I
„Vandaag een bom in je
winkel, morgen in je huis"
dagjes
mens
VNO BEPLEIT VERLAGING
INKOMSTENBELASTING
Levende
repen
chocola
TURKSE GEMEENSCHAP BANG NA AANSLAG OP THEEHUIS:
FRIEMELS
Man steekt zichzelf
in winkel in brand
De getemde
watermuis
Dagboek
van een
^•BINNENLAND
Ccicbe Comuut
DONDERDAG 14 AUGUSTUS 1986PAGINA
FDomlift blijft
_buiten gebruik
'UTRECHT Hoewel het
Utrechtse gemeentebestuur toe
stemming heeft gegeven de Dom-
iilift weer in gebruik te nemen
{heeft de Stichting Lift-Off beslo
pen hiervan definitief af te zien.
jSinds 5 augustus is de lift aan de
^buitenkant van de Dom buiten
^werking gesteld, toen hij op een
1 hoogte van zestig meter met twee
J en twintig mensen aan boord
bleef steken als gevolg van een
stroomstoring. De lift is aan het
'begin van de zomer opgesteld sa-
men met een torenhoog raketmo-
a» del aan de gevel van de Dom. De
lift heeft 65.000 bezoekers getrok
ken.
Strengst bewaakte
patiënt wil uit isolatie
GRONINGEN De 30-jarige G.I., pa
tiënt in de Van Mesdagkliniek in Gro
ningen, heeft gisteren tijdens een kort
geding voor de rechtbank in Groningen
versoepeling van het regime geëist
waaronder hij wordt vastgehouden. De
man verblijft al twee jaar op de strengst
bewaakte afdeling van de kliniek. Bo
vendien zijn er nog eens extra beper
kende maatregelen genomen, omdat hij
door het ministerie van justitie als zeer
vluchtgevaarlijk wordt beschouwd.
De patiënt is in 1982 ter beschikking ge
steld van de regering, na een gewapen
de overval waarbij hij iemand van het
leven beroofde. Volgens zijn advocaat is
I. momenteel de „strengst bewaakte fi
guur van Nederland".
Heidehoning schaars
RUINEN Heidehoning van ei
gen bodem wordt dit jaar een ui
terst schaars produkt. In andere
iaren plaatsten de imkers hun
bijenkasten in grote aantallen op
de heide, maar nu er weinig hei
de meer bloeit heeft het weinig
zin meer bijen erop uit te sturen
honing te verzamelen. Heidevel
den kleuren de laatste iaren
steeds minder paars, mede als ge
volg van de zure regen. De
struikheide moet het ook steeds
meer afleggen tegen het agressief
oprukkende pijpestrootje. Het
bentgras valt niet te stoppen. De
heide werd de afgelopen jaren
ook al regelmatig geteisterd door
het heidenaantje.
DEN HAAG De werkgeversor
ganisatie VNO vindt dat het kabi
net met ingang van 1 juli volgend
jaar de tarieven van de loom en
inkomstenbelasting met één pro
cent moet verlagen. „Alleen zo
kan een daadwerkelijk begin wor
den gemaakt met een verkleining
van het verschil tussen bruto en
netto loon", zei VNO-voorzitter
mr. C. van Lede gisteren in Den
Haag.
Volgens VNO-berekeningen kost
de belastingverlaging dfe overheid
600 miljoen gulden. Dekking van
deze extra kosten zal het kabinet
moeten vinden in bezuinigingen
op de overheidsuitgaven. Het ka
binet moet volgens de werkgevers
meer prioriteit geven aan het ver
kleinen van het bruto-netto-tra-
ject (de zogenaamde „wig"). „In
het regeerakkoord geeft het kabi
net wel met zo veel woorden aan
dat er iets aan de wig moet wor
den gedaan, maar de vraag hoe
wordt niet beantwoord", zei Van
Lede. Hij noemde de filosofie van
de regeringsverklaring als geheel
goed maar in haar uitwerking
„weinig offensief". Hij wees er op
dat het verschil tussen bruto en
netto in Nederland met 37 procent
het hoogste is in Europa waar het
gemiddelde op 25 procent ligt.
