Twintig jaar lang werken onder de koppensnellers foidócSou/to/f aan tafel kerk wereld beroepingen Dooie mus in Suriname s brieven vb i lezers terre des r hommes ACHTERGROND CetcLe Soman t VRIJDAG 18 JULI 1986PA(^! Zeven jaar voor priester met maffiaconneeties Een rechtbank in Locri in Calabrië heeft een 74-jarige priester Giovanni Stilo deze week wegens banden met de maffia ver oordeeld tot zeven jaar gevangenisstraf. Stilo had betrekkingen onderhouden tussen de Siciliaanse maffia en de Calabrische onderwereld en voortvluchtige maffiabazen onderdak ver schaft. In Salerno in Campania is de aannemer en voormalig voorzitter van de voetbalvereniging van Avellino. Antonio Si- bilia. veroordeeld tot negentien jaar gevangenisstraf. Hij was volgens de rechtbank opdrachtgever tot de moord op de offi cier van justitie Antonio Gagliardi. die op 13 september 1982 in Avellino door leden van de Napolitaanse Camorra werd dood geschoten. Graham praal openhartig met Nixon Richard Nixon. „Ik zie hem ongeveer elk half jaar een paar uur om bij te praten", vertelde hij tijdens het Evangelistencon gres in Amsterdam aan journalisten. Graham zei desgevraagd nog niets van Nixon te hebben gehoord over diens recente reis naar Moskou. Hij voegde er aan toe: Nixon en Kissinger zijn waarschijnlijk de grootste autoriteiten op het gebied van bui tenlandse politiek die wij in de Verenigde Staten hebben. De Watergate-affaire heeft Nixon veel pijn gedaan, volgens de evangelist. Billy Graham zei het niet goed te vinden beschuldi gend naar Nixon te wijzen. God heeft een geluidsband van ie der van ons en bovendien een videotape van onze harten, al dus Billy Graham. Een vroom gemoed acht eer vóór goed Honderd jaar zending op Papoea Nieuw- Guinea Met enig feestelijk vertoon is deze week in Port Moresby op Papoea (Australisch) Nieuw Guinea herdacht, dat op 12 juli 1886 de 28-jarige Johann Flierl uit Buchhof in de Bovenpalts als eerste zen deling landde op het oostelijk deel van het eiland Nieuw - Guinea. waar hij een nog in het stenen tijdperk levende bevolking aantrof. De afgelo pen eeuw is daar een bloeien de Lutherse Kerk ontstaan, waarin thans 700 inheemse predikanten de zorg hebben voor 550.000 gemeenteleden, terwijl 800 evangelisten po gen nog meer Papoea's bij het kerkewerk te betrekken. De in 1982 gekozen papoea bisschop Getake Gam. die ter gelegenheid van dit jubileum de Duitse Bondsrepubliek be zoekt. maakt er geen geheim van dat de moderne tijd ook aan zijn Kerk niet voorbij gaat. De kerkleiding heeft veel te stellen met sekten, die hardnekkig pogen vaste voet te krijgen in dit gebiedsdeel, terwijl ook materialisme een niet te onderschatten gevaar betekent voor de kerk. Een heel speciaal probleem vormt de Cargo-cultus, een beweging die langs magische weg poogt de rijkdom van de blanken in de wacht te sle pen. In de Tweede Wereld oorlog zijn de Papuas ge plaatst tegenover Japanse en Amerikaanse militairen, die via de luchtweg van aller hande goederen werden voorzien. Het wijd verbreide Cargo-geloof denkt met to verkunsten een soortgelijke goederenstroom naar de ei gen dorpen op gang te kun nen brengen. Ongeveer 30 procent van de bewoners van Papoea Nieuw-Guinea is animist. Die mensen geloven in een be zielde natuur en vereren de voorvaderen. Tot de Rooms- Katholieke Kerk behoort 25 procent, tot de Lutherse Kerk 18 procent, tot de Me- thodistenkerk 10 procent, terwijl de Anglicanen op 5 procent uitkomen en andere denominaties samen 10 pro cent van de bevolking berei ken. Zendeling vrijgelaten De Amerikaanse zendeling Brian Lawrence, die