t S\Jï\_ Bungalow-vakantie 55-plussers voor half geld! mens „CDA en VVD tasten positie Kamer aan A dagjes Gezondheidszorg moet nog goedkoper Ambtenaren vrezen willekeur UM. MENDOMDO Dagboek van een ^innenland" CeidóeÊouotmt WOENSDAG 30 JULI 1986 PAGINA 3 z n* Iwaar mishandelde rouw overleden AASTRICHT De Maastrichtse istitie gaat onderzoeken of het on verwachte overlijden van de 50-jari- Ee vrouw J. Clemens uit Susteren et gevolg is van mishandeling door aar man tijdens een vakantie in Joegoslavië. De man zit in Split een gevangenis straf van een jaar uit. „Maar mocht ?t*Miet verband worden aangetoond, left^ian zal om uitlevering worden ge- dujvraa6d". zo heeft officier van justi- ie mr. J. Reijntjes aangekondigd, ievrouw Reijntjes was na de arres- tie van haar man zwaar gewond m'lin het Academisch Ziekenhuis in (Maastricht opgenomen. Jane alleen Olaf geen vlotte klus DEN HELDER De berging van het gifschip Olaf is opnieuw ver traagd door de stormachtige wind. Op de bergingslocatie woei het zelfs zo hard dat bergingsleider P. Pardoen een schip „onder handbe reik" vroeg om de bergers zonodig van de hevig stampende drijvende bokken af te kunnen halen. Door bewegingen van de zee ging op nieuw een luik open. Volgens duikwaarnemingen verliest de „Olaf" echter geen lading uit de in totaal drie luiken, die nu geopend of ingedrukt zijn. Het kantelen van de Olaf vindt nu waarschijn lijk vrijdag plaats. Politieman niet vervolgd na schot op kraker AMSTERDAM Het openbaar ministerie zal geen strafvervolging instellen tegen een politieman die bij de ontruiming van een kraakpand in de Amsterdamse Schaepman- straat op 24 oktober vorig jaar een kraker in de rechterarm schoot. De burgemeester van Amsterdam weet hiervan en ziet geen aanlei ding tot een disciplinaire maatregel tegen de politie-agent. De betrokken politieman zou voor zijn rake schot tot tweemaal toe een waarschuwingsschot hebben afgevuurd langs de binnenkant van de voordeur, die door pressie van een grote groep krakers dreigde neer te komen op enkele politiemensen. Het openbaar ministerie kwam tot de slotsom dat de politieman uit noodweer heeft gehandeld. (Vervolg van de voorpagina) DEN HAAG Premier Lubbers stelde verder vanmorgen dat de kosten van de gezondheidszorg nog verder moeten worden teruggedrongen. Volgens de premier zal niet „te ontkomen zijn aan onder meer enkele volumemaatregelen in deze sector". Volgens een woordvoerder van het departe ment van wvc wordt bedoeld dat het aanbod van voorzie ningen (bijvoorbeeld het aantal ziekenhuisbedden) nog ver der verkleind moet worden. Ook worden er maatregelen genomen ter vereenvoudiging van het „overmatig geregelde systeem" in de gezondheids zorg. Binnen een maand wordt er een commissie ingesteld die ter zake moet adviseren. Wat betreft „Welzijn" wil het kabinet de uitvoering van al lerlei regelingen overdragen aan de provincies en de ge meenten Uiterlijk in 1990 moet deze operatie zijn afgerond. Overigens zal het onvermijdelijk zijn dat subsidies op het ge bied van welzijn worden verminderd. Datzelfde geldt voor „Cultuur". Het publiek zal meer moeten gaan betalen voor onder meer toneel en muziek. Minder nieuwe huurwoningen Op volkshuisvesting zal de komende vier jaar voor één mil jard gulden bezuinigd worden. De regering wil dit vooral bereiken door het aantal met overheidsgeld nieuw te bou wen huurwoningen stapsgewijs te verlagen, tot 30.000 in 1990. Dat is verantwoord, meent de regering, omdat de be hoefte aan nieuwe woningen daalt. Daarnaast zal bekeken worden welke subsidies verlaagd kunnen worden. De jaarlijkse huurverhoging zal voortaan mede worden be paald aan de hand van de koopkrachtontwikkeling. Daar waar huurders gezien hun inkomen te weinig