Priesterlijke zegen minstens 2600 jaar oud aan tafel ficidócSoivtcmf kerk wereld weer Autohuren Autolease Auto huur kooj ACHTERGROND CcUlócSoiwcmt DINSDAG 29 JULI 1986PAGINJ Si Leden Black Hebrew Croup gearresteerd De politie in Tel Aviv heeft drie leden van een religieuze sekte die zich de Black Hebrew Group noemt, gearresteerd. Volgens een radiobericht hierover is het ministerie van binnenlandse zaken in het geheim een campagne begonnen om de ongeveer 1.500 leden van de Amerikaanse sekte kwijt te raken. Ze bewe ren dat zij regelrechte afstammelingen zijn van de bijbelse Is raëlieten. Het Israëlische parlement zoekt al jaren naar wegen om de status van de zwarte Amerikanen te bepalen. De eerste leden van de sekte kwamen in 1969 in Israël aan. In 1972 be paalde het Hooggerechtshof dat de leden van de sekte geen recht hadden op het predicaat jood en daarom niet automatisch voor het Israëlische staatsburgerschap in aanmerking komen. Kardinaal Sin maant tot geduld „Het grootste probleem voor de Filipijnse regering vormen on realistische verwachtingen en overspannen hoop van de men sen". Dat zei de aartsbisschop van Manila, kardinaal Sin. In fe bruari heeft het wonder zich voltrokken van een praktisch ge weldloze verwijding van het regime-Marcos. Nu wacht het volk op een vergelijkbaar wonder op economisch gebied, meent de kardinaal. „Maar zo'n wonder zal zich wellicht in nog geen vier jaar voltrekken. Zolang president Aquino de steun van het volk geniet is er niets aan de hand, zoals ook bij de jongste opstand is aangetoond, maar elke dag dat het de re gering niet lukt iets te doen aan de enorme werkloosheid en geen greep wordt verkregen op de economische crisis, groeit de ontnuchtering". De menigte heeft veel hoofden, maar weinig hersenen VONDST AMULETTEN UIT ZEVENDE EEUW VOOR CHR. BEWIJST: Iets naar boven brengen waarvan de wereld op kijkt. De meeste archeo logen kunnen er alleen maar van dromen, maar dr.Gabriel Barkai van de Universiteit van Tel Aviv heeft het echt mee gemaakt. Eind 1979 vond hij in een rotsgraf in Je ruzalem twee opgerolde zilveren plaatjes: amulet ten uit de zevende eeuw voor Christus. En na ja ren ploeteren kon einde lijk de tekst worden ont cijferd die in het zilver staat gegraveerd. Het bleek een gedeelte uit de bijbel, en daarmee is het de oudste bijbeltekst die ooit is gevonden; vierhonderd jaar ouder dan de oudste tekst van de beroemde Dode Zeer ollen. De bijbelpassage is de priesterlijke zegen uit het boek Numeri (6: 24-26), die zondags ook van veel Neder landse kansels weerklinkt: „De Here zegene u en behoe de U; de Here doe zijn aange zicht over u lichten en zij u genadig; de Here verheffe zijn aangezicht over u en geve u vrede". Sinds het begin van deze maand vormen de twee zil veren amuletten het middel punt van een tentoonstelling van de vondsten in „Ketef Hinnom". de opgravings plaats van dr.Barkai, in het Israel Museum in Jeruzalem, waar trouwens ook de Dode Zeerollen zijn te zien. De twee amuletten, uitgerold tot zilveren plaatjes, zijn er on dergebracht in een kleine vi trine, fel belicht en onder een vergrootglas. In zijn huis in het zuiden van Jeruzalem, met een adembe nemend uitzicht over de oude stad, vertelt dr.Barkai over de moeilijke ontcijfe ringsoperatie, de betekenis van de vondst voor historici, archeologen en theologen, en over de eigenlijke ontdek king in 1979. Waarom is hij toen juist in Ketef Hinnom gaan graven? Barkai: „Al in het begin van de jaren zeven tig had ik de omgeving ver kend. Ik vroeg me toen af wat ik zou hebben gedaan als ik in de schoenen had ge staan van de oude inwoners van Jeruzalem. Waar zou ik wegen hebben aangelegd? Waar zou ik