„Eufemismen, vaag schrijven,
dat is mijn stijl niet"
De dodelijke pei
van P.D. James i
De zee van vroeger" sterke bundel verhalen van Jan Brokken
BOEKEN
CeidóèSoivumt
„Het gevorkte beest": Grote
theaterroman van Inez van Dullemen
^WOENSDAG 25 JUNI l986PAcj]ï
De verhalen, in het tweede
boek van Jan Brokken „De
zee van vroeger", zijn reisver
slagen. van een heel merk
waardig karakter. Het gaat bij
Brokken niet, zoals bij auteurs
als Nooteboom. om een per
soonlijk verslag over een reis,
maar het reisverslag is ge
bruikt om een totaal andere
wereld, die thuishoort in het
gebied van de fictie, aan de
orde te stellen. Dat is een op-,
merkelijk feit.
Het eerste verhaal beschrijft
de reis, die de hoofdpersoon
als kind maakte op een oud
passagiersschip, in de na-oor-
logse jaren, terugkerend uit de
oost In een hut op de roestige
•Indrapoera brengt hij met zijn
moeder en broertje de dagen
door, waarbij de andere bed
den in de hut worden ingeno
men door een andere moeder
met twee kinderen.
De vaders verblijven elders op
de boot. Het lijkt nog sterk op
een jeugdherinnering: een reis
in moeilijke dagen, die grote
indruk heeft gemaakt op de
kleine Boris. Aan het eind
blijkt er meer aan de hand:
opeens wordt de moeder de
draagster van een groot raad
sel, waar zich een hevig leed
achter vermoeden laat.
Het drama in het leven van de
moeder van de hoofdpersoon
blijkt daarna in de meeste ver
halen het belangrijkste thema
Er is een geweldig mysterie
rond deze vrouw Zij is opge
groeid in een Russische stad,
waar zij - zo blijkt langzamer
hand - met veel gruwelen te
maken kreeg. De oorlogsjaren
in het voormalige Nederlands
Indie volgden daarop. In het
leven van de jongeman, die
steeds de centrale figuur is
van die verhalen, speelt zij
vaak een obsederende rol. Hij
kan niet loskomen van haar.
zij spookt letterlijk door zijn
gedachten en vaak is zij
opeens aanwezig op plaatsen,
waar zij gewoon niet kan zijn.
Portland, het dorpje waar de
eerste roman van Jan Brok
ken, „De Provincie" zich voor
namelijk afspeelde, blijkt ook
in deze verhalen een belang
rijke plaats van handeling.
Verder reist de hoofdpersoon
van elk verhaal (misschien
steeds dezelfde man) door
Azië. Het laatste verhaal be
schrijft een lange treinreis uit
China naar Moskou, waar de
man een coupé moet delen
met een Amerikaanse, die
nauwelijks belangstelling voor
hem heeft. Ook daar is de
moeder zo nu en dan opeens
aanwezig, maar uiteindelijk
zal ze hier in dit verhaal met
de titel „Treinen op de maan",
afscheid van hem nemen.
De man ziet haar opeens in de
nacht, als de trein zomaar stil
staat op een zijspoor. Door het
raam ziet hij zijn moeder lo
pen, zoals steeds met een
zwarte aktentas tegen haar
borst gedrukt. Zij loopt van de
trein weg en verdwijnt.
„Dwars door Azië had ik haar
naar Rusland gebracht, naar
haar Rusland, het Rusland
waar ze geboren was en waar
ze voor mij moest sterven. De
cirkel was rond. Natuurlijk
moest het zo zijn".
Het verhaal is ten einde. Het
enige wat de reisgenote kan
doen, als ze ziet hoe ontred
derd haar mede-reiziger is als
de trein zich weer in beweging
zet, is haar aandacht aan hem
geven en zeggen: „Vertel
maar." De laatste woorden van
dit boek. De heel knappe, on
gewone mengeling van fictie
elementen, dramatiek zoals die
in een verhaal past, met een
stilistisch voortreffelijk ge
schreven reisverhaal, maakt
van „De zee van vroeger" een
fascinerend boek. Jan Brok
ken is werkelijk een heel knap
verteller, die met groot gevoel
voor het effect van zijn woor
den en beschrijvingen, de lezer
meeneemt in reizen door wer
kelijkheid en verbeelding.