vorige week uit zijn woning op het terrein van de universiteit van Marawi op de Filipijnen werd ontvoerd, is vrijgelaten zonder dat er een losgeld is betaald. Lawrence is onge deerd. De Amerikaanse zen deling werd zaterdag door le den van een islamitische groep, die ijvert voor de on afhankelijkheid van het eiland Mindanao, ontvoerd. Opvolgster voor Catharina Halkes Mevrouw Hedwig Meijer Wilmes-Müller is met ingang van 1 september 1986 be noemd tot docente feminisme en christendom aan de Ka tholieke Universiteit te Nij megen. Zij is als zodanig op volgster van mevr. Catharina Halkes. die eind november afscheid neemt als bijzonder hoogleraar voor feminisme en christendom aan de Ka tholieke Universiteit. Mevr. Meijer Wilmes is nu nog we tenschappelijk medewerkster aan de theologische faculteit van de universiteit van Mun ster. Zij zal mevr. Halkes al leen als docente opvolgen. Voor de bijzondere leerstoel in de feministische theologie, die is ingesteld door de Stich ting Nijmeegs Universiteits fonds (SNUF), is nog nie mand benoemd. Gereformeerde Kerken Vrijge maakt Beroepen te Lemele-Lemelerveld, drs.H.J.O.Smit kandidaat te Kam- DR. J. BOELAARS: WAARDEN BIJBRENGEN WAS HET BELANGRIJKSTE Dr. Jan Boelaars werkte twintig jaar lang onder een van de laatste koppensnel lende stammen in Nieuw Guinea, het huidige Irian Jaya. Hij schreef daarover dit jaar voor niet-vakgenoten een boekje. Tot mensen ge zonden. Sinds kort woont hij als rustend missionaris in Ne derland. waar hij onder meer als schrijver van publicaties over zijn vakgebied Boe- laars is antropoloog en als beeldhouwer actief is. Over zijn kijk op het ontwikke lingswerk onder de koppens- nelllers en de rol van de mis sionering gaat bijgaand arti kel. AMSTERDAM „Ik heb een mooi leven ge had. Ik heb de eerste man op de maan gezien, maar ik heb ook de men sen leren kennen die nog in de primitiefste om standigheden leefden." Twintig jaar lang werkte pater Boelaars (71), ge promoveerd volkenkun dige, als missionaris en onderzoeker onder de Mappiërs, een stam van koppensnellers in zuid westelijk Nieuw Guinea, het huidige Irian Jaya. Vol lof spreekt hij over zijn voorganger en pionier Kees Meuwese die samen met pa ter Jan Verschuren het voor bereidende werk deed onder de Mappiërs. Als eerste durf de Meuwese het aan hun ge bied te betreden. „Hij ging in een hutje midden in hun ge bied wonen. „Ze leefden in dodelijke angst voor elkaar, maar dat zo n grote blanke man zo maar tussen hen kwam wonen, daar keken ze erg van op. Meuwese was een grote figuur, een stoere kerel. Men had er zoveel respect voor dat hij de rouwkleding van een vrouw, wier man bij het koppensnellen was omge komen, mocht afsnijden. Normaal gesproken was dat voorrecht voorbehouden aan mannen die op sneltocht wa ren geweest." Toen Boelaars naar het Map- pi-gebied ging, bestond daar al een kleine vijftien jaar er varing met het werken onder de koppensnellers. Meuwese en Verschuren werkten met Molukkers die al tot het ka tholicisme waren bekeerd en door middel van een zoge naamde „beschavingsschool" enige greep probeerden te krijgen op de Mappiërs. De jongeren onder hen waren wel gevoelig voor hun onder wijs en wilden niet zomaar meer in de voetsporen van hun ouders treden. Depressief Om de koppensnellers in het gareel te dwingen, werd er door de autoriteiten vaak hardhandig ingegrepen. De mannen- en vrouwenhuizen waarin ze woonden, werden afgeschaft. Er werden fami liewoningen gebouwd. Door deze veranderingen werden ze sterk in hun bestaan aan getast, zo vertelt Boelaars: Hoe moesten ze zich onder