Nederlandse kerk „dodelijk vermoeid" ÊcidócSomonC Theologie verandert door computer kerk wereld KARDINAAL SIMONIS IN BRAZILIË: beroepingen aan tafel Rampspoed in Mexico s! weer brieven lezers ACHTERGROND QeidAvOowuvnt MAANDAG 28IUL11986 PAGINA Pax Christi stelt weer vragen over lot Innu's De R.-K. vredesbeweging Pax Ghristi heeft de minister van defensie opheldering gevraagd over een Nederlands-Canadees akkoord betreffende Nederlandse vliegoefeningen boven Groose Bay in Canada. De belangen voor Pax Christi liggen in de gevolgen van de laagvliegoefeningen voor het Innuvolk, dat sinds negenduizend jaar in het gebied woont en dat door de vliegtuigen, die tot dertig meter laag boven hun woongebied vliegen, in het bestaan wordt bedreigd. De vorige minister, De Ruiter, zegde na een protest van de vredesbeweging toe, een nieuw verdrag voor te leggen aan de Tweede Kamer. Blijkbaar is deze toezegging „vergeten", want in Canada wordt al gespro ken van het ondertekenen van het akkoord door zowel Canada als Nederland. Methodisten roepen op tot sancties Zuid-Afrika Op het 15de Wereldcongres van Methodisten in de Keniase hoofdstad Nairobi is een resolutie aangenomen waarin metho disten worden opgeroepen zich te distantiëren van alle bedrij ven die handelsbetrekkingen met Zuid-Afrika onderhouden. Tevens werd opgeroepen tot verstrekkende verplichte econo mische strafmaatregelen tegen Pretoria. De resolutie werd aangenomen door de 500 leden tellende We reldraad van Methodisten, en vervolgens met een grote meer derheid van stemmen goedgekeurd door de ruim 2.500 afge vaardigden uit 90 landen die het zevendaagse congres bijwo nen. Een onbekend aantal Zuidafrikaanse afgevaardigden van de methodistenkerk van zuidelijk Afrika onthield zich van stemming. Het is niet mogelijk te leven zonder iets of iemand lief te hebben Kardinaal dr. A.J. Simo- nis is tijdens zijn reis door Brazilië diep onder de in druk geraakt van wat er in de R.-K. Kerk van dat land gebeurt. „Wij in Ne derland zijn dodelijk ver moeid. En de kerk hier is levend", aldus de aarts bisschop van Utrecht. De kardinaal uitte opnieuw zijn grote bewondering voor de basisgemeenschappen die zijns inziens „totaal anders zijn dan wat men er in Neder land onder verstaat". Volgens hem zijn zij in het geheel niet te vergelijken met de paro chies in Nederland. „In de ba sisgemeenschappen hier wordt het geloof beleefd en is men tegelijkertijd strijdbaar voor meer gerechtvaardigheid in sociaal-maatschappelijk op zicht". aldus kardinaal Simo- nis. Hij heeft niet alleen basis gemeenschappen bezocht die in de krottenwijken van ste den actief zijn, maar ook groepen op het platteland. Mgr. Simonis was aanwezig bij het zesde nationale congres van de basisgemeenschappen dat zaterdag werd besloten. In hun slotdocument dringen de 1700 deelnemers aan het con gres erop aan met nog meer kracht te strijden voor de landbouwhervorming. Verder maakten de basisgemeen schappen duidelijk dat zii de landloze boeren gaan helpen bij het bezetten van braaklig gende gronden, waarbij er naar gestreefd zal worden ge weld te vermijden. De basisgemeenschappen roe pen de R.-K. Kerk in Brazilië op het voorbeeld te geven door middel van een hervor ming van het kerkelijk grondbezit. Verder wordt haar gevraagd katholieken die om hun ijveren voor land bouwhervorming met de dood worden bedreigd, bescher ming te bieden. Wat er in de basisgemeen schappen op het platteland leeft werd aan het eind van het congres kort en bondig verwoord door mgr. Pedro Casaldaliga: „Als de regering en de autoriteiten de land bouwhervorming niet kunnen of willen uitvoeren, dan zul len wij het doen, met Gods genade". Kardinaal Simonis zei veel geleerd te hebben van zijn be zoek aan Brazilië. Hij voegde eraan toe dat hij nog vele vra gen heeft en dat meer tijd no dig heeft voor bezinning en om conclusies te trekken. Zo heeft hij nog geen antwoord op de vraag of de Nederlandse R.