militaire steun punten hebben gebouwd, ak kers hebben aangelegd, of fers hebben gebracht of mijn doden hebben begraven? In Ketef Hinnom, even buiten de toenmalige stad. leken al die functies bij elkaar te ko men". Schatkamer En inderdaad kwamen bij de opgraving voorwerpen naar boven die te maken hebben met al die activiteiten, date rend van de eerste tempelpe riode (voor 586 v.Chr) tot aan de tijd van het Turks-Otto maanse Rijk. De belangrijk ste schatkamer bleek een beenderplaats onder één van de grafkelders, die groten deels gespaard was gebleven voor grafrovers. Een ovale kamer met meer dan duizend voorwerpen: zilver, goud, aardewerk, ijzeren voorwer pen, stenen, sieraden, huis houdelijke artikelen en speerpunten. Dat die vondst als een verrassing kwam is zwak uitgedrukt. Barkai: „Het eerste wat ik tegen de vrijwilligers op de opgra vingsplaats zei, was: wie het eerste een geschreven woord vindt, bied ik een feestje aan". Een Amerikaanse stu dente, Judith Hadley, bracht de twee zilveren amuletten tevoorschijn. Het waren twee uiterst dunne stijf opgerolde stukjes zilver en dat beteken de dat het niet mee zou val len ze te ontrollen zonder on herstelbare schade te veroor zaken. „We hebben lang- geaarzeld en allerlei ideeën tegen el kaar afgewogen", vertelt Barkai. „We hebben allerlei technieken geprobeerd om de amuletten open te krijgen. Een ervan was verhitting, waarbij nog wat schade is aangericht. Maar eind 1982 lukte het eindelijk de eerste amulet te ontrollen met een speciale techniek waarbij tel kens een stukje van de rug van het zilver met een acryl- lijm werd ingesmeerd, zodat er een harde achterkant ont stond". Uitgerold vormden de beide amuletten plaatjes zilver van 97x27 en 39x11 mm. Het eer ste wat de ontcijferaars in de gegraveerde tekst ontdekten De twee zilveren plaatjes. Links een tekening van de in het zilver gegraveerde tekens, midden het kleinste amulet, rechts het grootste amulet. waren de letters Joed Hee Wav Hee (Jaweh), het he breeuwse woord voor God en dat was al meteen een ver rassing. In Jeruzalem, de stad van de Heer, wordt al meer dan 120 jaar opgravingswerk verricht maar nog nooit was de naam van God op enig voorwerp aangetroffen. En nu dus op een amulet, gevon den op hemelsbreed nog geen kilometer van de Tempel berg. Het ontcijferwerk vorderde langzaam. Van de grotere amulet bleek ongeveer de helft van de tekst onleesbaar, door afbrokkeling van het zilver en oxydatie. En de rest was moeilijk te ontcijferen doordat niet altijd duidelijk was of het ging om letterte kens of om gewone krassen in het metaal. De tekst van de kleinere amulet is korter en beter geconserveerd. Belang „Er zijn hebreeuwse teksten van oudere datum", licht Barkai toe, „maar een bijbel se tekst, een tekst die nog steeds wordt gelezen en die zo'n grote invloed gehad heeft op de godsdienst sinds de periode van de eerste tem pel, daarop hadden we in het geheel niet gerekend. Hoe belangrijk de ontdekking is kunnen we op dit moment nog niet eens vaststellen, want er zijn nog geen weten schappelijke publicaties ge weest. Pas daarna kan ik zien wat de respons is van des kundigen overal ter wereld. Ik heb overigens al een tele foontje gehad uit Londen van iemand die gespecialiseerd is in de priesterlijke bronnen van de bijbel. Voor hem blijkt mijn vondst een ge schenk uit de hemel, omdat nu is bewezen wat hij al ja ren beweert, namelijk dat de priesterlijke bron heel oud is". Vooruitlopend op zijn weten schappelijke publicatie, die hij heeft voorzien voor het eind van de zomer of begin van de herfst, filosofeert dr.Barkai over het belang van de vondst „In de 7e eeuw heerste in Jeruzalem koning Josia, van