festival, maakte
en coordinator van het gebeuren,
ar( Victor van Heusden gister
enavond nog eens duidelijk.
ojiteOnze opzet is een zo'n breed
jnogelijke groep een zo'n breed
mogelijk programma te bie
den. Er komen hier jongeren
die sterk kerkelijk gericht zijn,
maar een steeds groter wor
dende groep zijn die jongeren
die daar niets van willen we
kten" De organisatoren ver-
b jvachten 6000 mensen. Vorig
aar kwamen er 5000.
Film over Dönitz
BERLIJN De Oostduitse regis
seur Karl Gass wil een film ma
ken over admiraal Dönitz, de op
volger van Adolf Hitler in de
laatste dagen van de Tweede We
reldoorlog. Volgens de 69-jarige
regisseur wordt Dönitz in het
Westen weer geloofd en gepre
zen, en wil hij met zijn film de
geschiedvervalsing die met be
trekking tot Dönitz plaatsvindt
corrigeren. Gass ziet de oprichter
van de Duitse onderzeeërsmacht,
die tijdens de Nürnberger proces
sen tot 10 jaar werd veroordeeld,
als symbool van de overheer-
sings- en veroveringstendenzen
in het westen. Dönitz overleed in
1980 in de buurt van Hamburg.
MEMPHIS Het privéleven van de Amerikaanse
rockmusicus Jerry Lee Lewis is minstens zo kleurrijk
als zijn optredens. Zijn 23-jarige, van tafel en bed van
hem gescheiden vrouw Kerrie, zegt dat zij over zes
maanden zijn kind verwacht, maar hij zegt dat het
niet kan omdat hij steriel is. De kwestie kwam ter
sprake tijdens een rechtszaak, waar de scheiding van
het tweetal werd behandeld. Lewis diende vorig jaar
een eis tot echtscheiding in, maar trok die daarna
weer in. Kerrie, de zesde echtgenoot van de 50-jarige
musicus, ging daarop zelf tot de stap over, met de me
dedeling dat haar man haar onheus bejegende en be
droog. Het echtpaar is nog wel goed bevriend, maar
Lee kan onmogelijk de vader zijn van het kind dat
zijn vrouw verwacht, aldus Lewis' advocaat. Maar
volgens Lewis' vrouw is hij absoluut niet steriel.
BIJ DEZE KRANT
INFORMATIE OVER
FILMS, MUZIEK, THEATER.
RECREATIE, EXPOSITIES EN
EEN COMPLETE AGENDA
AMSTERDAM Wim
Kan zou, als hij nog leef
de, vermoedelijk met gro
te passen om het beeld
zijn heengelopen dat giste
ren op het Leidseplein in
Amsterdam van hem en
zijn vrouw werd onthuld.
„Beelden", zo zei hij ooit
in een van zijn conferen
ces, „je hebt er niks aan.
Niemand doet er iets mee.
Ja, een duif. Maar verder:
niks".
De conference stamt uit 1968,
dus misschien dacht Kan er
inmiddels anders over, maar
gemengde gevoelens rond dit
eerbetoon zou hij zeker heb
ben gehad. Of zoals zijn gelijk
namige neef het zich voorstel
de: „Hij zou bij de onthulling
niet aanwezig willen zijn
maar 's avonds laat. als allei
rustig was. met de auto ei
langsrijden en het glimmenc
van trots bekijken".
Wim Kan en Corry Vonk ir
brons, op een steenworp af
stand van twee plekken waai
zij hun grootste triomfen vier
den: het Leidsepleintheater
nu een bioscoop, en het Nieu
we de la Mar-theater. In het
eerste begon vijftig jaar gele
den het ABC-cabaret, het laat
ste werd zoiets als Kans huis
theater, waar ook de meeste
TV-opnamen van zijn confe-
Van rechts naar links Jeroen Nugteren, Wim lbo en Wim Kan bij het beeld van Wim Kan en Corry
Vonk dat gisteren op het Leidseplein in Amsterdam werd onthuld.
rences werden gemaakt. Een
betere plek voor het beeld van
het echtpaar was dan ook nau
welijks denkbaar.
De plek is nooit omstreden ge
weest, het beeld zelf wel, zo
liet initiatiefnemer Jeroen
Nugteren, student aan de
school voor de journalistiek en
een van de laatsten die Wim
Kan interviewde, gisteren nog
eens weten. „De één meende
dat het gek was om een beeld
te wijden aan iemand die zijn
leven niets anders deed dan
anderen op de hak nemen, de
ander vond dat er eerst maar
eens een beeld van Gerrit
Achterberg neergezet moest
worden. Ik geef toe dat er nog
meer artiesten zijn die een
beeld verdienen, maar dan
moeten anderen zich daar
maar voor inzetten. Waar het
mij om ging was het bewaren
van de herinnering aan twee
grote mensen, Wim Kan en
Corry Vonk".