scheiden, nu dat niet meer mogelijk was in de sneltoch- ten? Zie verloren hun zeker heden. Ik was van opleiding cultureel antropoloog. Dan hou je je bezig met de vraag hoe het er bij de bevolking aan toegaat en vervolgens vraag je je af: hoe maak je mensen gelukkiger? Door kerstening ja, maar niet als we volstaan met ze te dopen en ze te laten, biechten. Het komt er op aan hen een aan- Mappiërs in de rij voor de beschavingsschool tal waarden bij te brengen. Verschuren had al geconsta teerd dat je aan die koppens nellers hun levensvreugde volkomen kunt ontnemen door botweg alles te verbie den waar ze eeuwenlang ge wend aan zijn geweest. Er is het voorbeeld van de Ma- rind-Animstam, de meest ge vreesde koppensnellers. Deze geweldenaren zijn tussen 1905 en 1925, toen de Neder landse regering zich voor het eerst ging bemoeien met Nieuw Guinea, onder contro le gebracht en tot het chris tendom overgegaan. Maar als gevolg daarvan waren ze blijkbaar volkomen gedemo raliseerd. Bestuur en missie waren terecht tegen hun op getreden. Ze waren immers een schrikbeeld voor heel oostelijk Nieuw-Guinea. Op de zware straffen van het gouvernement en de missie reageerden ze echter met een algehele apathie. Ze kwamen in een ..moral depression" te recht. We moesten er daarom voor zorgen dat de Mappiërs hun levensvreugde zouden behouden. Aanzien Dat koppensnellen kwam voort uit de behoefte dat je je als een vent moest gedragen. En dat moest je dan ook be wijzen. Dan werd er op ge zette tijden een koppensnel- tocht georganiseerd. Je aan zien steeg naarmate je meer koppen snelde. Vijf tot tien was niet abnormaal. Wie op die manier getoond had een vent te zijn, mocht een vrouw trouwen. Die vrou wen waren ook geen lieverd jes hoor, zij zetten de mannen er toe aan. Als je op een ge geven moment zoveel kop pen had gesneld, kreeg je aanzien en kon je hoofdman worden, je kreeg ook de daarbij behorende bevoegd heden: huwelijken regelen, bemiddelen in geschillen. Achter dat snellen zat de ge dachte dat je door een enor me sterke man te worden, je even machtig zou worden als de zon. Mikpunt van de sneltochten waren niet alleen vreemde stammen, de moordlust sloeg als het ware naar binnen naarmate het gouvernement straffer optrad. Naburige stammen met wie men tot voor kort nog vreedzaam naast elkaar leefde, werden ook doelwit. Wij kwamen tot de conclusie dat als dat koppensnellen niet meer mocht, we iets an ders voor ze moesten verzin nen om zich waar te kunnen maken. In samenwerking met het gouvernement werd het volgende plan uitge werkt. Ieder gezin kreeg een stuk grond toebedacht, waar op ze klappers (kokospalmen) en knollen zouden kunnen verbouwen. Later probeerde men ook cacao en toen dat niet lukte, om tot rubberaan- plant te komen. Dat was een economisch produkt waar ze mee aan de slag konden. Toch gaf dit alles die mensen niet de bevrediging van be hoeften waar ze naar op zoek waren. Dr. J. Boelaars Het was een enorme klap voor ons toen in 1959 het koppensnellen opnieuw ge beurde. Het leidde zelfs tot kamervragen in Den Haag. Uiterlijk was de bevolking gekerstend. Het gebeurde bij wijze van spreken tussen de hoogmis en het lof. Er was een een groep Tjitakkers op bezoek geweest bij het gou vernement en bij hun terug keer door het gebied van de Mappiërs. hun vroegere vij anden, werden ze vermoord. Ze gingen die ongewapende Tjitakkers met speren te lijf en met een bamboe sneden ze het hoofd af. Die koppen waren een krijgstrofee, waar ze zich vroeger mee tooiden, maar nu verstopten ze die uit angst voor fepressailles. La ter namen een paar ouderen