Lvov Lemberg centrum
van turbulent
kerkeli jkleven in Oekraïne
aan tafel
£eid&e(3ofiAa/j
kerk
wereld
Werkgelegenheid in de lil*
brieven
lezers
ACHTERGROND
CeidócSomtuii
ZATERDAG 12IUU 1986 PI
CONFERENTIEOORD BLIJE WERELT DEELS DOOR BRAND VERWOEST
Een felle brand heeft gisteren
vroeg grote schade aangericht
in het conferentiecentrum De
Blije Werelt in Lunteren. Het
conferentieoord is eigendom
van de Gereformeerde Ker
ken in Nederland. Het wordt
in de zomermaanden gebruikt
als vakantieoord. Vakanties
die voor vandaag gepland wa
ren kunnen niet doorgaan.
Bij de brand zijn de ontvangst
hal, de keukens en de grote
conferentiehal verloren ge
gaan. In verband met de ex
ploitatie van het gebouw wor
den er naast de zomerse va
kantieweken 's winters confe
renties gehouden, waaronder
de vergaderingen van de gene
rale synode van de Gerefor
meerde Kerken. De synode
zou in oktober en november in
de Blije Werelt vergaderen.
Het moderamen (bestuur) van
de synode zal zich volgende
week beraden over een andere
vergaderplaats.
De brand heeft voor zeker één
miljoen gulden schade aange
richt, aldus de brandweer later
in de ochtend. Een derde van
het in het bos gelegen gebouw
ging in vlammen op, maar de
slaapvertrekken bleven ge
spaard. Op het moment van
het uitbreken van de brand
rond zes uur waren 224 gasten
aanwezig, onder wie een grote
groep gehandicapten. Volgens
een woordvoerder van De
Blije Werelt kon iedereen snel
in veiligheid worden gebracht.
De gasten die op vakantie wa
ren in het conferentieoord zijn
voorlopig ondergebracht in
een jeugdherberg. Volgens een
woordvoerder van de gemeen
tepolitie in Ede is de oorzaak
van de brand nog onduidelijk.
Wel staat vast dat de brand in
het restaurant is ontstaan.
Kerk en
echtscheiding
In enkele landen, Ierland en
Argentini, waar de Katholieke
Kerk nog veel greep heeft op
grote groepen in de samenle
ving, is momenteel nogal wat
te doen rond een wetgeving
op het gebied van de echt
scheiding. Het verschijnsel
van de echtscheiding zou je
wel een wereldwijd probleem
mogen noemen. Je zou je
kunnen afvragen wat is hierin
nu de pastorale taak van de
Kerk? Bestaat die in het ver
hinderen van een nieuwe wet
geving of kan die taak ook an
ders worden opgevat. Je kunt
zeggen dat de pastorale taak
van de Kerk is: „elkaar be
moedigen in de Naam van Je
zus Christus". Je kunt ook
zeggen dat vermanen tot de
pastorale taak behoort, opdat
mensen niet lichtvaardig met
elkaar omspringen. Als Jezus
zich nogal rechtlijnig lijkt uit te
laten over de onverbreekbaar
heid van het huwelijk, dan is
dat een woord om hoogst ern
stig te nemen. Tegelijk is het
goed om te zien dat Jezus dit
woord gesproken heeft uit
zorg om mensen en wel in het
bijzonder om de positie van
de vrouw in zijn tijd. In die tijd
kon de vrouw „om haast
niets" door haar man worden
weggestuurd en dan was zo
een vrouw nergens meer. De
streng klinkende woorden zijn
gesproken vanuit zorg. Die
achtergrond en die ondertoon
mag niet vergeten worden,
opdat in onze tijd datzelfde
woord niet werkt als steen die
verwondt.