J Mevrouw Aukema met een
stukje van de levende reep
chocola. Daaronder eeh ver
st groting van de larven, die in
r| werkelijkheid en centimeter
14 lang zijn.
iroifTIEL Mevrouw Aukema uit
)osl Tiel wilde net en hap van een
eU lekkere reep chocola nemen,
Jtoen ze allemaal kleine beest
jes zag bewegen. De levende
i reep kwam van Venz, die
f- meende dat de winkelvooraad
te oud was geweest. Mevrouw
Aukema kreeg twee nieuwe
repen, rechtstreeks van de fa
briek, met een keurig briefje
erbij. Gisteren wilde ze er een
tje opeten. Ze haalde het zil
verpapier eraf en ja hoor,
de chocola leefde weer. Dat
vond mevrouw Aukema toch
te gek en ze schakelde de Keu
ringsdienst van Waren in.
Venz is behoorlijk geschrok-
ken en neemt de zaak hoog op.
Het bedrijf zegt dat het gaat
om larven van de cacao-mot.
Het is ongebruikelijk dat die
het hele verwerkingsproces tot
chocoladereep overleven. De
cacao-bonen, waain de motten
zitten, worden gebrand, ver
malen en verhit. Nu bij nota
bene dezelfde consument twee
keer is gebleken dat de motten
en hun larven het proces toch
kunnen overleven, stelt Venz
een nauwkeurig onderzoek in.
Geen krant ontvangen Bel tussen
18.00 en 19.00 uur. zaterdags tussen
14.00 en 15.00 uur. telefoonnr.071-
122248 en uw krant wordt nog dezelf
de avond nabezorgd.
SCHIEDAM Yasin
Keskinyer loopt versla
gen door zijn theehuis.
Waarom plaatste het
Schiedams Jongeren-
front afgelopen weekein
de een bom in zijn pas
geopend etablissement?
Waarom schoten Neder
landse jongeren zijn ver
wachtingen aan flarden?
Omdat hij Turk is. En
dat is dan meteen alles
wat bekend is, want de
twee daders, 18 en 22
jaar, zitten wel in de cel,
maar houden hun kiezen
stijf op elkaar. De slacht
offers van de vreemde
lingenhaat zijn openhar
tiger. In het theehuis
praten twaalf Turkse
mannen over de wortel
van het kwaad en bren
gen de Turkse gastvrij
heid in praktijk.
„De verslagenheid is groot",
vertaalt tolk M. Engin de re
acties van de mannen. „We
kunnen niet iedereen kwa
lijk nemen wat deze twee
jongens gedaan hebben, maar
er is al zoveel meer gebeurd.
En wat zal er nog volgen?
Vandaag plaatsen ze een bom
in je winkel, morgen in je
huis". De Turken hebben
maar weinig reden niet bang
te zijn. Iedere aanwezige kan
voorbeelden van belediging
noemen, soms gepaard met
geweld. „In maart hebben ze
geprobeerd het Turks cultu
reel centrum in brand te ste
ken. Als een agent niet toe
vallig was langsgekomen was
het hele gebouw uitgebrand".
„Mijn kind is herhaaldelijk
met opzet door een bromfiet
ser aangereden". „Er is zelfs
een fietser in het water ge
gooid". ,,"s Avonds worden
kinderen lastiggevallen, soms
met metalen voorwerpen ge
slagen". Het wordt ze in het
gezicht gesmeten: „Rot op
naar ie eigen land, smerige
Turk!Ze voelen het: „Veel
Nederlanders kijken op ons
neer". Vraag in een winkel
in Schiedam naar de Par
kweg. waar het theehuis is
gevestigd, en men vraagt je
of je „ook een bommetje gaat
leggen". Het zal wel toeval
zijn, Schiedam is volgens
De directeur van het Nederlands
Centrum voor Buitenlanders, de
heer Rabbae, heeft naar aanleiding
van de aanslag op het Turkse koffie
huis in Schiedam om een gesprek
gevraagd met premier Lubbers en de
fractievoorzitters Kok (PvdA) en
Voorhoeve (VVD). Rabbae zal tij
dens de ontmoeting, die binnenkort
plaatsheeft, zijn „ernstige bezorgd
heid" overbrengen en wijzen op de
wisselwerking tussen het regerings
beleid en het denken van de bevol
king. „Ik moet eerlijk constateren
dat het minderheden tot nu toe ei
genlijk niet meer dan een verbale
intentie is geweest. De werkelijkheid
is helaas beroerd, dus het beleid
heeft geen antwoord kunnen geven
op de maatschappelijke problemen",
aldus Rabbae.