betalen voor hun woning, zullen de huren extra omhoog gaan. De huur prijzen van woningen met veel luxe en comfort zullen wor den vrijgelaten. De bijdragen van de overheid voor stadsvernieuwing zullen niet worden aangetast. Lubbers kondigde een uitbreiding aan van het programma om na-oorlogse woningen te verbe teren. Bij het toekenen van bijdragen zal het onderscheid in voor- en naoorlogse woningen vervallen. Subsidies voor wo ningisolatie worden verlaagd. Nieuwe opzet rechtbanken De kantongerechten en arrondissementsrechtbanken zullen worden samengevoegd tot één nieuw „gerecht van eerste aanleg voor de behandeling van burgerlijke en strafzaken", zo kondigde premier Lubbers aan. Deze maatregel is onder deel van het verhogen van de efficiency en doelmatigheid van het „overbelaste" rechterlijk apparaat. Ook de afdeling geschillen van de Raad van State, waar burgers kunnen protesteren tegen overheidsbeschikkingen, heeft te kampen met een enorme werklast. Dit is de reden waarom de regering een speciale rechtbank wil invoeren voor deze zaken. Een burger met een klacht* over zijn ge meente- of provinciaal bestuur moet dan in eerste instantie daar terecht en kan vervolgens in beroep gaan bij de Raad van State zelf. De samenwerking tussen rijks- en gemeentepolitie zal wor den versterkt. Opleiding, vorming en loopbaanbeleid wor den daarop afgestemd. Met ingang van 1987 zal ons land 500 vluchtelingen opne men. Tot nu toe was dat aantal 250 per jaar. Asielaanvragen zullen sneller behandeld worden. Er komen voorzieningen die een goede opvang van vluchtelingen mogelijk maken. Voor 1 januari 1988 komt er een nieuwe Vreemdelingenwet. Sancties tegen Zuid-Afrika Als er de komende maanden, ondanks de missie van de Britse minister Howe, „onvoldoende voortgang" wordt ge maakt bij het beëindigen van de apartheid, moet de Europe se Gemeenschap verdere strafmaatregelen tegen Zuid-Afri ka nemen. Volgens premier Lubbers znn de twaalf lidstaten daartoe verplicht mede vanwege de afspraken die zij daar over gemaakt hebben tijdens de Europese Top in Den Haag. Nederland hecht daarnaast grote waarde aan de verdere uit bouw van de steun aan „zwarte" organisaties in Zuid-Afri ka, zoals kerken en vakbonden. Basis Woensdrecht in 1988 klaar In de NAVO, die centraal blijft staan in het vredes- en vei ligheidsbeleid van ons land, is een versterking van de Euro pese identiteit gewenst. „De vraag daarbij is niet: Europese veiligheid met of zonder Amerika, maar of wij met een ste vige Europese inbreng de draagkracht van het bondgenoot schap als geheel kunnen vergroten," aldus Lubbers. De werkzaamheden ter uitvoering van het op 1 november genomen besluit tot plaatsing van 48 kruisraketten op Ne derlands grondgebied zullen in 1988 zijn voltooid. De Ameri kaanse basis in Woensdrecht zal dus in dat jaar gereed ko men voor operationeel gebruik. Ook Defensie levert een bijdrage aan de beperking van de overheidsuitgaven. De jaarlijkse reële groei van het defen siebudget wordt beperkt tot twee procent. Ontwikkelingshulp niet verder uitgehold De uitholling van de begroting van Ontwikkelingssamen werking wordt tot staan gebracht. Het voor dit doel uit te trekken bedrag blijft gehandhaafd op 1,5 procent van het netto nationaal inkomen. De hulp aan de Nederlandse Antil len en Aruba blijft in de komende vier jaar op vijf procent van het „plafond" voor ontwikkelingssamenwerking. Het kabinet hoopt een betere coördinatie van regeringsbeleid te bewerkstelligen door de instelling van een Raad voor de Ontwikkelingssamenwerking. PVDA-LEIDER WIM KOK IN MAIDENSPEECH: (Van onze parlementaire redactie) DEN HAAG Het re geerakkoord van CDA en VVD vormt op sommige punten een „ontoelaatbare aantasting van de positie