Atheïsme blijft
troef in China
CëidócSoma/
„Achter elke naam ligt de
geschiedenis van een mens"
aan tafel
ACHTERGROND
Benoeming kritische pater
in VS op losse schroeven
kerk
wereld
Scientology-sekte moet 75 miljoen betalen aan uitgetreden lid in VS
Bouw
klooster
Auschwitz
voorlopig
gestaakt
WITTE PATERS VERHUIZEN MET HUN KERKHOF
Verschuiving in Midden-;
Oosten
In de gespannen situatie in het Midden-Oosten kan!
constatering meer betekenis worden gehecht dan gei
bij de beoordeling van het wazige jargon van politici,
tiek van sommige Arabische broeders heeft koning
vastberaden afgewezen: hij zal zelf wel uitmaken wl
ontmoeten. Met de besprekingen tussen Hassan enl
derhalve toch een stap in de goede richting gezet. 1
nieuw wat beweging gebracht in het verstarde poli(
troon in het Midden-Oosten.
Het overleg tussen Peres en koning Hassan heeft,
de beperkte resultaten, toch iets in gang gezet waar
situatie kan wijzigen. De reis van Peres heeft ongetw
eenheid in het radicale Arabische kamp verder onde
Alleen Syrië heeft de diplomatieke betrekkingen n
rokko verbroken, terwijl Libië, Algerije en Irak vol
met een veroordeling van de stap van koning Hassan
historische bezoek van de Egyptische premier Anw«
werd indertijd heel wat fellër gereageerd. Het is tyj
voor de situatie dat de onverzoenlijke Palestijnse bevi
beweging de Marokkaans-Israëlische besprekingen e
vaarlijke stap" heeft genoemd.
1
QeidóaQowuvnt
DONDERDAG 24IUU 1986 PAC
Paus: Ook engelen
kunnen zondigen
Paus Johannes Paulus II heeft
gisteren tijdens zijn openbare au
diëntie gezegd dat engelen, net
als mensen, kunnen zondigen. De
wereld van de pure geesten lijkt
te zijn verdeeld in goed en
kwaad, zei de paus. Die scheiding
is niet door God geschapen, maar
gebaseerd op de vrijheid van die
wezens. Ook engelen hebben een
vrije wil, aldus de paus.
De bisschoppenconferentie
van de Verenigde Staten
heeft een commissie van drie
bisschoppen benoemd die
moet nagaan of de jezuïet Mi
chael Buckley aanvaardbaar
is in twee van hun advies
commissies.
Om het onderzoek is ge
vraagd door behoudende ka
tholieke kringen die hebben
ontdekt dat pater Buckley
tien jaar geleden een verkla
ring heeft ondertekend,
waarin kritiek werd geleverd
op het standpunt van het Va-
ticaan dat vrouwen nooit
priester zullen kunnen wor
den.
In 1977 noemde Buckley het
„noch een overbodige luxe,
noch een zuiver rhetorische
kwestie" om af te wijken van
de kerkelijke leer. Als Buc
kley daarmee alleen de Vati
caanse argumenten tegen de
wijding van vrouwen be
streed, kan dat geaccepteerd
worden. Maar als hij de con
clusie van het Vaticaan ver
wierp is het kerkgezag in ge
^ding en kan hij niet makke
"lijk als adviseur van de bis
schoppen optreden.
De ongelovigen
geloven het
ongelooflijkste.
K. H. Mlskotte
„Alle leden van de com
munistische partij van
China zijn atheïisten: zij
zijn er vast van overtuigd
dat op de lange duur de
godsdienst vanzelf zal
verdwijnen". Dat heeft
Jiang Ping, onderdirec
teur van de afdeling Ver
enigd Front van de Chi
nese Staatsraad verklaart.
Deze afdeling bepaalt de
politiek van de volksre
publiek jegens de gods
dienst, die vervolgens tot
uitvoering wordt ge
bracht door het bureau
voor religieuze zaken.