Nugteren nam na Kans dood,
op 8 september drie jaar gele
den, het initiatief tot het beeld.
Vijftigduizend gulden was er
nodig, een bedrag dat binnen
enkele maanden door vrijwil
lige bijdragen, variërend van
een-gulden-tien tot vijfhon
derd gulden, bijeen werd ver
gaard. Het resultaat was een
door beeldhouwer Siemen Bol
huis vervaardigde impressie
van hoe het grote publiek zich
Kan en Vonk vermoedelijk
het best herinnert: na een op
treden, tijdens het in ont
vangst nemen van het applaus.
Bolhuis wilde dat het beeld de
vriendelijkheid zou uitstralen
die het echtpaar in werkelijk
ook bezat. Dat is hem, afgezien
van de andere kwaliteiten van
het beeld, bij uitstek gelukt.
KOOS VAN WEES
ALPHEN AAN DEN RIJN EUROCINEMA I (Van Boetzelaerstraat 6. tel.
01720-20800): Op Hoop van Zegen (al): 18.30, 21.00. za. zo. wo. 14.00.
EUROCINEMA II: Pretty in Pink (al); 18.30, 21.00. za. zo. wo. ook
13.45. EUROCINEMA III: Police Academy III (al): 18.45, 21.15. za. zo.
wo. 13.45. EUROCINEMA IV: Cobra (16); 18.45, 21.15.
NACHTVOORSTELLINGEN
EUROCINEMA I: Hardcore Super Girls (16); za. 24.00. EUROCINE
MA II: Pretty in Pink (al) za. 24.00 EUROCINEMA III: Meisjes van
Manhattan (18); za. 24.00. EUROCINEMA IV: Cobra (18); za. 24.00.
LEIDEN LUXOR (Stationsweg 19. tel. 071-121239): Police Academy
III (al); 19.00, 21.15. za. zo. wo. ook 14.30. LIDO en STUDIO (Steen
straat 39, tel. 124130): Top Gun (al); Cobra (16); Karate Kid II (al); Op
hoop van zegen (al); 14.30. 19.00, 21.15; Out o» Africa (al) 20.00. TRI
ANON (Breestraat 31. tel. 123875): Op hoop van zegen (al); 14.30,
19 00 21 15. zo. 14.15, 16.30. 19.00, 21.15. REX (Haarlemmerstraat
52. tel. 071-125414); Glitter (16); 14.30, 19.00, 21.15.
KATWIJK CITY THEATER I (Badstraat 30. tel. 01718-74075): Op hoop
van zegen (al); 14.45, 19.00, 21.15. CITY THEATER II: House (16); tij
den zie City I CITY THEATER III: Volunteer (al); tijden zie City I.
CITY THEATER IV: Motief voor moord (12); tijden zie City I. behalve
VOORSCHOTEN GREENWAY (tel. 01717-4354); Fletch (al); do. vr. za.
19.00. Abel; vr za. 21.15. zo. 19.00. ma. t/m wo. 20.15. Un amour de
swann (al); do. zo. 21.15.
KINDERVOORSTELLING
Troetelbaertjas; za. zo. wo. 14.00.Taran en de toverketel; za. zo. wo.
15.45.
4.00.
DEN HAAG* ASTA 1 (Spui 27. tel 463500): Top gun (al); 14.00. 19.00.
21 30. zo. 13.30. 16.00. 19.00. 21.30 ASTA 2 (Spui 27. tel. 463500):
De karate kid deel II (al); 14.00, 18.45, 21.15. zo. 13.15. 15.45. 18.45,
21.15. ASTA 3: The juewel of the Nile (al); 14.00. 19.00. 21.30. zo.
13.30. 16.00. 19 00. 21.30. BABYLON 1 (naast Centraal Station, tel.
471656): Police academy 3 (al); 14.00. 19.00, 21.30. zo. 13.30. 15.45.
19.00, 21.30. BABYLON 2: Out of Africa (al); 20.15. BABYLON 3:
Pretty in pink (al); 19.00. 21.30. do vr. ma. di. 14.00. CINEAC 1 (Bui
tenhof 20. tel. 630637): Cobra (16); 14.00. 18.45, 21.30. zo. 13.15, 16.00,
18.45, 21.30. CINEAC 2: Red Sonja (16); 14.00, 18.45, 21.30. zo.