van de Tweede Kamer". Dit heeft PvdA-frcatielei- der Wim Kok vanmiddag gezegd tijdens het debat over de regeringsverkla ring. Het was de maiden speech ofwel het eerste optreden in de Tweede Kamer van de oud-voor zitter van de FNV. Volgens Kok heeft de regering de plicht ook de inbreng van de oppositie op „inhoudelijke gronden" te beoordelen. Hij signaleerde een aantal afspra ken tussen CDA en VVD, die dit naar zijn mening onmoge lijk maken. Zo staat in het hoofdstuk over de media bij voorbeeld dat wijzigingen van Kabinet komt met plannen voor privatisering (Vervolg van de voorpagina) DEN HAAG Premier Lub bers verklaarde vanmorgen de plannen alleen mogelijk is met instemming van beide re geringsfracties. „Eén van die beide fracties krijgt kennelijk het recht wijzigingen die door een kamermeerderheid ge steund worden, te verhinde ren". Wat betreft de euthanasie is er volgens Kok iets soortgelijks aan de hand. CDA en VVD zullen zich „in de eerste plaats" laten leiden door de wenselijkheid van voortzetting van de coalitie. „Eventuele meerderheidsopvattingen in de Tweede Kamer worden dus bij voorbaat ondergeschikt ge maakt aan het voorkomen van politieke problemen tussen de twee fracties en de regering". Ook de wijze waarop het twee de kabinet-Lubbers tot stand is gekomen verdient naar de me ning van de PvdA „geen schoonheidsprijs". De grote ge heimzinnigheid waarmee de informatie van De Koning is omgeven, biedt volgens hem vrijwel geen mogelijkheden tot democratische controle. Om die reden heeft de PvdA. „die op geen enkel moment bij verklaarde vanmiddag in zijn de formatie betrokken is ge- bijdrage aan het debat dat de weest", premier Lubbers ge- doelstelling van het kabinet vraagd om aanvullende infor- om de arbeidstijd jaarlijks met matie. 0,75 procent te verkorten ver- De sfeer tijdens de kabinets- hoogd moet worden naar 1,25 formatie was volgens Kok procent. Hij kondigde een mo- evenmin erg goed. Hij consta teerde „een gevoel van katte righeid, dat sterk bepaald wordt door het beeld van ont reddering dat de VVD biedt". Dit laatste gevoegd bij het feit dat de PvdA ruim drie miljoen stemmen heeft getrokken roept volgens Kok de vraag op hoe CDA en VVD hun toe komstige positie zien. De PvdA-leider betwijfelt of hun onderlinge banden zo sterk zijn dat de „samenwer king na de huidige periode wat hen betreft wordt voortge zet". Kok nam daarop alvast een voorschotje door uit te spreken dat zijn partij bereid blijft „met CDA of VVD een kabinet te vormen". Koningsmoord D66-fractieleider Van Mierlo tie aan, als premier Lubbers dit voorstel niet zou overne men. Van Mierlo merkte verder op dat op basis van de ontwikke lingen die de laatste maanden binnen de VVD hebben plaats gevonden het niet gemakke lijk valt om vertrouwen te hebben in de regeerwaardig- heid van die partij. Hij verge leek de gang van zaken bin nen de VVD met een drama van Shakespeare dat werd op gevoerd in een drogisterij. „Kompleet met koningsmoord nadat de slag verloren was en paniek in de gelederen toen het gerucht dc stad bereikte dat de Graaf van Friesland met zijn troepen dreigde op te rukken naar de Residentie. Grote emoties in kleinbehuisd heid", aldus Van Mierlo. (Van onze parlementaire redactie) DEN HAAG De centra le van middelbare en ho gere ambtenaren (CMHA) vreest dat het overheid spersoneelsbeleid de ko mende jaren „sporen van willekeur zal gaan verto nen". Dat schrijft de centrale in een eerste reactie op de regerings verklaring. Zorg heeft wil atsluiten dan zal de beïn vloedbaarheid duidelijk moe ten worden aangetoond". De FNV vindt dat de ongelijke behandeling tussen werkne mers, ambtenaren, trendvol gers en uitkeringtrekkers die het kabinet voorstaat niet te waarop het