Een tijdje geleden was ik op
een avond rond het thema:
..Als je huwelijk breekt, breekt
dan ook je geloof Mis
schien was het juister geweest
om te zeggen: „Als je huwelijk
breekt, breekt dan ook de
kerk met jou en moet jij dan
breken met de Kerk Het
bijzondere van deze avond
was dat het zeer bemoedi
gend was. Niet dat alles voor
zoete koek werd geslikt. Er
waren zeer toegespitste vra
gen over de onveranderlijk
heid van Gods Woord, over de
vraag of we niet „te lief" luis
teren naar wat er toch zo dui
delijk staat Of het geen
„truc" is om mensen in de
Kerk te houden? Het was
goed om te horen dat echt
scheiding voor de meeste
mensen niet de gemakkelijk
ste weg is. Integendeel soms:
het is soms zelfs een moedige
stap. Bemoedigend was het
om te horen dat gescheidenen
in de Kerk niet gezet moeten
worden in de hoek van de
zondigen, maar veel meer in
de sfeer van het onvermogen.
Natuurlijk, zo werd erkend,
kan scheiding ook een beko
ring zijn waarop te gemakke
lijk wordt ingegaan. Er wordt
soms lichtvaardig gescheiden,
maar er wordt ook lichtvaar
dig getrouwd. Of er zijn onbe
doeld blinde vlekken die later
opbreken in een relatie. Voor
de meesten is scheiding een
hele pijnlijke weg. Kritisch en
tot nadenken stemmend was
de opmerking: „Er zijn niet al
leen gebroken situaties tussen
gescheidenen. Je kunt ook op
andere manieren met de brok
ken zitten in je leven. Idealen
die het niet gehaald hebben
bijvoorbeeld. Hoe ga je met
die brokken om, zodat je niet
verzuurt, maar eraan groeit?
Kritisch was ook de opmer
king dat er ook overspel bin
nen het huwelijk kan zijn. Niet
omdat iemand er 'n derde op
nahoudt, maar omdat hij meer
getrouwd is met zijn carri'ere
dan met zijn vrouw. Het gaat
er ook niet zozeer om dat je
bij elkaar blijft, maar veel
meer hoe je bij elkaar blijft.
Bemoedigend was het om te
horen dat de gestalte van Je
zus Christus centraal staat in
de Kerk, wiens woorden zorg
om mensen inhouden. Er zijn
in de Kerk nog veel vooroor
delen ten aanzien van ge
scheidenen. Die vooroordelen
liggen niet alleen bij de leiding
van de Kerk. maar zijn ook
midden onder ons aanwezig.
Wanneer in landen als Argen
tinië en Ierland de wet onge
wijzigd blijft door de invloed
van de Kerk, dan is daarmee
nog niet het huwelijk als lief-
desverbond waarin mensen
kunnen ademen en leven, ge
red. Om dat laatste zou het
toch moeten gaan.
MARINUS VAN DEN BERG
Men moet zijn hoofd niet
in zijn hart hebben, noch
zijn hart in zijn hoofd.
Joseph Roui
(Van onze correspondente El-
fie Siegl)
LVOV De verlate ere
gast, die zich op die war
me zondag in dit voorjaar
een weg baant door de
mensenmassa om toch
nog door te dringen tot
het warme en doorzwete
middenschip van de kerk
wordt bijna platgedrukt
en krijgt boze blikken te
verwerken van omstan
ders. Zij staan er al sinds
het ochtendgloren, inge
klemd in de menigte die
slechts centimeter voor
centimeter vooruitkomt,
op weg naar het wijd
open portaal van het
godshuis. Ze geven de
hoop niet op toch nog een
glimp te kunnen opvan
gen van de kerkvorsten,
getooid met goud en ge
kleed in brokaten gewa
den. Uur na uur dragen
zij deze dag een Mis op.
Daarvoor is een heel bij
zondere reden, die echter
bij de meerderheid van
de twintigduizend toege
stroomde gelovigen en
kijklustigen niet bekend
zal zijn.