mij in vertrouwen en lieten zien waar die hoofden lagen. Ik heb er zelf mee in mijn handen gestaan. Er volgde een interdict (schorsing van de kerkelijke bedieningen) van de plaatse lijke bisschop en een deel van hen ging achter slot en grendel of werd aan het werk gezet. Die jongeren waren dus in het oude spoor teruggevallen. Ze wilden hun eigen prestige opbouwen en waren door een paar ouderen daartoe uitge daagd. Maar het waren te vens gedoopte katholieken. Je begrijpt dat we na deze ac tie diep teleurgesteld waren en we ons afvroegen wat hebben we fout gedaan?' Het verwijt van sommige be stuursambtenaren aan de missie was: jullie hebben ge probeerd de oude adat (ge woonterecht) te bewaren. Dat was ook zo. De Mappiërs mochten van ons bepaalde elementen uit hun cultuur bewaren bij feesten. De pro testanten daarentegen verbo den alles. We vroegen ons toen af of we die mensen niet te snel gedoopt hadden. Daar zat echter iets anders achter. We wilden toen'de protestanten een slag voor zijn. Het ging er om wie er het eerste was. Er werd extensief gewerkt. Later zou je het dan wel ver der kunnen uitdiepen. We wisten natuurlijk veel te weinig van hun achtergrond. Naderhand kreeg ik de tijd hun mythen en verhalen te onderzoeken. Daaruit sprak wel degelijk een moraal. Zij ontwikkelden ook een eigen woord voor Christus op basis van die moraal: Hij was de Erogambo: hij aan wie het delen eigen is. Modernisatieproces We moeten natuurlijk con stateren dat het religieuze le ven dat wij naar de Papoea's brachten, stoelde op de oude tijd. Dat pakte niet echt. Wij waren niet voldoende op het modernisatieproces voorbe reid dat zich overal in de maatschappij voltrok om daar religieus bij aan te slui ten. Dat merkte je in Nieuw Guinea ook. Heel ons christe lijk ritueel sluit niet meer aan bij de nieuwe generatie. Dat is natuurlijk een pro bleem voor de kerk in zijn algemeenheid. Die zit nog be klemd in verouderde structu ren. Als kerken moeten we daarom de moed hebben op nieuw te beginnen om zinvol te functioneren in de moder ne samenleving, kijk naar de basisgroepen. Als antropoloog zei ik tegen Jan de Papoea: kruip in het nieuwe patroon, dat geldt ook voor de kerk! Reproduceer geen vormen van een voorbije tijd, maar neem wel de waarden uit dat verleden mee. Je kunt zeggen: in dat op zicht hebben we gefaald. We waren natuurlijk geen zuive re sacramentalisten meer. Dat trof je wel aan onder de katholieke Molukkers: dat waren echte fundamentalis ten. Ik werd door hen als een ketter beschouwd. De vraag die ik me nogal eens stel is: in hoeverre heb je met je werk die mensen nu gelukkiger gemaakt? Daar moet je een genuanceerd ant woord op geven. Een succes is de medische zorg. De kindersterfte werd enorm teruggedrongen door de bestrijding van de Fram- boesiaziekte. Er is orde en rust gebracht. Mensen leef den langer. Ze zijn van de ene op de an dere dag in de moderne tijd gerold. Misschien bezwaar lijk, maar dat was in zekere zin onvermijdelijk. Als wij daar niet aan meegewerkt zouden hebben, dan zouden anderen dat wel voor ons ge daan hebben. In religieus opzicht is er een proces van kerstening in gang gezet. Kern van daar van is dat ze inzagen dat ze ook iets voor een ander over moesten hebben. Uit de Map piërs is een groep voortgeko men die de christelijke ethiek verder ging uitdragen. Zonen van koppensnellers gingen als katechisten naar andere volken die door hun voorvaderen werden gekop- pensneld! Van de positie van de Papoe a's in Irian Jaya, die sinds het einde van de jaren zestig Indonesische staatsburgers zijn, vindt Boelaars dat die niet meer teruggedraaid kan worden. Voor de Papoea geldt volgens hem dat hij binnen het Indonesische staatsbestel voor erkenning moet zorgen en dat hij zich niet op zichzelf moet terug trekken. Een zelfstandig Pa poea Nieuw Guinea zou zich niet kunnen redden. PAUL VAN VELTHOVEN Tot mensen gezonden is te bestellen bij het Centraal Missiecommissariaat in Oegstgeest, tel. 071 17.17.17. Prijs 10.