kabinet denkt de werkloosheid met ongeveer 200.000 te beperken. Kritiek heeft de FNV ook op het straf fe bezuinigingsritme dat het kabinet gedurende vier jaar wil handhaven. Men noemt dit „een afgezaagde deun met vele valse noten" verder dat het nieuwe kabinet CMHA vooral over de plannen met veel meer voortvarend heid dan tot nu toe de deregu lering en privatisering zal aan pakken. Voor 1 januari wor den de concrete plannen daar voor bekend. De minister van financiën zal bezien hoe voor komen kan worden dat de BTW-plicht een belemmering vormt. Overheidsinstellingen kennen die plicht nu niet, de marktsector wel. Zijn collega van Economische Zaken zal zorgen voor meer inzicht in de „regeldruk" op het bedrijfs leven en hoe die kan worden verminderd. Ook de burgers mogen een handje helpen: bij het ministerie van justitie komt een „dereguleringsi deeënbus", waar opmerkingen over te veel regels en sugge sties voor deregulering in kun nen worden gedeponeerd. Ook de decentralisatie zal nieuwe kansen krijgen. Het kabinet streeft in dit kader een bestuursakkoord na tussen het rijk en de lagere overhe den. Organisaties van werkge vers en werknemers moeten bovendien meer ruimte krij gen om ook met lagere over heden tot afspraken te komen. Ambtenaren Hoewel ook voor ambtenaren de komende vier jaar het prin cipe geldt dat hun koopkracht gehandhaafd zal blijven, is de ruimte voor echte verbeterin gen zeer beperkt. Als er al ex tra ruimte is zal die moeten worden aangewend voor bete re beloningen voor groepen die nu door de marktsector worden weggezogen, omdat ze daar veel meer kunnen ver dienen. Lubbers noemde voorts het streven naar een groter verschil in beloning, af hankelijk van de prestaties. Daartoe zal ook, zoals eerder aangekondigd, het automati sche periodiek ter discussie worden gesteld. rechtvaardigen is. Terwijl de j)e werkgeversorganisaties lonen voor werknemers mo- NCW en VNO vinden dat de gen stijgen worden de overige regeringsverklaring goede in- groepen op de nullijn gezet tenties uitstraalt, maar dat er waar het gaat om de ontwik- veej meer jnzet nodig zal zijn keling van hun koopkracht. om de werkloosheid terug te De vakcentrale uit ook op an- dringen. „Wat de regeringü.- dere punten stevige kritiek op verklaring mist is een offen- de kabinetsplannen. Zo zegt sjef karakter dat nodig is om men ernstig te twijfelen aan de g0ede uitgangspositie die de mogelijkheden om met het Nederland nu heeft te benut- uitgezette beleid de koop- ten v00r een blijvende verster- kracht voor iedereen te behou- king van onze economie", al- den. Voorts wil de FNV meer dus NCW en VNO in een eer- met betrekking tot de afslan king van de overheid met 30.000 tot 35.000 arbeidsplaat sen. Daarnaast vreest de cen trale dat het niet wegnemen van de totale salarisachter stand bij de overheid in verge lijking tot het bedrijfsleven zal leiden tot een „verslechtering van het werkklimaat". De christelijke vakcentrale CNV is teleurgesteld dat het kabinet geen overleg heeft ge pleegd met de sociale partners over de inhoud van de rege- DEN HAAG De VVD zal bij het debat over de regeringsver- ringsverklaring. Het CNV klaring niet aandringen op belastingverlaging. Dit heeft vice- concludeert dan ook dat het fractievoorzitter mr. dr. Frits Bolkestein gisteren verklaard op nieuwe regeerakkoord even da KRO-radio. Volgens Bolkestein verkeert ons land in een „fi- hard dreigt te worden als het nanciële noodsituatie" en zal het kabinet al meer dan genoeg oude. „Dit wijst het CNV per- problemen hebben om de voorgenomen bezuinigingen door te tinent af. Als het kabinet een voeren. „Voor belastingverlaging is dus geen ruimte meer". In convenant (overeenkomst met het VVD-verkiezingsprogram was de