In de kathedraal van Sint-Jo-
ris, tegenwoordig zetel van de
metropoliet van Lvov en
Tsjernopol, herdenkt de gees
telijkheid van de Russisch-or-
thodoxe kerk in de Oekraïne
het veertigjarig jubileum van
de „terugkeer van de broe
ders en zusters van de Oek
raïense katholieke kerk in de
schoot van de Russisch-ortho-
doxe". De herdenking van
deze gebeurtenis die in 1946
plaats had, wordt zo belang
rijk geacht, dat ook afgezan
ten van het hoofd van deze
kerk, patriarch Pimen van
Moskou, de plechtigheden bij
wonen.
Het wordt door de Russisch-
orthodoxe kerk „als door God
gegeven en vanzelfsprekend"
genoemd dat de Oekraïense
katholieken die gehoorzaam
waren aan de paus van Rome
(ook wel geünieerde katholie
ken genoemd), terugkeerden
onder het gezag van de patri
arch van Moskou. Maar in fei
te is de voorgeschiedenis van
deze gebeurtenis zeer inge
wikkeld en onlosmakelijk
verbonden met het politieke
lot van deze regio.
Lemberg
Het industriecentrum Lvov,
dat tegenwoordig achthon
derdduizend inwoners telt, is
in de hele Sovjet-Unie vooral
bekend doordat hier autobus
sen van het merk Lviv gefa
briceerd worden. Met deze
bussen worden de Russische
kosmonauten al sinds de tijd
van Gagarin in Baikonoer
naar het lanceerplatform ge
reden. De stad heeft veel na
men. Lviv voor de Oekraië-
ners, Lvov voor de Russen,
terwijl Duitsers en Oostenrij
kers mooie gedachten krijgen
bij de naam „Lemberg". De
stad werd rond 1259 door een
Oekraïense vorst voor zijn
zoon Leo gesticht, van wie
Lvov de naam en het wapen
met de leeuw kreeg.
In 1340 werd de stad Pools en
dat bleef ze tot 1772. In dat
jaar lijfde keizerin Maria The-
resia het gebied in bij het
Oostenrijkse keizerrijk als
buit van de eerste Poolse De
ling. Beroemde bouwmeesters
sierden de hoofdstad, die toen
Lemberg werd genoemd, met
paradestukken als het eens
Ongebruikelijk beeld in de Sovjet-Unie: duizenden gelovigen uit Lvov verdringen zich voor
de Sint-Joriskathedraal in hun stad.
deftige hotel King George of
het grote operagebouw.
In het centrum van Lvov, aan
de rand van een park dat de
bewoners nog steeds liefdevol
Keizersbosje noemen, staat
het gebouw van de Landdag
uit die tij(i, dat tegenwoordig
de universiteit herbergt. Daar
in de buurt ligt het paleis van
de vroegere keizerlijke stad
houder graaf Potocki, een
voorbeeld van weelderige ne-
o-barok en neo-classicisme.
Tegenwoordig is het het
trouwpaleis van Lvov, maar
iedereen weet nog wat het
eens was.
Lemberg het centrum van
cultuur en wetenschap, ver
dween in 1918 van de land
kaart. Het gebied werd in
tweeën gedeeld. Het westen
kwam bij Polen, het oosten
met Lemberg werd deel van
de Oekraïense Sovjetrepu
bliek. Hitler en Stalin stelden
in 1939 de huidige staatsgrens
vast. Het eens Poolse en daar
na Oostenrijkse Lemberg trok
ooit vele nationaliteiten aan.
Hier dreven Armeniërs al in
de vijftiende eeuw handel, er
woonden Polen, Duitsers,
Oekraïëners en joden. Nog
bonter was het palet met de
verschillende religies: er wa
ren katholieken, geünieerde
orthodoxe christenen, protes
tanten en joden.
Dopen
Van de bonte verzameling
volkeren is weinig overgeble
ven sinds de Duitsers in 1918,
toen Lemberg heel even Pools
werd, door de Polen verdron
gen werden, de fascisten de
ioden vermoordden en de Po
en door de Sovjets in 1945
voor het grootste deel naar
andere gebieden werden
overgebracht.