In Schiedam zal zaterdag een de
monstratie worden gehouden tegen
vreemdelingenhaat en racisme. De
demonstratie wordt georganiseerd
door de Turkse Werknemers Vere
niging en Nederlandse anti-discrimi
natie organisatiesr
De verdachten van de aanslag wor
den vandaag voorgeleid aan de rech-
ter-commissaris die moet beslissen
over een eventuele verlenging van
Politie-agenten verlieten zondag het getroffen koffiehuis In Schiedam door de gebroken ruit hun voorlopige hechtenis. De politie
van de deur. nadat ze binnen pamfletten hadden gevonden van het „Schiedams Jongeren doet verder geen mededelingen over
Front", dat zich verantwoordelijk stelde voor de aanslag.
het verloop van de verhoren.
burgemeester Scheeres niet
haatdragender dan andere
steden, maar daar heeft Ya
sin Keskinyer weinig aan.
„Dit hadden we nooit ge
dacht", zeggen de mannen,
„anders waren we niet naar
Nederland gekomen".
De Turkse gemeenschap in
Schiedam, zo'n 3500 van de
70.000 inwoners, is de schrik
om het hart geslagen. „We
worden psychisch onder
drukt en dat leidt tot depres
sies. In Duitsland hebben
sommige mensen zichzelf al
uit wanhoop in brand gesto
ken, dat kan hier ook gebeu
ren". Terugkeren naar Tur
kije is geen oplossing, vinden
ze. Dat is weglopen voor de
problemen. Mensen moeten
toch fatsoenlijk met elkaar
kunnen omgaan? En trou
wens, hun kinderen zijn hier
opgegroeid, die zijn ver-Hol-
landst en kunnen niet meer
terug. Nee, het kwaad moet
met wortel en al worden uit
geroeid. Huidskleur mag
geen rol spelen in de beoor
deling van mensen. Natuur
lijk, je hebt goede en slechte
Turken, maar dat heb je
overal. De Turken hebben nu
juist geleerd altijd gastvrij en
voorkomend te zijn. „Wij zijn
gewend gastvrij te zijn, juist
tegenover buitenlanders. On
langs strandde nog een Ne
derlandse toerist met zijn
auto op het platteland van
Turkije. Die wilde zijn tent
gaan opzetten, maar daar
kwam niets van in. „We heb
ben toch huizen en eten?"
werd er gezegd en de toerist
werd netjes opgevangen.
Laat de mensen alsjeblieft
komen kijken hoe het in
Turkije is, waar wij vandaan
komen, hoe wij leven".
Wellicht dat dat kan leiden
tot zo'n verstandhouding die
de Turkse slager uit de buurt
heeft met zijn Nederlandse
klanten. „Het merendeel van
mijn klanten is Nederlands.
Ik ben heel tevreden over
mijn relatie met hen. Toen ik
terugkwam van vakantie
werd ik door iedereen ver
welkomd en kreeg ik bloe
men". Bloemen kreeg Yasin
Keskinyer ook. Drie weken
geleden, toen hij zijn thee
huis opende, en nu weer, ook
van Nederlanders. Het Schie
dams anti-discriminatie co
mité bood bovendien hulp.
„Omdat de gemeente zondag
pas 's nachts om één uur de
boel kwam dichttimmeren,
terwijl de aanslag 's ochtends
vroeg om half zes was, heb
ben we een verklaring opge
steld om aan de buurt uit te
leggen waar die nachtelijke
berrie vandaan kwam. An
ders hadden de Turken daar
nog de schuld van gekregen",
zegt een woordvoerster van
het comité.