13.15, 16.00. 18.45, 21.30. CINEAC 3: Brimstone A Treacle (16);
18 45, 21.30. do. vr. ma. di. ook 14.00. EUROCINEMA (Leyweg 910,
tel. 667066): Police academy III (al); 14.00, 19.00, 21.30. zo. 14.00,
16.30, 19.00, 21.30. METROPOLE 1 (Carnegielaan, tel. 456756): Op
hoop van zegen (al); 14.00, 18.45. 21.30. zo. 13.15. 16.00. 18.45, 21.30.
METROPOLE 2: Sans toit ni loi (16); 14.00. 18.45, 21.30. zo. 13.15,
16.00. 18.45. 21.30. METROPOLE 3: The money pit (al); 14.00, 18.45.
21.30 zo 14 00. 16.00. 18.45. 21.30. METROPOLE 4: UNder the vol
cano (16); do Apocalypse now (16); vr. A clockwork orange (16): za.
All that jazz (12); zo. Diva (16); ma. La hiatoria official (16); di. Kaos
(16); wo. Tijden: 14.00. 18.45. 21.30. zo. 13.15. 16.00. 18.45, 21.30. vr.
wo 14 00. 20 00. METROPOLE 5: Short circuit (al); 14.00, 18.45,
21.30. zo. 13 15. 16.00. 18.45, 21.30 ODEON 1 (Herengracht 13. tel.
462400): Op hoop van zegen (al); 13.45. 18.45. 21.30. zo. 13.15. 16.00,
18 45 21 30. ODEON 2: The hitcher (16); 13.45. 18.45. 21.30. zo.
13.15. 16.00. 18.45. 21.30. ODEON 3: Cobra (16); 13.45. 18.45. 21.30.
zo. 13.15. 16.00. 18.45. 21.30. ODEON 4: A passage to India (al);
13.45. 20.00. LE PARIS 1 (Kettingstraat 12b. tel. 656402): Erotic city
(18) 12.00 tot 22.30. zo. v.a. 13.30. LE PARIS 2: Sounds of sex (18);
12.15 tot 22.45. zo. v.a. 13.45. LE PARIS 3: Showgirls (18); 12.30 tot
23.00. zo. v.a. 14.00. HAAGS FILMHUIS (Denneweg 56. tel. 459900):
Zaal 1: Ginger Fred; 19.15. 21.45. Zelig; vr. za. 23.30. Zaal 2: Abel;
19.30, 21 45. Zaal 3: Een selektie uit het seizoen '85/'86 I: Pervola; do.
The Coca-Cola kid; vr Un amour de swann; za. Ran; zo. Oe deur van
het huis; ma. Dance with a stranger; di. LA historia oficial; wo. Dag.
19.30, 21.45. zo. 19.00, 22.00.
BOEKEN
In „Noorderzon", de nieuwe
Toman van Renate Dorrestein
wordt de werkelijkheid van
het leven hier en nu nogal
drastisch en op soms ongeloof
waardige wijze verlaten. De
hoofdpersoon van het verhaal,
een radiomedewerkster, To
paas, doet dat in het begin van
dit boek eveneens: zij verlaat
haar werk, woning, minnaar,
haar leven en land, om zich
;terug te trekken op een klein
eilandje, ergens in een noorde
lijke zee, waar mist, rotsen, le
genden, druïden en vreemde
stugge mensen het leven een
onheilspellende sfeer geven.
Het is al van meet af aan dui
delijk dat deze Topaas met
tichzelf in het reine moet ko
men. Niet alleen dat er van al
les aan haar leven mankeerde
(het was leeg. leidde tot niets),
ook is er een groot schuldge
voel, door een ongeluk, waar
'zij bij betrokken was. Topaas
zat dronken op de fiets, toen
een ander in haar auto een on
geluk maakte. Een vrouw
werd het slachtoffer.
Vanaf de eerste uren dat To
paas op het eiland van haar
loutering is, wordt het haar
duidelijk dat hier van alles aan
ie hand is, waar geen verkla
ring voor zal zijn en dat zij in
kontakt komt met het wezen
lijke van het leven zelf. Dat
zal zo wel gebeuren...
Topaas legt via cassettebandjes
verslag af van de gebeurtenis
sen op dat eiland aan een
meisje, Justine, dat kamers
huurt in haar woning, thuis.