JAN VERSTAPPEN
Jan Brokken: „De zee van
vroeger"-verhalen. Uitgave
De Arbeiderspers. Prijs
ƒ29,50.
BESTSELLER-AUTEUR
KEN FOLLETT WIL
DUIDELIJK ZIJN
AMSTERDAM Hij
schreef tien boeken die
rusteloos op de planken
van de boekhandels ble
ven liggen voordat met
,,Door het oog van de
naald" het geldschip
kwam binnenvaren. Het
boek, waarvan de verfil
ming onlangs nog op TV
was te zien, sloeg alle re
cords. Ken Follett, inmid
dels een van de meest ge
lezen schrijvers ter we
reld, was in een klap be
roemd.
Vergeten waren de thrillers,
romans en kinderboeken
waarmee hij zich, ooit nog
eens hopend op een bestseller,
oefende in de techniek van het
schrijven. Ze werden gepubli
ceerd. maar daar was ook alles
mee gezegd. Het was snel in
elkaar gedraaid leesvoer, dat
een geringe zij het welkome
aanvulling vormde op zijn sa
laris als redacteur van een En
gelse avondkrant en later van
een uitgeverij. Vier boeken
per jaar. was toen zijn straffe
gemiddelde, maar inmiddels
blijft het onder de gewijzigde
financiële omstandigheden be
perkt tot hooguit één boek in
de twee jaar. Voorbereiding,
onderzoek en een kritische
geest zorgen ervoor dat Fol-
lett's boeken nu een stuk le
zenswaardiger zijn, al zal hij
literair gesproken nooit door
dringen tot de wereldtop.
Dat hoeft ook niet. Follett is
schrijver van boeken die je
voor het slapen gaan nog even
open slaat en die je meeneemt
naar het strand, om je te ver
kneukelen aan de gevaarlijke
en romantische avonturen van
geheim agenten en hun gelief
den. „Ik schrijf altijd over
mensen in gevaar: een erg
snelle en efficiente manier ofn
de aandacht van de lezer te
krijgen en die vast te houden.
Gevaar, verraad, geheimen,
intrige, romance, dat zijn de
dingen die de mensen interes
seren", aldus Follett in zijn
Amsterdamse hotelsuite, al
waar hij „Sporen naar de
dood" presenteert, zijn laatste
poging op dit gebied.
Sinds hij „Door het oog van de
naald" schreef verweeft de
schrijver zijn formule ook nog
met historische gegevens.
„Sporen naar de dood", dat
alle ingrediënten van een
Auteur Ken
Follett:
„Schrijven is
een hobby, net
als tuinieren
en aan auto's
rommelen".
spannende spionageroman
mengt met een handvol sex,
een vleugje historie en een
forse hoeveelheid beschrijvin
gen van het leven in het he
dendaagse Afghanistan, is daar
een goed voorbeeld van. Gesi
tueerd in het Afghaanse verzet
tegen de Russische overheer
sing volgen we Jane, een
vrouw die moet kiezen tussen
haar communistische, verra
derlijke echtgenoot en haar
ex-vriend, een het verzet steu
nende CIA-agent. Een simpel,
maar doeltreffend thema voor
een verhaal dat zich ademloos
laat uitlezen. Follett heeft met
jarenlang ploeteren zijn leer
geld betaald, en de lezer mag
er van profiteren.
Follett, every-inch-a-gentle-
man, wat wil zeggen dat hij
met een enigszins gereserveer
de beleefdheid het zoveelste
interview van die dag afwerkt,
houdt van duidelijkheid, zo
blijkt ook uit zijn keus voor
Afghanistan als lokatie voor
zijn nieuwe boek. Want daar
immers liggen de zaken heel
simpel. Follett, de handen te
gen elkaar gevouwen, de voe
ten nonchalant op de salonta
fel: „Fascinerend aan Afgha
nistan is dat een vrij primitief
volk een van de modernste le
gers ter wereld kan weerstaan.
Dat was een van de redenen
het boek daar te situeren. Het
feit dat het grootste deel van
mijn lezers het erover eens is
dat de Russen de slechte jon
gens zijn en de Afghanen de
goede. Van Nicaragua weet ik
dat een deel van mijn publiek
de Amerikanen de goede partij
vindt en een ander deel vindt
ze fout. Dat ligt veel omstrede-
ner". Een voor Follett nogal
gevoelig punt, omdat het
grootste deel van zijn lezerspu
bliek zich in Amerika bevindt.
