Gustavo Gutièrrez, christen en theoloog
Paus waarschuwt kerk Brazilië
voor opleiding basisgemeenten
aan tafel
£eidóeSomo/n£
QeidóaQomant
kerk
wereld
Bijbel
vertaling
voor 30
miljoen
Koerden
-
IKON BRENGT VADER VAN BEVRUDINGSTHEOLOGIE OP HET SCHERM
Socialistisch manifest
brieven
van
lezers
weer
Wisselend
bewolkt
ACHTERGROND
VRIJDAG 25 JULI 1986 PAGINA:
Bijbelse planten in Hamburgse tuin
In een niet toegankelijk gedeelte van de botanische tuin van
Hamburg kweekt de Franse tuinman Patrice Huet kruidige
koriander, kalmoes voor de vervaardiging van parfums, wijn
stokken en andere planten uit de Bijbel. Op nauwelijks dertig
vierkante meter groeien sinds 1979 linzen (de peulvrucht
waarvoor Ezau ooit zijn eerstgeboorterecht verkocht), de bit
tere alsem en een walnotenboom. Bovendien groeien er de
groenten waarnaar de Israëlieten volgens het bijbelboek Nu-
meri in de woestijn snakten: prei, uien en knoflook. Een groot
probleem voor de Franse tuinier is het vochtige klimaat in
Hamburg waar de planten uit het gebied van de Middellandse
Zee maar moeilijk aan kunnen wennen.
Blasfemistische Jezusfilm
„Blasfemisch" is de korte en duidelijke omschrijving uit
christelijke kring van de kortgeleden uitgebrachte Jezusfilm,
vervaardigd door Michael Brinntrup, afkomstig uit het Ber-
lijnse ondergrondcircuit.
De film, die in tal van bioscopen draait, wordt aangeduid als
een „religie-satire". Volgens de maker, die zelf de hoofdrol
speelt, gaat het hier om een „grappig-brutale vervreemding
van de geschiedenis van Jezus". De „grappige" film van
Brinntrup wordt grotendeels gevuld met scènes over drank
gebruik als onderdeel van het leven van Jezus en de twaalf
discipelen.
Het enige wat men met
liegen bereikt, is niet
geloofd te worden als
men de waarheid
spreekt.
AritloUlet
Het Koerdisch Bijbelin
stituut heeft vijftien ver
talers en deskundigen
ingeschakeld om een
volledige bijbelvertaling
te verzorgen. Het insti
tuut verwacht dat de
vertaling dertien jaar zal
vergen.
De Koerden wonen verspreid
in Turkije. Iran, Irak, Syrië
en de Sovjetunie. Volgens het
bijbelinstituut is het een ge
volg van „de ironie van de
geschiedenis, dat een volk uit
de streek waar Abrahams
wieg heeft gestaan en waar
zich een wezenlijk deel van
de bijbelse geschiedenis heeft
afgespeeld, niet beschikt over
de bijbel in de eigen taal".
Het instituut heeft al voorzet
ten voor de vertaling gege
ven, door de uitgave van het
evangelie naar Lucas in het
Koerdisch en het uitbrengen
van beeldverhalen in over
bijbelse geschiedenissen, be
stemd voor jongeren.
In West-Duitsland wonen
rond een half miljoen Koer
den, die vrijwillig bijdragen
aan het werk van het Koer
disch Instituut. Het vertaal
werk wordt hoofdzakelijk
door vrijwilligers verricht die
slechts een kleine vergoeding
ontvangen. Het Koerdisch
behoort tot de Iraanse taal
groep.
Bedevaart Banneux
Op het Hoogfeest van Maria's
Tenhemelopneming (15 au
gustus) zal een bedevaart
worden gehouden naar Mari
a's Genade-oord in Banneux-
Notre-Dame, in de Belgische
Ardennen. De bedevaart, die
één dag duurt, vertrekt on
der meer vanuit Den Haag,
Leiden en Delft. Geestelijk
leider is pastoor J. van Win
kel uit Rotterdam.