-K. Kerk gebruik kan ma ken van wat er in de basisge meenschappen in Brazilië ge beurt. Mgr. Simonis, die deze week zijn rondreis door Brazilië be sluit, heeft gesproken met kerkelijke autoriteiten in Bra zilië alsmede met meer dan honderd Nederlandse missio narissen. Mgr. Simonis roem de het werk van de missiona rissen. Hij legde er de nadruk op dat in Brazilië „bevrijding in sociaal-maatschappelijke zin absoluut nodig is". Hij heeft ook gesproken met de bevrijdingstheologen Leo nardo Boff en Frei Betto. Bei den hebben onlangs paus Jo hannes Paulus II geprezen om zijn veranderde visie op de bevrijdingstheologie en de paus zelfs de „paus van de be vrijding" genoemd. Daarover zei mgr. Simonis: „Ik denk dat de paus door zijn bezoe ken aan Latijns-Amerika en andere werelddelen beter is gaan zien vanuit welke reali teit de theologie van de be vrijding is ontstaan. Daarmee wil hij nog niet zeggen dat de theologie van de bevrijding dè theologie voor de gehele R.-K. Kerk is, maar hij staat achter de aspecten van de bevrij dingstheologie betreffende de strijd voor sociale rechtvaar- strnd vo digheid". Over zijn gesprek met Leo nardo Boff zei de aartsbis schop van Utrecht dat het „een zeer broederlijk, open gesprek" is geweest. „Ik waardeer in Boff dat het een uitgesproken goede geestelijke is, een man die iedere dag met overtuiging de mis opdraagt en zeer bewogen is met het volk. We hebben gesproken over de bevrijdingstheologie, over de juistheid daarvan en ook over de beperktheid daar van, alsmede over het gevaar dat zijn theologie fragmenta risch in Europa overkomt en in een heel andere context wordt verstaan", aldus mgr. Simonis. Hij meent dat zijn ervaringen in Brazilië op een of andere manier tot een veranderingen in zijn leefwijze kunnen lei den. Maar hij voegt eraan toe dat zijn denken over de leer of de moraal van de kerk niets veranderd is. Nicaraguaans bisschoppen protesteren bij autoriteiten De R.-K. bisschoppenconfe rentie van Nicaragua heeft de autoriteiten ervan be schuldigd dat zij „door mid del van verlokkingen en be dreigingen" leken die in de kerk actief zijn proberen los te weken van de kerkelijke hiërarchie. Volgens de bisschoppen pro beren de autoriteiten leken tot spionnen binnen de kerk te maken en worden leken en hun familieleden met ver geldingsmaatregelen be dreigd als zij zich daartegen teweer stellen. De vice-voorzitter van de Ni caraguaanse bisschoppencon ferentie, mgr. Pablo Antonio Vega meent dat de autoritei ten hem uit Nicaragua heb ben verbannen wegens zijn ijveren voor de mensenrech ten in dat land. Vega werd enkele weken geleden niet in Nicaragua toegelaten na een verblijf in het buitenland. Hij had in bedekte termen begrip getoond voor de Amerikaan se steun aan de contra's in zijn land. Vega noemde voorts als re den voor zijn verbanning, dat hij telkens heeft geprotes teerd als de autoriteiten de kerk probeerden te verhin deren „zichzelf te zijn". De kerk kent geen vijanden, maar is principieel tot een di aloog met iedereen bereid, al dus Vega. Naar zijn mening wil de kerk een kracht van de vrede zijn en opkomen voor de eerbiediging van de rechten van de mens. Gereformeerde Kerken: Beroepbaar mw. H.E. Treurniet, als pastoraal werkster werkzaam bij het Citypastoraat te Leiden, Van Spil bergenstraat 54-11, 1057 RJ Amster dam. Gereformeerde Gemeenten: Bedankt voor Randburg (Z.