wie be kend is dat hij een belangrij ke godsdienstige hervorming doorvoerde. De priesters kre gen daarbij een belangrijke rol toebedeeld in het religieu ze leven. En dat zien we nu weerspiegeld in de priesterlij ke zegen, zoals die werd uit gesproken als deel van de of ferdienst in de tempel. Die zegen was kennelijk zo popu lair dat we er nu al twee kopieën van hebben. Uit la tere tijden, vanaf de tweede tempelperiode, weten we dat dergelijke voorwerpen met de woorden van de Penta teuch door joden op het li chaam werden gedragen. Ze worden genoemd in het Nieuwe Testament en ook in de Talmoed-literatuur. Maar de vraag was steeds: hoe za gen ze eruit, als ze al beston den in vroeger tijden? Ik heb de indruk dat onze zilveren amuletten voorlopers zijn, of prototypen van de voorwer pen die later in het jodendom bekend zijn geworden als „tefillin". En dat zijn dan de zwartleren doosjes met bijbel teksten die vrome joden tij dens het ochtendgebed op het voorhoofd en de linkerarm binden. Tempel Het rotsgraf heeft nog een andere verrassing opgele verd, namelijk een grote hoe veelheid aardewerk uit de periode vlak na de verwoes ting van de eerste tempel, in de zesde eeuw v.Chr. „We wisten niet eens dat Jeruza lem in die tijd bestond. De meeste historici nemen aan dat de verwoesting van de stad door de Babylonische koning Nebukadnezar een onbewoonde puinhoop had achtergelaten. Maar we heb ben nu dus voor het eerst keihard archeologisch bewijs dat er in die periode toch mensen in Jeruzalem woon den. Zelfs tamelijk rijke mensen. In de woorden van een ooggetuige uit die tijd, de .profeet Jeremia, vinden we daarvoor trouwens een aan wijzing.-Hoofdstuk 41 vertelt ons van mensen die wierook kwamen offeren in het huis des Heren. Ze gingen dus of feren in de ruïnes van de tempel. Maar in ons geval hebben we te maken met mensen die gewoon doorgin gen met het begraven van fa milieleden in het familiegraf. Zelfs als we de zilveren amu letten niet hadden gevonden zou dat op zichzelf al een re volutionaire ontdekking zijn geweest". Een deel van de tekst op de amuletten wacht ondertussen nog steeds op ontcijfering. De priesterlijke zegen vormt on geveer 50 procent van de niet verloren gegane gravering. Barkai: „Van de rest hebben we een aantal woorden en letters, maar nog geen door lopende tekst. Een paar sleu telwoorden hebben we ontcij ferd en die zijn heel interes sant. De naam van de Heer komt er in voor en verder hebreeuwse woorden voor liefde, genade en het boze. Het zijn duidelijk sleutel woorden van het soort tekst dat op een amulet zou kun nen staan. Maar of het ook een bijbelse tekst is? Moge lijk, maar voorlopig aarzel ik. Het zou aardig zijn als ik ie mand kon vinden die de hele bijbel in een computer heeft Maar het probleem is natuur lijk dat we te maken hebben met de zevende eeuw v.Chr. toen de bijbelse tekst nog niet vastlag". AD BLOEMENDAAL EKD komt op voor vluchtelingen De raad (bestuur) van de rond 24 miljoen leden tellen de Evangelische Kerk van Duitsland EKD heeft de voorgestelde wijziging van de grondwet van de Bondsrepu bliek Duitsland afgewezen, die tot doel heeft vluchtelin gen beter te kunnen weren. De raad roept kerkelijke ge meenten, christenen-in-het- algemeen en diakonale in stellingen op, alle mogelijk heden aan te grijpen om vluchtelingen en asielzoekers op te vangen, te verzorgen en tegen discriminatie te be schermen. Asielzoekers die geen recht op een verblijfsvergunning kunnen doen gelden, moeten door het aannemen van meer personeel en versnelling van dé procedures minder lang in onzekerheid worden gelaten en zo snel mogelijk terugge stuurd naar het land van herkomst, meent de EKD. Maar