Kwetsbare sculpturen
tussen gras en glas
Met ingang van de juli-lcterij keert
de Staatsloterij alles uit wat u wint
Vrijdag 20 juni as.
van 14.30 tot 21.00 uur
Meubelplein 4,
C Leiderdorp.
Tel. 071-894300.
KANS IN DE STAATSLOTERIJ
KUNST
CcidócSouront
DONDERDAG 19IUNI 1986PAGIfP
ARNHEM Begin deze week opende Koningin Beatrix in
Arnhem Sonsbeek '86. een internationale beeldententoonstel-
ling waarop werk -fe zien is van 45 kunstenaars. Met de ten
toonstelling. waarop meer dan honderdduizend bezoekers
worden verwacht, wordt de draad weer opgepakt van een ex
positiereeks. die in 1971 zijn hoogtepunt vond met het inter
nationaal de aandacht trekkende ..Sonsbeek buiten de per
ken".
Het was in 1949 op initiatief van de toenmalige Arnhemse
wethouder van cultuur Klompé en de glazenier Gerard Tem-
me dat in Sonsbeek een presentatie van beeldhouwwerk
plaats had, een primeur voor het Europese vasteland. De al
gemene waardering leidde, zowel in binnen- en buitenland,
tot talrijke navolgingen en zou het begin blijken te zijn van
een groeiende belangstelling voor de beeldhouwkunst.
Sonsbeek zelf vormde nog vele keren het decor van een beel
dententoonstelling. in '52, '55, '58. '66 en '71. De laatste, „Sons
beek buiten de perken ging zelfs ver over de grenzen van
het Sonsbeek-park heen. Onze redacteur Thom Stroïnk ging
deze week in Arnhem kijken en sprak daar met enige beeld
houwers. Hieronder zijn verhaal.
INTERNATIONALE BEELDENTENTOONSTELLLING
SONSBEEK '86:
ARNHEM Neem nou
de beeldhouwer Luciano
Fabro.'Van deze Italiaan
se kunstenaar hangt in
het park Sonsbeek tussen
twee bomen een groot
stuk blauwgrijs marmer,
gevat in dikke stalen ka
bels. De marmeren schijf
markeert een driesprong
in het park.
Over de betekenis van zijn
werk zegt Fabro: „Inhoud is
een levensgevaarlijk begrip
en de behoefte eraan ontstaat
altijd in tijden van crisis. Als
je niet weet wat je moet ma
ken en vooral hoe je het
moet maken, ontstaat er een
vlucht naar inhouden. Ver
gelijk het voor het gemak
met een kop thee: als die thee
niet lekker is. gaat iemand je
een lang verhaal vertellen
over waar die thee vandaan
komt en hoe bijzonder hij is.
Als de thee lekker is, hoeft
dat hele verhaal niet. dan ge
niet je gewoon in stilte van
die heerlijke thee".
Zijn landgenoot Giuseppe Pe-
none, van wie in het park
een van bloempotten opge
trokken „boom" staat opge
steld, zegt over zijn oeuvre
dit: „Mijn idee van de beeld
houwkunst staat in verband
met de dingen: het is het zoe
ken naar het natuurlijke in
de sculptuur en naar wat de
primaire emoties kunnen zijn
om een beeldhouwwerk te
maken. Als ik een boom heb
gebruikt dan is dat vooral
omdat hij een vorm heeft die
erg simpel is, omdat hij een
vorm heeft als van een men
selijke gedaante. Daar gaat
het om in de beeldhouw
kunst. De boom is bovendien,v
hoewel traditioneel materi
aal, een vorm die zichzelf
kan zijn". En de Nederlandse
beeldhouwer Niek Kemps:
„De huid van een beeld be
staat alleen bij de gratie van
een inhoud, maar deze is
slechts zichtbaar via de
Het op de Grote Vijver van Sonsbeek drijvende paviljoen van
de Haarlemse architect Wiek Röling.
huid". Tenslotte de Brit Ri
chard Deacon die elke artis
tieke pretentie mist en zich
zelf een constructeur noemt:
„Ik wil dat de toeschouwer
zich in en om het beeld kan
'bewegen' en dat het beeld
vanuit beide gezichtspunten
ontoegankelijk blijft".