Follett merkte tijdens het
schrijven en de research overi
gens wel dat de zaken toch iets
minder simpel lagen- dan hij
aanvankelijk dacht. „Toen ik
meer over Afghanistan leerde
realiseerde ik me wel dat de
Afghaanse rebellen niet aleen
vechten voor hun vrijheid,
maar ook voor een revolutio
naire Islamitische republiek.
Vraag is of de mensen het dan
zoveel beter zouden hebben
dan onder de Russen".
Plezier
Meer dan dertig miljoen boe
ken zijn er inmiddels verkocht
van Follett. De voormalige
journalist kan het zich op 37-
jarige leeftijd al veroorloven
op zijn lauweren te rusten.
Vergeet het maar. De Britse
topauteur schrijft niet alleen
om een miljoenenpubliek te
vreden te stellen, maar vooral
voor zijn eigen plezier. Maar
welk plezier ligt er aan het
filoeteren aan een boek? Fol-
ett is wat dat betreft zeer ge
decideerd: „Het plezier komt
van het vakmanschap. Weten
wat gedaan moet worden om
het goed te maken, dat vind ik
plezierig. Het is moeilijk om
goede boeken te maken, je
moet heel volhardend zijn, ge
duldig, je moet het steeds
overdoen om het goed te krij
gen. Ik heb het altijd gezien
als een hobby, ook toen ik
daarnaast nog ander werk
deed. Ik vind het leuk, zoals
iemand anders het leuk vindt
te tuinieren of aan auto's te
rommelen. Nu doe ik zo'n
twee jaar over een boek, vroe
ger veel korter, maar dat was
dan ook de reden dat het geen
goede boeken werden. Mijn
boeken zijn nu beter gewor
den. Maar gek genoeg schreef
ik „Door het oog van de
naald" binnen drie maanden
En dat is een van mijn beste
boeken geworden".
Achtergrond
Follett had in het begin van
zijn schrijverscarrière vooral
moeite met zijn journalistieke
achtergrond. Een boek schrij
ven of een artikel maken voor
een krant bleken twee heel
verschillende grootheden.
„Het was heel moeilijk over
schakelen. Ik moest me aanle
ren niet als een journalist te
schrijven. En nog steeds is het
moeilijk. Mijn natuurlijke stijl
is erg kort en abrupt. Daar
moet ik steeds tegen vechten.
Om het uit te buiten, gedetail
leerd, emotioneel te schrijven.
Ik heb het uiteindelijk geleerd
door tien heel onsuccesvolle
boeken te schrijven. En nog
steeds leer ik. Ik had aanvan
kelijk nooit de ambitie schrij
ver te worden. Ik wilde een
goede onderzoeksreporter
worden, sterverslaggever van
een kwaliteitskrant. Dat is
nooit gelukt".
Dilemma's
Wat opvalt in de spionage-ro-
mans van Follett is dat men
sen constant voor dilemma's
geplaatst worden. In „Door het
oog van de naald" moest de
heldin beslissen over dood of
leven van een Duitse spion,
met wie; ze een verhouding
had, die perfect op de hoogte
was van de plannen tot een
geallieerde invasie van Nor-
mandië. In „Sporen naar de
dood" doet zich eenzelfde situ
atie voor, maar dit keer moet
de heldin een keus maken tus
sen twee geliefden.
Follett vindt het heerlijk om
zijn hoofdpersonen voor der
gelijke nauwelijks te maken
keuzes te plaatsen. Op doce
rende toon: „Het is een van de
essientiële elementen van dra
ma: mensen hebben een keus.
Als ze die niet meer hebben is
het geen keus meer, maar een
tragedie. Het dilemma is altijd
een goede basis geweest voor
een verhaal, vooral een moreel
dilemma. Mensen weten niet
of ze het juiste doen, hoe het
uitpakt. Daar zit een bepaalde
dreiging in, „suspense". Veel
mensen denken dat mijn boe
ken over geweld gaan, maar ze
gaan juist over de dreiging van
geweld. Mijn boeken gaan
meer over de angst van men
sen in die situatie de juiste
keuze te maken, hun moed,
hun emoties, dan over het
vechten en schieten zelf", al
dus de schrijver.