Volgens Jiang Ping is de uit
spraak van Karl Marx dat
godsdienst de opium van het
volk is. absoluut geen gepas
seerd station. Hij schrijft dat
in een artikel in de „Rode
Vlag", het officiële orgaan
van de communistische partij
in China.
Het artikel van Jiang staan
lijnrecht tegenover eerdere
geluiden uit China, waaruit
opgemaakt kon worden dat er
sinds de dood van Mao lang
zaam maar zeker meer vrij
heid van godsdienst in het
land kwam. De klassieke af
wijzende houding tegenover
religie werd in 1985 nog aan
gevochten op een vergadering
van de Politieke Consultatie
Commissie. De protestante
Zhao Fusan leverde toen kri
tiek op het officiële atheïsme
en werd prompt geciteerd in
de officiële Chinese media en
in het buitenland. Fusan is di
recteur van de Nationale Aca
demie voor Menswetenschap
pen te Peking. Volgens hem
wordt de opening die China
maakt naar de rest van de
wereld, gediend door een be
ter begrip van andere cultu
ren en de religieuze aspecten
daarvan.
Hoewel Zhao niet bij name in
de „Rode Vlag" genoemd
wordt is het duidelijk dat Ji
ang hem in zijn artikel te
recht wijst. Volgens Jiang
blijft het noodzakelijk het at
heïsme te propageren, in het
bijzonder onder jongeren. Het
volk moet op de hoogte wor
den gebracht van „de objec
tieve wetten van de her
komst. het opgaan, blinken en
verzinken van de godsdienst",
aldus Jiang.
Hoewel deze katholieke kathedraal in de Chinese stad Canton
na de Culturele Revolutie (1966-1969) weer werd opengesteld,
heeft het atheïsme in China nog steeds prioriteit.
Het gerechtshof in Los Angeles heeft
een oud-functionaris van de Scientolo
gy-church een schadevergoeding van
75 miljoen gulden toegekend. Larry
Wollersheim, die lid is geweest van de
„Sea Organisation", waarin de elite
van de sekte zich verenigt, had de sek
te aangeklaagd omdat zij hem emotio
neel en financieel heeft geruïneerd.
Wollersheim verklaarde voor de rech
ter dat leden van Scientology zich te
buiten gingen aan leugens, trucks en
bedrog, zodat hij geen inzicht kreeg in
het werkelijk functioneren van dè sek
te. Bovendien logen de Scientology-
aanhangers tegen hem toen zij beweer
den dat hij door actief deel te nemen
aan bijeenkomsten van de sekte gezon
der, stabieler en een succesrijker za
kenman zou worden. Wollersheim be
steedde ongeveer 250.000 gulden aan
cursussen van Scientology, voor hij tot
de ontdekking kwam dat de beloften
van de sekte loos waren.
Volgens de jury is het vonnis een dui
delijk signaal aan de tienduizenden
mensen die zich misbruikt voelen door
Scientology.
De bouw van het omstreden
Karmelietessen-klooster in
het voormalig concentratie
kamp Auschwitz is voorlopig
stopgezet. Dat is het resultaat
van het joods katholiek
topoverleg dat deze week is
gehouden.
Vooraanstaande katholieke en
joodse leiders uit Europa heb
ben gisteren verklaard dat de
Poolse kampen symbolische
plekken zijn. omdat zij een
blijvende herinnering vormen
aan de vernietiging van zes
miljoen joden door de nazi's
tijdens de tweede wereldoor
log. De katholieke gesprek
spartners hebben toegezegd
de bouw van het klooster te
staken totdat definitief beslo
ten is wat er moet gebeuren.
Het was de bedoeling het
klooster in een voormalig
pakhuis langs een van de bui
tenmuren van het kamp
Auschwitz te vestigen.
De plannen van de Karmelie
tessen hebben grote beroering
veroorzaakt in de Europese
joodse gemeenschappen, te
meer omdat de Poose autori
teiten tot nu toe altijd hebben
geweigerd joodse gedenkte
kens in Auschwitz te plaatsen,
met het argument dat er ook
niet-joden in het kamp gestor
ven zijn.