Het zijn vier opvattingen
over beeldhouwkunst. Vier
van de vele. want in de he
dendaagse sculptuur valt
weinig onder één noemer te
brengen. Zoveel hoofden zo
veel zinnen.
Sonsbeek '86 weerspiegelt de
verwarring en de pluriformi
teit in de kunst. Alles mag,
alles is mogelijk en alles lijkt
te kunnen. Kunst en kitsch
lopen met het grootste gemak
door elkaar heen. De Duitser
Georg Jiri Dokoupil bouwde
over een bospad in Sonsbeek
een pastelblauwkleurige
'poort' die gesierd wordt met
het woord OMO. De zeepbel
len spatten ervan af. Dokou
pil wil met dit stukje 'indus
triële landschap' als commen
tator op de huidige maat
schappij fungeren. Hij doet
dat door, zoals hij zelf zegt,
„kitsch in het kwadraat te
maken, een extreme over
drijving". Door de kwadrate
ring loopt het in het oog.
Anders is het met Thomas
Schütte's 'Schutzraum', een
onopvallend betonnen bun-
kertje dat als schaftlokaal
voor de bosarbeiders zou
kunnen dienen. Aan deze
'decoratieve ingreep', illus
tratie van „de kunst als ver-
lossings- en vertroostend
middel", zal menig bezoeker
van de internationale beel
dententoonstelling, slechts
via een plattegrond op het
spoor van dev beelden gezet,
achteloos voorbijgaan. Dat zal
ook gebeuren met Jenny
Holzer's stenen bank met ins
criptie op een plek in het
park waar verliefde 'mensen
elkaar plegen te ontmoeten.
Fragiel
De hedendaagse sculptuur,
zoals die zich middels zo'n
tachtig beelden van rond de
vijftig beeldhouwers (uit
voornamelijk West-Europa,
de Verenigde Staten en Ja
pan) op vaak onverwachte
plekken in Sonsbeek presen
teert, is niet zelden qua mate
riaal en structuur fragiel.
Ook qua artistieke medede
ling echter zijn de sculpturen
kwetsbaar. De sculpturen -
een klein gedeelte geplaatst
in de open lucht, grotendeels
echter gepresenteerd in drie
glazen paviljoens en in de
witte villa - bestaan bij de
gratie van de verwarring tus
sen afgebeelde en verbeelde
werkelijkheid, of oo^c: (Ie
verwarring tussen vorm en
inhoud. Artistiek directeur
Saskia Bos in de catalogus:
„Het innerlijk van een beeld
is zelden zichtbaar". Risico:
als de vorm het voor het zeg
gen heeft, staat de inhoud
sprakeloos.
Diezelfde Saskia Bos, die
overigens alle waardering
verdient op een heel eigen
zinnige wijze deze Sonsbeek-
-manifestatie te hebben opge
zet, meent dat de beelden
misschien als fata morgana's
zullen verschijnen, „als te
kens van hun tijd en als
schijngestaltes van de werke
lijkheid". „Contouren van
sculptuur" is dan ook het
motto van deze zevende beel-
dententponstelling in het
Arnhemse park. Maar con
touren zijn slechts uiterlijke
oriëntatiepunten. Pas na
zorgvuldige bestudering
wordt achter de gelaagdheid
van verschijningsvormen een
idee zichtbaar. De magie en
de emotie liggen vaak inge
kapseld in verstandelijke
Werkelijkheid
Schijn bedriegt. In het park
Sonsbeek lijkt de hedendaag
se sculptuur zich af te keren
van de werkelijkheid. Welis
waar wordt de klassieke
beeldhouwkunst wel eens ge
relativeerd of geparodieerd
(zoals door Tom Otterness
met 'The Doors'), maar vaker
wat zich reeds geopenbaard
heeft. Maar de werkelijkheid
speelt toch nog steeds de
hoofdrol. Zij toont zich even
wel niet in haar uiterlijke
verschijningsvorm maar in
de verhouding tussen haar en
de kunstenaar of, zoals de
Nederlandse beeldhouwer
Ger van Elk zegt: „Ik veran
der de realiteit niet, ik zet
haar alleen anders neer".