Het rijke kerkelijk leven'
heeft echter zij het binnen
bepaalde grenzen stand
kunnen houden en geeft
Lvov tegenwoordig zijn eigen
karakter dat van een elders in
de Sovjet-Unie amper te vin
den diepe religiositeit door
drongen is. „In Lvov laten
alle ouders hun kinderen do
pen", zegt een Russsich-ortho-
doxe geestelijke. „Meer dan in
andere delen van de Sovjet-
-Unie trouwen jonge paren
hier in de kerk".
Weliswaar zijn de meeste gro
te kerken gesloten, werd het
Dominicaner klooster mu
seum van het atheïsme en het
jezuïetencollege het stedelijk
hoofdkwartier van de Pio
niers; maar toch» zijn ruim een
dozijn kerken nog open.
Vooral Russisch-orthodoxe en
voormalige geünieerde ker
ken die in 1946 tot Russi-
sch-orthodoxe werden omge
vormd. Van die laatste is de
kathedraal van Sint-Joris een
voorbeeld.
Na een taai gevecht met de
staat komen er zowaar nog
enige kerken bij. Zo konden
bijvoorbeeld de baptisten vijf
jaar geleden een eenvoudig
gebedshuis inrichten. Het is
nu al weer veel te klein aan
gezien twee gemeenten met
drieduizend gelovigen ervan
gebruik moeten maken. Het
verzoek om een tweede te
mogen bouwen is al de deur
Polen
De bevolking van Lvov be
staat tegenwoordig uit zeven
tig procent Oekraïëners, twin
tig procent Russen en zoals
officieel wordt gezegd
twintigduizend Polen die
twee eigen scholen hebben en
onder de zielzorg van twee
katholieke priesters vallen.
Hun godshuis is een laatste
getuigenis van de tijd dat in
Lemberg bijna alleen Duits
werd gesproken. Het werd
door bouwmeester Peter Ste-
cher in de vijftiende eeuw als
stadskerk gebouwd. De La
tijnse, dus katholieke, kathe
draal in gotische stiil met
twee renaissance-kapellen be
hoort nog altijd tot de beziens
waardigheden.
Het is een levendige kerkelij
ke gemeenschap. Lvov heeft
weliswaar geen katholieke
aartsbisschop meer, maar de
H. Missen doordeweeks
drie per dag, op zondag
vijf zijn altijd druk be
zocht. De beide pastoors val
len onder kardinaal Vaivods
in Riga. De oudste kreeg zijn
opleiding nog voor de oorlog
aan het seminarie in Lvov, de
andere, Ludwig Kamiliewski,
bezocht na zijn dienstplicht
het katholieke seminarie in
Riga. Hij is energiek, veertig
jaar oud en heeft naar eigen
zeggen „de handen vol".
Maar de katholieken in Lvov
zijn slechts een minderheid.
Geünieerde kerk
De meerderheid vormen nu
de Russisch-orthodoxen. Dat
lag vóór 1946 echter anders.
Toen was er nog de Oekraïen
se katholieke, ofwel geünieer
de kerk die in de westelijke
Oekraïne tot ontplooiing en
bloei kwam in de tijd dat de
streek nog onder Oostenrijks
staatsgezag viel. En dat was
toch nog een periode van bij
na honderdvijftig jaar.
De geünieerde kerk werd
veertig jaar geleden, na de in
lijving in de Russisch-ortho-
doxe kerk, vrijwel geheel ver
boden. Ze bestaat nu officieel
alleen nog onder sterk natio
nalistische Oekraïense ballin
gen die zich tegen de Sovjet-
Unie hebben gekeerd. De
geünieerden beleden het ka
tholieke geloof en aanvaard
den dus de paus van Rome als
leider, maar celebreerden hun
missen volgens een licht ge
wijzigde Byzantijns-orthodoxe
rite.
De kerk ontstond in 1595. In
- dat jaar boden bisschoppen
van de Byzantijns-orthodoxe
kerk de paus van Rome de
unie aan. De Polen en later de
Oostenrijkers accepteerden de
geünieerden. Alleen in die de
len van de Oekraïne, die als
gevolg van de Poolse Delin
gen onder Russische heer
schappij kwamen, werd de
kerk in 1839 en 1875 opgehe
ven en onderdrukt.