Kosten: zeventig gulden per
persoon. Opgave:
070 651321.
Paus Johannes Paulus II
heeft in een boodschap
aan de conferentie van
religieuzen in Brazilië
gewaarschuwd voor een
onvoldoende opleiding
van jonge religieuzen in
kleine basisgemeen
schappen. Volgens de
paus behoort de oplei
ding niet in deze ge
meenschappen, maar in
de kloosters plaats te
hebben. Alleen daar kan
aan de pedagogische ei
sen van de kerk voldoen,
aldus de paus tot de reli
gieuzen, die deze week
in Sao Paulo hun veer
tiende algemene verga
dering houden.
De paus eist dat de jonge reli
gieuzen in Brazilië een pas
sende en volledige opleiding
in overeenstemming met het
kerkelijk leergezag krijgen.
De grote behoeften op het ge
bied van de zielzorg en de
talrijke uitzonderlijke situa
ties in Brazilië eisen een at
tente keuze van priester-stu
denten, een opleiding tot ge
hoorzaamheid, een juist be
grip van de tekenen van de
tijd en bovendien een totale
gehoorzaamheid aan de bis
schoppen, aldus de paus. Hij
vindt dat de Braziliaanse
rooms-katholieke kerk meer
dan elke andere kerk behoef
te heeft aan dynamische ziel
zorgers, vooral omdat er on
voldoende roepingen zijn. De
paus waarschuwt voor het
„activisme" waartoe religieu
zen kunnen vervallen, omdat
dat kan leiden tot „geestelij
ke leegheid en een vroegtij
dige vermoeidheid".
Brazilië heeft het grootste
aantal gedoopten van alle
landen in de wereld.
Boven
dien bepaalt Brazilië met zijn
meer dan driehonderd bis
schoppen het lot van de La-
tijnsamerikaanse kerk. In het
land ziin meer dan 38.000
vrouwelijke religieuzen en
7716 paters actief. Meer dan
de helft van de bisschoppen
is lid van een religieuze orde.
Er zijn 107 vrouwenkloosters
,j*_ *4?ÜÈ
Paus Johannes Paulus II, op de foto tijdens de audiëntie van
deze week. heeft de Braziliaanse religieuzen onderhouden
over de kerkelijke opleiding.
en 19 mannenkloosters. Ruim zich voor op het priester-
2500 religieuzen bereiden schap.
Ook Khomeini
doet mee
aan wereld
gebedsdag
Ook de Iraanse leider Kho
meini zal een afgevaardigde
sturen naar de gebedsdag
voor de vrede, waar alle we
reldreligies op uitnodiging
van paus Johannes Paulus II
op 27 oktober in Assisi aan
deelnemen.
Khomeini stuurt een shiiti-
sche geestelijke, Sheyhk Sal
man Ghaffari, die wordt ge
zien als de opvolger van de
vertrekkende Iraanse ambas
sadeur bij de H. Stoel, Seyed
Hadi Khosrovshahian. In een
interview met het katholieke
maandblad „Trenta Giorni"
verklaart de ambassadeur
erop te vertrouwen dat het in
Assisi om een nuttige bijeen
komst zal gaan, „waar een
oprechte en verstandige dia
loog" wordt gevoerd.
Behalve de Rooms-Katholie-
ke Kerk nemen aan deze ge
bedsdag deel het Orthodoxe
patriarchaat, ook dat van
Moskou, de Anglicaanse
Kerk, tot de Wereldraad van
Kerken behorende prote
stantse Kerken, en vertegen
woordigers van het joden
dom, buddhisme, de islam,
het hinduïsme, shintoïsme en
taoïsme.
Inzameling
De Zuidafrikaanse aartsbis
schop Desmond Tutu heeft
gisteren, samen met rabbi
Assabi van de unie van libe
rale joodse gemeenten in
Zuid-Afrika, twaalf ton kle
ren en huishoudelijke arti
kelen gezegend. De kleren
en artikelen zijn ingezameld
door de bevolking van Jo
hannesburg en bestemd
voor de zevenduizend dak
loze zwarten, die hun onder
komen verloren na de rellen
tussen radicale en conser
vatieve groepen in hun
woonwijk Crossroads.