-Afr.) B. van der Heiden te Woerden. THEOLOOG BENOEMD ALS UNIVERSITAIR DOCENT INFORMATICA "Niemand hoeft van de apparatuur te schrikken. Je moet heel veel moeite doen wil je schade aan zo'n computer toebren gen. En je kan dus rustig je gang gaan, hoewel er soms vreemde dingen ge beuren". Woorden van dr. Harry Gaylord, een man die zich bij uitstek interesseert voor de toe passingsmogelijkheden van de computer voor de theologische wetenschap. Steeds meer theologische fa culteiten laten zich bekeren tot de nieuwste informatie- -technologieën. Drs. F. Post- ma en drs. E. Talstra zijn sinds 1976 in Amsterdam (VU) bezig een databank op te zetten voor de taalkundige studie van het Oude Testa ment Zij slaan de tekst op in een computer, na een pro gramma met grammaticale regels te hebben ingevoerd. Zo is op het ogenblik al onge veer zeventig procent van de hele tekst van het Oude Tes tament verwerkt. Ze hopen uiteindelijk te komen tot be tere grammaticale argumen ten, die kunnen leiden tot een zorgvuldiger bijbeluitleg. Het beeld in de theologische torenflat van Utrecht is niet anders. Zes IBM-computers bepalen daar sinds een jaar het interieur. En bijna iedere aanwezige docent kan de toe vallige passant vertellen, hoe de techniek moet worden ge bruikt, want het personeel heeft vrij massaal gebruik gemaakt van de gratis moge lijkheid een cursus „tekstver werking" te volgen. Geheel eigensoortig en op merkelijk is de ontwikkeling in Groningen. Dr. Harry Gaylord werkt er met een ei gen systeem en houdt zich intensief met de moderne in formatica bezig. Wie zijn flat in de Groninger binnenstad binnengaat, raakt merkwaardigerwijs eerst on der de indruk van de tradi tionele informatica. Boeken. De wanden zijn ermee be hangen. „Ik hou van boe ken", glimlacht Gaylord. „Boeken zullen nooit hele maal verdwijnen". De nieuwe techniek in Gay- lords burelen stelt weinig voor. Meters leer geven de indruk van een traditionele boekenplank en bescheiden daar midden tussen staan toetsenbord, beeldscherm, diskdrive en printer. Een doosje floppies maakt de techniek compleet. Ameri kaanse technieken vertroe teld door een Amerikaans wetenschapper. Want Gay- lords wortels liggen in de States. De tongval verraadt hem, ook al spreekt hij vloei end Nederlands. Dr. Harry Gaylord: Theologie per computer Harry Gaylord is geboren in een klein dorp in Florida. Na z'n bachelors (kandidaatsdi ploma) Engelse taal- en let terkunde ging hij theologie studeren. Hij specialiseerde zich in het jodendom, heeft zelfs drieënhalf jaar in Jeru zalem gewerkt voordat hij in 1975 naar Groningen kwam. Hij werd verbonden aan het Qumran-instituut van de Theologische Faculteit en houdt zich bezig met Oud- kerkslavische apocriefen. De apocriefen, protestanten spreken in een aantal geval len van pseudepigrafen, slui ten aan bij het Oude en het Nieuwe Testament. De tek sten zijn in verschillende vertalingen overgeleverd en zijn van betrekkelijk jonge datum, zo vanaf de tiende eeuw. Gaylord neemt de ver talingen in het Oudslavisch voor zijn intellectuele reke ning. Die teksten zijn nauwe lijks in kaart gebracht, laat staan dat ze op verantwoorde wijze zijn uitgegeven. Gay lord wil daar voor zorgen. Hij verzamelt zijn bronnen van heinde en ver, inventariseert, vertaalt en geeft met de pa rallelle teksten naast elkaar edities uit. Een monniken werk. Maar het onderzoek wordt vergemakkelijkt door de inschakeling van de com puter. Er zijn programma's ontwik keld die in andere letterty pen kunnen werken. Grieks, Oudkerkslavisch, He breeuws. Gaylord heeft ze in middels in zijn kastje. Daar door kan hij thuis teksten in elkaar zetten. Daarna ver stuurt hij zijn werkstukken naar Oxford waar ze worden gezet in een computerzetma chine die Oudslavisch „spreekt". En de PTT laat het druk-klare materiaal drie dagen na verzending door de bus glijden. „De computer stuurt sneller iets van Gro ningen naar Oxford, dan ik met de lift naar beneden