Liquidatie
De toentertijd machtige Russi-
sch-orthodoxe kerk wilde een
orthodoxe „concurrentie" die
zich aan de voor haar vijande
lijke paus onderwierp niet
dulden. Daarom heeft zij zich
in 1946, toen Stalin de tijdens
de oorlog toleranter geworden
godsdienstpolitiek weer ver
scherpte, bereidwillig inge
spannen voor de opheffing
van de geünieerden. De Oek
raïense katholieken waren
Stalin een doorn in het oog
omdat hij hen als nationalis
ten ervan verdacht anti-sovjet
te zijn. Bovendien schoof hij
hun kerkelijke leiders colla
boratie met de fascistische be
zetters in de schoenen.
Stalin maakte na de oorlog
dan ook haast met de liquida
tie van deze kerk. Geünieerde
kerkvorsten werden gearres
teerd en haar Siberië verban
nen. De kostbare archieven
en kerkschatten gingen op
transport naar Moskou. Toen
in 1946 op de zogenaamde
Lemberger Synode tot de in
passing van de geünieerden in
de (door de staat gecontroleer
de) Russisch-orthodoxe kerk
werd besloten, kwam slechts
een armzalig hoopje van hen
in de Sint-Joriskathedraal sa
men.
Geen enkele bisschop nam
aan de synode deel. De „gang
naar Canossa" met het ver
zoek tot inlijving werd onder
nomen door de priester Ga-
vriil Kostelnik. Hij ondernam
met een groepje initiatiefne
mers een pelgrimage naar de
metropoliet van Kiev om de
synode voor te bereiden. His
torische filmopnamen geven
de tragiek van de situatie aan.
Kostelnik die daarna als „af
vallige" priester in de kathe
draal van de Verheerlijking
van Christus in Lvov werkte,
werd in 1949 bij het verlaten
van de kerk door een Oekraï
ense nationalist vermoord.
Volgens de officiële lezing
was de moordenaar een agent
van het Vaticaan.
Kostelnik werd bij de viering
van het veertigjarig jubileum
van de gedenkwaardige syno
de door de Russisch-ortho
doxe kerkleiding als heilige
en martelaar geëerd. Bij zijn
graf op het stadskerkhof van
Lvov droegen de metropolie
ten die zondag een requiem
mis op die door duizenden
werd bijgewoond. Maar de
massale viering van de over
winning van de Russisch-or
thodoxen op de Oekraïense
katholieken kan ook in 1986
niet verhelen dat deze zege
tot op heden niet ondubbel
zinnig is.
ELFIE SIEGL
Franse uiensoep lamskoteletten (van grill of
barbecue) met zomersalade en brood ijs met
kersensaus
Voor twee: 1 grote ui, 8g boter, 0,5 liter bouillon (tablet),
2 sneetjes (stok)brood, 2 lepels geraspte kaas, peper,
nootmuskaat;
2 of 4 lamskoteletten, knoflook, uitje, mosterd, rozema
rijn, tijm, pepermunt, *eper, olie;
stukje bloemkool, 2 tomaten, halve paprika, bieslook,
peterselie, 1 lepel mayonaise, 1 lepel yoghurt, azijn, zout,
peper; (stok)brood;
2 porties ijs, 0,5 dl slagroom, 10 g basterdsuiker, blikje
kersen, theelepel aardappelmeel, kirsch.
Smoor dunne uisnippers tien minuten in de boter. Voeg de
bouillon toe, laat de soep een kwartier trekken en schep haar
in ovenvaste soepkoppen waarin een sneetje brood ligt. Ver
deel de met peper en nootmuskaat gemengde kaas over het
bovendrijvende brood. Laat de kaas onder een hete grill of in
een hete oven lichtbruin worden.