Waar ongetwijfeld nogal wat
lezers van zijn nieuwe boek
over zullen vallen, is de wel
erg expliciet beschreven lief
desscène tussen de vrouw en
haar minnaar. Waar de roman
eerst spannend doch redelijk
rustig voortkabbelt, valt de le
zer plotseling midden in de
zeer beeldend beschreven han
delingen van het tweetal. Dat
valt nogal koud op het dak, en
de lezer meent plotseling een
heel ander soort boek te lezen.
Follett heeft er inmiddels al
honderden, over het algemeen
afkeurende reacties op gehad,
maar als de situatie zich nog
eens voordoet zal hij niet
schromen op dezelfde wijze te
werk te gaan. Want, zo zegt
hij: „Als je zegt dat mensen
een heel bevredigend sexleven
hebben, dan voldoet dat niet.
In een boek moet je het niet
zeggen: je moet het laten zien.
Anders is het bedrog. Het is
alsof je het over een prachtig
landschap hebt zonder het te
beschrijven. Ik had wel ver
wacht dat mensen verbaasd en
geschokt zouden zijn, maar de
kracht van hun reacties heeft
me toch verbaasd. Als die sex-
scène er niet was zou het boek
zwakker zijn. Eufemismen,
vaagheden, dat is mijn stijl
niet. Dan verveel ik me. dan
sla ik over, dat vind ik slecht
schrijven".
KOOS VAN WEES
Inez van Dullemen: „Het ge
vorkte beest" - Roman. Uit
gave Querido. Prijs 27,50.
Een van de opmerkelijke as
pecten van de nieuwe roman
van Inez van Dullemen „Het
gevorkte beest", is het interna
tionale karakter ervan, op zo'n
manier dat je mocht je deze
schrijfster niet kennen zelfs
het idee kunt krijgen, dat het
hier niet om een Nederlandse
maar om een vertaalde roman
gaat. „Het gevorkte beest"
speelt zich af in het heden
daags Duitsland, waar in
een theaterachtige opbouw
van vijf episoden de gang
van zaken bij de repetities van
een toneelstuk door een Duits
stadsgezelschap wordt gevolgd.
Het verleden van de spelers,
figuranten en regisseur speelt
een hoofdrol in hun werk en
hun relaties. Ze repeteren
Shakespeare's grote, nooit te
doorvorsen drama „King
Lear".
Merkwaardig genoeg lijkt het
verhaal van Inez van Dulle
men in opvallend veel aspec
ten op de laatste roman van
Harry Mulisch, waarin ook de
gang van zaken tijdens de re
petities van een toneelstuk
van Shakespeare de basis van
de gebeurtenissen was. Het
ging daar om een Amsterdams
toneelgezelschap dat „De
Storm" instudeerde, waarbij
grote problemen ontstonden
door de rol van de tijd, de af
stand tussen heden en verle
den in het leven van de hoofd
rolspeler. Om meer redenen
zijn vergelijkingen tussen deze
twee boeken te trekken, zon
der twijfel geheel toevallig,
voor zover er natuurlijk wer
kelijk toeval bestaat in dit
soort zaken.
In tegenstelling tot het boek
van Mulisch is in „Het gevork
te beest" geen centrale figuur
aan te wijzen, waar de vertel
ler zich op concentreert. Vele
medewerkenden aan de voor
stelling krijgen aandacht in
hun doen en laten, waardoor
een kaleidoskopisch beeld (een
vergelijking die Inez van Dul
lemen tegen het einde van het
verhaal zelf maakt) ontstaat.
Het stadsgezelschap van Diis-
seldorf werkt onder leiding
van een gastregisseur aan een
zeer eigen, inventieve en mo
derne versie van het Shake-
speare-stuk. De regisseur vergt
het uiterste van zijn mensen,
hij zoekt naar heftige, duidelij
ke, theatrale vormen om de
gebeurtenissen uit en de idee
ën van het stuk gestalte te ge
ven.
Raymond, deze regisseur, is
een „professionele emigrant".
Of een „reiziger zonder baga
ge", zoals Anouilh een van zijn
stukken noemde. Hij leeft in
Amerika, nadat hij uit Duits
land weggegaan is, in het ver
leden. Voor de oorlog in Ber
lijn geboren en nu „dakloos".
Hij is een van de belangrijke
personages in het verhaal.
Daarnaast is er Marianne, een
van de actrices, met wie Ray
mond een verhouding krijgt.