Duitse theoloog uit ziekenfonds
vanwege abortusfinanciering
„Met mijn gezin wil ik niet
langer medeschuldig zijn aan
de elk jaar terugkerende
moord op 300.000 kinderen,
alleen al in de Duitse Bonds
republiek, door toepassing
van abortus, wat ik beschouw
als de grootste misdaad in
Duitsland begaan sedert het
Derde Rijk". Deze verklaring
geeft de 35-jarige evangeli
sche theoloog dr. Werner
Neuer uit West-Duitsland
voor zijn besluit uit het zie
kenfonds te stappen.
Via het Duitse ziekenfonds
kunnen zwangere vrouwen
hun abortus laten financie
ren. Eerst had Neuer, die via
zijn bijdrage daaraan niet wil
meebetalen, geprobeerd het
ziekenfonds gevraagd of hij
een percentage van de pre
mie mocht inhouden als sym
bolisch verzet. Maar het
fonds deelde mee dat daar
voor de wettelijke basis ont
brak.
De theoloog roept op tot
„compromisloos verzet tegen
de financiering van abortus
door het ziekenfonds", dit in
navolging van andere belij
dende christenen, zoals de
communiteit Agnus Dei uit
Bodman aan het Bodenmeer.
„Voordat ik theoloog
was, was ik christen en
dat hoop ik nog steeds te
zijn, ook vijftien jaar na
het verschijnen van mijn
„Theologie van de Be
vrijding". De vader van
de bevrijdingstheologie,
Gustavo Gutièrrez uit
Peru is vanavond als ge
lovige en als theoloog te
zien in een uitzending
van de Ikon (22.45 uur,
Nederland 2). Vanwege
zijn grote theologisch-
wetenschappelijke, ker
kelijke en politieke bete
kenis verleende de Ka
tholieke Universiteit van
Nijmegen hem zeven jaar
geleden uit handen een
eredoctoraat Vanavond
komt hij als mens voor
het voetlicht.
Gustavo Gutièrrez probeert
te leven volgens de bijbelse
„wet van de vrijheid". „Vrij
heid, niet om alles te gebrui
ken waar ik zin in heb, maar
om God meer lief te hebben
en solidair te zijn met alle
gevolgen vandienmet mijn
broeders en zusters, in het
bijzonder met de armen en
onderdrukten van mijn
land."
Gutièrrez is zelf afkomstig
uit een arm milieu. Hij is 57
jaar oud, klein en gedrongen
van postuur. Zijn gezicht ver
toont onmiskenbaar Indiaan
se trekken. Hij werd geboren
in een sloppenwijk in Lima,
de hoofdstad van Peru. Zijn
ouders, eenvoudige mensen,
hadden geen enkele oplei
ding genoten. Na zijn middel
bare school studeerde Gutièr
rez eerst medicijnen, maar al
snel vertrok hij naar Europa
om er Leuven filosofie en
psychologie en in Lyon en
Rome theologie te studeren.
Terug in Peru werd hij tot
priester gewijd en benoemd
tot docent voor „theologie en
sociale wetenschappen" aan
de katholieke universiteit in
Lima.
Steeds bleef hii pastoraal
werk doen, het liefst in de
arme buurten, onder de rook
van Lima. Theologie, zo be
nadrukt hij voortdurend, is
een afgeleide bezigheid.
Voorop staat de pastorale
praktijk, verbonden met de
christelijke basisgemeen
schappen, waarin christenen
samenkomen om de proble
men van alledag met elkaar
te bespreken, het geloof te
beleven en te vieren.