voor alles dienen de in de vreemdelingenwet vastge legde mogelijkheden tot op neming gehandhaafd te blij ven, vindt de Evangelische Kerk, zodat ook niet-erkende asielzoekers uit humanitaire overwegingen een tijdelijke verblijfsvergunning kunnen krijgen. Tenslotte beveelt de EKD aan te zoeken naar een oplos sing op Europees niveau. „Gewetenscampagne" tegen steun aan contras Nicaragua Tweehonderd vooraanstaande rooms-katholieken en protes- tantsen in de Verenigde Staten beginnen vandaag met een „gewetenscampagne tegen de steun aan de contras in Nica ragua". Het is de bedoeling ten minste een miljoen handte keningen te verzamelen tegen hulp aan de „door de Vere nigde Staten gesteunde terroristen". Naar de initiatiefnemers menen dienen alle mensen die hun geloofsovertuiging en geweten willen volgen, hulp aan de contras en de daaruit resulterende „onzinnige geweldsda den" af te wijzen. De Amerikaanse regering zou volgens hen onmiddellijk onderhandelingen moeten beginnen met de re gering van Nicaragua, waarbij beëindiging van de door de Verenigde Staten gesteunde aanvallen wordt aangeboden. Het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden heeft deze maand een wetsontwerp goedgekeurd dat voorziet in mili taire hulp van 100 miljoen dollar, ongeveer 250 milj( den, voor de contras. In de eerste helft van augustus Senaat hierover stemmen. „Einde aan onzinnige geweldsdagen' Poolse bisschoppen vragen om beperking alcoholproduktie De katholieke bisschoppen in Polen hebben de regering ver zocht de alcoholproduktie in het land terug te brengen, zo dat Paus Johannes Paulus II bij zijn bezoek volgend jaar juni verwelkomd kan worden door een sobere natie. Het verzoek van de bisschoppen viel samen met hun tradi tionele jaarlijkse oproep tot beperking van het alcoholge bruik. Ieder jaar wordt de maand augustus uitgeroepen tot maand van soberheid. Volgens de geestelijken berooft alco hol de mens van verantwoordelijkheidsgevoel, realiteitszin en respect. De Poolse bevolking zou dit jaar bij wijze van penitentie geheel moeten afzien van alcoholische dranken. Alcoholisme is het grootste sociale probleem in Polen, het gebruik per hoofd van de bevolking is het hoogst in de hele wereld. Zulu-koning: bisschoppen- confertentie „valse profeet" Na Zulu-leider Gatsha Bu- thelezi heeft nu ook Zulu-ko ning Goodwill Zwelethini zijn stem verheven tegen de rooms-katholieke bisschop penconferentie van zuidelijk Afrika en de Zuidafrikaanse Raad van Kerken SACC. De koning verweet deze or ganisaties, dat zij geweld steunen zonder te letten op de mening van kerkleden. Naar de Zulu-koning betoog de strijdt zijn volk al meer dan een eeuw tegen de blan ke heerschappij, zonder daar bij evenwel naar de wapens te grijpen. „Het zou getuigen van onverantwoordelijkheid het volk thans tot de strijd op te roepen, omdat het door het Zuidafrikaanse leger zou worden neergemaaid en te vergeefs zou sterven, zonder de vrijheid te bereiken", al dus de koning. De Kerk van Nazareth, ook wel Shembe-Kerk genoemd, behoort tot de onafhankelijke kerken van het land, die sa men rond zes miljoen zwarte leden hebben. Zwelethini waarschuwde de gelovigen bij deze gelegenheid voor „valse profeten van de Zuid afrikaanse Raad van Kerken en de bisschoppenconferen tie", die in totaal 47 miljoen christenen vertegenwoordi gen. Gehakt met citroensausgemengde salade en rijst gembervla Wie met zijn beiden is beeft nodig: 1 ei, 1 sneetje brood, 150 g gebakt, zout, peper, nootmuskaat, uitje, 2,5 dl wa ter, half bouillontablet, 15 g margarine, 15 g bloem, hal ve citroen, peterselie: stuk komkommer, 2 tomaten, halve groene paprika, 1 le pel azijn, zout, peper, suiker, 