kan gaan, bij wijze van spreken". De nauwkeurigheid van de nieuwe techniek is groot. Door een concordantie in de computer op te slaan en die los te laten op de tekst wor den automatisch spellingsfou- programma's bemachtigd. En niet alleen dat. Ook Grieks, Hebreeuws, Arabisch, Sans kriet en spijkerschrift. Databank Aan de universiteit van Pennsylvania is een heel team op deze manier bezig met bijbelonderzoek. Ze zet ten een „toolbox" op, een concordantie met een tekst verwerker voor zowel de Septuagint (Griekse versie van het Oude Testament) als de Masoretische tekst (He breeuwse versie van het Oude Testament). Ook derge lijke gegevens kunnen zon der meer door Nederlanders worden gecopieerd voor be dragen die beter in geeltjes zijn uit te drukken dan in rooien. Maar er gebeurt meer in Pennsylvania. De Ameri kanen proberen verschillen de symbolen in tekst en op^ het scherm te krijgen. Ze' ontwikkelen een databank die geleerden zal helpen al lerlei taalkundige analyses van teksten te maken. Bij voorbeeld: de vraag of het zelfde woord in de He breeuwse bijbel altijd met hetzelfde Griekse woord is vertaald. Ze drukken verder' een tekst in het Grieks en een Slavische vertaling er naast, in parallelle kolom men, met alle tekstmoeilijk heden erbij. Ze analyseren de zinsstructuur van Hebreeuw se en Griekse bijbelteksten. Harry Gaylord zegt, dat de toeëigening van de nieuwe techniek hem relatief gezien weinig tijd heeft gekost ge zien de mogelijkheden. Een kwestie van wat handboeken doorwerken. Toch ziet het er niet naar uit, dat predikanten in de nabije toekomst derge lijke apparaten zullen gebrui ken. De computer hoort nog te zeer thuis op het weten schappelijk terrein. Voorlo pig zal de preekvoorberei- ding wel beperkt blijven tot een duik in de boekenkast. Zeker is wel, dat de nieuwe trend onomkeerbaar is. Het buitenland is Nederland in dezen voorgegaan. In Oxford is een archief van teksten op magneetbanden. In Califor- nië staat de hele klassieke Griekse literatuur op één compact-disc. KLAAS VAN DER KAMP Chileense primaat wil nader onderzoek verbranding jongeren De aartsbisschop van Santiago de Chile, kardinaal Juan Francisco Fresno, heeft er bij het Hooggerechtshof op aan gedrongen dat het de zaak van de dood door verbranding van een negentienjarige student overneemt. De student Ro- drigo Rojas de Negri, een Chileen die in ballingschap in Washington woonde, kwam begin juli om het leven tijdens betogingen tegen de regering. Een meisje raakte ernstig ge wond. Rechter Alberto Echavarria, die de zaak onderzocht, heeft een luitenant van de Chileense landmacht in staat van be schuldiging gesteld en voor eventuele strafvervolging aan de militaire justitie overgedragen. Volgens ooggetuigen hebben soldaten Rojas tegen de grond geslagen, benzine over hem uitgegoten en hem in brand ge stoken. Het leger daarentegen liet in een communiqué we ten dat de twee studenten waren opgepakt omdat ze op straat autobanden in brand staken. Bij hun aanhouding schopte een van beiden, volgens de lezing van het leger, een houder met brandbare vloeistof om. Schouderkarbonade met postelein en aardappelen vla met biscuits en jam De benodigdheden voor twee personen zijn: 2 schouder- kabonaden, 25 g margarine, zout, peper, rozemarijn, sa lie; 500 g postelein, 1 grote ui, 10 g margarine, 1 grote to maat, zout, peper; 0,5 tot 1 kg aardappelen; 0,5 liter gele vla (0,5 liter melk, 25 g custard, 30 g sui ker), 4 lange vingers (of gewone biscuits), jam. Bak de karbonaden bruin in hete margarine. Temper het vuur sterk, leg het deksel schuin op de pan en schenk daar zo veel lauw water op dat het erge bruisen minder wordt. Strooi zout en peper over het vlees en leg er rozemarijn en salie (verse of gedroogde) naast. Stoofde