Over de politie zijn de Turk
se mannen niet zo te spreken,
al brengen ze hun kritiek
voorzichtig. „De politie weet
lang niet alles. Veel gevallen
van discriminatie blijven bij
hen onbekend, omdat de
mensen geen aangifte durven
te doen uit angst voor repres-
sailles. De politie moet hier
toch de rechtsorde handha
ven? Laat ze dan preventief
gaan werken, dan zijn we al
een heel eind op weg. Laat ze
dat Schiedamse Jongeren-
front in de gaten houden. Ik
neem aan dat die organisatie
bij de politie bekend was, al
voor de aanslag. Nu zitten de
twee daders vast, maar hoe
veel mensen staan achter
hen? Straks lopen die twee
jongens weer vrij op straat en
wat dan? Is hun organisatie
dan achterhaald en opgerold?
Dat moet beslist gebeuren.
Als je dit soort dingen niet
tegenhoudt, wordt het gevaar
voor geweld steeds groter. De
politie moet deze zaak serieu
zer nemen".
Het is bijna honderd procent
zeker dat de verzekering de
directe schade van de aanslag
(ongeveer vijfduizend gul
den) zal vergoeden, maar
daarmee zijn de problemen
nog niet van de baan. „De
immateriële schade is veel
groter en belangrijker," zegt
Engin. En voor de eigenaar is
een hersteld theehuis nog
geen hersteld bedrijf. Verle
den week had hij nog con
stant dertig gasten in huis.
„Nu zit het ook vol, maar als
jullie straks weg zijn is hier
niemand meer", zegt Yasin
Keskinyer. Hij kijkt somber.
STEVO AKKERMAN
Miljoenen-
schade
Brandweerlie
den van alle
kanten een
enorme brand
meester te
worden in de
Utrechtse wijk
Overvecht. Het
vuur greep
daar gisteren
zo snel om
zich heen dat
een hele serie
winkels en be
drijven deels
of helemaal
werd vernield.
De schade liep
daardoor op
tot ongeveer
2,5 miljoen
gulden.
Druk weekeinde
DEN HAAG/DRIEBERGEN
Door de eindigende school
vakanties in het noorden, mid
den en oosten van het land
wordt dit weekeinde in Neder
land op de wegen een levendig
verkeersbeeld verwacht. Die
verwachting wordt nog verste
vigd door het feit dat het in de
ons omringende landen een
extra lang weekeinde is; daar
wordt morgen Maria hemel
vaart gevierd.
HILVERSUM Een 28-jarige man uit Hilversum
heeft zich gisterochtend in een warenhuis in zijn woon
plaats in brand gestoken. Hij werd met levensgevaarlij
ke brandwonden opgenomen in het brandwondencen
trum te Beverwijk.
Dinsdag was de man door de politie opgepakt nadat hij in een
winkel grote hoeveelheden serviesgoed om zich heen had ge
smeten. Omdat hij een overspannen indruk maakte, nam de po
litie contact op met het RIAGG, een hulpverlenende instantie
voor geestelijke gezondheidszorg. Daar vond men dat de man
moest worden opgenomen. Ook de Hilversummer zelf vroeg
daarom. Hij was net anderhalve maand behandeld in het psychi
atrisch ziekenhuis Zon en Schild. De medewerker van het RI
AGG, die de man goed kende, nam wel contact op met de in
richting, maar besloot dat acute opname niet noodzakelijk was.
De politie stuurde de man vervolgens naar huis. Woensdagmor
gen verscheen hij opnieuw in het winkelcentrum van Hilver
sum. Vlak voor een warenhuis overgoot hij zichzelf met spiritus
en stak zich met een aansteker in brand. Brandend als een fak
kel rende hij door het warenhuis, waarna omstanders erin slaag
den de vlammen te doven.