Eigenlijk praat hij er liever niet over. Ja, de
mensen vinden het wel interessant, maar hij
houdt niet van die sensatie. De Witte Paters in
Boxtel gaan verhuizen en nemen het kerkhof
mee waarop hun doden begraven liggen, maar
daar gaat het pater Wim Wouters niet om. „Ik
ben niet erg gewillig te spreken over de lugubere
details van dat kerkhof, het gaat tenslotte om
mensen die ik waardeer, mensen waar ik respect
voor heb". En gelijk heeft de pater. Het kerkhof
verhuist mee omdat je de doden niet laat liggen
langs de snelweg die verbreed wordt, omdat je
het werk van deze paters wilt blijven eren. Niet
om hun herinnering te grabbel te gooien.
BOXTEL De sobere
stenen kruisen spreken
voor zich. Hier liggen
broeders begraven, al
sinds 1929. En niet zo
maar broeders. Hier ligt
de kleine geschiedenis
van een missie. „Tanza
nia", staat op de kruisen
te lezen, „Zambia", „Con
go" en „Oppervolta". Le
vende namen voor Wim
Wouters, zelf missie-pater
en bestuurslid van de
Witte Paters. Enkele be
graven broeders heeft hij
zelf nog gekend, in Zam
bia bijvoorbeeld. Van de
anderen kent hij de ver
halen. „Achter elke naam
ligt de geschiedenis van
een mens, van Afrika,
maar ook van andere lan
den. Hier, deze broeder,
die heeft lange tijd in Je
ruzalem gewoond. Jaren
lang hebben we hier in
Boxtel bezoek voor hem
ontvangen, in de prach
tigste kledij. Nee, we la
ten deze mensen niet ach
ter".
Het klooster van de Witte
Paters, waar natuurlijk
ook de Witte Zusters bij
horen, ligt aan de snel
weg Den Bosch Eind
hoven. Goed bereikbaar
dusf maar minder ge
schikt als gewijde plaats.
Vooral nu Rijkswaterstaat
de weg gaat verbreden en
pal voor de deur van het
klooster een geluids
scherm zal plaatsen.
Daarmee is het gedaan
met de rust en de ruimte.
De paters pakken daarom
hun biezen en verhuizen
naar Heijthuizen in Lim
burg. Met hun doden.
Nog voor we goed en wel zit
ten laat Wim Wouters al de
naam Lavigerie vallen. Met
deze kardinaal is het allemaal
begonnen, zegt Wim en
schenkt een pilsje. Lavigerie,
in 1825 geboren en vanaf 1868
bisschop van Nancy, werd in
1869 aartsbisschop van Al
giers, in Noord-Afrika. Daar
maakte hij kennis met de Is
lam en later met „donker
Afrika", zoals dat toen heette.
„Lavigerie las natuurlijk de
boeken van de ontdekkings
reizigers Stanley en Livings
tone en daar werd hij door ge
grepen. Maar meer nog dan
door die boeken werd hij ge
raakt door de slavenhandel.
Hij zag dat dat een gesel voor
de Afrikaanse volken was.
Daarom trok hij door Europa,
waar de koloniale machten
zaten, met een anti-slavernij-
akte, die hij de regeringen
vroeg te ondertekenen. Nee,
in Nederland is hij niet ge
weest, dat lag te moeilijk van
wege de centen die wij met
het transport van slaven ver
dienden. Maar verder heeft
hij overal gesproken en zijn
akte werd ondertekend door
landen als België, Duitsland,
Engeland en Italië".
De slavernij was niet het eni
ge waar de Afrikaanse bevol
king onder leed. Lavigerie
zag meer nood, te veel om zelf
op de schouders te nemen.
Daarom stichtte hij de „Mis
sionarissen van Afrika", al
snel beter bekend als de „Wit
te Paters". Deze paters trok
ken de binnenlanden in, nee,
niet om te bekeren. „Denk de
eerste honderd jaar nog maar
niet aan bekeren, probeer
eerst maar eens dicht bij de
mensen te staan, hun taal te
spreken en bij hen te zijn.