Dat „anders" varieert al naar
gelang de mentaliteit van de
maker. Iedere sculptuur is
een filosofie, een reflectie.
Als de Japanse beeldhouwer
Hidetoshi Nagasawa op het
grasgazon tussen de kassen
op de Ronde Weide van het
park door middel van stokjes
de omtrek van bootjes for
meert en boomstammetjes als
mast laat fungeren dan duidt
dat op een spanning tussen
natuur en cultuur, ook tussen
zijn en worden. En als de Ita
liaan Mario Merz dwars door
het bos een reeks Fibonacci-
-cijfers (de wiskundige reeks
1. 1, 2, 3, 5, 8 enz.) legt - tota
le lengte 125 meter - dan
heeft hij het over de grenzen
Park Sonsbeek, Arnhem: „Sons-
beek'86". Internationale beelden
tentoonstelling met speciaal voor
de expositie gemaakt werk van 45
kunstenaars. Tot en met 14 sep-
Een van de opvallende beelden op Sonsbeek '86: OMO, van de Westduitse kunstenaar Georg
Jiri Dokoupil.
overwegingen. Niet zelden
lijken de sculpturen arm aan
betekenis en pretentie te zijn
en slechts fluisterend op asso
ciatieve wijze te reageren op
de natuur en de door de
mens gemaakte cultuur.
In Sonsbeek '86 komt eerst
de'fascinatie, dan pas de con
templatie. De moderne beeld
houwkunst in al haar scha
keringen suggereert meer
dan ze uitspreekt. Dat nood
zaakt bij de Sonsbeek-bezoe-
ker een grote mate van parti
cipatie. Het bijzondere van de
hedendaagse beeldhouw
kunst zit 'm in de bewust
wording van de idee achter
of in het kunstwerk. Dat
brengt een' zuiveringsproces
te weeg waarbij vorm en in
houd opnieuw aan de orde
worden gesteld.
van wat zich voordoet als on
metelijk.
De „boodschap" in de heden
daagse beeldhouwkunst affi
cheert zich zelden, maar ligt
verborgen in de vorm en in
het materiaal. De beeldhou
wer wil niets bewijzen, hij
suggereert een waarheid, zijn
waarheid, waarvan hij zelf
misschien al wel weet dat zij
onbereikbaar is. Fabro.zegt
het zo: „In de maatschappij
waartoe ik behoor, plaatst de
kunstenaar zich buiten de lo
gica, buiten de wet, buiten de
moraal. Hij vertegenwoordigt
of zou het complement van
de maatschappij moeten ver
tegenwoordigen: het indivi
du".
Maar alleen is maar alleen,
kwetsbaar. En al die kwets
bare individuen hebben in
Sonsbeek op hun eigen ma
nier hun inzichten gemateri
aliseerd om ze emotioneel er
vaarbaar te maken.
THOM STROINK
Voor een uitgebjl
agenda, ook voor di
mende dagen, raadf
men „UIT", de gratiw
kelijkse bijlage van|i
krant.
bioscopen
ALPHEN AAN OEN RIJN
ROCINEMA I (Van Boet,
straat 6. tel. 01720-2080?
wel ot the Nile (al); 18.45,?1
za. zo. wo. ook 13.45. I
CINEMA II: O.A.R.Y.L. (al); i
2115 za zo. wo. ook D
EUROCINEMA III; Tc.
(al); 18.30, 21.00. za. zo. vf
13.45. di. ^een voorste
EUROCINEMA IV: Out tfi
ca (al); 20.15.
KINDERVOORSTELLING^!