Justine laat die bandjes weer
horen aan Julius, de vriend
van Topaas. Aan het eind van
het verhaal gaan zij samen op
pad om Topaas zoeken. Zij ho
ren dat hun vriendin dan al
dood is.
De lezer vermoedt al veel lan
ger dat Topaas gestorven is.
De gebeurtenissen op het
eiland krijgen zoveel mythi
sche betekenis. Topaas wordt
zozeer het slachtoffer van tur
bulente en geheimzinnige ri
tuelen en van het bijgeloof
van de eilandbewoners, dat
haar ervaringen steeds meer
het karakter van hallicunaties
krijgen. Haar belevenissen zijn
dan allang niet meer weer te
geven in cassetteboodschap-
pen, een toeziend verteller
heeft de rol van verslaggever
overgenomen, hetgeen een be
duidende zwakheid in de tech
nische opbouw van het ver
haal genoemd mag worden.
Er zijn meer zwakheden en te
kortkomingen in techniek,
verhaal en vormgeving. Op
het eiland gebeurt zoveel met
Topaas en alles wat gebeurt
wordt zo weinig ingebed in
een totaliteit, zo slecht voorbe
reid en zo gering uitgewerkt,
dat het de lezer - evenals de
hoofdpersoon - allemaal snel
erg veel wordt. Topaas is dan
wel het slachtoffer van alles,
de lezer blijft de grote buiten
staander en daarmee is „Noor
derzon" in feite mislukt.
Daarbij komt dat jammer ge
noeg ook in de thematische
ontplooiing van de gebeurte
nissen de draad verloren gaat.
Topaas voelt zich vaak een
kleine schakel in een groot ge
heel. waar zij aan onderge
schikt is. Soms wordt dat in
een wel zeer nadrukkelijk
beeld uitgewerkt: ergens ziet
zij hoe een kolonne mieren
een dode horzel meesleept. Als
een van de mieren struikelt,
wordt zijn plaats door een an
dere ingenomen, zonder dat er
afgeremd wordt door de ko
lonne. Zo voelt Topaas zich
kennelijk. Toch is zij op ande
re momenten vervuld van
haar persoonlijke konflikt. Zij
slaat ergens een boek open en
leest een motto, ontleend aan
Schiller: „Dat is de ergste
vloek der boze daad: dat zij
voortdurend verder kwaad
moet baren". Elders is het de
overweging dat de kwaliteit
van de daad die iemand stelt
en het morele oordeel daar
over, niet afhankelijk is van
de motieven die eraan ten
grondslag liggen: „Uit mooie
motieven kon evengoed iets
verschrikkelijks voortvloeien
als iets prachtigs uit laagharti
ge intenties".
Topaas als iemand die met
haar eigen schuld in het reine
wil komen of als de mens die
speelbal is van een mythische
wereld, waar zij kontakt mee
zoekt? Hoe die twee elementen
zich tot elkaar verhouden,
blijft in „Noorderzon" door de
al te turbulente en onuitge
werkte aktie onduidelijk,
waardoor de kern uit het boek
naar mijn gevoel ontbreekt.
JAN VERSTAPPEN
Renate Dorrestein: „Noor
derzon". Uitgave Contact.
Prijs 24.90.
Nieuwe vertaling van
de schrijver van
The French
Lieutenants Woman
De scherpzinnige en erudiete
Engelse auteur John Fowles
(schrijver van prachtige boe
ken als „The French Lieute
nants Woman" en „The Col
lector") valt steeds weer op
door de briljante perspectief
verschuivingen, die in zijn ro
mans voorkomen. Door de le
zer naarmate het verhaal
vordert het gebeuren steeds
opnieuw op een andere manier
te laten ervaren, wordt telkens
weer een geheel nieuw zicht
op het verhaal en een geheel
andere betekenis daarvan ge
geven.
In zijn vorig jaar in Engeland
verschenen boek „A Maggot"
is dat ook weer het geval. Zo
sterk zelfs dat de roman begint
met een vaag beeld, dat zo
wordt nadrukkelijk vastge
steld om onduidelijke rede
nen bij de auteur opkwam,
terwijl het verhaal eindigt bij
de historische Shakersbewe
ging en de vrouw Ann Lee,
die daarin een belangrijke rol
speelde in het tweede deel van
de achttiende eeuw. Nadruk
kelijk stelt Fowles echter dat
zijn boek geen historische ro
man is.
In de Nederlandse vertaling,
die nu van „A Maggot" is ver
schenen, is de rijkheid van
Fowles stijl, de kracht van zijn
verbeeldingswereld, zijn grote
kennis van zaken op het ge
bied van de historie en de ro
mantechniek, en zijn grote in
levingsvermogen in zijn
hoofdpersonen te konstateren.