Daarna kan Afrika bekeerd
worden, maar alleen door
Afrikanen zelf", was het mot
to van Lavigerie.
Verkondiging
De paters en nonnen die zich
vanuit de hele wereld bij La
vigerie aansloten wisten dat
het hen een ongewis leven te
wachten stond, om niet te
zeggen: een gewisse dood. Het
gemiddelde aantal jaren dat
een Witte Pater in Afrika
doorbracht was vijf, daarna
overleed hij. Eén keer koorts
en het was gedaan. Tegen tro
pische ziekten als malaria was
nou eenmaal nog geen kruid
gewassen.
In die vijf jaar (gemiddeld;
sommige paters werden in
Afrika minstens zo oud als ze
in Nederland geworden zou
den zijn) kochten de paters
slaven vrij, bouwden huizen
en scholen, hielpen het land
bewerken en de (plaatselijke)
economie organiseren. Wim
Wouters: „Ja, we wilden iets
doen voor de mensen daar.
En nog. Een vriend van mij,
die nog niet zo lang geleden
jong gestorven is, zette bij
voorbeeld een „Family-far-
ming system" op. Daarin leer
de hij de mensen hun eigen
stukje grond optimaal verbou
wen. De missie verstrekte
zaad, gaf de cursussen en
werkte mee. Aan het eind
van het jaar hielpen we dan
met de verkoop van de oogst.
Ik gaf in die tijd catechese, ei
genlijk ben ik altijd het meest
Witte Pater
Wim Wouters
op het kerkhof
bij het klooster
in Boxtel: „Het
gaat om
mensen die ik
waardeer".
met geloofsverkondiging be
zig geweest, en mijn vriend
kwam naar me toe om te vra
gen of er onder mijn leerlin
gen geen jongens waren die
hem op het land konden hel
pen. Een ander voorbeeld. We
gaven de mensen een „osse-
cursus" van drie jaar. Na in
drie jaar geleerd te hebben
hoe ze met zo'n beest moeten
omgaan, kregen ze aan het
eind van de cursus een os mee
naar huis. Nou is een os geen
tractor, maar ze konden er
wel twee uur per dag mee
ploegen. Is dat dan geen ge
loofsverkondiging9 Jazeker
wel. Die vriend werkte uit
dezelfde inspiratie als ik".
Bezempje
De helpende hand die de pa
ters uitstaken werd in het al
gemeen dankbaar aanvaard.
„De mensen daar hebben ont
zettend veel respect voor de
katholieke gemeenschap, de
clan van Christus, zoals de
kerk in hun taal heet. Ze hou
den echt van je, omdat je één
van hen bent. Mij noemden ze
Seswa, omdat ik geboren
werd nadat mij moeder een
tweeling had gekregen. Seswa
betekent „bezempje"; ik was
het bezempje dat de schoot
van de moeder heeft schoon
geveegd na die tweeling, zei
den ze. En dat vonden ze lol
lig!" Wim Wouters geniet.
Afrika... Daar zat hij 's avonds
met de mannen in een kring,
genietend van een pils. Het
werk gedaan, moe, maar te
vreden. Hij zag de mensen als
zijn vrienden, en hij was één
van hen. Hij heeft het over
„onze taal" en dan bedoelt hij
Zambiaans. Het is dat hij in
1982 werd teruggeroepen voor
een bestuursfunctie bij de
Witte Paters in Nederland,
anders zat hij hier niet.
In Afrika lopen nog regelma
tig oude Witte Paters rond die
er, zij het niet in officiële
functie, gewoon zijn en ge
woon horen. Die keren niet
terug naar Nederland. „In
Zuid-Tanzania is een 91-jarige
pater, die sjouwt daar nog wat
rond, geeft nog eens wat ad
vies, en is daar op zijn plaats.
Een broeder van 75 die vorig
jaar terugkwam in Nederland
voelde zich hier zó ongeluk
kig, die is terug gegaan. Hij
heeft zijn fiets, die hij altijd
gebruikte als hij hier op ver
lof was, laten opsturen. Dan
weet je: die komt niet meer
terug". Wim voelt dat ook zo.