Snijd de vetrand van de koteletten op twee plaatsen in en
bestrijk het vlees met een mengsel van de fijnverdeelde
knoflook, ui, mosterd en kruiden. Strijk na een uur olie over
de koteletten en maak ze in circa tien minuten gaar onder de
grill of op de barbecue.
Kook de in roosjes en plakjes verdeelde bloemkool vijf minu
ten, laat haar uitlekken en koud worden. Snijd de tomaten in
dunne plakken en de paprika in reepjes. Meng de groenten
met de fijngeknipte kruiden en een sausje van mayonaise,
yoghurt, azijn, zout en peper.
Spuit een toef met basterdsuiker stijfgeslagen room op het ijs
en geef er een warme kersensaus apart bij. Bind voor de saus
het kersensap met aardappelmeel, warm de kersen mee en
doe er van het vuur naar smaak kirsch bii.
Menutip voor maandag: verse worst met bloemkool (rest van
de salade) en aardappelen tweekleurenvla.
JEANNE
De jongste werkloosheidscijfers laten zien dat wel
heel bescheiden het goed blijft gaan met de ontwil
van de werkgelegenheid. Normaal neemt de werkloo:
juni beduidend toe door de grote aantallen schoolvel
die zich op de arbeidsmarkt melden. In de afgelopen)
registreerde het ministerie van sociale zaken een stijg?
het aantal werkzoekenden met 1300 personen. Dat
minder dan in voorgaande jaren. Het komt er op n^
afgezien van de seizoensinvloeden, de totale werkloos!
de afgelopen twee maanden met 7800 is gedaald. E«
heugende ontwikkeling.
In het regeerakkoord is vastgelegd, dat de coalitiepan
met kracht naar zullen streven de huidige werklooshè
circa 700.000 terug te brengen tot beneden de 500.000 j
Een ambitieuze doelstelling. Het kabinet-Lubbers
maandag aantreedt vertrouwt vooral op het verder a;
ken van de economie. Het behoud of zelfs verbeteren I
koopkracht van grote groepen burgers moet er voor||
dat ook de binnenlandse vraag wordt gestimuleerd. Oi
portcijfers zien er de laatste jaren gezond uit, maar h
nenland bleef aanzienlijk achter. Dat heeft uiteraard l
maken met de negatieve ontwikkeling van onze koopj
UlT het regeerakkoord blijkt overigens niet dat het I
kabinet erg gelooft in een verdere aanmerkelijke verj
van de arbeidstijd. Een algemene verkorting van de
duur zien de regeringspartijen in het geheel niet zitt
er al sprake kan zijn van een verdere beperking, dan[
niet via algemeen geldende maatregelen tot stand
komen. Die opstelling getuigt van een grote mate van
houdendheid. Het is nog niet zo lang geleden dat pronl
leden van het eerste kabinet-Lubbers zich aanzienlij!»
driftiger over de wenselijkheid van een verdere arbejj
verkorting uitlieten.
In deze kolom is de laatste twee jaar regelmatig geple
een verstandige toepassing van de atv. De 25-urige]
week die sommige sociaal-democraten voor ogen st^
tuigt bijvoorbeeld van weinig realiteitszin. In het grosc
collectieve arbeidsovereenkomsten is nu echter al eenj
ge werkweek bereikt. Het lijkt niet onverstandig in(
mende regeerperiode die 36-urige werkweek zoveel q
gelijk is over de hele linie in te voeren en daarbij tegjj
tijd degelijke afspraken te maken over de mate van],
zetting. Een verstandige toepassing van de atv kan»
mers toe bijdragen dat één van de belangrijkste doe^
gen van het nieuwe kabinet, het terugbrengen van he^
werklozen tot beneden de 500.000, kan worden geha^
Meer zon
We bevinden ons nog steeds in
een overgangsgebied tussen
een depressie boven Finland
en een rug van hogeluchtdruk
dat nu boven Engeland ligt.