Basis
In die basisgemeenschappen
werd de bevrijdingstheologie
in de jaren zestig geboren
werd. De kerngedachten er
van werden door de Latijnsa-
merikaanse bisschoppen in
1968 in Puebla tot de hunne
gemaakt. Maar Gustavo Gu
tièrrez heeft als eerste de er
varingen van onderdrukking
en bevrijding in christelijk
perspectief verwoord, in een
theologische synthese. In
1972 schreef hij zijn boek
„Theologie van de Bevrij
ding", dat in vele talen ver
taald een ongekend wereld
succes werd. Als Gutièrrez
het over bevrijding heeft,
dan bedoelt hij niet alleen
een economische en politieke
bevrijding, waarvan het Va-
ticaan en enkele Nederlandse
bisschoppen de bevrijdings
theologen wel eens willen
verdenken. Gutièrrez: „On
der bevrijding versta ik een
complex proces: in de eerste
plaats het loskomen uit een
situatie van ongerechtigheid
en uitbuiting, waarin de
meerderheid van de Latijnsa-
merikaanse armen en de
mensheid leeft. Daarnaast
betekent bevrijding ook de
opheffing van alles wat men
sen verhinderd tot volledige
ontplooiing te komen. En uit
eindelijk gaat het om de be
vrijding uit de zonde, uit de
gebroken verhouding van de
mensen onder elkaar en van
de mensen tot God.
Als Gutierrez spreekt over de
„armen" kijkt hij ze recht in
het gezicht. De armen, dat is
het gelaat van de indianen,
van de Afro-Amerikanen,
van de campesinos (boeren),
van de arbeiders, van de
krotbewoners, van de werk
lozen, van de ondervoede
kinderen.
Gustavo Gutièrrez, vader van de bevrijdingstheologie.
bestreden worden. Armoede
is niet iets onschuldigs of na
tuurlijks, het betekent de
dood in de meest letterlijke
en fysieke zin van het woord.
De materiele armoede ver
nielt het leven van de meer
derheid van de Latijns-Ame
rikaanse bevolking vanwege
het gebrek aan primaire le
vensbehoeften: werk, voed
sel, huis, gezondheid, grond.
Armoede is niet toevallig het
gevolg van gebrek aan na
tuurlijke hulpbronnen, maar
het resultaat van een econo
misch, sociaal en politiek sy
steem op wereldschaal, dat
een minderheid rijk maakt
en bevoordeelt. „Armoede is
niet mooi, niet menseliik, het
is de dood", aldus de bevrij
dingstheoloog.
De vraag die hij zich gesteld
heeft is: Hoe spreken over
God, over leven, als wreed
wordt gemoord? Hoe praten
over verrijzenis van de Heer
daér waar de dood heerst
over kinderen, vrouwen, ar
men en inheemse mensen?"
Gustavo Guti'errez heeft
haast met een antwoord op
die brandende vraag. Zo kan
hij tijdens het televisiege
sprek met zijn Nijmeegse col
lega prof. dr. Jacques van
Nieuwenhove ook geen mo
ment stilzitten. Al is het een
ontmoeting tussen twee pro
fessoren, toch is het een boei
end en indringend geloofsge
sprek geworden.
THEO KRABBE.
Wittebonen-groentesalade met brood en
Mon-Choucrème trifle vegetarisch
De benodigdheden voor twee zijn: 250 g gedroogde of 1
liter blik of pot witte bonen, zout, 2 eieren, een kwart
krop sla, stukje komkommer, 2 tomaten, peterselie, uitje
of sjalot, 2 lepels azijn, peper, 1 lepel olie, ketjap;
(volkoren) (stok)brood;
half pakje Mon Chou, 1 lepel koffieroom, 1 theelepel ci
troensap, tuinkruiden (bieslook, peterselie, dille, ker
vel);
2 plakken cake, 1 lepel jam, 2 lepels heet water, (glaasje
medium sherry), 100 g frambozen of aardbeien, basterd
suiker, 3 dl gele vla, (0,5 dl slagroom, 10 g basterdsui
ker), chocoladevlokken.