1 lepel olie, bieslook 250 g droogkokende rijst; 0,5 liter gele vla (0,5 liter melk, 25 g custard, 30 ker), paar bolletjes gember, iets gembersiroop, 1 vruchtje of jam. Splits het ei. Zet het geel weg in een afgesloten schaaltje of onder koud water (dat kan alleen als de dooier heel is geble ven). Klop het wit los en meng er de verkruimelde boterham door. Voeg gehakt, zout, peper, nootmuskaat en fijngesneden ui toe, kneed de massa flink door elkaar en maak er per per soon een kroket-achtige 'bal' van. Leg het gehakt een uurtje koel weg. Breng het water met het bouillontablet aan de kook, leg er het gehakt in en laat dat in een kwartier zacht koken gaar worden. Houd het vlees vervolgens in een schaal warm. Smelt de margarine, roer er de bloem door en verdun het mengsel onder stevig roeren en steeds weer laten koken met scheutjes bouillon. Laat de saus een paar minuten koken. Meng het eigeel met het citroensap, roer er een paar lepels hete saus door, voeg de overige saus toe en schenk het meng sel over het gehakt. Strooi er fijngeknipte peterselie over. Schaaf de geschilde komkommer in plakjes. Ontvel desge wenst de tomaten en snijd ze in gelijke stukjes. Snijd de ge wassen en van pitjes ontdane paprika klein. Meng een sausje van azijn, zout, peper, suiker en olie en schep er de groenten en het fijngeknipte bieslook door. Meng de vla naar smaak met kleingesneden gember en ge mbersiroop en garneer haar met stukjes Franse vrucht of jam. JEANNE Uitzondering en discriminatie VOOR het tweede kabinet-Lubbers en de Kamer-in-n: we-samenstelling zal de Wet Gelijke Behandeling nog li tijd een omstreden kwestie blijven: de liberalen make zich sterk voor, terwijl de christen-democraten het er mi lijk mee hebben. In CDA-kringen vindt men dat het nr lijk moet zijn dat ook homosexuele leerkrachten hun be uitoefenen, maar men voelt er niets voor besturen van aantal christelijke scholen te dwingen hen voor de klai accepteren. Discriminatie op grond van sexuele geaardheii verboden, maar er is ook vrijheid van onderwijs. In bepa? kringen wordt homosexualiteit nu eenmaal als een ziekt zonde beschouwd. Zou, wie die afwijkende mening hul< niet het recht mogen hebben schoolkinderen met beper' de bepalingen te omringen? De verleiding is wellicht groot die vraag ontkennend te antwoorden, maar wordt daarbij niet vergeten dat niet mensen gelijk denken? Is een bepaald gedachtenpatroon palend of mag men ook andersdenkenden respecteren? Is voor een bepaalde functie niet accepteren van mensen n een andere levensopvatting en een afwijkend leefpatro discriminatie, of is dat omgekeerd juist het geval als men j deren verbiedt met hun diepste levensovertuiging reken) te houden? AaN deze voortdurende discussie worden geregeld nievj elementen toegevoegd. Zo is minister Van Dijk geconfr teerd met een verzoek uit de Kamer het ambtenarenrecht te veranderen, dat vrouwen worden ontzien als er door r< ganisaties ontslagen vallen in het onderwijs. De bewindsn wijst deze suggestie af: bij ontslag wordt de stelregel geh teerd dat wie het laatst is gekomen het eerst weggaat Bij diensttijd van de vrouw wordt dan wel opgeteld de (mi maal vier) jaren, waarin zij het onderwijs heeft verlaten kinderen op te voeden. Bij dit geluid uit de Kamer rijst opnieuw de vraag: wie crimineert wie? Moet een vrouw alleen maar op grond 1 haar vrouw-zijn bepaalde voorrechten genieten? BlJ het gelijkschakelen in de werksfeer vormen de ken lijk veel voorkomende ongewenste intimiteiten een afz derlijk probleem; een verschijnsel dat we bepaald niet wil bagatelliseren. Er zijn vrouwen die carrière maken, maai doen dan veelal wél afstand van een belangrijk deel van