De rug gaat het zo langzamer
hand winnen. Als er nog een
buitje valt is het in de noorde
lijke provincies. De perioden
met zon worden steeds langer
maar door de noordeljke aan
voer van koele lucht komt de
temperatuur toch niet hoger
dan 19 graden. De wind is
noordwest, matig, kracht 3 tot
4, in het Waddengebied af en
toe krachtig. In de Zeeuwse
wateren is de wind noord tot
noordoost, matig, kracht 4.
Doordat de rug in betekenis
toeneemt zal de temperatuur
na het weekeinde wat hoger
worden.
Weersvooruitzichten voor di
verse Europese landen geldig
voor morgen en maandag:
Zuid-Scandinavië: Half tot
zwaar bewolkt en slechts een
enkele bui. Middagtempera-
tuur van 18 graden langs de
westkust tot 23 in het binnen
land.
Denemarken: Half tot zwaar
bewolkt en enkele buien. Mid-
dagtemperatuur omstreeks 20
graden.
Groot-Brittannië en Ierland:
Perioden met zon en droog.
Middagtemperatuur van 16
graden in het noorden tot 22
plaatselijk in het zuiden.
Benelux: Perioden met zon en
droog. Middagtemperatuur
rond 21 graden.
Duitsland: Half tot zwaar be
wolkt en vooral in het zuiden
enkele buien. Middagtempera
tuur rond 20 graden.
Frankrijk: Zonnige perioden
en in het zuiden kans op een
onweersbui. Middagtempera
tuur van 21 graden
noorden tot 28 in het z
Portugal, Spanje: Zonni;
in Noord-Spanje en
Portugal mogelijk e^
Middagtemperatuur x
graden langs de noordl
30 landinwaarts. f
Italië. Joegoslavische
Half tot zwaar bewolkt)
en. Middagtemperatuur
tot 30 graden.
Alpengebied: Wisselei
wolkt en kans op regen
en. Middagtemperatuur
tot 24 graden. Nulgri
veau rond 2800 meter.
Eelde
Eindhoven
Den Helder
Rotterdam
Twente
Vlissingen
Zd. Limburg
Aberdeen
regenbui
l.bew.
CS
VP I
Brieven graag kort en
duidelijk geschreven De
redactie behoudt zich
het recht voor ingezon
den stukken te bekorten
Mondigheid
De voorbeelden van mondig
heid die prof. W. Berger ont
leent aan het Oude Testament
in een interview in de rubriek
„Kerk en Wereld" wijzen op
een heel andere vorm van
mondigheid dan die welke nu
in zwang is. Mozes en Abra
ham toonden karakter en ge
bruikten geen uitvluchten.
Van dit soort voorbeelden
staat de bijbel vol en zo moet
men ze ook lezen: Maria Mag-
dalena had kunnen zeggen:
„Als ik anders leef, verval ik
in armoede. Ik doe dus wat mij
uitkomt en zoiets zal wel in de
bijbel staan." De onrechtvaar
dige belastingontvanger had
ook kunnen denken dat de
Schrift enige duizenden jaren
oud is, zodat hij zich 3
meer aan hoefde te k
omdat ze niet meer ai'
was aan de tijd waarin j«
de. Maar in al die
kreeg God het laatsté»
en niet Abraham oft
Magdalena. En daar lu)<
ze ook naar.
Religieuze en empiri:
verschillen niet van
Met andere woorden-
ven is niet anders
Openbaring leert. Zo i
Berger het waarschijn^
wel bedoelen, maar k
zijn geneigd het in hut
deel uit te leggen. 'I
De praktijk die men afjl
de theorie van prof. B;
schijnbaar logisch, mT
vaarlijk omdat zij een ji
geeft aan elke tijd. /I'
maar oecumenisch is ef
mening aanvaardt, behT
van de bisschoppen! A'
mensdom gevraagd h
God de Zoon in Christr
wilde worden op haa
waarden. Alsóf het nie^
tus was die het gezag f
de apostelen en hun op;
Met de subtiliteit waar
theologen hun leer ve
gen wordt niet de pc'
opgeheven, maar de f
ring vergroot.
H. Rutges, X
DEN HAAG.