karbonaden mals in vijfenveertig minuten. Zeef de jus. Kijk de postelein voor het wassen na op onkruid en wortel delen. Snijd de uitgelekte groente wat kleiner. Fruit in een ruime braadpan de in dunne snippers gesneden ui goudgeel. Bak de ontvelde en in stukken gesneden tomaat even mee en doe er vervolgens de postelein in gedeelten bij. Verwarm de pan flink en schep de groenten geregeld om, zodat het vocht dat uit de postelein komt kan verdampen. Maak het gerecht op smaak met zout en peper. Reken een bereidingstijd (op het vuur) van een kwartier. Zet de helft van de melk op. Meng custard, suiker en iets koude melk tot een klontvrij papje, schenk daar weinig hete melk bij en doe het mengsel in de pan. Laat de vla onder voortdurend roeren een minuut koken, doe er van het vuur de rest koude melk er bij en laat de massa koud worden. Be smeer de biscuits dun met jam, duw ze met het mes in de schaal(tjes) in kleinere stukken en leg er de vla op. Garneer met een paar stipjes jam. Laat de vla zo een paar uren staan, de smaakjes trekken dan lekker door. JEANNE MEXICO kampt met een schuld van 250 miljard guld Een onvoorstelbaar hoog bedrag: als de schuldenlast van k' Middenamerikaanse land over alle bewoners van de aafl zou worden omgeslagen, moest iedereen ongeveer vijf til*> tjes betalen. Het lijkt vrijwel onmogelijk dat Mexico ooit», staat zal zijn die schuld volledig te vereffenen. Voor ze veria procent van zijn exportinkomsten is het land afhankelijk \pa de verkoop van olie en daarvan zijn de prijzen op de werePu markt op dramatische wijze gedaald. Voor een aantal o!er producerende landen betekent dat een stapje terug na ja£s van ongekende weelde, maar voor Mexico is de prijsdaljn niet minder dan een ramp. tij De zuidelijke buurstaat van de Verenigde Staten leeft \^c boven zijn stand, alhoewel dat voor een groot deel van[_ zeventig miljoen zielen tellende bevolking niet merkbaar. Om aan zijn verplichtingen te kunnen voldoen is Mexico geruime tijd bezig het ene gat met het andere te stoppj waardoor de situatie steeds nijpender is geworden. Het T reldkampioenschap Voetballen heeft de zaak er niet beterj gemaakt. HeT Internationale Monetaire Fonds (IMF) heeft vor week met de regering in Mexico City een economisch h vormingsplan opgesteld. Dat omvat de voorwaarden waar der het IMF zich bereid heeft verklaard opnieuw een len van twintig miljard gulden te verstrekken. Daarnaast zal r de schuldeisers onderhandeld moeten worden over uit van betaling, want er is geen geld om aan de lopende v plichtingen te voldoen. HET door het IMF gedicteerde hervormingsplan houdt dat Mexico in de komende tien jaar drastisch moet bezui gen. Voor een fors deel van de bevolking betekent dat terugval in nog grotere armoede. Want nu al zijn met na j op het platteland bij slechts een enkeling redelijke bestaa mogelijkheden te bespeuren. En groot is ook de problemat in de hoofdstad, waar ongeveer twintig miljoen men: veelal wonend in onafzienbare krottenwijken, het hoofd ven water proberen te houden. DaT de onvermijdelijke bezuinigingen de onvrede in I land aanzienlijk zullen vergroten staat wel vast. Corruptie fraude zijn aan de orde van de dag en de sociale onrust grc de al voordat er sprake was van de ingrijpende bezuinig gen. De kans is derhalve groot dat het in Mexico tot een so j ale explosie komt. ALS het land zijn verplichtingen niet nakomt zullen de volgen daarvan zeer ernstig zijn voor de financiële wen Vooral in het zuiden van de Verenigde Staten zullen bank|( dan in de problemen komen' Zij hebben niet alleen (te) v n uitgeleend aan arme landen in Latijns- en Midden-Amerilrc maar worden nu ook nog geconfronteerd met armoede het thuisfront. DiE armoede wordt veroorzaakt doordat de