Jammer natuurlijk dat de titel
onvertaalbaar is. Het boek
heet in het Nederlands „Een
visioen" en dat heeft helemaal
niets van de raadselachtigheid
en dubbelheid van de Engelse
titel. Het woord „maggot" be
tekent niet alleen een gevleu
gelde, larfachtige made, het is
in een oudere betekenis ook
een obsessie of gril. Bovendien
is het de term voor een be
paald soort oudere volkslied
jes. Niets van dit alles, dat niet
zonder betekenis is voor de le
zer, komt uiteraard in het
woord „visioen" terug.
Spectaculair
Het verhaal is feitelijk heel
simpel, maar het ontvouwt
zich, zoals gezegd, op spectacu
laire wijze. Een groep mannen
en vrouwen reizen te paard
door Wales, in het voorjaar
"an 1736. De auteur volgt hen
op één dag. Er is ogenschijnlijk
niet veel aan de hand, al doen
zich wat raadselachtige mo
menten voor en lijkt het erop
dat er in zekere zin van be
drog, geheimzinnigheid, spra
ke is. Ook de erotische ver
houdingen, zoals ze zich in de
herberg waar het gezelschap
de nacht doorbrengt geschetst
worden, roepen vragen op, be
vatten raadselachtige spannin-
gen.
Na dit inleidend hoofdstuk
volgt een krantenbericht van
een paar maanden later, uit
„The Western Gazette", waar
in melding wordt gemaakt van
de zelfmoord van een
vreemdeling, wiens lijk men
in het woud heeft gevonden.
De overheid gaat de zaak on
derzoeken en komt terecht bij
de pérsonen uit het gezelschap,
dat we in het eerste hoofdstuk
aantroffen. Behalve een paar
beschrijvende hoofdstukken,
die in de roman worden opge
nomen, bestaat het grootste
deel van het boek uit de vra
gen en antwoorden in de ver
horen door de ambtenaar Ays-
cough, die het gezag en de on
wrikbare trouw in het geloof
vertegenwoordigt. De verho
ren concentreren zich langza
merhand op wat zich heeft
voorgedaan op de dag, volgend
op die, die beschreven werd in
het inleidende hoofdstuk. Zeer
raadselachtige gebeurtenissen,
in een grot, waar misschien
hekserij plaatsvond, met aller
lei sexuele elementen.
Sleutelrol
De plaats van Rebecca Lee,
een Londense prostituee die
een sleutelrol gespeeld lijkt te
hebben, wordt in die verhoren
steeds meer centraal gesteld.
Uiteindelijk gaat het om wat
haar ervaring is van die dag:
een duivelse of een hemelse
gebeurtenis? Haar kind
mede het gevolg van de ge
beurtenissen die hier beschre
ven worden zal Ann Lee
zijn. die naar de Verenigde
Staten emigreert en daar in de
groep van de zeer godsdiensti
ge Shakers belangrijk werk zal
doen.
Zo verglijdt de roman van
Fowles van pure fantasie, via
politieverhoren naar een his
torische werkelijkheid. Dat
knappe spel van fictie en wer
kelijkheid wordt ondersteund
door een prachtige vertelwijze.
Het is eigenlijk ongelooflijk
dat Fowles in het grootste deel
van zijn boek slechts dialogen
tussen de onderzoeker en de
getuigen opneemt, in de vorm
van achttiende eeuwse notities
van rechtbankverslagen,
waarbij alleen het gesprokene
genoteerd wordt, zonder enige
nadere beschrijving. En dat is
bijzonder boeiend en onthul
lend.
Feitelijk blijft er één leemte in
het geheel, en die is niet zon
der betekenis: de gebeurtenis
die Rebecca Lee beschrijft aan
de onderzoeker is vol van
technische vondsten van twee
eeuwen later. Het verband tus
sen deze twintigste eeuwse
techniek en de achttiende
eeuwse ervaring (of visioen)
van die vrouw wordt niet ver
der beschreven. Daarmee zit
er een gat in het belangrijkste
deel van het verhaal, waar
door de lezer het gevoel over
houdt, dat Fowles zich hier
mee toch eigenlijk geen raad
geweten heeft, al is zijn portret
van Rebecca Lee uiterst lief
devol en boeiend.
JAN VERSTAPPEN
John Fowles: „Een visioen"
(„A Maggot"). Uitgave
Bruna. Prijs 37.50.