Justitie kan vreemdeling niet kwijt
DEN HAAG Het ministerie van justitie zit nog steeds met de
tot ongewenst vreemdeling verklaarde Turk Samet Asian in de
maag, omdat men niet weet naar welk land men hem moet uit
wijzen. Asian werd vorig jaar mei in Venlo aangehouden omdat
in zijn bagage een vuurwapen werd aangetroffen. Men ver
moedde dat hij daarmee de paus wilde vermoorden. De man
kreeg negentig dagen gevangenisstraf, zat die uit en wacht nu
inmiddels al meer dan 450 dagen in het huis van bewaring in
Maastricht. Uitlevering van Asian aan Turkije is volgens de wet
onmogelijk, omdat de autoriteiten daar de doodstraf voor hem in
petto hebben vanwege een aantal misdrijven. Ook het terugstu
ren van de vreemdeling naar Frankrijk, het land waar hij het
laatst verbleef, mislukte. De Vreemdelingenwet vermeldt geen
maximumtermijn voor „detentie in afwachting van uitwijzing".
In het voetspoer van
honderdduizenden
Nederlanders trekken
onze verslaggevers er
deze vakantieweken op
uit om hun persoonlijke
impressie te geven van
zomerse gebeurtenissen
die de lezer mogelijk een
tip bieden voor een dagje
uit Piet Snoeren sloeg
voor het Gelderse
Loenen linksaf, volgde
een spreng en had bij een
waterval een ontmoeting
met de Nederlandse
Lady Godiva.
Bestaat er een manier om
vertederd te raken door
Rijkswaterstaat? En nu niet
aankomen met minister
Neelie Smit-Kroes, het
emancipatoire bewijs voor
de stelling dat vrouwen alles
kunnen belichamen, des
noods dijklichamen, zonder
er de pumps voor uit te hoe
ven doen. Nee, de dienst
zelf. De boute bouwer van
de pijlerdam in de Ooster-
schelde, binnenkort dicht,
maar bij voorbaat een acKl-
ste wereldwonder geheten,
gewrocht door de handen
van een cycloop. De onver
saagde temmer van water
wolven. Die Rijkswaterstaat.
Sluimert daar latent een
vermogen tot vertedering
Het antwoord moet bevesti
gend luiden. De weg van de
Woeste Hoeve naar Loenen.
Halverwege links, waar de
alomtegenwoordige bosrand
even wijkt voor wat akkers,-,
een fietspad. Ernaast het
bord „Eigen weg. Rijkswa
terstaat". Daar, aan de voet
van de Wilhelminatop, be
gint de vertedering.
Er begint namelijk een beek.
Of liever, een spreng, want
hij is door mensenhanden
gegraven. Door kabouterk
nuistjes, lijkt het wel, zo pe
tieterig is die spreng. Toege
geven, er zitten watervallen
in. Ze staan op de kaart.
Kijk maar. Kleine waterval.
Grote waterval. Maar lieve
help, wat een petieterige wa
tervalletjes zijn het. Kabou
terdouches meer. En toch
het werk van Rijkswater
staat.
Zes kilometer lang is de
Veldhuizerspreng. Helemaal
beschoeid met rondhout.
Meer dan honderduizend pa
len moeten het zijn, gecreo-
soteerde palen, kop aan kont
in de grond gedreven, zoals
dat in vaktermen heet. Het
werk van Rijkswaterstaat.
Ach gut, zoveel moeite om
een spreng te beteugelen,
flintersmal als een soepsten
gel en even weinig impo
sant. Rijkswaterstaat, de
temmer van een watermuis.
Werkelijk, prachtig is het
hier. Vrijenberg, Scherpen-
berg, Reeënberg, ze lossen in
wat hun namen beloven.
Met enig kunst- en vlieg
werk van het geestesoog
krijgen de bossige bulten aan
weerskanten van Rijkswa
terstaats Eigen Fietspad
schier Dolomitische dimen
sies.
Dat fietspad zelf mag er
trouwens ook wezen. Geen
asfalt, geen grind, zelfs geen
gemalen schelpen. Een pad,
door de natuur lukraad ge
plaveid met boomwortels.
Een pad als het geribbelde
wasbord van Kniertje. Hier
bewijst een goed zeemleren
kruis in de fietsbroek pas
recht zijn diensten. Avon
tuur. De illusie zou volmaakt
zijn als de spreng, diep daar
beneden en met de ruis van
een heuse beek, eindelijk
eens met het geplooide land
schap mee wilde kronkelen.
Maar nee. Hij blijft langs een
lineaal getrokken. Het pij-
pesteeltje van Rijkswater
staat.