zuidelijke ten van de VS worden getroffen door ongekende droogte, boeren kunnen er hun verplichtingen niet nakomen, om hun oogsten verdorren. Zij hebben nieuwe leningen no om hun bedrijven draaiend te houden, terwijl ondertussen oude schulden niet worden afgelost. Op grote schaal do_ zich nu al faillissementen voor en dat zou weieens het be kunnen zijn van een financiële ramp die ook de rest van wereld niet onberoerd zal laten. Enkele regen - of onweersbuien DE BILT (KNMI) Het weer heeft morgen een wisselvallig karakter. Een lagedrukgebied bij Ierland trekt over Schot land in de richting van de Noorse kust. Een bij deze de pressie behorende frontale sto ring passeert morgen rond het middaguur met enkele buien. Voor deze storing uit ontstaat in Frankrijk een onweersge- bied dat in de loop vaa de avond, nacht en ochtend in ons land een bui veroorzaakt. In de loop van de dag draait de wind van zuid naar west en er wordt koelere lucht aange voerd. De temperatuur daalt dan tot ongeveer 21 graden. De komende dagen blijft het weer wisselvallig. Perioden Brieven graag kort en duidelijk geschreven De redactie behoudt zich het recht voor ingezon den stukken te bekorten Kortzichtig Honderd jaar geleden vervoer den de Hollanders nog de ne gers als slaven, nu eisen zij voor hen zuid-Afrika op. De geschiedenis echter leert dat de tijd om te leren regeren langer duurt. Hulde voor wie verder zien dan de kortzichti ge eendagspolitiek. Er is al meer dan genoeg terroristen mentaliteit. C.D. Noorderwier, DEN HAAG. Euthanasie Met mij zijn veel bejaarden te genstander van euthanasie. Mocht het nodig zijn dan durf ik mij niet eens in een zieken huis op te laten nemen, omdat ik bang ben dat men euthana sie op mij gaat toepassen als ik pijn lijd. Ik wil dood als het mijn tijd is. En al zou ik on dragelijke pijn lijden, dan krijg ik de kracht om het te dragen. Ik weet wat ouderdom en ziekte betekent. Ik ben UVV- ster geweest, heb tien jaar lang tafeltje-dek-je rondgebracht en boodschappen gedaan voor oude mensen; niemand wil er dood. Dood wil ik pas als mijn levensklok stil staat. N. Strijbos-Bak, SASSENHEIM. met zon worden afgewisa' door tijdvakken met meer wolking en enkele buien. I temperatuurniveau komt i lager te liggen. Weersvooruitzichten voor verse Europese landen, gel voor woensdag en donderd Skandinavië en Denemark Morgen vrij zonnig, in de 1< van de dag in het westen ei west-Denemarken enige I gen. Woensdag veel bew| king, enige regen, maar in i westen weer opklarend. M, dagtemperatuur van 18 tot i graden, in oost-Skandina1 tot 25 graden. 1 Britse Eilanden: Morgen vol al in het zuiden zoni, woensdag enkele buien. R dagtemperatuur op dins van 17 graden in het noon tot 23 graden in het zuiden, woensdag enige daling temperatuur. Benelux, noord- en wi Frankrijk. Morgen veel bev king en enkele buien. Woe dag zonnige perioden. Midd temperatuur tussen 20 grai aan zee en 25 graden lan< waarts. Duitsland: Morgen vooral het oosten en zuiden zonnig warm, overigens tijdelijk v bewolking en enkele regen onweersbuien, op woensdag het noordwesten weer zon. Zuid-en oost-Frankrijk: Z nig. Kans op een lokale reg of onweersbui. Middagtem ratuur tussen 25 en 30 grad Alpengebied: Zonnig. In middag of avond een enk lokale bui. In de dalen tus 25 en 30 graden. Spanje en Portugal: Zoni Langs de Spaanse noord westkust en de kust v noord-Portugal wolkenveld Middagtemperatuur van graden in het noorden en w ten tot 28 a 35 graden elder Italië, Adriatische kust Tl nig. Middagtemperatuur me tussen 27 en 33 graden. WEERRAPPORT HEDENMORGEN Weer Max Mia B Zd. Limburg iw.bew. Aberdeen regen Athene onbew. Brussel Dublin Frankfort Genève onbew. 30 14

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1986 | | pagina 2