Afrika laat je niet achter. Dat
neem je altijd mee, waar je
ook gaat. En ook daarom ver
huist het kerkhof van Boxtel
naar Heijthuizen, omdat het
een deel van Afrika is en
daarmee een deel van de ge
schiedenis van de Witte Pa
ters.
STEVO AKKERMAN
1 lepel rozijnen1 lepel rum of water met rum-essence, garine en fijngeknipte dille toe en schenk de saus over de
Scholfilet in dillesaus met sla en aardappelen
vla-flip
Voor twee: 300 g scholfilet, zout, 1 theelepel citroensap,
2,5 dl water (of half water, half witte wijn), laurierblad,
peperkorrels, 12 g bloem, 25 g margarine, dille;
sla, 2 lepels azijn, zout, peper, suiker, mosterd, 1 lepel
olie, verse tuinkruiden, 1 hardgekookt ei;
0,5 tot 1 kg aardappelen:
2,5 dl hopjesvla (zelfgekookte van gisteren of kant en
klaar gekochte), 2,5 dl gele vla (2,5 dl melk, 12 g custard,
15 g suiker), 1 lepel amandelschaafsel.
Spoel verse scholfilet af met koud water, gebruik diepvries-
-filet zó uit de diepvriezer. Strooi zout over de vis en druppel
er citroensap op. Breng het water (met de wijn) aan de kook
met weinig zout, laurierblad en peperkorrels en leg er de vis
in. Houd het vocht tegen de kook tot de vis gaar is en dus
door en door wit ziet. Leg de vis met een schuimspaan (voor
zichtig, hij breekt gemakkelijk) in een warme schaal. Bind
het vocht met de met water aangemaakte bloem en laat de
saus twee minuten zacht koken. Voeg van het vuur de mar-
Maak de sla aan met een sausje van azijn, zout, peper, suiker,
mosterd en olie en schep er flink wat verschillende fijnge
knipte tuinkruiden (bieslook, kervel, peterselie, lavas) door.
Garneer met ei.
Kook de gewassen rozijnen tien minuten in weinig water en
laat ze op een zeef uitlekken. Zet de rozijnen een uur weg
met rum of verdunde rum-essence. Verdeel de hopjesvla
over hoge glazen, leg er de rozijnen met het vocht op en be
dek ze met de gele vla. Rooster al roerende het amandel
schaafsel lichtbruin in een droge koekepan, laat het koud
worden en garneer er de vla-flips mee.
JEANNE
VaN de besprekingen tussen koning Hassan van I
en de Israëlische premier Peres in het paleis te Ifr^
den op voorhand geen opzienbarende resultaten vj
Er kan dus ook geen sprake zijn van teleurstelling, J
politici te kennen hebben gegeven dat hun gesprekj
nig concreets hebben opgeleverd. De standpunten
nader tot elkaar gebracht. De besprekingen warei^
andere kant ook niet uitzichtloos, want de contacte
worden voortgezet.
DAAR waren al eerder aanwijzingen voor, met nal
de wijze waarop koning Hoessein van Jordanië eeil
tracht te vinden uit de impasse die voor zijn heerscH
zijn land inmiddels gevaarlijke kanten begint te kr^
Jordaanse economie wankelt en de kleine koning eij
aanwezigheid van veel Palestijnen in zijn land alsl
dreiging. Openlijk heeft hij te kennen gegeven dat e4
end aantal vluchtelingen uit de door Israël bezette 4
hem tot last zou zijn.
De pogingen van Hoessein om in het kader van de,
den van Camp David tot een oplossing van het Pi
vraagstuk te komen zijn mislukt. Israël is bereid on
delingen te beginnen over het verlenen van souve
aan de voormalige Jordaanse gebieden, maar sprd
veto uit over een gezamenlijk Jordaans-Palestijnse i
ging naar die besprekingen, als daarvan PLO-kop
deel uitmaken. PLO-leider Jasser Arafat weigert d|
gen met minder genoegen te nemen. Hoesseins pogi^
de Palestijnse bevrijdingsorganisatie tot een gei)
standpunt te bewegen liepen uit op een breuk met
En de Marokkaanse koning Hassan is er in zijn gesj
met Peres uiteraard ook niet in geslaagd verand
brengen in de Israëlische weigering de PLO in enige]
erkennen.