Welke kabouter bij de cyclo
pische dienst heeft dit tegen-
voetertje van het achtste we
reldwonder gewrocht? De
man die er alles van weet,
blijkt Klomp te heten. Zijn
vader was al kantonnier van
het sprengengebied en hij is
dat ook. Kantonniers, ja
hoor, Rijkswaterstaat heeft
ze. Net als in Zwitserland.
Klomp begrijpt de gering
schatting voor de Veldhui
zerspreng niet goed. Hij wijst
erop dat het waterloopje
toch maar even een verval
van 12 meter heeft En de
Grote Waterval mag dan
geen Schaffhausen zijn, hij
klatert wel degelijk - zij het
trapjesgewjs - 7 meter 13
naar beneden. 9000 kubieke
meter per etmaal. Niet niks
voor Nederland. Drommen
toeristen komen zich er dan
ook over verbazen, verde
digt Klomp het kunstwerk.
„Persoonlijk ben ik er op
zondag nooit, maar mijn
vrouw zegt dat het dan
zwart ziet van het volk".
De Veldhuizerspreng. pleegt
hij de toeristen uit te leggen
wanneer hij er wel is, da
teert uit 1869. Hii is gegra
ven om te voorkomen dat
het kanaal van Dieren naar
Apeldoorn leeg zou lopen.
Het kanaal ligt acht meter
hoger dan de IJssel wanneer
die op zijn laagst is. Bij het
schutten zou onder zulke
omstandigheden alle water
naar beneden kolken, een
ramp die voorkomen kon
worden door het openen van
de spreng. Inmiddels is het
Apeldoorns Kanaal voor alle
scheepvaart gesloten. De
spreng dient nog louter om
de inhoud te verversen.
„Schoon water", prijst
Klomp zijn Veldhuizer
spreng. „Gezond, want een
beetje roesthoudend. Je kunt
het zo drinken
De Watervallen van de Vrij
enberg noemt Klomp de
kunstwerkjes in de spreng.
Dat doet een bellede rinke
len. Het jaartal 1356. De Slag
om de Vrijenberg waar de
boeren van de Veluwe voch
ten voor Reinoud III van
Gelre tegen diens broer
Eduard. Reinoud, bijge
naamd De Dikke, verloor en
werd toepasselijk ingemet
seld in de dikste toren van
Nederland, de donjon in Ro-
sendael bij Arnhem. Zo glij
den de gedachten terug in de
tijd, daar bij de Watervallen
van de Vrijenberg. Vanwaar
ook weer de broedertwist?
Omdat Eduard partij had ge
kozen voor zijn moeder. En
dat rakelt een van de meest
gekruide, dus onbekende
verhalen uit de vaderlandse
geschiedenis op. De moeder
heette Eleonora en was ge
trouwd met Reinoud II van
Gelre. Een losbollige ra-
bouw. Hij had Eleonora,
dochter van de Engelse ko
ning Edward, gehuwd ten
einde zijn aanzien onder de
adel te vergroten, maar ver
stootte haar vervolgens on
der het voorwendsel dat ze
melaats was. Zo wilde hij
zijn handen vrij maken voor
verdere uitspattingen.
Wat geschiedde? Tijdens een
drinkgelag op slot Rosendael
verscheen Eleonora onaan
gekondigd in de ridderzaal
en ontblootte zich ten over
staan van de brassende ede
len. Ieder van de aanwezi
gen kon zich aldus van de
waarheid overtuigen dat
haar boezem blank en onge
rept was en dat haar echtge
noot het verhaal over haar
melaatsheid kwaadwillig in
de wereld had gebracht. Van
Neelie Smit-Kroes naar
Lady Godiva, althans haar
Nederlandse evenknie. Ach,
de oprechte dagjesmens weet
nooit waar hij uit zal komen.
PIET SNOEREN
De Veldhuizer
spreng. een
waterloopje
toch maar
even een ver
val van 12 me
ter heeft. En
de Grote Wa-
i terval klatert
- zij het trap-
J jesgewjs - 7
meter 13 naar
beneden. 9000
kubieke meter
per etmaal.
Niet niks voor
Nederland.