Was de gedroogde witte bonen vanavond een keer en zet ze
onder koud water met weinig zout weg. Kook de bonen mor
gen in het weekwater in ruim een uur gaar. Laat de bonen
(ook die uit blik of pot) uitlekken. Kook de eieren acht mi
nuten, laat ze schrikken en pel ze. Was de hele slablaadjes,
laat ze uitlekken en beleg er een schotel mee. Snijd de kom
kommer en tomaten in blokjes. Knip de peterselie fijn. Snijd
ui of sjalot klein.
Meng een sausje van azijn, zout, peper en olie en schep er
bonen, komkommer, tomaten, peterselie en ui of sjalot door.
Breng het mengsel op smaak met zout, azijn en ketjap en leg
het op de sla. Garneer met parten ei.
Meng de Mon Chou met koffieroom en citroensap en doe er
flink wat fijngeknipte tuinkruiden bij.
Leg de in blokjes gesneden cake in een glazen schaal, spren
kel er eerst een mengsel van jam en heet water over en dan
desgewenst de sherry. Leg de schoongemaakte vruchten op
de cake en bestrooi ze naar smaak met basterdsuiker. Leg er
na een uur de vla op en garneer die met chocoladevlokken
en eventueel stijf geslagen room.
De westerse media hebben deze week een opmerkelijk
cument gepubliceerd, waarin hoge Sovjet-functionaris r
pleiten voor radicale economische en politieke hervorm
gen. Uit het zeventien pagina's tellende manifest blijkt dat 7
opstellers ernstig bezorgd zijn over de huidige situatie in bi
Sovjet-Unie; met de economie gaat het nog steeds niet g a
en de bureaucratie viert nog steeds hoogtij. Het moet and
zo is de conclusie.
SOVJET-LEIDER Gorbatsjov vindt dat ook; hij heeft 01
genzeggelijk een frisse wind door het land doen waaien
het manifest, dat opgesteld zou zijn door „denktanks" re
de Sovjet-leider, is daar waarschijnlijk een uitvloeisel
Een paar voorbeelden van onder Gorbatsjov doorgevoi
veranderingen zijn: de drastische verjonging van het pai
kader, een grotere openheid en een grotere slagvaardigh
zoals blijkt bij de onderhandelingen over (kern)wapens.
laatste is niet onbelangrijk, want de Russische econoi
zucht onder het gewicht van de defensie-uitgaven.
AaN de andere kant moet niet vergeten worden dat zest1
maanden Gorbatsjov nog te kort is om conclusies te trekk
Het is te vroeg om te stellen dat er wezenlijke veranderini
in de Sovjet-samenleving plaatsvinden. Overigens blijft 1
de vraag in hoeverre het partij-apparaat Gorbatsjov hin<
bij zijn vooruitstrevende plannen.
Het manifest gaat overigens verder dan de ideeën I
Gorbatjsov, voor zover die nu in het Westen bekend zijn. I
leider is wel voor economische hervormingen, maar lijkt
niet toe aan de in het document bepleite politieke hen t
mingen. Die voorstellen verschillende politieke grcxÊ:
ringen, vrijheid van meningsuiting en persvrijheid
voor Russische begrippen wel erg ver, hoewel democrti
naar westers model nog heel iets anders is. Bovendien:
volgens de opstellers van het manifest kan niet getornd vi 1
den aan de socialistische grondslagen van de Sovjet-mi 1
schappij.
De vraag blijft wat er nu met het manifest gaat gebeui11
Dat het zolang binnenskamers is gebleven en dat het mi
terie van buitenlandse zaken het stuk nu „een provoca 'j
noemt kan tekenend zijn, maar betekent niet dat de in
stuk genoemde ideeën definitief van de baan zijn.
Het manifest bestaat en zou een aanzet kunnen geven
een fundamentele discussie in de Sovjet-Unie, die onder C
batsjovs voorgangers absoluut niet mogelijk was. Het is g jj
dat de Russen inzien dat hun systeem slecht werkt. De no e
zakelijke drastische hervormingen én de openheid die d 1
van het gevolg is, kunnen leiden tot meer begrip en be r
betrekkingen tussen Oost en West.