kiezers de mogelijkheid een lastenverlaging met vier miljard gulden voorgespiegeld. duidelijkheid over de manier ste reactie. VVD laat eis tot belasting verlaging vallen werkgevers en werknemers) FRIEMELS HeraHiwr OAT VEEL Nuoisrew cv* waema. -HET'iöWWO UGT WjG&K mj anoeasom. ik bedoel D/r- «ebjj ^iè.e£H /vwcekleep kou\\U Genen' (ADVERTENTIE) Kom no half ouguskis in olie rust genieten von de nazomer, de natuur en... de vele verrassingen van Vendorado. Vriendelijke bungalowporken op de mooiste plekjes van Nederland en Duitsland. Met 5-sterren luxe voor een bescheiden prijs. Midweek 55-phis at vanaf 175,-* Speciaal voor 55-plussers heeft Vendorodo een bijzondere aanbieding: 50% reduktie op de bungolow- huurprijs voor een midweek (moandog tot vrijdag). Kijk eens hoeveel dot per bungalow scheelt: Bungalowpark Loohorst Aankomst datum 11 of 18 aug. v.a..52$260; 25 aug v.o.395f 1977* 1,8 of 15 sept. v.o.375i 187;f 22 of 29 sept. v.a. 350"; 175; En wilt u 't zich extra makkelijk maken, denk don eens aan de mogelijkheid van hotfpension, voor een meerprijs van f 100,- p.p. per midweek. Eid. toeristenbelasting en evt. toeslagen. Evt. andere kortingen vervolten bij deze aanbieding. Beslis nii: er is slechts een beperkt oantal bungalows beschikbaar. Reserveer vandaag nog bi| ABN Bank of Vroom en Dieesmonn. Of bel direkt Vendorado: 020-6565 65 (mo. t/m vt. van 9 tot 19 uur, zo. van 10 tot 16 uur). de 5-sterren bengofewparfcen van Vroom Dreesmann In het voetspoor van honderdduizenden landgenoten trekken onze verslaggevers er in deze vakantieweken in eigen land op uit. In deze kolommen geven zij hun persoonlijke impressie van zomerse gebeurtenissen die voor de lezer mogelijk een tip kan bevatten voor een dagje uit. Zo ontdekte Jan Bakker dat in Dokkum, een stad die vanaf de eerste kluit modder door Friese handen is gebouwd, meer toeristen dan Friezen rondlopen. Dokkum: Bonifatius en de Elfsteden toch t Zomaar een uitstapje naar zomaar een plaats: maar wat waarom eigenlijk naar Dok kum? Een reclameleus als „De meest noordelijke stad van Nederland" gaat er al leen in bij formalisten, die denken in historische ter men van stadsrechten en wallen. Inderdaad: Dokkum is fraai omringd door vier honderd jaar oude en wat magertjes gerestaureerde wallen. Maar dat zijn meer steden in Nederland. Enfin, dit is Dokkum. Op weg erheen heb ik meer Friezen gezien, dan er elders in het land in de wei rond stappen: van die zwarte paarden die, als ze niet een sjees-vol folklore trekken, de indruk wekken dat ze op donkere manen als een oude vrouw haar omslagdoek en ze hebben zwarte kousen aan, die zover afzakken dat de hiel hun over de schoe nen hangt. En wat Dokkum betreft, daar zwerven langs de londen meer toeristen dan tweebenigeFriezen. Men hoort er meer Mokums. Deutsch, Dansk en Svensk dan Frysk. Een groot aantal van die vreemdelingen is per schip gekomen. Over de meren en kanalen of over de Waddenzee. Op zeilschepen, die met kiel of zwaarden het water tussen Dokkumer Ee en Grootdiep rimpelen. Of in gemotoriseerde strijkbou ten die. daar tussendoor, de vaarweg weer gladstrijken. Al in 1645 was de toegang vanuit zee naar Dokkum zo ver verzand, dat de Admira liteit van Vriesland Fries land0 èn Groningen) naar Harlingen moest verhuizen. En de verplaatsing van de zeesluizen naar Dokkumer Nieuwe Zijlen in 1729, maakte de eens redelijk wel varende havenplaats tot een landstadje. Dank zij zijn wat afgelegen situering, zijn om walling van 1581 en water wegen zoals de Trekvaart naar Groningen die in 1654 gegraven werd, is Dokkum vooral in de vakantiemaan den een welbeklante aanleg plaats voor het (varend) toe risme. 