Hij plaatst haar dochtertje in
de voorstelling, als symbool
i zuiverheid en kwetsbaar-
Oorlogsverleden
Een ander persoon, die een
sleutelpositie inneemt in het
verhaal, is de figurant Ernst,
die bij de audities van de figu
ranten speciaal opvalt bij de
regisseur. De man heeft een
gruwelijk oorlogsverleden, hij
heeft geleden in de concentra
tie-kampen. Raymond laat
hem een voornaam aandeel
hebben in een van de gruwe
lijke scènes uit het stuk, de
marteling van Gloster, die de
ogen uitgestoken worden.
Deze episode vormt een in
dringend deel uit de roman: de
regisseur die effecten zoekt,
gruwel wil uitbeelden, met ie
mand, die ooit slachtoffer was
van beulen maar nu een beul
moet uitbeelden. Deze Ernst
knapt daar volledig door af,
hetgeen leidt tot een wan
hoopsdaad.
Het oorlogsverleden speelt bij
veel andere personen in de ro
man, in veel scènes een rol
van betekenis. „Koning Lear"
is dan ook een stuk waar ge
weld, gruwel, oorlog, marte
ling en de waanzin van de
macht aan de orde zijn; Inez
van Dullemen schuift dit the
ma ook in haar verhaal, waar
in de macht van mensen op el
kaar en de onmacht om met
werkelijkheid, verbeelding en
leven om te gaan steeds weer
een bittere constatering ople
vert. Inez van Dullemen is
daar vaak heel persoonlijk bij
betrokken, hetgeen blijkt uit
de positie die zij zichzelf ver
schaft als verteller van het
verhaal. Meestal is zij een toe
schouwer, een verslaggever,
maar als de emoties hoog stij
gen, de twijfel toeslaat, het
drama onoplosbaar is, kruipt
zij in de huid van haar roman
figuur. Soms is zij Marianne
zelf in haar verhaal, dan weer
Ernst of Raymond, die dan de
„ik" van zo'n episode worden.
Boeiend
Een boeiend aspect van de ro
man is de aandacht voor het
theaterwerk, de wijze waarop
het gevecht geleverd wordt
om een authentieke, eerlijke
en werkelijk interessante
voorstelling van „Koning
Lear" op te bouwen. De ma
nier waarop de regisseur
werkt met mensen, de be
schrijving van de ogenschijn
lijke chaos van de laatste repe
tities, de betrokkenheid van
allen, technici, acteurs, en hun
ongemak, onzekerheid of
angst om wat de regisseur van
hen wil. Daarbij ontkom je er
niet aan steeds te beseffen dat
de echtgenoot van Inez van
Dullemen, Erik Vos, in Duits
land ook een voorstelling van
dit stuk maakte. Het zou onzin
zijn te denken, dat hier een
portret van Vos wordt gege
ven, deze Raymond is een an
dere man. maar er zijn vaak
Inez van Dullemen: grote
kracht in „Het gevorkte
beest".
duidelijk verwijzingen. „Het
gevorkte beest" is bovendien
opgedragen aan Erik Vos.
Het einde van het verhaal
speelt zich af in Berlijn. Zoals
de muur daar alles scheidt zo
worden de onoverbrugbare
scheidslijnen tussen de belang
rijkste personen in het verhaal
daar ook duidelijk. Het verle
den slaat toe, ieder gaat zijn ei
gen weg, naar een nieuwe tij
delijke illusie wellicht, die ook
weer zijn einde zal vinden.
Jammer genoeg lijdt het ver
haal onder een soms al te uit
voerige verteltrant, waarbij
zijlijnen worden afgewikkeld
en niet geheel terzake doende
details worden uitgewerkt.
Maar de roman heeft als ge
heel een grote kracht.
JAN VERSTAPPEN
LONDEN De Britse
schrijfster P.D. James is
een warme, sprankelende
en bescheiden vrouw en
veel aardiger dan je zou
verwachten na het lezen
van haar boeken. Daarin
zit soms een venijnige on
dertoon, een zekere min
achting voor veel van
haar personages, een
vleugje grondige afkeer
van deze dwaze wereld.
Ze ziet haar genre, het de
tectiveverhaal, dan ook
als een moderne versie
van de middeleeuwse mo-
raliteitspelen - een opvat
ting die ook af en toe in
haar werk doorklinkt,
soms zelfs op het prekeri
ge af.