EUROCINEMA IV: Oe lT
avonturen van Dick Tro»
za. zo. wo. 14.00.
|l
LEIDEN LUXOR (Statig
19. tel. 071-121239): Leef
lea autres (al); 20.00. za.
ook 14.00. LIDO en
(Steenstraat 39, tel. 1i
Out of Africa (al); 20.00;
in Pink (al); 14.30. 19.00.'1
Jewel of the nile (al); r
19.00. 21.15 The Delta ri
(16); 14.30. 19.00. 21.15/
.R.Y.L. (al); 14.30. 19.00.
TRIANON (Breestraat
123875): Bedroom eyef
14 30, 19.00, 21.15. zo.
16.30. 1900. 21.15.
(Haarlemmerstraat 52. tft,
125414); Beverly Hilla Ei.
(16); 14.30. 19.00, 21 l'
14.15, 16.30. 19.00, 21.30
t
KINDERVOORSTELLING^
LIDO: Peter Pan (al); i
wo. 14.30.
NACHTVOORSTELLING E,
REX: Vrouwtjes die onf
(18); vr. za. 23.30.
'i
ly Hif
NOORDWUK LIDO
(Pr. Bernhardstraat
01719-12800): Beverly
(al); za. 15.00, 21.15. zo.'
ma. di. 21.15 Supergirl f
19.00. zo. 15.00. ma. di.
wo. 15.00.
KATWIJK CITY THEA
(Badstraat 30. tel. 01718-}
Remo (12); do. vr. za.
14.45. 19.00. 21.15. n'
19.00 en 21.15) CITY'
TER II: De laatste haai (i
den zie City I. CITY TH
III: King David (al); tijden i
I. CITY THEATER IV: I
versus Kramer (al); tijo
City I.
KINDERVOORSTELLING!
CITY THEATER IV: Gd
dervoorstelling.
VOORSCHOTEN i
GREENWAY (tel. 01717
Twee smerissen slaan hl
(al); do. vr. 19.00. za. zoi
19.00. wo. 15.45. Westsid
(al); ma, dl. wo. 20.15. Tl
from Majorca (16); do.
21.15.
kindervoorstelling!
Donald Ducks verjaard!
tijtje (Ned. gespr.); za.
14.00.
WASSENAAR
ASTRA (tel. 01751-132<
verado (12); do t/m zo. 2
Corus line (al): ma. t/
20 00.
Nu wordt een Batavus fiets kopen extra aantrekkelijk! Batavus
geeft 4 weken lang elke dag een Wayler surfplank met trailer weg.
Van 29 mei t/m 28 juni a.s. heeft u kans op zo'n geweldige prijs!
De Batavus fiets-vakman ih uw buurt weet er alles van.
Sla de plank niet mis en ga naar uw Batavus fiets-vakman.
Elke dag kans op een GRATIS surfplank met trailer van BATAVUS
Het leukste van meespelen in de Staatsloterij is natuurlijk winnen. De Staatsloterij is
tenslotte een spel waarbij het om de knikkers gaat Hoe meer knikkers, des te leuker.
Nu is er één bijkomstigheid. Bij prijzen boven de duizend gulden wordt 25% kansspel
belasting ingehouden. Zou u bijvoorbeeld de honderdduizend winnen, dan gaat daar
f 25.000,- af. Tóch een beetje een domper op de feestvreugde. Maar... dat is nu
voorbij! Voortaan krijgt u het volle pond. Wint u 'n ton, dan krijgt u een ton. Wij hebben
nóg een leuk bericht voor u. Van nu af aan kunt u óók in juli meespelen. Tot nu toe kon dat
niet Het betekent dat u nu het hele jaar door elke maand opnieuw kans maakt op een
half miljoen. Of één van de vele andere fantastische geldprijzen. Schoon in 't handje!
Maar dan moet u wél meedoen. En dat kail. Verkoopadressen vindt u in de Gouden Gids.
En anders speelt u mee via bank of giro. Voor informatie belt u 070-477294/477484.
O