vrouw-zijn. Daar zit de moeilijkheid: het niet willen of ki nen kiezen tussen beroep en kinderen schept de problemh niet het vrouw-zijn. Vrouwen die tegelijk carrière willen i ken en kinderen willen krijgen en opvoeden raken mi schappelijk achterop. PLEITEN voor beschermende maatregelen lost het p bleem van de ongelijkheid niet op. Het is een zaak van ma schappelijke aanvaardbaarheid (en wat de ongewenste in/ miteiten betreft van beschaving). De wet zal niet iedere 1 derlander dwingen te accepteren dat vrouwen op de arbei markt extra worden bevoorrecht, noch dat de vrouw die wust kiest voor de zorg voor een gezin wordt achtergesti De gedachten wisseling over de Wet Gelijke Behandel re wordt als discussie slechts interessanter als om emancipate e redenen wordt voorgesteld de gelijkheid met uitzonderinj e te omkleden. Uitzonderingen en speciale voorrechten res j teren immers opnieuw in discriminatie, waarvan betwijf jj moet worden of die in brede kring aanvaardbaar is. Perioden met zon DE BILT Het weer staat morgen nog onder invloed van een depressie, die via Enge land over de Noordzee naar Noorwegen trekt. Komende nacht breidt een rug van hoge luchtdruk zich over ons land uit met opklaringen. Morgen levert dat perioden met zon op, waarbij de temperatuur op loopt tot ongeveer 24 graden. Morgenavond kan er van het zuiden uit weer onweer tot ons land doordringen, voorafge- gaand aan een volgend lage drukgebied, dat donderdag bo ven de Britse Eilanden wordt verwacht. De wind is overwe gend matig, en overwegend westelijk. Morgenmiddag draait hij naar zuid tot zuid oost, voorlopig blijft het weer vrij wisselvallig. Weersvooruitzichten voor di verse Europese landen, geldig voor donderdag en vrijdag: Zuid-Scandinavië: Wisselend bewolkt en enige regen. Mid- dagtemperatuur van 18 tot 23 graden. Britse Eilanden en Ierland: Van west naar oost overtrek kende regenzone. Middagtem- peratuur van 16 graden in het uiterste noorden tot 23 in het zuidoosten. Benelux, noord- en west- Frankrijk: Eerst zonnige pe rioden, gevolgd door een pe riode met regen- of onweers buien. Middagtemperatuur van 20 graden aan zee tot on geveer 25 landinwaarts. Duitsland: Woensdag zonnig, donderdag veranderlijke be wolking en enkele regen- of onweersbuien. Warm met temperaturen van 24 tot 30 graden. Zuid- en oost-Frankrijk: Zon nige perioden en een lokale regen- of onweersbui. Middag- temperatuur 26 tot 32 graden. Italië, Adriatische kust Zon nig. Middagtemperatuur 27 tot 33 graden. Alpengebied: In het algemeen zonnig. In de middag of avond in de noord-Alpen een lokale regen- of onweersbui. In de dalen temperatuur tussen en 30 graden. Spanje en Portugal: Zoni ook enkele wolkenveld j Temperatuur van 21 graden het noordwesten tot 28 a 35 ders. WETERRAPPORT HEDENMORGEN Weer Mm Bin Rt Amsterdam zw.bew. 26 18 I Do Bilt zw.bew. 27 21 Eelde onweer 25 11 Eindhoven zw.bew 27 1! Den Helder regenbui 23 17 1 Rotterdam regenbui 25 11" Aberdeen regen Athene l.bew. Barcelona onbew. Berlijn l.bew. Bordeaux zw.bew Brussel l.bew Dublin h.bew. Frankfort h.bew. Genève zw.bew Helsinki onbew. Innsbruck l.bew. Klagenfurt l.bew w.bew. 23 16 ».bew. 27 15 w.bew. 20 16 Split onbew, Stockholm Lbew. Warschau onbew. v.bew. 27 22 Las Palmas l.bew. (ADVERTENTIE) AUTO HUREN: Gloednieuw aul huren per dag v.a. 22.- excl. bl inkl. 100 km vrij. Vele merken. AUTO LEASE: Scherpe tariev Klaar terwijl u wacht Wij neme uw eigen auto in. AUTO HUUR KOOP: 12 mr> huren en dan kopen tegen vastge stelde spotprijs? Nagenoeg all merken 80 l/m'86 in voorraad! Ook vracht en personenbussen. A.A.A. Roadster B.V Tel. 070-907343

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1986 | | pagina 2