Ze woont nog maar kort in
haar comfortabele, vrij lu
xueuze huis in Holland Park;
een vriendelijke, intelligente
en hoffelijke dame van ergens
in de zestig. Bloedvlekken op
het kleed of een lijk achter de
Chippendale-bank zijn wel het
laatste wat in deze omgeving
zou passen. Misschien is dat
juist wel de reden waarom zo
veel bezadigde en respectabele
Engelse vrouwen zich toeleg
gen en hebben toegelegd op de
fictieve moord.
P.D. James is de best verko
pende detective-schrijfster van
Groot-Brittannië. Haar nieuw
ste boek, A Taste of Death,
komt volgende week uit in
Groot-Brittannië en is nu al in
herdruk. Elk nieuw boek dat
ze schrijft, wordt niet alleen
beter verkocht dan haar vori
ge toeken, maar stimuleert te
gelijkertijd ook de verkoop
van al haar eerdere werk. Van
vier boeken zijn tv-series ge
maakt, die haar populariteit
nog verhoogd hebben.
P.D James - haar initialen
staan voor Phyllis Dorothy,
James is haar meisjesnaam - is
de dochter van een belasting
inspecteur. Op zestienjarige
leeftijd verliet ze met tegenzin
de middelbare school, omdat
niemand bij haar thuis het de
moeite waard vond dat meisjes
verder gingen studeren. Ze be
treurt haar gebrek aan een
universitaire opleiding, maar
denkt dat de mensen „in haar
tijd" wel een betere basisoplei
ding kregen dan tegenwoor
dig. Op school leerde ze elk
jaar een toneelstuk van Shake
speare uit haar hoofd en die
kennis is niet verloren gegaan:
haar boeken zijn doorspekt
met namen, citaten en verwij
zingen uit en naar Shakespea
re's werk.
Ze heeft een zwaar en niet al
tijd even gelukkig leven ach
ter de rug. Tijdens de oorlog
trouwde ze met een dokter, die
in 1948 zwaar schizofreen naar
huis terugkeerde. De zorg voor
hem en hun twee dochtertjes
kwam volledig op haar neer
en ze moest een baantje zoe
ken. Na een aantal baantjes in
een ziekenhuis kwam ze uit
eindelijk bij de politie terecht,
eerst op de afdeling gerechte
lijke geneeskunde en later op
de afdeling strafrecht. Een be
tere aanloop voor haar latere
carrière als misdaadschrijfster
had ze waarschijnlijk niet
kunnen hebben.
„Ik wilde altijd wel schrijfster
worden, maar ik stelde het tel
kens maar weer uit tot de dag
dat ik een wat makkelijker le
ven zou krijgen. Op m'n veer
tigste realiseerde ik me echter
dat ik het nooit makkelijker
zou krijgen en dus stond ik
voortaan elke morgen om half
zeven op om te schrijven. Ik
dacht dat ik misschien wel
goed zou zijn in het schrijven
van detectives, ik was een gro
te fan van Dorothy Sayers.
Het is ook zo'n lekker geor
dend genre, het vereist een
zeer nauwkeurige voorberei
ding, een enorme organisatie
en discipline. Ik doe veel en
veel langer over het voorbe
reiden van een boek, dan over
het eigenlijke schrijven".
Details
Ze staat bekend om een zeer
nauwkeurig oog voor details.
In haar nieuwste boek komt
een scène voor in een park,
dat ze natuurlijk zelf bezocht
heeft. En niet alleen dat, maar
ze heeft zelfs de plantsoenen
dienst gebeld om te vragen of
namen van de bloemen en
planten die ze beschrijft wel
correct zijn. Ook bij de labora
toria van Scotland Yard ken
nen ze haar goed: ze laat zich
regelmatig voorlichten over de
nieuwste technieken op het
gebied van bloedtesten en der
gelijke. Snel gaat het schrijven
niet - eens in de twee jaar een
nieuw boek en dat is voorna
melijk te wijten aan haar uit
gebreide voorbereidingen en
onderzoek.
De verslaafde lezer van detec
tiveverhalen zal P.D. James
ongetwijfeld als een van de
beste schrijfsters van het genre
beschouwen. De plot van haar
verhalen is goed uitgedacht, de
karakters net genoeg uitge
diept om de personages geloof
waardig te maken, maar niet
zo, dat ze de aandacht van de
plot afleiden. De .ontknoping
en opbouw van de intrige, dat
is nog altijd het belangrijkste,
vindt ze.