't Mag zijn dat Mosatrajec- turn (nu Maastricht) en No- viomagum (Nijmegen) door de Romeinen groot gemaakt zijn. Maar Dokkum is, vanaf de eerste kluit modder, door Friese handen gebouwd. Ubbo Hertog van Friesland heeft Dokkumburg in 't jaar 248 gesticht, alwaar Koning Gondebald in 't jaar 739 de stad Dokkum met wallen heeft omringd en gouden munt geslagen", staat er op een penning van wat du bieuze datum en herkomst. Na de moord op de Benedic tijner missionaris Winfried - bijgenaamd Bonifacius of Weldoener - uit het Engelse Crediton, in 754. werd te zij ner gedachtenis naast de be staande terp van Doccinga een tweede terp opgewor pen. Waarschijnlijk in 1150 werd daarop een grote kerk gebouwd als deel van een abdij van Benedictijnen, la ter van de Witheren of Nor bertijnen. In 1420 werd naast de abdijkerk een paro chiekerk gebouwd, gewijd aan Mart in us de heilige bis schop van Tours. Bij opgra vingen tijdens de restauratie van de Grote Kerk, in 1968, bleek dat daar vanaf de tien de eeuw al twee kerken haddep gestaan. In 1580 werd de roomse eredienst door overheid uitgewist en acht jaar later werd de abdij kerk afgebroken. Met het sloopmateriaal werd de Gro te Kerk uitgebreid en ver hoogd tot een bouwwerk dat markant is door z'n lelijk heid. Grote Kerk en Markt liggen, ook in Dokkum. bij elkaar. Maar wie gedacht had, dat daar het middelpunt van de stad is, komt bedrogen uit: het ligt aan de andere kant van de stadsterp, daar waar de Hoogstraat uitloopt op de Zijl, de oude zeesluis. Daar staat, sinds 1607, op de Suup- markt langs het Kleindiep, het Raadhuis met op het dak een torentje dat een minia tuur lijkt van dat op het Pa leis op de Dam. Vanaf de Zijl kijkt men over het zwarte water waarbo ven enkele gebogen, witte brugleuningen de gevelwan- den bij elkaar lijken te hou den op Molen Zeldenrust. De molenaar van De Hoop. de walmolen op het andere eind van het Baantjesbol- werk. zegt met evenveel spijt als trots: „Kijk. dat is de molen van de televisie...met de Elfstedentocht. De opna men werden gemaakt vanuit het torentje van het Stad huis". De huizen tegenover het stadhuis behoren waar schijnlijk tot de hoogste be bouwing van de stad. Zelfs het Admiraliteitshuis (van 1618) aan het Grootdiep is, niettegenstaande de barokke sier aan de naar de stad ge keerde gevels, maar een be scheiden gebouw. Als streekmuseum heeft het een rijke collectie Fries zilver, klederdrachten en vondsten uit terpen in de omgeving. Zijn bescheiden verhoudin gen passen in de maten van de oude stad. Die bestaat bij na helemaal uit lage huisjes: geveltjes met een deur en een, twee of hooguit drie ra men onder een dak-vol lee fruimte. Ook een verdieping was vroeger waarschijnlijk luxe. Er is veel en goed ge restaureerd sinds 1974, toen de binnenstad „beschermd stadsgezicht" werd. In Dokkum wordt Bonifati us op vele wijzen herdacht. Zo bouwde Cuypers' leer ling, architect A.W. Valk, buiten de wallen in 1935 een neo-romaanse Bonifatiuska- pel. Het amphitheater met z'n 2.000 overdekte zitplaat sen werd gesitueerd in een processiepark. Voor het park staat sinds 1962. als een ste nen schildwacht, het beeld van Bonifatius, dat G. Bol huis maakte. Het toont de 74-jarige monnik Winfried, die het Evangelieboek boven het hoofd heft om de slagen van zijn aanvallers af te we ren. Wie, na een dineetje als be sluit izan een dagje Dokkum. even voor tien uur 's avonds de stad verlaat, kan de poortklok horen luiden. Dat is een waarschuwing aan alle dienstmeisjes die op dat uur„binnen" moeten zijn. Maar geen meisje loopt er een stapje harder om. Zelfs in Dokkum zijn dienstmeis jes schaars geworden. JAN BAKKER Vanaf de brug bij het Vrijgevochten Waitje even terugkijken over het bloeiende Oranjewaltje.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1986 | | pagina 3