V OOR AL koning Hoessein van Jordanië zal tegj
weten in hebben gehoopt op een opzienbarende ij
ontwikkeling bij het gesprek tussen Hassan en Peres,
Jordaanse vorst het getij niet zien verlopen, dan z*
onderhand toch bakens verzet moeten worden. Het)
naar een vergelijk over de westelijke Jordaanoeverl
over het Palestijnse vraagstuk) kan nauwelijks nog
VOOR Jordanië is het echter nog niet mogelijk zf
nigeen in Israël en zeker premier Peres hoopte d
gaan van de vroegere Egyptische president Sadat do<
derlijk vrede te sluiten met de joodse staat. Een boy
de rest van de Arabische wereld zou Hoessein pei
niet overleven en zijn land, dat voor zijn energie- ei
voorziening volledig afhankelijk is van omringende
ten, aan de rand van de afgrond brengen.
Na regen:
zon terug
DE BILT Na een periode
met buien nadert over Schot
land en Engeland een nieuwe
regenzone. De bewolking er
van komt vanavond het land
binnen, gevolgd door een pe
riode met van tijd tot tijd re
gen. Vrijdagmiddag is deze
zone voorbij en gaat het opkla
ren. Er kan dan nog een enke
le bui vallen. Ook zaterdag is
er nog een bui mogelijk. Intus
sen nadert dan een uitloper
van het Azoren hogedrukge-
bied onze omgeving. De zon
gaat weer meer schijnen en
het wordt droog. Tijdens het
weekeinde lopen de tempera
turen voor een deel van het
land op tot zomerse waarden.
Weersvooruitzichten voor de
Europese landen, geldig voor
zaterdag en zondag:
Zuid-Scandina vië: Wisselvallig
en vrij koel met buien en veel
wind. Middagtemperatuur tus
sen 16 en 20 graden.
Groot-Brittannië en Ierland:
Vrijdag langs de Engelse en
Schotse oostkust nog een en
kele bui. Overigens perioden
met zon. Zaterdag in het wes
ten van Ierland opnieuw wat
regen. Middagtemperatuur
van 15 graden in Noord-Schot
land tot 22 in Kent.
Benelux, Duitsland: Vrijdag
nog enkele buien, zaterdag op
de meeste plaatsen droog en
geleidelijk meer zon. Middag
temperatuur van 18 graden op
de Wadden tot 24 in Zuid-
Duitsland.
Frankrijk: In het noorden en
kele wolkenvelden. Overigens
perioden met zon en vrijwel
overal droog. Middagtempera
tuur van 22 graden in het
noorden tot 30 in het zuiden.
Spanje, Portugal: Wisselend
bewolkt. Plaatselijk een reeen-
JavischÊ
ig. Mid
27 en
of onweersbui. Middaj
ratuur van 22 graden
noordwesten tot 30 in b
oosten, in het binnenli
en daar tot 35 graden.'
Italië. Joegoslavische
Droog en zonnig,
peratuur tussen T"
den.
Alpengebied: Vrijdag l
kele buien, zaterdag p
met zon en op de meesl
sen droog. Middagtemd
tussen 20 en 26 graden!
WEERRAPPORT HEDENMOR
Weer Max S
Amsterdam regenbui 19
Den Helder regenbui
Rotterdam iw.bew.
Twente regenbui
Vlissingen h.bew.
Zd. Limburg l.bt
Aberdeen
Berlijn
regenbui
Innsbruck
Klagenfurt i
Kopenhagen
Malta
Moskou
München
onbew.
SE..
Casablanca
Geen Krant ontvangt
lussen 18.00 en 19.1
zaterdags tussen 14
15.00 uur, telefoon'
122248 en uw kranj
nog dezelfde avond
zorgd. 1