Haar grootste concurrente in
verkoopcijfers, Ruth Rendell,
diept haar karakters in elk
joek meer en meer uit. Haar
aatste boek. Live Flesh, kan
ie zelfs al geen detective meer
noemen. P.D. James heeft ech
ter nooit de behoefte gevoeld
Dm de beperkingen van haar
genre te verlaten en zich op
het pad van de roman te bege
ven.
Vrouwen
Het is een opmerkelijk gege
ven dat de beste en best ver
kopende detectiveschrijvers
allemaal vrouwen zijn - Agat
ha Christie, Dorothy Sayers,
Ngaio Marsh, Patricia Highs-
mith, Margery Allingham,
Emma Lathen, Ruth Rendell
zijn maar enkele voorbeelden.
Misschien dat het buitengewo
ne succes van Agatha Chris
tie's werk andere vrouwen er
van overtuigd heeft dat ze,
ook wanneer hun leven zich
alleen binnenshuis afspeelt,
heel goed in staat zijn inge
wikkelde intriges en oplossin
gen daarvoor te bedenken.
De meeste Amerikaanse mis
daadverhalen worden geschre
ven door mannen - harde, ma-
cho-achtige, stoere verhalen,
die zich afspelen in duistere
straten, onder zware crimine
len, en gebaseerd zijn op de
realiteit van een wereld waar
in echte misdaden plaatsvin
den. De meeste Engeltj,
tive-verhalen kiezen /tr.
echter de gesettelde ij:
klasse, misschien onO
schrijfsters er plezier,*1*
ben om te fantaseren ^jS(
effect een moord bijvfs«
zou hebben op een dig
theevisite. /a
Over het algemeen
Britse misdaadschrij^
mannen net zo goedoi
vrouwen, doordrongkO
een merkwaardig sod'F
snobisme. Ze blazen
ware de loftrompet o>u
eigen sociale en cultuai
perioriteit. Misschien"1
het schrijven over de Ij
beschouwd als zo'n i;
waardige kunstuiting!;
zich verplicht voelen te
raire reputatie wat opE'
len door hun verhalen!*
zien van boeiende errh,
schappelijke beschik
van de prachtigste oil"
ken en meubels, de bf11
nen en de interessaiP'
bouwen en door de ni
leggen op de fijngevoefe
van hun helden. SindM
gen van Agatha ChrisP'
snobisme, zeker in djr
detectives, een wezeii.
derdeel gaan uitmakeij).
aloude formule van hij
tiveverhaal.
P.D. James heeft er ecM
hekel aan vergeleken Pj
den met Agatha ChriJn
schrijft zo slecht"- en fei
dames hebben dan ook»
gemeen. De schrijfstep1
het meest bewondert ir(
hy L. Sayers, maar Pij,,
is veel minder uitbunoi
serieuzer en zeker veefc
schappelijker in haar
ring dan de schepsljJ
Lord Peter Whimsejf
„helden" vertonen eert
wat overeenkomsten.
Dorothy Sayers' Lord |j
een innemende en be^r
de persoonlijkheid
flinke dosis zelfspot,
vrouwelijke lezer als
uitdaagt om niet vei
hem te worden. Hij
craat in hart en nierj
geert tactvol, heeft
smaak, een onfeill
voor kunst, antiek,
oude boeken en is t<
tleman" genoeg om
ne mens" met respei
handelen.
De erudiete politie-ii
Adam Dalgliesh, de
de boeken van P.D.
een vrij onwaarschijnl
litiebeambte - een
dichter, een gevoelig ei
man met een comple:
ter, die een goed om
dingsvermogen heeft
afweet van kunst, lil
en architectuur. Over)
hij komt, hebben de
zijn boeken gelezen.
De schrijfster knikt
mend en zegt: „Vrot
auteurs lopen natuurli
het risico verliefd te
op hun schepping. D
Dorothy Sayers was o
feld wanhopig verli
haar eigen creatie, i
denk niet dat dat bij
geval is. Dalgliesh is a
lijk, een beetje levensi
verstopt zich achter
driet over de dood
vrouw, hij legt zich no
Maar ik mag hem
graag, ik vind dat hij
doet. Ik begrijp hem".
POLLY TO
Copyright The G