-. Tomatensoep kaasgehakt met stamppot rauwe andijvie vegetarisch) Nodig voor twee personen: 1 ui, 10 g margarine, 350 g rij pe tomaten, tijm, selderij, oregano, 0,5 liter warm water, 1 flinke aardappel, zout, worcestersaus, ketjap, halve pa prika of 100 g champignons, peterselie: uitje, 1 ei, 100 g brood, 100 g grofgeraspte kaas, zout, pe perpaneermeel, circa 20 g margarine; 0,5 tot 1 kg aardappelen, zout, melk, peper, nootmuskaat, 250 g andijvie, 1 lepel sesamzaad, kruiden- of wijnazijn. Fruit de grofgesneden ui lichtbruin in de margarine. Doe er de gewassen en in grove stukken verdeelde tomaten bij met takjes tijm, selderij en oregano en voeg het water toe. Schil de aardappel, snijd hem in vieren en doe hem bij de tomaten. Laat het mengsel twintig minuten zacht koken. Wrijf de soep door een zeef en breng haar op smaak met zout, worcester saus en ketjap. Laat de soep nog even koken met kleingesne den paprika of plakjes champignon. Strooi er op het laatst fijngeknipte peterselie over. Snijd het uitje zeer fijn. Klop het ei los. Verkruimel het brood (met korst). Kneed ui, ei, brood en kaas door elkaar en doe er naar smaak zout en peper bij. Vorm per persoon een SURINAME heeft een nieuwe regering, die een gp' moet maken waarin een plaats is ingeruimd voor dera Het is de zoveelste regering sinds legerleider Desi E* in 1980 de macht greep. Nog nooit echter is een ecjn naar democratie gezet, de mensenrechten zijn met voK treden en het land is economisch nog verder in het re raakt. i d TOCH lijken er aanwijzingen te zijn dat er nu meetje hand is dan bij vorige regeringswisselingen. Eind vq,] werd het verbod op de „oude" politieke partijen op^i en nu zijn ze in de regering vertegenwoordigd. Dat stap kunnen zijn naar een democratische samenlev^ vendien is het opmerkelijk dat twee vooraanstaande^ re strijdmakkers van Bouterse zijn opgestapt uit onvrtn dit eerste stapje in het democratiseringsproces. i Dat de politieke partijen in de regering zitten echter niet dat die regering gesteund wordt door h|j dat nog steeds geen zicht heeft op verkiezingen. Boe was het voor de politieke partijen die nu met Boutert doen een kwestie van slikken of stikken. Misschien nog het beste wat er uit te halen viel. Maar veel is 't lijkt eerder een dooie mus. De Nederlandse politiek heeft overwegend lauw geil1 op het nieuws uit Suriname. „Eerst democratie zien,j€ loven", denken de Nederlandse politici. Het is dan q strekt terecht dat de 1,5 miljard gulden aan achterge*! ontwikkelingshulp in de Haagse ijskast blijft, totdat M verkiezingen in Suriname zijn gehouden. Maar het goed kunnen zijn dat van Nederlandse zijde niet af wordt gereageerd op de in een interview gedane uitr^ van de Surinaamse premier om eens „op vriendschaji basis" te praten over de wederzijdse banden. p De samenstelling van de nieuwe Surinaamse regeriP kent een stap in de goede richting, maar vreugdekref' den uiterst voorbarig zijn; het is afwachten hoe dt1 naamse democratie" volgend jaar ingevuld wordt. Gi ervaringen uit het verleden moet echter gevreesd I dat echte democratie met Bouterse niet mogelijk isl dan ook beter dat hij, met zijn militaire broeders, ten) en