Bneven graag kort en
duidelijk geschreven De
redactie behoudt zich
het recht voor ingezon
den stukken te bekorten
Overbevolking
De aarde is vol. Vijf miljard
mensen en meer kan niet,
want dan is er geen eten meer
voor die stakkers. Maar dan
gaan mijn doodgewone ge
dachten toch wel eens wat
verder. Ieder mens op deze
wereld is belangrijk of hij nu
een bruine, zwarte of blaf'
huid heeft. Niet één
vraagt om het leven. Alsa
„heren deskundigen"
zouden praten over die
miljard bewapening en
eens de helft van zouden
steden voor wereld voedse !l
ontwikkeling, dan zoudei
best veel dingen verande^
Amerika geeft de boeren
subsidie op hun graano
schot, hoewel er wel Amer
nen zijn die van de gaarl
ken hun eten halen. Waar
wij in Godsnaam mee bezi
deze dwaze wereld? Mon
teel gaan wapens voor eten3
is het de bedoeling dat
een derde wereldoorlog
mensdom weer in evenw'
komt? Dat zou wel een
vend vooruitzicht zijn.
J. van Velzen,
ZOETERWOUDE.
DE BILT (KNMI) Boven de
Azoren ligt een hogedrukge-
bied waarlangs aan de noord
flank depressies van New-
Foundland naar Scandinavië
trekken. Boven de Oceaan en
W-Europa blijft daarbij -een
krachtige westelijke stroming
staan. Het ziet er naar uit dat
Nederland zich zal bevinden
in het overgangsgebied tussen
het wisselvallige weer en koe
le weer in Schotland en Scan
dinavië en het vastere zomer
weer in Frankrijk en het Al
pengebied.
Morgen is er naar verwachting
veel bewolking met kans op
enige regen. Door luchtdruk-
stijgingen boven Frankrijk
wordt drogere lucht aange
voerd. Hierdoor kan zondag op
overwegend zonnig weer wor
den gerekend waarbij de
maximum-temperatuur boven
de 20 graden komt te liggen.
Weersvooruitzichten' voor di
verse Europese landen, geldig
voor zondag en maandag:
Zuid-Scandinavië: Veel bewol
king en enkele buien. Middag-
temperatuur van 16 graden
aan de westkust tot 21 in het
binnenland.
Groot-Brittannië en Ierland:
Wisselend bewolkt en vooral
in Ierland en Schotland regen.
Middagtemperatuur van 16
graden in Noord-Schotland tot
23 in Zuidoost-Engeland.
Benelux en Duitsland: Zater
dag enkele buien, zondag op
de meeste plaatsen droog en
geleidelijk meer zon. Middag-
temperatuur zaterdag van 18
graden op de Wadden tot 24 in
Zuid-Duitsland, zondag enkele
graden hoger.
enkele buien. Zondag drooj
perioden met zon. Middagt
peratuur van 20 graden la
de Kanaalkust tot 30 in
zuiden.
Spanje en Portugal: Zatei
wisselend bewolkt en plaa
lijk een regen- of onweers
Zondag flinke zonnige pe
den. Middagtemperatuur
22 graden in het noordwe
tot 30 in het zuidoosten, in
binnenland hier en daar bo
de 30 graden.
Italië en Joegoslavische h
Zaterdag droog en zon
Zondag enkele onweersbu
Middagtemperatuur tussen
en 33 graden.
Alpengebied: Zaterdag nog
kele buien, zondag perio
met zon en op de meeste pl
sen droog. Middagtemperal
tussen 22 en 26 graden.
WEERRAPPORT HEDENMORGEN
Weer Nu Min B
Amsterdam motregen 18 12
Zd. Limburg j
Aberdeen i
Athene c
Kopenhagen h.be'
Malta
Moskou
onbew. 24 16
motregen 23 15
>ribew. 31 15
iw.bew. 24 20
iw.bew. - 22
>nbew. 31 19