de weg vrijmaakt voor gekozen politici, waar h>' naamse volk achter kan staan. Pas dan kan, in goeden nie met Nederland, gewerkt worden aan economisch;, Brieven graag kort en duidelijk geschreven De redactie behoudt zich het recht voor ingezon den stukken te bekorten Dierenasiel Het conflict rond de ontslagen beheerder van het Leids die renasiel. die nu ook zijn huis moet verlaten, roept een aan tal vragen op. Waarom ziet het bestuur van het dierenasiel pas na zes jaar in, dat de beheer der niet geschikt is voor zijn werk? Het is al de derde keer dat een beheerder van het asiel op deze manier aan de kant wordt gezet. Tevens wil dit bestuur geen samenwer king met de Afdeling Leiden van de Dierenbescherming. (Ik zal hier beslist een klacht over indienen bij Centraal Asielbeheer.) Waarom vindt er om de twee jaar geen bestuurs- verandering plaats? En waar om worden wij als donateur nooit uitgenodigd bij een ver gadering? Weet dit bestuur soms alles beter? Vergeet in t/ vakantie de Poolse hartpatiënt'j[ niet! GIRO 663, platte koek van de massa en haal die door paneermeel. Bak het vleesloze kaasgehakt langzaam bruin, het moet van bin nen warm kunnen worden. Kook de aardappelen wat kleiner gesneden gaar in weinig water met zout, giet ze af en stamp ze fijn. Maak van de aardappelmassa een stevige en luchtige puree door er melk door te roeren. Warm de puree al roerende op, voeg de ge wassen en fijngesneden andijvie toe en laat de stamppot op een groot vuur heet worden. Doe er naar smaak zout, peper en nootmuskaat bij en strooi er geroosterd (even in een droge koekepan verwarmen) sesamzaad over. Geef er een lekkere azijn bij. WC»»!..; JEANNE Koel en droog DE BILT (KNMI) Het ko mende weekeinde zal het droog weer zijn met flinke pe rioden met zon. Ten westen van de Golf van Biscaje ligt het centrum van een krachtig hogedrukgebied. Langs de noordflank van dit hogedruk gebied stroomt via de Britse Eilanden vrij droge en koele lucht naar het vasteland van Europa. Aan zee blijft de tem peratuur net onder de 20 gra den, in het binnenland wordt het s'middags ruim 20 graden. Deze koelere lucht heeft, voor afgegaan door flinke onweers buien, inmiddels Beieren, Zwitserland en Zuidoost- Frankrijk bereikt. In het weekeinde zullen in Oosten rijk en Italië onweersbuien voorkomen. In Duitsland, Zwitserland en Frankrijk zal het zonnig weer zijn. Weersvooruitzichten voor de Europese landen, geldig voor zondag en maandag: Zuid-Scandinavië: Perioden met zon en vrijwel overal droog. Middagtemperatuur van 17 graden aan de westkust tot 20 elders. Britse eilanden: Perioden met zon, maar in het noorden ook kans op een bui. Middagtem peratuur van 22 graden in het zuiden tot 16 in het noorden. Benelux: Zonnige perioden en droog. Middagtemperatuur rond 21 graden. Duitsland: In het oosten nog kans op een onweersbui, el ders zonnige perioden. Mid dagtemperatuur van 20 graden in het noorden tot 25 in het zuiden. Frankrijk: Overwegend zon nig en droog. Middagtempera tuur van 21 graden noordwesten tot 30 in den. I Spanje, Portugal: Zoni) langs de Spaanse n| ook enkele wolkej Middagtemperatuur j graden langs de kusj landinwaarts. Italië, Joegoslavisch\ Zonnige perioden, m( kans op een regen weersbui. Middagtemj rond 28 graden. Alpengebied: Period' zon, maar in het oostd deelte nog kans op eej of onweersbui. Midd^ ratuur rond 24 graden WEERRAPPORT HEDENMOl Eindhoven Den Heider Rotterdam Barcelona l.bew. n 31 I Brussel Dublin Frankfort Helsinki Luxemburg l.bew. Mallorca Malta Moskou

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1986 | | pagina 2